PODSTAWOWA- ćwiczenia ogólnego przygotowania fizycznego i kształtowania prawidłowej postawy ciała (gimnastyka dzieci i młodzieży, dla dorosłych, geriatryczna)

SPORT GIMNASTYCZNY- ćwiczenia precyzyjnie wykonywane służące rywalizacji sportowej zawodników (gimnastyka sportowa, akrobatyczna, artystyczna)

POMOCNICZO- SPECJALISTYCZNA- gimnastyka w zakładach pracy, pomocniczo- specjalna w różnych dyscyplinach sportu (ćwiczenia techniczne metodą analityczną)

LECZNICZA- w dziedzinach medycznych, jako czynnik leczniczy jest działalnością końcową w chorobach i urazach

w przypadkach po urazach i chorobach centralnego układu nerwowego- CUN jak i nerwów obwodowych- OUN

w uszkodzeniach OUN następuje przerwanie łączności mięśnia z komórką nerwową w efekcie wiotkie porażenie mięśni i postępujący zanik Mięsień pozbawiony unerwienia zanika, ponieważ nie otrzymuje impulsów do wykonywania pracy

celem gimnastyki leczniczej jest opóźnienie procesów zaniku mięśni poprzez ćwiczenia, odpowiednie ułożenie przeciw przykurczowe i zapobieganie nadmiernemu rozciągnięciu mięśnia

Reedukację mięśniową, czyli czynność treningu mięśnia od bezwładu do jego fizjologicznych możliwości uzyskujemy stosując kolejno:ćwiczenia bierne i ćwiczenia czynne w warunkach odciążenia a następnie ćwiczenia wolne

w przypadku porażenia spastycznego ( kiedy zostaje zaburzona synchronizacja między działaniem agonistów, a antagonistów) działanie fizjoterapeuty to: rozluźnienie mięśni zginaczy i przywodzicieli wzmacnianie prostowników i odwodzicieli.

w wyniku urazu, czyli nagłego zadziałania siły następuje anatomiczno-czynnościowe uszkodzenie ciała np. stłuczenie, zwichnięcie, skręcenie i złamanie

w pierwszej kolejności musi nastąpić działanie chirurgiczno-ortopedyczne: operacyjne bądź zachowawcze i obydwa zazwyczaj kończą się unieruchomieniem

w schorzeniach kardiologicznych zasób ćwiczeń powinien obejmować całe grupy przy jak najmniejszym wysiłku

pozycja do ćwiczeń jest najczęściej pozycją leżącą lub półleżącą

wymagana jest duża ilość ćwiczeń oddechowych i rozluźniających

tempo ruchu wolne, natężenie ćwiczeń niewielkie

ćwiczenia o charakterze dynamicznym

należy unikać ćwiczeń o charakterze statycznym które mogą powodować zatrzymanie oddechu

zasada odciążenia stawów w trakcie ćwiczeń

dobieranie takich pozycji, które nie dają efektu bólowego, mogącego nasilić stan zapalny

gimnastyka nie powinna przeciążać chorych stawów przy jednoczesnym likwidowaniu przykurczów i zapobieganiu dalszym zniekształceniom

ruchy powinny być wykonywane dokładnie i w istniejącym zakresie ruchu

czas odpoczynku powinien odpowiadać czasowi pracy mięśnia

Pod względem organizacyjnym ćwiczenia dzielimy na:

Pod względem anatomiczno-fizjologicznym na ćwiczenia działające:

ĆWICZENIA PORZĄDKOWO- DYSCYPLINUJĄCE

ĆWICZENIA KSZTAŁTUJĄCE

ĆWICZENIA STOSOWANE (UŻYTKOWO- SPORTOWE)

ĆWICZENIA UZUPEŁNIAJĄCE

organizacja zajęć

pedagogiczne podporządkowanie ćwiczących prowadzącemu

właściwe posługiwanie się sprzętem

poprzez ćwiczenia ożywiające i organizacyjno-porządkowe przygotowanie ćwiczących do zadań części głównej lekcji.

harmonijny rozwój ciała cech fizycznych i motorycznych

położenie ciała w przestrzeni

korekcja postawy

wyrabianie rytmu, czucia, koordynacji i płynności ruchu.

oddziaływanie wychowawcze

kształcenie siły woli oraz wytrwałości

gry i zabawy

elementy taneczno ruchowe

elementy ćwiczeń utylitarnych (np. zapożyczone ze sportów walki)

elementy ćwiczeń korekcyjnych dotyczących przede wszystkim prawidłowej postawy oraz zachowania tej postawy w czasie ruchów lokomocyjnych.

Systematyka ćwiczeń musi być ściśle skorelowana z terminologią gimnastyczną.

Każde ćwiczenie ma określony sens i wywiera konkretny wpływ na organizm ćwiczącego.

Złe podanie treści ćwiczenia lub jego złe zrozumienie zmienia również wpływ tego ćwiczenia, przez co może stać się ćwiczeniem szkodliwym dla określonej jednostki chorobowej.

W celu dokładnego opisu ćwiczenia niezbędne jest określenie wszystkich jego elementów składowych i możliwie dokładna, ale krótka charakterystyka tych elementów.

Zasada aktywności i świadomości

Zasada wszechstronności i zdrowotności

Zasada poglądowości i dostępności

Zasada systematyczności i trwałości

W praktyce jako formę metodyczną stosujemy: objaśnienie słowne, pokaz i obie jednocześnie.

Objaśnienie ma uświadomić ćwiczącemu rodzaj danego ruchu i jego wyobrażenie, powinno dotyczyć istoty ruchu i jego specyficznych właściwości. W objaśnieniu podajemy najpierw główną zasadę ruchu następnie szczegóły.

Słowne objaśnienia ćwiczeń jest dla kory mózgowej sygnałem do rozpoczęcia myślowego kojarzenia, którego wynikiem powinno być prawidłowe wyobrażenie ruchu.

Demonstracja ruchu przez analizator wzrokowy przyspiesza to wyobrażenie o ruchu, rodzaju zaangażowanych mięśni, o przemieszczeniu się w czasie i przestrzeni.

pomnażaniu zdrowia i dbałości o harmonijny rozwój organizmu

Uodparnianiu na zmienność warunków świata zewnętrznego, przystosowując do życia w określonych warunkach

nauczeniu praktycznym równolegle z wyrobieniem świadomości co do zdrowych aspektów uprawiania ćwiczeń fizycznych

zdrowotności -wszechstronność ruchu fizycznego

Wszechstronność polega na takich rodzajach ruchu, które nie zaburzają pracy żadnego z układów organizmu i nie powodują trwałych zmian fizycznych.

Zbyt jednostronne ruchy prowadzone przez dłuższy czas prową do przerostu mięśniowego w danej części ciała co może doprowadzić do wtórnych zmian wyrównawczych nawet w tych częściach ciała które nie były ćwiczone.

Zasada ta polega na stosowaniu u ćwiczących bezpiecznych dla nich ruchów, ogólnie rozwijających i wszechstronnych.

jasne i zrozumiałe przedstawienie właściwego wyobrażenia o ruchu

dobre zrozumienie ćwiczenia powoduje chęć jego wykonywania. Prawidłowe przekazanie i zrozumienie zostaje zakodowane w korze mózgowej ćwiczących.

ruch błędnie pokazany również zostaje zapamiętany i powtarzany z błędem.

poprawianie tych utrwalonych błędów wymaga dużo więcej czasu niż nauczenie początkowe.

dla zabezpieczenia prawidłowego przekazu służą środki metodyczne bezpośrednie i pośrednie:

Polega na systematycznym utrwalaniu materiału nauczania ćwiczeń ruchowych

Umiejętności te utrwalone mogą być celem samym w sobie, ale najczęściej służą do nauczenia się trudniejszych zadań ruchowych.

Zasada ta ma ścisły związek z zasadą poglądowości czyli odruchów prostych do złożonych.

Dopóki elementy ruchów prostych nie zostaną przyswojone nie należy uczyć następnych ruchów trudniejszych.

Ćwiczenia należy utrwalać różnymi sposobami aby przez cały czas pobudzać możliwości poznawcze i pamięciowe.  

Nauczanie jest to czynność wyposażania osób w wiadomości, umiejętności i nawyki ruchowe we wszystkich rodzajach ćwiczeń fizycznych oraz ruchu leczniczego

Są to określone kompozycje ruchów człowieka polegające na układach poszczególnych części ciała, których poruszanie się następuje w określonym czasie i w określony sposób, zależy od zaprogramowania ruchu w ośrodkowym układzie nerwowym.

Pewne czynności stale powtarzane stają się nawykiem ruchowym czyli powstałą czynnością częściowo automatyczną. Im większy jest dotychczasowy stan umiejętności ruchowych tym szybciej można nauczyć się ruchów nowych.

opierają się na pamieci ruchowej i uwadze ćwiczących

wymagają precyzyjnego programowania, sterowania zewnętrznego

konieczny pokaz, objaśnienie, wyobrażenie i odtworzenie ruchu

nauka dokładności, estetyki i prawidłowości ruchu

główne zastosowanie w rehabilitacji ruchowej, korekcji postawy

zadania wykonywane samodzielnie

nauka samokontroli i samooceny własnego działania

samodzielność myślenia i realizacji działania

Metoda ruchowej ekspresji twórczej Labana-oparta na improwizacji ruchowej, całkowita swoboda i sposób wykonania ruchu, realizacja potrzeb wewnętrznych ćwiczących, inscenizacja okreslonych teatów ruchem lub mimiką, nie obowiązuje tok lekcyjny a jedynie logiczne uporzadkowanie zadań ruchowych (zasada stopniowania wysiłku, wszechstronnosci ruchów, przemiennosci wysiłku i końcowe rozluźnienie), bardzo przydatna dla dzieci o różnym stopniu niepełnosprawnosci fizycznej i psychicznej

ustawienia podstawowe: szereg, dwuszereg, rząd

ustawienia ćwiczebne: kolumna ćwiczebna, rozsypka, koło

odliczanie: zwroty w miejscu, w ruchu

Są to ćwiczenia siłowe o zróżnicowanej pracy mięśni.

W trakcie zwisów pracują głównie mięśnie zginacze. W trakcie podporów mięśnie prostowniki co wpływa na kształtowanie prawidłowej postawy ciała.

Zwis PODCHWYTEM-kciuki zwrócone na zewnątrz

Zwis NACHWYTEM-kciuki zwrócone do środka

Zwis DWUCHWYTEM-kiedy jedna ręka znajduje się w podchwycie, a druga w nachwycie

Prawidłowy chwyt w czasie zwisu to odwiedzenie kciuka i chwyt drążka tzw. obejmujący.

W zwisach pod wpływem siły ciężkości klatka piersiowa jest usztywniona i utrudnione jest oddychanie.

Należy pamiętać o prawidłowym rytmicznym oddychaniu bez jego zatrzymania.

Zwisy mogą być w pozycjach prawidłowych, bądź odwróconych-na podudziach czasem z dodatkowym obciążeniem za głowę. Zwisy za stopy i za biodra z obciążeniem za głowę-specjalistyczne.

Są czynnościami zautomatyzowanymi u osoby w pełni sprawnej

Zmiany patologiczne oraz starzenie się aparatu ruchu wypływa na ekonomikę efektywność chodu

W chodzie i w biegu występują naprzemienne ruchy nóg zsynchronizowane z ruchami rąk i odpowiednimi skrętami tułowia i miednicy.

W biegu występuje element lotu w którym żadna ze stop nie dotyka podłoża. Prawidłowość chodu zapewnia przede wszystkim prawidłowa postawa oraz odpowiednio rozwinięte grupy mięśniowe odpowiedzialne za kolejne elementy ruchu.

Wygląd, efektywność i ekonomikę chodu i biegu możemy poprawić przez specjalne ćwiczenia.

W przypadku chorób neurologicznych i po długim unieruchomieniu, elementów chodu często musimy uczyć się od początku.

Prawidłowość chodu określają jego determinanty.

Chód jest jednym ze sposobów aktywności fizycznej nie mających przeciwwskazań.

Bieg jest intensywniejszym i bardziej dynamicznym sposobem poruszania się. Układ krążenia i oddechowy jest bardziej obciążony dlatego w przypadku niektórych schorzeń lub niewydolności układów bieg może być przeciwwskazany.

Izochronia- jednakowy czas obciążenia prawej i lewej nogi

Izotonia- dobra synchronizacja górnej części ciała i rąk z praca nóg (prawa ręka- lewa noga- skręt ciała)

Izometria- zachowanie jednakowej odległości między poszczególnymi krokami. W czasie chodu fizjologicznego mięśnie na ogół pracują dynamicznie w sposób rytmiczny ale bez gwałtownych wysiłków co stwarza dobre warunki dla obiegu krwi, pracy serca i płuc oraz przemiany materii.

pozycja ciała- w symetrycznej pozycji stojącej na obu nogach punkt ciężkości ciała pada w środek czworoboku podparcia (pole na którym stoimy, zawarte pomiędzy linią łączącą obydwie pięty, końce paluchów obu stóp oraz brzegami bocznymi stóp)

środek ciężkości przesuwa się w obrębie tego pola w miarę tego jak pochylamy tułów w przód, tył oraz na boki

pozycje które rozszerzają czworobok podparcia i obniżają środek ciężkości zwiększają stabilność stania

trwałe zmiany w budowie ciała powodują bądź zawężenie pola podparcia (brak jednej nogi), bądź trwałe symetryczne ustawienie się środka ciężkości w obrębie pola podparcia z (przymusowe odciążenie jednej kończyny, ból, niepełny zrost kostny, przykurcz, porażenie)

rzutowanie środka ciężkości można prześledzić za pomocą pionu

masa ciała- nadwaga, ciąża, zwiększa obciążenie kończyn dolnych i może powodować obniżenie się środka ciężkości, przesunięcie go do przodu w obrębie pola podparcia oraz obniżenie się sklepienia stóp

siła antygrawitacyjna mięśni- do utrzymania pozycji stojącej w warunkach fizjologicznych potrzebna jest minimalna siła mięśniowa

każde przesunięcie środka ciężkości ciała wciąga w grę inne grupy mięśniowe wprowadzając je w stan napięcia

ogólne osłabienie siły mięśniowej prowadzi do zapadania się postawy człowieka

ORTOSTATYCZNA

STEP-TEST

Test pozwala ocenić wydolność układu krążenia na podstawie reakcji  na wysiłek trwający 5 minut, polegający na wchodzeniu z częstotliwością 30 kroków na minutę po schodkach (o wysokości 51 cm mężczyźni i 43 cm kobiety). Tętno bada się w 30 sekundzie drugiej, trzeciej i czwartej minuty. Wynik testu wyraża wskaźnik wydolności wg następującego wzoru:

   Powyżej 90 - bardzo dobry

   80-90        dobry

   65-80        przeciętny

   do 65        niski

Powyżej 90 sekund- bardzo dobry

90-60-dobry

60-30-słaby

Pierwszy pomiar na wysokości u kobiet pod piersiami, piersiami mężczyzn pod mięśniem piersiowym większym na wdechu.

Drugi pomiar na wydechu. Dobra różnica to 7 cm

test ścienny Degi - siad ugięty, plecy oparte o ścianę, wznosimy ramiona w górę aż do zetknięcia dłoni ze ścianą. Dotknięcie dłońmi do ściany świadczy o braku przykurczy mięśni klatki piersiowej. Jeśli dłonie nie stykają się ze ścianą, mierzymy odległość w centymetrach lub kąt między ścianą a osią kończyny górnej (plecy okrągłe)

test Thamasa - leżenie tyłem, przyciągamy jedną kończynę dolną ugiętą w stawie kolanowym i biodrowym do klatki piersiowej. Brak przykurczy zginaczy stawu biodrowego objawia się swobodnym przyleganiem prostej kończyny dolnej do podłoża. Miarą przykurczu jest odległość dołu podkolanowego od podłoża lub kąt między podłożem a osią uda (plecy wklęsłe)

test Laseque'a - leżenie tyłem, wznos prostej kończyny dolnej do pionu. Jeżeli nie da rady to świadczy to o przykurczu prostownika grzbietu, mięśnia dwugłowego uda. Miarą przykurczu mięśni kulszowo-goleniowych jest kąt między podłożem a osią kończyny podnoszonej.

test p-p (palce-podłoga) - stanie obunóż w niewielkim rozkroku (na szerokość 1 stopy), skłon tułowia w przód i dotknięcie całymi dłońmi podłoża. Test ocenia długość mięśni kulszowo-goleniowych, mięśnia prostownika grzbietu odcinka lędźwiowego, ruchomość kręgosłupa

ocena orientacyjna - pozycja stojąca, luźny skłon w przód. W warunkach prawidłowych linia kręgosłupa tworzy regularny łuk. Jeżeli usztywniony jest odcinek lędźwiowy, plecy tworzą tzw. „stoliczek”. Jeżeli usztywniony jest odcinek piersiowy, to widoczna jest wyraźnie kifoza piersiowa

- test całkowity - mierzymy odległość od potylicy do podstawy kości krzyżowej. Badany wykonuje skłon w przód i dokonujemy ponownego pomiaru. Odległość powinna zwiększyć się o 11,5 cm.

Bieg na 60m.-ocena szybkości

Rzut piłką lekarską zza głowy-siła

Skok dosiężny-skocznośś

Bieg + przewrót w przód na materacu-zwinność

Z przysiadu podpartego wyrzut nóg do tyłu i powrót(dziewczęta 1 minuta, chłopcy 2 minuty)-wytrzymałość

Bieg sprinterski w miejscu w wysokim unoszeniem kolan i klaskanie pod kolanami.

Skok w dal obunóż z miejsca, pomiar własnymi stopami.

Zwis wolny z różnymi stopniami utrudnienia.

Z pozycji stojąc skłon tułowia w przód-gibkość.

Bieg na dystansie.

Z leżenia tyłem nożyce poziome.

Bieg na dystansie 50 m ze startu wysokiego.

Skok w dal z miejsca.

Bieg na 600 m - dziewczeta i chłopcy w wieku 11 lat, bieg na dystansie 800 m - dziewczęta w wieku 12 i więcej lat, bieg na dystansie 1000 m - chłopcy w wieku 12 i więcej lat.

Ściskanie dynamometru.

Wytrzymanie w zwisie na ugiętych ramionach - dziewczęta oraz chłopcy do 11 lat, podciąganie w zwisie na ramionach- chłopcy w wieku 12 lat i więcej.

Bieg wahadłowy 4 x10 m

Siady z leżenia tyłem w czasie 30 sek.

Skłon tułowia w przód.