SOCJALIZACJA - WYCHOWANIE

Najogólniej przez socjalizację rozumie się podstawowy i wielostronny proces wprowadzania
jednostki w "obiektywny świat" społeczeństwa lub jakiejś części tego społeczeństwa. Poprzez socjalizację jednostka zostaje wyposażona w określone modele i wzory działania, które pozwalają jej zachować się stosownie do konwencji i norm tego społeczeństwa. Socjalizacja pierwotna jest pierwszą fazą, w której człowiek w swoim dzieciństwie staje się członkiem społeczeństwa w ramach wzajemnego oddziaływania dziecka i jego rodziców. Socjalizacja wtórna odnosi się do późniejszego procesu, w którym jednostka uprzednio socjalizowana wchodzi w nowe etapy "obiektywnego świata" konkretnego społeczeństwa (np. przygotowanie do określonego zawodu).

Od pojęcia "socjalizacji" należy odróżnić pojęcie "wychowania". Nie są to pojęcia przeciwstawne, ale również nie tożsame. Proces socjalizacji ma charakter anonimowy i niezamierzony, a osoba socjalizowana nie uświadamia sobie wielorakich oddziaływań, do pewnego stopnia poddaje się pasywnie wpływom społecznym. W procesie wychowania natomiast mamy do czynienia z wyraźnymi intencjonalnymi interwencjami wychowawczymi, zamierzonymi i świadomymi, przebiegającymi według z góry określonych celów i zadań.

Wychowanie jest działaniem celowym, zamierzonym i świadomie organizowanym. W pewnym sensie odpowiada mu termin "personalizacja". Socjalizacja jest dopasowaniem się osoby do społeczeństwa, personalizacja zaś dostosowaniem sił społeczeństwa do osoby. Socjalizacja (człowiek jako produkt różnego rodzaju uwarunkowań społecznych) i personalizacja (człowiek jako osoba) są dwoma wzajemnie uzupełniającymi się procesami. Człowiek nie jest sprowadzalny do sumy reakcji na uwarunkowania społeczne; do jego istoty należy dokonywanie świadomych i wolnych wyborów przekraczających granice uwarunkowań społecznych. Dzięki swej strukturze duchowej jest on otwarty na nieograniczone możliwości postępu i twórczości; w pewien sposób mole stać się wszystkim.

Wychowanie zyskuje coraz większe znaczenie w sferze życia politycznego i społeczno-gospodarczego w związku ze wzrastającymi wymaganiami w systemach demokratycznych w zakresie współudziału w procesie podejmowania decyzji. Kościoły chrześcijańskie są ważnymi nośnikami socjalizacji i wychowania nie tylko dla własnych wspólnot. Przez swą różnorodną aktywność przyczyniają się istotnie do wychowania ludzi zdolnych do podejmowania odpowiedzialnych decyzji, ważnych dla dobra wspólnego.