TKANKI ROŚLINNE
Tkanka to zespół komórek o wspólnym pochodzeniu i podobnej budowie, spełniający ściśle sobie tylko właściwe funkcje.
Tkanki
stałe (nie ulegają podziałom) twórcze (ulegają podziałom, dają początek
innym komórkom)
jednorodne niejednorodne - merystemy
(wszystkie kom. w danej (kom. w danej tkance
tkance są takie same) są od siebie różne)
- parenchyma (miękiszowa) - przewodząca (drewno i łyko)
- kolenchyma (wzmacniająca) - wydzielnicza
- sklerenchyma (wzmacniająca) - okrywająca (skórka i korek)
TKANKA MERYSTEMATYCZNA - TWÓRCZA
tkanka ta odpowiedzialna jest za przyrost na grubość i długość
duże jądro komórkowe
cienka ściana komórkowa
bardzo małe, drobne wakuole lub całkowity ich brak
zdolność do podziałów komórek
w kambium występuje skrobia i barwniki
w fellogenie mogą występować chloroplasty
tkanka ta odpowiedzialna jest za wzrost
komórki ułożone są dość ściśle
małe rozmiary
tkanka młoda
komórki żywe
komórki cienkościenne
KLASYFIKACJA TKANEK MERYSTEMATYCZNYCH (WG POCHODZENIA)
PIERWOTNA (powstaje w okresie zarodkowym)
- merystem zarodkowy (w nasionach; daje Początek merystemowi pędu) - merystem wierzchołkowy pędu/korzenia (przyrost na długość, na szczycie rośliny i korzenia) - merystem interkalarny (wstawowy) liście, Łodyga (rośliny jednoliścienne) - merystem archesporialny (w obrębie kwiatów, w ziarno pyłku, zalążku) - kambium wiązkowe (powoduje przyrost na grubość, występuje między drewnem a łykiem) |
WTÓRNA (powstaje z tkanki stałej)
- kambium międzyzwiązkowe (występuje między wiązkami, produkuje promienie międzyrdzeniowe) - fellogen (produkuje korę - miazgę korkotwórczą; miękisz korkowy, na zewnątrz odkłada felem (korek) do środka fellodermę) - merystemoid epidermalny - kallus - tkanka przyranna |
Podział ze względu na umiejscowienie merystemów:
merystemy wierzchołkowe (stożki wzrostu) - występują przy wierzchołkach pędów i korzeni, powodują ich wzrost na długość
merystemy interkalarne (czyli wstawowe) - będące odmianą merystemów wierzchołkowych, są umiejscowione w łodydze, ponad nasadami liścia, a więc u podstawy międzywęźli (np. traw) , powodują ich wzrost na długość
merystemy boczne - występują w wewnętrznych partiach organów roślin. Powodują odkładanie nowych komórek na zewnątrz i do wewnątrz, przyczyniają się do wzrostu na grubość. Należą do nich miazga twórcza (kambium) i miazga korkotwórcza (fellogen)
kambium - produkuje tkankę przewodzącą; na zewnątrz łyko, do wewnątrz drewno
fellogen - na zewnątrz korek czyli tkankę okrywającą, a do wewnątrz - felloderma
TKANKA MIĘKISZOWA
komórki znacznie większe niż w merystemie
występują przestrzenie międzykomórkowe
komórki żywe
centrum komórki zajmuje duża wakuola; protoplast silnie zwakuolizowany
ściana komórkowa cienka, ale może pojawić się ściana wtórna z jamkami prostymi lub polami jamkowymi
tkanka słabo wyspecjalizowana, stosunkowo łatwo ulega odróżnicowaniu
daje początek merystemowi wtórnemu
słabo wyspecjalizowany, stosunkowo łatwo ulega odróżnicowaniu i daje początek merystemowi wtórnemu
Rodzaje tkanki miękiszowej
miękisz zasadniczy - wypełnia przestrzenie między innymi tkankami, występuje w łodydze, korzeniu, liściach, rdzeniu i korze pierwotnej młodych łodyg oraz owocach
miękisz asymilacyjny (palisadowy lub gąbczasty) - występuje w liściach, zawiera dużo chloroplastów, odpowiada za procesy fotosyntezy, umiejscowiony jest w zewnętrznej warstwie łodygi i w liściach
miękisz przewietrzający (powietrzny, aerenchyma) - ma silnie rozwinięte przestwory międzykomórkowe, które zajmują więcej miejsca niż same komórki; miękisz ten charakterystyczny jest dla roślin wodnych np. grążela żółtego, moczarki kanadyjskiej, sit, pałka wodna oraz dla roślin bagiennych; umożliwia on wentylację i wymianę gazową organom rosnącym w warunkach ograniczonego dostępu powietrza
miękisz spichrzowy - zawiera w komórkach materiały zapasowe w postaci skrobi, tłuszczu, białek; posiada ogromnie rozwinięte plastydy usytuowane w korzeniu np. burak cukrowy, ziemniak, nasiona słonecznika, rzepaku
miękisz wodonośny - odmiana miękiszu spichrzowego, posiada ogromne wakuole służy do gromadzenia ogromnych ilości wody np. aloes, agawa, opuncja (liście), rozchodnik, drzewko szczęścia
miękisz wydzielniczy (epitet żywiczny) - występuje u drzew iglastych, a także majeranek, mięta, melisa
miękisz przewodzący (promieni rdzeniowych) - odpowiedzialny za transport, wypełnia przestrzenie w łodydze; występuje u niektórych glonów, a także np. w promieniach rdzeniowych zdrewniałych pędów
miękisz drzewny - funkcja przewodząca oraz gromadzenie substancji odżywczych, występuje w drewnie, są to jedyne komórki żywe
miękisz łykowy - funkcja przewodząca oraz gromadzenie substancji odżywczych, występuje w łyku
Powstawanie przestworów komórkowych
schizogenowe (rozklejenie blaszek środkowych - rozklejanie blaszek na styku komórek) np. jeżogłówki
lizogenowe (w wyniku lizy komórek - rozklejanie blaszek całej komórki np. dziurawiec, cytryna, pomarańcza)
reksygenowe (w wyniku rozrywania całych komórek - tkanki uległy przerwaniu np. cebula, zboża, słonecznik, koper, marchew)
TKANKA WZMACNIAJĄCA
chroni roślinę przed rozerwaniem lub złamaniem
komórki ściśle przylegają do siebie
brak przestworów komórkowych
ściany komórkowe zgrubiałe
Tkanka ta powstała w wyniku opanowania przez rośliny środowiska lądowego, w którym było znaczące oddziaływanie czynników mechanicznych. Istnieją dwie tkanki wzmacniające: kolenchyma i sklerenchyma.
Kolenchyma (zwarcica) |
Sklerenchyma (twardzica) |
PODOBIEŃSTWA |
|
tkanka jednorodna, funkcje - nadaje sztywność i elastyczność roślinie, chroni przed urazami mechanicznymi |
|
RÓŻNICE |
|
Występowanie |
|
w organach rosnących (peryferyczne regiony) pod skórką |
w organach nierosnących (peryferyczne lub centralne regiony) |
Cechy komórki |
|
- komórki żywe - mogą zawierać chloroplasty - ściany nierównomiernie zgrubiałe - ściana wtórnie celulozowa - jamki proste |
- komórki martwe - ściany równomiernie zgrubiałe - ściana wtórnie zdrewniałe - jamki lejkowate
|
Funkcje |
|
odporna na rozciąganie (pręt) |
odporna na rozciąganie, zgniatanie i zginanie (rurka) |
Kolenchyma(zwarcica) |
Sklerenchyma (twardzica) |
występuje w intensywnie rosnących częściach roślin |
występuje w wyrośniętych organach |
komórki są żywe, zawierają protoplast |
komórki są martwe, pozbawione protoplastu |
ściany komórkowe celulozowe ze zgrubieniami w kątach (kolenchyma kątowa) bądź na ścianach stycznych - równoległych (kolenchyma płatowa) |
ściany komórkowe zdrewniałe, silnie zgrubiałe |
pojedyncze komórki mogą zawierać chloroplasty |
wyróżnia się dwa typy komórek: - włókna sklerenchymatyczne np. w lnie i konopiach - komórki kamienne (sklereidy), np. w owocu kokosa, w owocu gruszy |
występuje w peryferyjnych częściach łodygi |
występuje często w centralnej części łodyg, twardych częściach nasion, owocach |
RODZAJE KOLENCHYMY
- kątowa - w kątach komórek powstają zgrubienia np. w liściach - dynia, ogonek liściowy (burak, morwa) - płatowa - zgrubienia tworzą warstwy, płaty, zgrubienia są równoległe do powierzchni organów np. bez czarny - lukowa - są przestwory komórkowe, zgrubienia występują w kątach dookoła przestworów np. łopian, sałata - włóknista - element przejścia pomiędzy sklerenchymą, a kolenchymą np. lipa, jesion, klon |
RODZAJE SKLERENCHYMY
- włókna sklerenchymatyczne (steroidy) np. len, konopie - komórki kamienne (sklereidy) ściana jest gruba, komórki martwe - np. grusza, kokos, jabłko |
TKANKA OKRYWAJĄCA
Klasyfikacja tkanki okrywającej ze względu na pochodzenie
PIERWOTNA
- epiderma - pokrywa tylko nadziemne części rośliny - ryzoderma - pokrywa tylko korzeń, nie ma kutikuli - welamen - występuje tylko u storczyków |
WTÓRNA
- peryderma - ścisły układ komórek, wielowarstwowy, komórki martwe, ściany wysycane suberyną np. drzewa, krzewy |
Epiderma |
Ryzoderma |
PODOBIEŃSTWA |
|
tkanka niejednorodna, pierwotna, komórki żywe, ściśle ułożone, brak chloroplastów (wyjątek komórki szparkowe) |
|
RÓŻNICE |
|
WYSTĘPOWANIE |
|
okrywa nadziemną część rośliny (łodyga, liście) |
okrywa podziemną część rośliny (korzeń) |
FUNKCJE |
|
ochrona przed czynnikami środowiskowymi światło, temperatura, wiatr i wymiana gazowa |
pobieranie wody i soli mineralnych |
BUDOWA |
|
- zewnętrzna ściana pokryta kutyną - wytwory to aparaty szparkowe i włoski |
- wszystkie ściany są cienkie - wytwory to włośniki |
Epiderma |
Peryderma |
PODOBIEŃSTWA |
|
tkanki niejednorodne, funkcja to ochrona przed czynnikami środowiskowymi, wymiana gazowa, komórki ściśle ułożone |
|
RÓŻNICE |
|
WYSTĘPOWANIE |
|
okrywa nadziemne organy rośliny |
okrywa nadziemne i podziemne części rośliny - łodyga i korzeń roślin wieloletnich |
POCHODZENIE |
|
tkanka pierwotna |
tkanka wtórna |
BUDOWA |
|
- komórki żywe - jedna warstwa komórek - komórki posiadają ściany zewnętrzne zgrubiałe (kutyna) - wytwory to aparaty szparkowe i włoski |
- komórki martwe - wiele warstw komórek - komórki posiadają wszystkie ściany zgrubiałe (suberyna) - wytwory to przetchlinki służące do wymiany gazowej |
Epiderma - komórki ściśle ułożone, bardzo gruba jest tylko ściana zewnętrzna, pozostałe ściany są cienkościenne, zewnętrzna ściana komórek epidermy pokryta jest kutikulą lub włoskami (ochrona przed utratą wody). Wytwory epidermy to:
aparaty szparkowe - zbudowane z dwóch komórek fasolowatego kształtu gdzie w środku znajduje się otwór (porus). Działanie aparatów szparkowych odbywa się na zasadzie utraty turgoru. Wewnętrzna ściana aparatów szparkowych jest bardzo gruba, zewnętrzna natomiast bardzo cienka. Aparat szparkowy otoczony jest przez komórki przyszparkowe.
włoski - bardzo różny kształt. Są wytworem skórki roślin lądowych. Wspomagają skórkę w ochronie przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi; zabezpieczają przed utratą wody, tworząc kutner; wydzielają substancje wabiące i parzące; odgrywają rolę czepną np. na nasionach, liściach, łodygach; pobierają wodę np. włoski na powierzchni liści tropikalnych epifitów.
komórki zawiasowe - u traw.
Ryzoderma - ściany są cienkie, jej zadanie to pobieranie wody, komórki są drobne, małe, ściśle ułożone, wytwory ryzodermy to włośniki zwiększające powierzchnię chłonną, szczególnie korzenia w strefie włośnikowej.
Peryderma - zbudowana z fellemu, fellogenu i fellodermy. Wytwory perydermy to przetchlinki. Ich funkcja to wymiana gazowa.
TKANKA PRZEWODZĄCA
Zbudowana jest z niejednorodnych komórek. Dzieli się na łyko i drewno.
Drewno (ksylem) - tkanka, której podstawową rolą jest przewodzenie wody z solami mineralnymi z korzenia do łodygi i liści (w górę rośliny). W funkcji tej wyspecjalizowały się dwa rodzaje elementów drewna: naczynia i cewki.
naczynia - to długie rurki powstałe z wielu leżących jedna na drugiej komórek, w których stopniowo zanikał protoplast i ściany poprzeczne. Są to więc elementy martwe ich ściany często są wzmocnione zdrewniałymi zgrubieniami. W zależności od stopnia i rodzaju zgrubień wyróżnia się naczynia: pierścieniowe, spiralne, siatkowe i z jamkami (jamkowe). Jamki są charakterystycznymi elementami ściany komórkowej roślin i ponieważ nie ulegają zdrewnianiu pozostają jako otwory zapewniające kontakt między sąsiednimi komórkami. Naczynia są charakterystyczne dla roślin okrytonasiennych. Są elementami ewolucyjnie starszymi.
cewki - to pierwotne komórki przewodzące wodę z solami mineralnymi. Przewodzą wodę w dół rośliny. Są typowe dla paprotników i roślin nasiennych. Cewki to komórki o ostro zakończonych końcach zachodzących na siebie klinowato. Podobnie jak naczynia nie mają protoplastu, a przez to są martwe. Mają silnie zdrewniałe ściany komórkowe z wieloma jamkami, przez które woda przepływa z jednej komórki do drugiej.
W skład drewna wchodzą:
cewki - martwe
naczynia - martwe
miękisz drzewny - tkanka żywa
włókna drzewne - tkanka martwa
Rośliny nagonasienne (sosna, świerk) |
Rośliny okrytonasienne (róża, tulipan, petunia) |
- cewki - miękisz drzewny |
- cewki (wyjątek klon i jesion) - naczynia - miękisz drzewny - włókna drzewne |
Elementy wchodzące w skład protoksylemu i metaksylemu u okrytonasiennych |
|
Protoksylem |
Metaksylem |
- cewki (niewielka ilość) - naczynia pierścieniowate i spiralne - miękisz drzewny |
- cewki - naczynia siatkowate i jamkowate - miękisz drzewny - włókna drzewne |
Cewki |
Naczynia |
PODOBIEŃSTWA |
|
komórki martwe, ściany zgrubiałe, ściany wtórnie zdrewniałe, funkcja to transport soli mineralnych i wody |
|
RÓŻNICE |
|
WYSTĘPOWANIE |
|
paprotniki, nagonasienne (wyjątki to klon i jesion) |
okrytonasienne oraz paprocie - orlica, widłaki - widliczka, skrzyp, gniot |
BUDOWA |
|
- małe światło komórki - ściany poprzeczne skośne - brak perforacji - jamki lejkowate występują na ścianach bocznych - ściana wtórna zdrewniała na całej powierzchni |
- duże światło komórki - ściany poprzecznie prostopadłe (ulegają perforacji) - jamki lejkowate są mniejsze, jest ich wiele występują na wszystkich ścianach - ściany zdrewniale w bardzo różny sposób
|
FUNKCJE |
|
mniejsza szybkość przewodzenia wody i soli mineralnych |
większa szybkość przewodzenia wody i soli mineralnych |
Łyko (floem) - elementami łyka są przede wszystkim rurki sitowe, służą one do przewodzenia produktów asymilacyjnych z liścia do łodygi i korzenia.
rurki sitowe - składają się z szeregu komórek, których ściany poprzeczne uległy perforacji upodabniając się do sita. Komórki rurek sitowych są żywe, silnie zwakuolizowane jednak zachowany protoplast pozbawiony jest jądra komórkowego. Obok rurek sitowych występują komórki przyrurkowe w roli nie do końca poznanej (prawdopodobnie odpowiedzialne są za metabolizm). Obok elementów łyka przewodzących substancje organiczne występują włókna łykowe - komórki o charakterze wzmacniającym oraz miękisz łykowy, gromadzący materiały zapasowe.
Elementy łyka:
rurki sitowe - komórki towarzyszące (przyrurkowe) - komórki żywe
komórki sitowe - komórki żywe
miękisz łykowy - komórki żywe
włókna łykowe - komórki martwe
Komórki sitowe |
Rurki sitowe |
PODOBIEŃSTWA |
|
komórki żywe, ściany cienkie (celulozowe), ściany perforowane otoczone kalozą, funkcja to transport asymilatów |
|
RÓŻNICE |
|
WYSTĘPOWANIE |
|
rośliny naczyniowe (paprotniki, nago- i okrytonasienne) |
rośliny okrytonasienne |
BUDOWA |
|
- małe światło komórki - występuje jądro komórkowe - ściany skośnie poprzecznie - występują pola sitowe na ścianach poprzecznych i podłużnych |
- duże światło komórki - brak jądra i wakuoli - ściany poprzecznie skośne, częściej prostopadłe do osi komórki - pola sitowe występują tylko w ścianach poprzecznych |
Protofloem |
Metafloem (starszy) |
- miękisz łykowy |
- komórki sitowe - rurki sitowe - kom. towarzyszące - miękisz łykowy - włókna łykowe |
Nagonasienne |
Okrytonasienne |
- komórki sitowe - komórki albuminowe |
- komórki sitowe - rurki sitowe - kom. towarzyszące - miękisz łykowy - włókna łykowe |
TYPY WIĄZEK PRZEWODZĄCYCH
1 - kolateralna zamknięta
2 - kolateralna otwarta
3 - bikolateralna
4 - hadrocentryczna
5 - leptocentryczna
KONCENTRYCZNE
leptocentryczne - np. dracena
hadrocentryczna - np. paprocie (długosz królewski, pióropusz królewski, orlica)
KOLATERALNA
wiązka kolateralna zamknięta - np. kukurydza, pszenica, żyto, jęczmień
wiązka kolateralna otwarta - np. jaskier, róża, fasola, groch, jabłoń
wiązka bikolateralna - np rodzina dyniowate (dynia, ogórek, kabaczek, patison, melon, arbuz), rodzina paprykowane (papryka, pomidor)
W KORZENIU
radialne - np. rośliny dwuliścienne
poliarchiczny - rośliny jednoliścienne
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
komórka roślinna i tkanki roślinne
Tkanki roślinne i organy
tkanki roślinne - vademecum, Operon - biologia - notatki
TKANKI ROŚLINNE notatki własne
tkanki roślinne vademecum
BOTANIKA ZESTAW PYTAN(2), Tkanki roślinne dzielimy na:
Kolokwium 2 z roślin, Studia, Towaroznawstwo, rośliny
Biologia część I, Budowa tkanki roślin
Biologia część I, Budowa tkanki roślin
tkanki roślinne
Tkanki roslinne
Ekologiczne metody ochrony roslin, studia-biologia
Biologia tkanki, nauka studia, BIOLOGIA
Organy roślinne, STUDIA, różne
tkanki roślinne zadania
Wpływ makro- i mikroelementów na rozwój roślin, Studia, Fizjologia roślin
Ekofizjologia roslin 1, Studia, 2-stopień, magisterka, Ochrona Środowiska, Ekofizjologia roślin
rosliny, Studia II rok, Studia, Rosliny, Rosliny
więcej podobnych podstron