zestaw cwiczen, reedukacja

Zestaw ćwiczeń

z edukacji polonistycznej

dla

dzieci z trudnościami

w nauce.

Opracowała

Stanisława Breitenbach

Piła 2003 r.

Przyczyny występowania trudności w edukacji polonistycznej.
Zaburzenia percepcji wzrokowej.
Ćwiczenia doskonalące percepcję wzrokową.
Zaburzenia percepcji słuchowej.
Obniżona sprawność motoryczna i graficzna.
Ćwiczenia na różnicowanie liter o podobnej strukturze graficznej.
Ćwiczenia na porównywanie wyrazów o podobnej strukturze graficznej.
Ćwiczenia gramatyczne - opis.
Ćwiczenia gramatyczne.
Trudności ortograficzne „u” czy „ó”.
Trudności ortograficzne „ż” czy „rz”.
Trudności ortograficzne „h” czy „ch”.

Przyczyny występowania trudności w edukacji polonistycznej.

Opracowała

St. Breitenbach

Czytanie i pisanie jest procesem skomplikowanym i wymaga dobrze rozwiniętych funkcji poznawczych w zakresie analizatora wzrokowego, słuchowego i motorycznego. Badania wielu specjalistów (H. Spionek, B. Sawa, B. Zakrzewska) wskazują na to, że opóźniony rozwój wymienionych funkcji psychologicznych wyraźnie utrudnia, a niekiedy nawet uniemożliwia opanowanie umiejętności czytania i pisania. Opóźniony rozwój analizatorów powoduje, że dziecko nie potrafi rozpoznawać, zapamiętywać i odtwarzać liter o zbliżonym kształcie takich jak: d-b, b-p, m-n, n-u.

Dzieci z zaburzeniami analizatora słuchowego nie różnicują słuchowo głosek podobnych dźwiękowo, dlatego mylą głoski: k-g, t-d, p-b, f-w; nie potrafią scalać głosek w wyrazy, mają trudności w czytaniu nowych wyrazów, tekstów i nie potrafią pisać ze słuchu.

Obniżona sprawność motoryczna u dzieci powoduje zaburzony rozwój mowy i wymowy. Aby wyrównać braki i usprawnić funkcje zaburzonych analizatorów należy prowadzić z dziećmi zajęcia reedukacyjne. Program takich zajęć powinien uwzględniać równolegle ćwiczenia funkcji słuchowych, wzrokowych oraz motorycznych. Ćwiczenia poszczególnych funkcji należy realizować na materiale przedmiotowym, ilustracyjnym i słownym oraz stosować ćwiczenia na materiale:

literowym,

sylabowym,

wyrazowym

i zdaniowym.

Ćwiczenia te usprawnią technikę oraz poprawność czytania i pisania. Każde pojedyncze zajęcia z dziećmi powinny zawierać zarówno:

ćwiczenia ogólnorozwojowe,
jak i ćwiczenia rozwijające poszczególne funkcje psychofizyczne.

Poza tym wszystkie ćwiczenia powinny być postopniowane:

od łatwiejszych do trudniejszych,
od wykonywanych pod kierunkiem n-la do coraz bardziej samodzielnych.

Zaburzenia percepcji wzrokowej

Opracowała

St. Breitenbach

Zaburzenia percepcji wzrokowej charakteryzują się tym, że dziecko z deficytami analizy i syntezy wzrokowej nie potrafi wykonywać układanek wyrazowych według wzorów, albo układa je niedokładnie lub obiera drogę prób i błędów. Jeśli do tego dochodzą zaburzenia orientacji przestrzennej i kierunkowej wówczas dziecko zmienia położenie poszczególnych elementów nie dostrzegając tego, lub jeśli zauważy, nie umie poprawić błędów. Dziecko źle i niedokładnie zapamiętuje spostrzeżenia wzrokowe. Przy grach w loteryjki nie umie odszukać takiego samego obrazka. Ma trudności w układaniu historyjek obrazkowych. Niechętnie rysuje, a rysunki jego są prymitywne i ubogie w szczegóły.

Nie potrafi znaleźć różnic między dwoma podobnymi obrazkami, lub znajduje ich niewiele. Dokonany przez nie opis obrazka jest ubogi, gdyż nie spostrzega wielu szczegółów. W początkach nauki dziecko takie ma duże trudności w czytaniu i pisaniu, także czasem w matematyce. Myli litery i wyrazy podobne /b-d, sok-rok/. Robi błędy w pisaniu, zapomina o drobnych elementach znaków diaktrycznych (ogonki przy ę, ą, kropki nad „i”), znaków interpunkcyjnych i nie spostrzega własnych błędów. Ma trudności w ujmowaniu zbiorów liczbowych, długo posługuje się liczmanami, odliczając je po jednym.

Popełnia też liczne błędy ortograficzne z powodu gorszej pamięci wzrokowej. Zeszyty takiego ucznia, mimo nieraz dużego wysiłku robią wrażenie niestarannie prowadzonych, gdyż dziecko nie umie właściwie rozplanować i obliczyć ile miejsca zajmie mu napisane zdanie czy wyraz. Nie potrafi też mieścić się w liniaturze i często pisze też w niewłaściwych linijkach.

Ćwiczenia funkcji wzrokowej obejmują nie tylko rozpoznawanie kształtów, ale także ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, orientacji czasowo-przestrzennej.

Realizacja ćwiczeń wzrokowych ma służyć:

wyrobieniu sprawności globalnego ujmowania wyrazu i pozostałych elementów składowych języka,
szybkiemu rozpoznawaniu liter, zauważaniu drobnych różnic między nimi,
kształceniu pamięci wzrokowej,
wyrobieniu sprawności prawidłowego odwzorowywania,
usprawnieniu koordynacji wzrokowo-ruchowej i czasowo-przestrzennej,
oraz podniesieniu poziomu graficznego pisma.

ĆWICZENIA DOSKONALĄCE PERCEPCJĘ WZROKOWĄ.

Opracowała

St. Breitenbach

Pod każdym wyrazem napisz nowy, zmieniony przez usunięcie jednej litery:

z początku lub końca wyrazu,
w środku wyrazu,
w dowolnym miejscu.

a) pora kran tlen suma osad

......... ......... ......... ......... ........

kraj brak smak mrok koral

......... ......... ......... ......... ........

.........

prasa kawał krata marka brama

......... ......... ......... ......... ........

b) brat kłos płot skok arka

......... ......... ......... ......... ........

knot kora ster blok smok

......... ......... ......... ......... ........

klasa karta lampa matka kolej

......... ......... ......... ......... ........

c) rosa port mrok okno gwar

......... ......... ......... ......... ........

stos kloc trok plan grad

......... ......... ......... ......... ........

......... ......... ........

........

Utwórz jak najwięcej nowych wyrazów od podstawowego makulatura.

MAKULATURA

Poprzestawiaj litery i utwórz nowe wyrazy:

Alicja siedzi pod grzybkiem i rozmyśla o warzywach, których nie musi jeść w Krainie Czarów. Niestety, wszystkie litery w nazwach warzyw pomieszały się. Czy potrafisz ułożyć nazwy 15 warzyw z pomieszanych liter?

bucela ....................................................
kocyria ..................................................
falaso .....................................................
sgzroek ..................................................
kastapu .................................................
toflkare .................................................
chewmar ...............................................
goórek ...................................................
podormi ................................................
orp ........................................................
trupieszka .............................................
odkierzwka ...........................................
łasata .....................................................
lerse ......................................................
pisznak .................................................

W podanych niżej zdaniach są ukryte nazwy pięciu przedmiotów z uczniowskiego tornistra:

Nenufar był też obok przepływającego kajaka.

Pięć zabytkowych stołów eksponowano na wystawie.

Cyrki elegancko przyozdabiają swoje areny.

Po zapaleniu światła upiór okazał się zwykłym prześcieradłem.

Franek długo pisał wypracowanie szkolne.

Z podanych liter ułóż cztery wyrazy.

i l a s t o

Dopisz odpowiednio nazwy dni tygodnia.

wczoraj dzisiaj jutro

------------------ środa ------------------------

Odszukaj w zdaniach ukryte nazwy zawodów.

Chmura rzucała cień na pole.

Czy rośnie przy waszej szkole jarzębina?

Maryna rzucała piłką najdalej.

Ćwiczenia doskonalące percepcję wzrokową.

Opracowała St. Breitenbach

Utwórz z sylab wyrazy i napisz je.

dy - każ

cze - ży - nia

ko - łóż

ny - że - laz

wy - żwa

czli - wy - ży

wa - od - żny

żli - wra - wy

le - ko - ka - żan

Przestaw litery albo sylaby tak, aby powstały nowe wyrazy. Zapisz te wyrazy.

wzór: sok - kos rano - nora trawa - Warta

portret - jemy - katar -

rzep - mata - arka -

targ - kapa - łuska -

tara - kwit -

liszka - ryk -

pralka - Polak -

luty - drut -

lato - wyspy -

słoma - pora -

W podanych wyrazach wyszukaj i podkreśl inne, krótsze.

np. kasa gitara

klasa tatarak

laska samolot

pasta kawaler

pasek termometr

stoi apteczka

W zdaniach ukryły się nazwy warzyw i owoców. Odszukaj je i podkreśl.

Koło górki rosła brzoza. Bura kocica wygrzewała się w słońcu. Pojedziemy na wesele razem. Ta koperta jest źle zaadresowana. W czasie pogody niania prowadziła dzieci do parku.

Zaburzenia percepcji słuchowej.

Opracowała St. Breitenbach

O tym, że u dziecka występują zaburzenia analizy i syntezy słuchowej najlepiej świadczą następujące fakty:

dziecko zaczyna mówić z opóźnieniem,
ma nieprawidłową wymowę,
posługuje się ubogim słownikiem,
często popełnia agramatyzmy (błędne budowanie zdań),
na pytania odpowiada jednym wyrazem,
szybko męczy je słuchanie opowiadań i czytanie,
nie lubi słuchać radia, woli audycje telewizyjne.

W nauce szkolnej u dziecka z takimi zaburzeniami obserwuje się w procesie czytania nasilone trudności w syntezie i analizie dźwięków przy czym trwają one dość długo. Czytając dzieci takie głoskują dłuższy czas każdy wyraz, nie potrafią scalać wielosylabowych wyrazów. Nie rozumieją też sensu czytanych wyrazów i nie rozumieją czytanego tekstu. Nie zwracają uwagi na znaki interpunkcyjne dlatego nie potrafią ładnie recytować wierszy.

W pisaniu ze słuchu mają trudności:

w rozkładaniu wyrazów i zdań na poszczególne dźwięki,
opuszczają końcówki lub sylaby w wyrazie,
zmieniają głoski podobnie brzmiące,
mają trudności w zmiękczaniu dwuznaków,
nie odróżniają samogłosek nosowych: „ą”, „ę” od „om”, „en”,
mylą „i” z „j”,
nie rozumieją poleceń.

Realizacja ćwiczeń słuchowych na zajęciach reedukacyjnych, prowadzi do:

usprawniania słuchu fonematycznego, tzn. umiejętności wyodrębniania, różnicowania i identyfikacji dźwięków,
utrwalania dźwiękowej struktury wyrazów,
umiejętności wyodrębniania w różnych pozycjach wyrazu sylab i głosek,
wyuczenia czytania całymi wyrazami bez literowania,
rozumienia bardziej skomplikowanych poleceń słownych,
swobodnego wypowiadania się,
wzbogacania słownictwa.

Obniżona sprawność motoryczna i graficzna.

Opracowała

St. Breitenbach

O obniżonej sprawności motorycznej świadczy fakt, że dziecko jest mniej sprawne ruchowo, wyraźnie nie dorównuje swoim rówieśnikom.

Dziecko takie najczęściej:

nie włącza się do zabaw ruchowych,
nie umie rzucać, łapać czy kopnąć piłki,
niechętnie gimnastykuje się,
nie potrafi jeździć na wrotkach, łyżwach, rowerze,
ma nieskoordynowane ruchy,
jest powolne, niezręczne,
ma trudności w koordynacji ruchów obu rąk,
ma mało płynne i mało precyzyjne ruchy rąk,
ma bardzo powolne tempo pracy.

U dziecka takiego często mogą występować trudności dysgrafii. Dziecko pisze wtedy bardzo brzydko: poszczególne litery są niekształtne, nierówne, albo zbyt są ściśnięte lub nadmiernie rozciągnięte, wychodzą poza linię lub nie dosięgają linii. Dziecko pisze tak wolno, że nigdy nie może nadążyć za tempem klasy. Spiesząc się na lekcji jeszcze bardziej pogarsza poziom graficzny pisma. W związku z tym jego zeszyty są niestaranne, poplamione i pomazane. Wykonane przez dziecko rysunki są również mało staranne i ubogie, najczęściej niedokończone.

Podstawowym celem ćwiczeń reedukacyjnych jest poprawienie sprawności manualnej, by dziecko mogło dostatecznie radzić sobie w czynnościach wymagających wykonywania drobnych, precyzyjnych ruchów ręki. Ponadto prowadzą one do wyrobienia odpowiedniej szybkości i płynności ruchów, sprawności odwzorowywania oraz służą podniesieniu poziomu graficznego pisma.

LITERATURA

Janina Malendowicz, „O trudnej sztuce czytania i pisania”, Nasza Księgarnia, W-wa 1978 r.

Halina Spionek, „Zaburzenia rozwoju uczniów, a niepowodzenia szkolne”, PWN, Warszawa 1973.

ĆWICZENIA NA RÓŻNICOWANIE LITER O PODOBNEJ STRUKTURZE GRAFICZNEJ

Opracowała

St. Breitenbach

Z podanego zbioru wyrazów wypisz w dwóch słupkach wyrazy, dla których pierwsza litera jest taka sama.

0x08 graphic

Z podanych wyrazów wpisz do domków tylko te, które zaczynają się na literę „w” lub „m”.

wata, lata, miska, woda, tafla, most, wojsko, ręka, waga, mak, rada, mowa, oko, motyl, wnet, rak, wazon, maj

0x08 graphic

m w

0x08 graphic

Z podanego zbioru wyrazów wybierz i umieść w dwóch słupkach tylko zaczynające się na literę „p” i zaczynające się na „b”.

biały pole boisko buda piwnica borsuk

plac plan

palto bilet palec burak poczta broda pogoda

bilet chleb snop sęp syrop występ

W podanych wyrazach podkreśl literkę „p”.

rzepak, snopek, sopel, zaspa, opona, szpony, hop, pech, opatrunek, opieka, pomoc, spacer, lipa, chłopiec, nasyp

W podanych wyrazach podkreśl literkę „b”.

trąbka, ubogi, zbocze, tablica, ubiera, zięba, broda, obiad, tabela, zbiórka, niebieski, trąbka, ząb, niebieski, ząb

Uzupełnij brakującą literkę „p” lub „b”.

• abcia • olek

• ułka • tak

• iłka • arasol

• ączek • orsuk

• uty • iasek

Wstaw brakującą literkę „m” lub „n”.

• iewola • ost

• ąka • os

• okry • apa

• iania • iebo

• owa • ieśmiały

Odszukaj i ponumeruj sylaby potrzebne do napisania następujących wyrazów. Niepotrzebne sylaby przekreśl.

0x08 graphic

wzór samolot ma my la la so se lat tat

telewizor tu ta te lo we wi zar le wa zor wu

tablica bla co la ta cu ca blu bli ce tu

czekolada ka ku ko lu la cle clu da cza cze czu

tornister ter ta tor ster na ne ni ny

Odszukaj i podkreśl poprawnie napisany wyraz.

koaty lapa kassa parasaol

kotty lipam kalsa pasoral

kyto lamap klaas psarola

koty lmapa klasa parasol

kty lampa ksala pasarol

ĆWICZENIA NA PORÓWNYWANIE WYRAZÓW O PODOBNEJ STRUKTURZE GRAFICZNEJ

Opracowała

St. Breitenbach

Połącz strzałkami 2 wyrazy, które różnią się tylko jedną literą.

a) skok maj ocet

oset stok mój

b) kula mąka nosi

kuma męka kosi

c) klon sen

len dam dym

kloc

d) półka płot

piłka młot

pajac pałac

e) czajka czapka boczek

rzeka rzepa

maczek raczek roczek

Połącz strzałkami wyrazy, które różnią się tylko jedną literą.

a) rana ryba rata

rasa rama

rosa rysa rola rota

b) mama mara

masa mata

tara tama sama

c) kos koc lak raz

las lok

los lat mak rak rok

Szukaj drogi: od wyrazu „las” do wyrazu „sęk” tak, aby każdy następny wyraz różnił się od poprzedniego tylko jedną literą.

a) las los sęk

sok

sos lis sak

b) Szukaj drogi od wyrazu „las” do wyrazu „koc”.

las nos koc nic

noc nas kic

Uporządkuj podane wyrazy według kolejności alfabetycznej.

dom, dumny, gram, galop, darmo, daleko, garnek, ganek, gama, denko, drut, dosyć, gra.

Ułóż wyrazy w dwóch kolumnach (pierwsza z wyrazami zaczynającymi się na „d”, druga z wyrazami na „g”).

gorący daleko dolina glina gorący gruby dom

góra drabina dolar deska galeria dołek denko

gram gołąb gapa dno gotowy darmo gra

Przestaw sylaby wpisane w kolumnach tak, aby powstały wyrazy. Zapisz je obok w drugiej kolumnie.

ca - li - u ulica

ła - szko

bli - ta - ca

la - sa

zy - mu - ka

mar - ko

ty - mo -le

ko - pod - wór

sów - kla -ka

ta - kar

kład - ka - za

bli - ta -ca

sek - la

ra - pa -sol

no - sto- ga

Ćwiczenia gramatyczne

Opracowała

St. Breitenbach

Ćwiczenia gramatyczne stanowią szczególny typ ćwiczeń. Stosując je w początkowych latach nauki szkolnej mają na celu przede wszystkim praktyczne doskonalenie języka uczniów, zarówno pisanego jak i mowy. Realizacja tego celu polega na kształtowaniu poprawności gramatycznej w zakresie nauki o wyrazie, oraz w zakresie składni, czyli nauki o zdaniu.

W ćwiczeniach z zakresu nauki o wyrazach uczymy poprawnej odmiany czasowników np. dwie dziewczynki przyszły, dwaj chłopcy przyszli.

W ćwiczeniach z zakresu składni uczymy dzieci poprawnej budowy zdań ze zwróceniem uwagi na szyk wyrazów w zdaniu oraz logiczność i jasność wypowiadanej myśli.

Obok nauki języka, której celem jest umiejętność poprawnego posługiwania się odpowiednimi formami gramatycznymi w pracach pisemnych i wypowiedziach ustnych, ćwiczenia gramatyczne służą także nauce o języku. Za pomocą ćwiczeń uczniowie na konkretnym materiale językowym dokonują obserwacji form gramatycznych i na tej podstawie zdobywają wiedzę o języku, jego budowie i właściwościach.

Ćwiczenia gramatyczne często łączy się z ćwiczeniami ortograficznymi.

ĆWICZENIA GRAMATYCZNE

Opracowała

St. Breitenbach

Dopisz czynności jakie wykonują poszczególne osoby.

malarz - maluje

rysownik -

fotografik -

drukarz -

murarz -

budowniczy -

projektant -

Od podanych rzeczowników utwórz przymiotniki.

co? jaki?

pamiątka - pamiątkowy

wakacje -

morze -

kwiat -

wrzos -

źródło -

jarzębina -

słońce -

brzoskwinia -

Do podanych czasowników dopisz czasownik z przeczeniem „nie”.

jestem - nie jestem śpiewa -

piszę - napiszę -

są - zrobili -

liczę - mogły -

jest - naradzają się -

nazywa - zachwyca -

bywa - pracuje -

czytam - gra -

Do podanych przysłówków, dopisz przysłówki o znaczeniu przeciwnym.

dobrze - ...............................

smutno - ..............................

ładnie - ................................

wysoko - .............................

szybko - ..............................

wcześnie - ...........................

głośno - ...............................

krótko - ...............................

Do podanych wyrazów dopisz wyrazy przeciwstawne. Wzór: wschód - zachód

gruby - .............................. głośny - ..............................

ciepły - ............................. mokry - ..............................

zdrowy - ........................... gorący - ..............................

niski - ............................... gruby - ...............................

Do każdego wyrazu dopisz po dwa wyrazy pokrewne.

harcerz ........................, ...........................

hydraulik ........................, ...........................

historyk ........................, ...........................

hutnik ........................, ...........................

Do podanych przymiotników dopisz przymiotnik z przeczeniem „nie”.

przyjemny - nieprzyjemny

miły -

długi -

ładny -

pyszny -

grzeczny -

wesoły -

smaczny -

wysoki -

dobry -

chętny -

cierpliwy -

spokojny -

Podaj brakujące przymiotniki.

dobry lepszy ----------------

zły ..................... najgorszy

miły ..................... najmilszy

wysoki wyższy .....................

wesoły ..................... .....................

lekki lżejszy .....................

mądry ..................... .....................

ĆWICZENIA GRAMATYCZNE

Opracowała

St. Breitenbach

Uzupełnij według wzoru:

chłopcy zasnęli - dziewczynki zasnęły

............................ - dziewczynki wzięły

chłopcy zaczęli - ..................................

............................ - dziewczynki wycięły

chłopcy przypięli - ..................................

............................ - dziewczynki wyjęły

Uzupełnij zdania wyrazami z ramki.

Styczeń jest ..................... miesiącem dla zwierząt.

Mróz i ....................... dają im się we znaki.

Nie przerywajmy więc ........................ naszych .......................... .

Pomóżmy im ................. zimę.

śnieg • przyjaciół • trudnym • przetrwać • dokarmiania

Dopisz określenie „biały” w odpowiednich formach:

....................... dach ....................... dachy

...................... ulica ...................... ulice

...................... boisko ...................... boiska

Do podanych rzeczowników dopisz odpowiednie czasowniki z ramki.

wróbel ....................... wróble ........................

liść ............................. liście ...........................

borsuk ....................... borsuki .......................

śnieżynka .................. śnieżynki ...................

dziecko ..................... dzieci .........................

ćwierka - ćwierkają • spada - spadają • śpi - śpią • biegnie - biegną • wiruje - wirują

Ułóż zdania według wzoru.

0x08 graphic
Samochód jedzie Samochody jadą.

Chłopiec idzie

Kaczka pływa

Drzewo rośnie

Dziecko płacze

Kot miauczy

Kwiat pachnie

Zmień zdania tak, aby wyrażały liczbę mnogą.

Lalka siedzi przy stoliku. Lalki siedzą przy stoliku.

Kulka leży w pudełku.

Figura stoi na szachownicy.

Wagon jedzie po torze.

Piłka jest w pojemniku.

Do podanych przymiotników dopisz stopień wyższy i najwyższy według wzoru:

bliski bliższy najbliższy

długi ....................... ...........................

drogi ....................... ...........................

wysoki ....................... ...........................

lekki ....................... ...........................

ubogi ....................... ...........................

niski ....................... ...........................

wąski ....................... ...........................

krótki ....................... ...........................

Do podanych wyrażeń dopisz liczbę mnogą.

wspaniały kolega -

dobry uczeń -

świetny zawodnik -

niebezpieczna zabawa -

pszenna bułka -

Dopisz przymiotniki o znaczeniu przeciwnym.

ładny - nieładny

smaczny -

wielki -

dojrzałe -

kolorowy -

mądry -

dobry -

wysoki -

TRUDNOŚCI ORTOGRAFICZNE

„U” CZY „Ó”

Opracowała

St. Breitenbach

Odgadnij zagadki. Rozwiązaniem każdej z nich jest wyraz rymujący się z pierwszą linijką.

Szczyt mój tonie w chmurach,

jestem stroma ..................... .

•

Ma nas na sobie kura,

gęś, indyk, kaczka: .................. .

•

Ćwierkaniem budzić lubię,

nie odlatuję: ....................... .

•

Chętnie zanurzam się w muł,

gdy słońce dokucza: .................... .

•

Zamiast mnie głaskać i tulić,

daj marchwi lub mleczu: ..................... .

•

Przed wrogiem zmykam i już,

jak głosi ma nazwa: ....................... .

•

Od tej co płynie w kranach,

smaczniejsza woda ........................ .

Uzupełnij wyrazy w porządku alfabetycznym.

a) skóra, żółw, góra ........................., ..........................., ............................

b) rów, dół, bór ........................., ..........................., ............................

c) wiór, król, straż ........................., ..........................., ............................

d) król, córka, wróżba ........................., ..........................., ............................

e) róża, dwór, który ........................., ..........................., ............................

• Uzupełnij według wzoru: bór - bory

zbiór - ............................ róg - ............................

wóz - ............................ stóg - ............................

mróz - ............................ rów - ............................

chłód - ........................... napój - ............................

lód - ............................ mól - ............................

gród - ............................ otwór -............................

strój - ............................ słój - ............................

głóg - ............................ wór - ............................

Z podanej grupy wyrazów wybierz i ułóż w dwa słupki wyrazy z „ó” wymiennym i z „ó” niewymiennym:

samochód, tchórz, kłótnia, swój, ogórek, mój, skóra, nóżka

„ó” wymienne „ó” niewymienne

................................. ..................................

Uzupełnij zdania wyrazami z „u” lub „ó”:

Miasto u stóp Wawelu to: ........................ .

Na pustyni trudno znaleźć ....................... wody.

Gdy złodzieje uciekali, bankowa kasa została ......................... .

Najlepsze są świeże, chrupiące .......................... z makiem.

Dopisz do podanych wyrazów, wyrazy o znaczeniu przeciwnym (np. wysoko - nisko):

mokro - ........................... mądrze - ............................

długo - .......................... pełno - ..............................

Uzupełnij wpisując według wzoru:

dwa dzioby - jeden dziób

wielka głowa - mała ....................

długie nogi - krótkie ................

dwa stoły - jeden ...................

małe wozy - duży ...................

dwa rogi - jeden ..................

TRUDNOŚCI ORTOGRAFICZNE

„ż” - „rz”

Opracowała

St. Breitenbach

Uzupełnij tabelkę.

murarz

................................

stolarz

................................

...................................

marynarski

lekarski

....................................

szklarski

kominiarski

Wykreśl co drugą literę, pozostałe litery utworzą nazwy roślin i przedmiotów, które się wśród liter ukryły. Wpisz obok rozwiązania.

r g z z o t d f k e i l e g w c k e a .....................................

o m d t k g u ó r z z b a f c t z m .....................................

j i a z r p z e ę m b n i j n l a g .....................................

d ż r d z g w c i f .....................................

w f i j e ż r s z c b ń a g .....................................

Uzupełnij zdania wyrazami z ramki.

Nad rzeką rosła ........................... . Opalaliśmy się na .......................... jeziora. Hania posadziła .............................. w swoim ogródku. Lubię sok z czarnych ............................. .

wierzba, porzeczek, brzegu, warzywnym, rzeką, rzodkiew

Uzupełnij wyrazy odpowiednimi sylabami z ramek.

-- czenia	ży
cię—rówka
śnie—yca	ża
--lazko
kole—nka	że
wra—nie

Przepisz i uzupełnij. Podkreśl znaki wymieniających się głosek.

mierzę - miara stolarz - stolarski w murze - bo mur

parzę - ................ ........... - ślusarski .............. - bo góra

wierzę - ............... ............ - murarski .............. - bo bór

pierze - ................ ............ - aptekarski .............. - bo nora

............ - młynarski

Wpisz „rz” lub „ż”.

Cię..arowiec podnosi cię..ary. ..eglarz ćwiczy na jezio..e. Lekkoatleta trenuje na bie..ni. Mę..ni i wytrwali na pewno zwycię..ą. Nikomu nie ..yczę pora..ki.

Wyjaśnij pisownię „rz” w podanych wyrazach:

spacerze, bo spacer

rowerze, bo ..................

morze, bo ..................

srebrzysty, bo ..................

tatrzański, bo ..................

wietrze, bo ..................

tornistrze, bo ..................

mądrze, bo ..................

Połącz strzałkami sylaby tak, aby powstało 5 wyrazów:

stra		dzież

ży		żak

mło		że

zbo		dże

droż		cie

TRUDNOŚCI ORTOGRAFICZNE

„H” czy „CH”

Opracowała

St. Breitenbach

Z podanego wierszyka wypisz 5 wyrazów z „h” i ułóż z nimi zdania.

Kłopotliwe samo „h”

dość szczególną zdolność ma,

lubi hałaśliwe słowa:

hak, harmider, hałasować,

heca, hurmem, hej, hop,

hura, hola, horda, hejnał,

hulać, hasać halo, hop,

wataha...

W tych wypadkach się nie wahaj.

Do każdego wyrazu dopisz po dwa wyrazy pokrewne.

harcerz ..........................., ...........................

hydraulik ..........................., ...........................

historyk ..........................., ...........................

hutnik ..........................., ...........................

Zamiast kropek wpisz brakujące litery „h” lub „ch”. Podkreśl wpisane przez siebie litery.

burzowe ... mury ... aftowana ...ustka

... ińska ... erbata razowy ... leb

słomiany da ... ku ... enka mikrofalowa

niewidzialny du ... ... uligański wybryk

ozdoby ... oinkowe kryształowy kieli ...

natrętna mu ... a bo ... enek ... leba

złocista ... ryzantema dru ... drużynowy

... óralny śpiew ... ałaśliwy sąsiad

gruby ... ak czarny ... arakter

wielopiętrowy ... otel ostry ... rzan

Uzupełnij brakującą literę „h” lub „ch”.

I znów niesły...ana ...istora o madry... zwierzęta... . I... przyjaciel - doktor Dolittle - najpierw leczył ...ory... ludzi. Tak ko...ał zwierzęta, że ...odował i... w swoim domu bardzo wiele. Papuga Polinezja nauczyła doktora rozumieć język zwierząt i coraz więcej ...ory... czworonogów przy...odziło do Jana Dolittle. W końcu Dolittle posłu...ał rady pewnego ...andlowca i stał się weterynarzem. Zwierzęta ...ętnie opowiadały co je boli i dlatego doktor mógł je dobrze leczyć. Oczekując na swoją kolejkę nie ...ałasowały. ...walebna sława doktora rozeszła się po świecie, aż dotarła do afrykański... małp, które ...orowały na jakąś tajemniczą ...orobę. Ale to już inna ...istoria.

Wśród tych liter kryje się dziewięć wyrazów, które piszemy przez h. Szukaj ich w rzędach pionowych i poziomych. Odnalezione wyrazy zapisz przy kwadracie.

K	L	G	R	P	L	S	W	P	D
F	H	O	T	E	L	Y	P	L	H
P	E	W	F	D	H	M	H	L	O
H	R	V	P	K	U	C	E	P	L
R	B	H	M	H	T	A	R	G	A
Q	A	A	O	S	A	S	B	W	N
M	T	N	Y	H	K	M	X	Z	D
E	A	D	W	G	H	E	C	A	I
G	H	E	L	P	E	O	F	T	A
R	L	L	T	O	A	L	J	G	R
Z	P	L	M	L	B	H	U	K	D

.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................