21.Wojny polsko - rosyjskie w XVII w. Powstanie Chmielnickiego na Ukrainie.

W końcu XVI i na początku XVII wieku Polska prowadziła liczne wojny z Rosją. Głównymi przyczynami wybuchu tych wojen były przede wszystkim spory terytorialne. Dotyczyły one głównie Inflant, Smoleńszczyzny i Ukrainy. W tym okresie w Rosji panował chaos co chcieli wykorzystać magnaci polscy osadzając na tronie swego człowieka. Do pierwszej wojny doszło w latach 1579-1582, za panowania Stefana Batorego, była to wojna o Inflanty. Armie Rzeczypospolitej zdobyły Połock(1579),Wielkie Łuki(1580) i oblegały Psków(1581).Po interwencji papieża zawarto rozejm w Jamie Zapolskiej w 1582r na mocy którego Rosja wycofała się z Inflant .Do kolejnej wojny doszło w 1604 r kiedy to magnaci polscy wyruszyli do Rosji z zamiarem osadzenia na tronie moskiewskim „cudownie” ocalonego Dymitra. W 1605r koronował się on na cara Rosji i zajął Moskwę. Jego rządy trwały krótko i zakończyły się antypolskim powstaniem w 1606r. Dymitr został zamordowany a polska załoga w większości wymordowana. Kolejną wojną była wojna bez nazwy , prowadzona w latach 1609-1619. W 1609 król Zygmunt III Waza wypowiedział wojnę Rosji. Hetman Żółkiewicz rozbił wojska rosyjsko-szwedzkie pod Kłuszynem i zajął Moskwę w 1610r. Bojarzy wybrali na cara 15 letniego syna Zygmunta -Władysława. W skutek grabieży i gwałtów nie uzyskał on większego poparcia w Rosji. Doprowadziło to do wybuchu antypolskiego powstania. W 1612 Rosjanie zdobyli Kreml, w 1613 sobór ziemski wybrał Michała Romanowa na cara Rosji. Wojnę zakończył pokój w Dywilnie w 1619r na mocy, którego Polska uzyskała z. Smoleńska, czernihowską i sieradzką, ale utracili możliwość objęcia tronu moskiewskiego. 13 lat później korzystając z bezkrólewia w Polsce po śmierci Zygmunta III wojska Rosyjskie podjęły walkę o twierdzę Smoleńsk. Działania podjęte przez nowego króla Polski, Władysława IV doprowadziły do podpisania pokoju w Polanowie w 1634r. Potwierdzono w nim warunki rozejmu w Dywilnie, jednak Władysław IV musiał zrezygnować z pretensji do tronu moskiewskiego oraz zrzec się tytułu cara Rosji. Uważam , że wojny te bardzo osłabiły i tak już słabe państwo polskie co doprowadziło do kryzysu naszego Państwa w XVII wieku.

Powstanie Chmielnickiego.

W pierwszej połowie XVII wieku nastąpiło pogorszenie sytuacji chłopów na Ukrainie. W miarę rozwoju gospodarki folwarczno-pańszczyżnianej wzrastały obciążenia chłopów. Konflikty zaostrzały także sprawy religijne. Ucisk społeczno-religijny nasilał zbiegostwo chłopów na Zaporoże, gdzie mieli swoje siedziby Kozacy. Zajmowali się rybactwem, rzadziej uprawą roli, nie gardzili także rozbojami. Niebezpieczne warunki życia i nieustanne walki z Tatarami, zmusiły Kozaków do zorganizowania się w oddziały zbrojne dowodzone przez atamana. W XVI i XVII wieku zaczęto wykorzystywać część Kozaków do obrony południowych granic Polski (Kozacy rejestrowi). Rejestr obejmował niewielką część Kozaków i budził niezadowolenie tych, którzy nie byli nim objęci. Szlachta nie chciała się zgodzić na zwiększenie rejestru gdyż była by to zachęta do ucieczki chłopów. Niezadowolenie Kozaków często przekształcało się w krwawo tłumione powstania. Wiosną 1648r rozpoczęło się największe powstanie Kozaków pod wodzą Bohdana Chmielnickiego. Powstanie szybko objęło całą Ukrainę. Polacy początkowo lekceważyli wystąpienie Kozaków i dopiero klęski nad Żółtymi Wodami na przełomie kwietnia i maja , pod Korsuniem w maju i Piławcami we wrześniu tego samego roku zmusiły ich do zdecydowanych działań. Chmielnicki miał potężnego sojusznika jakim byli Tatarzy! Śmierć Władysława IV w maju 1648 która zbiegła się z początkiem powstania oraz masowe przyłączanie się chłopów do powstańców jeszcze bardziej zaostrzyły sytuację. Nowym królem został Jan Kazimierz Waza , który w listopadzie został pozbawiony tronu. Na przełomie lipca i sierpnia 1649 kozacy oblegali twierdze Zbaraż, w sierpniu doszło do bitwy pod Zborowem(ugoda zborowska 3 wojew. Do Kozaków). W czerwcu 1651 armia polska zwycięża pod Beresteczkiem (Jan Kazimierz),we wrześniu doszło do ugody w Białej Cerkwi na mocy której Chmielnicki włada tylko Kijowszczyzną. Na przełomie pazdziernika i grudnia 1653r nieudana wyprawa Polaków pod Żwaniec. W styczniu 1654r ugoda w Perejasławiu - sojusz Kozaków z Rosją, początek wojny polsko-rosyjskiej trwającej z przerwami do 1667r.W sierpniu 1657r umiera Chmielnicki.We wrzesniu 1658 Następca chmielnickiego Iwan Wychowski podpisał unię Hadziaczu(trojga Narodów)