19

Makroekonomia- nauka o gospodarce jako całości.

Ruch okrężny płatności (produkcji dóbr i usług oraz dochodów i wydatków)

PKB- Miernik produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane w danym kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem (PKB w c.r., PKB w c.cz.prod.)

Ceny rynkowe- Sposób mierzenia wartości produkcji krajowej z uwzględnieniem podatków pośr. od dóbr i usług.

PKB w c czynn prod Miara wartości produkcji krajowej z pominięciem podatków pośrednich od dóbr i usług.

Wartość dodana- Przyrost wartości dóbr w trakcie procesu produkcji.

Dobra pośrednie- wykorzystywane jako nakłady w procesie produkcji i całkowicie zużywane.

Dobra finalne- nabywane przez ostatecznego użytkownika: dobra konsumpcyjne zakupywane przez gosp. domowe albo dobra kapitałowe (inwestycyjne) nabywane przez przeds.

Inwestycje- Zakupy dóbr kapitałowych.

Oszczędności- Ta część dochodu, która nie jest wydawana na zakup dóbr i usług.

Zapasy- Dobra trzymane przez przedsiębiorstwa na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży.

Dochody rozporządzalne- Dochody gospodarstw domowych z uwzględnieniem świadczeń budżetowych (płatności transferowych), pomniejszone o podatki bezpośrednie; suma, jaka pozostaje gospodarstwom domowym na wydatki i oszczędności.

Export- Dobra wytwarzane w kraju i sprzedawane za granicę.

Import- Dobra wytwarzane za granicą i nabywane do wykorzystania w kraju.

PNB (nominalny-w cenach bieżących, realny-w cenach stałych z danego okresu- roku bazowego)- Całkowity dochód osiągany przez mieszkańców kraju niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki wytwórcze.

Ceny stałe- Wyrażenie wydatków lub wartości produkcji za pomocą cen wybranego roku bazowego.

Ceny bieżące- Wyrażenie wydatków lub wartości produkcji za pomocą cen istniejących w momencie pomiaru.

Dochód narodowy- Produkt narodowy netto liczony w cenach czynników produkcji.

Amortyzacja- Przybliżona miara ubytku wartości istniejącego zasobu kapitału w da­nym okresie wskutek fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

Deflator PNB- Stosunek nominalnego PNB do re­alnego PNB wyrażony w postaci wskaźnika.

Realny PNB per capita

Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego DEN- Miernik produkcji społecznej kory­gujący PNB o wartość produkcji pozarynkowej i czasu wolnego, (Nordhaus, Tobin).

Gospodarka otwarta

Gospodarka zamknięta

Dochody netto z tytułu własności za granicą- Nadwyżka dochodów z własności czynników produkcji zatrudnionych za granicą nad dochodami majątkowymi uzyskanymi przez cudzoziemców w danym kraju.

Odpływy

Dopływy

Płatności transferowe

Podatki bezpośrednie i pośrednie

Wydatki państwa na dobra i usługi

Inflacja

Bezrobocie

Wzrost gospodarczy

T/N

Wzrostem gospodarczym nazywamy zwiększenie ilości dóbr i usług, na których zakup może sobie pozwolić społeczeństwo (t).

W latach 1973-1984 wzrost gospodarczy w Brazylii, Korei i 7aponii był znacznie szybszy niż w krajach Europy Zachodniej, takich jak Wielka Brytania, Szwajcaria czy RFN (t).

Dysponując dokładną i kompletną metodą pomiaru powinniśmy otrzymać te same wyniki dotyczące rozmiarów działalności gosp, niezależnie od tego, czy mierzymy wartość wytworzonej produkcji, sumę wynagrodzeń (dochodów) czynników wytwórczych, czy też wielkość wydatków na zakup dóbr i usług (t).

Gospodarka zamknięta to taka, w której istnieje nadmierne bezrobocie (n).

Obliczanie wartości dodanej jest metodą pomiaru wielkości produkcji pozwalającą uniknąć podwójnego liczenia (t)

W gosp zamkniętej bez udziału państwa oszczędności są zawsze równe inwestycjom (t).

PKB w c czynn prod jest równy PKB w c rynk + podatki pośrednie netto (n).

Amortyzacja jest kosztem ekonomicznym (t)

PNB liczony w cenach bieżących jest miarą realnej działalności gospodarczej (n).

PNB w cenach stałych jest bezużyteczny jako miernik dobrobytu ekonomicznego, gdyż nic uwzględnia wielu istotnych jego składników (n)

20

Konsumpcja autonomiczna- Część wydatków konsumpcyjnych, która nie jest zależna od poziomu dochodów.

Popyt inwestycyjny- Nakłady na zwiększenie majątku trwałego przedsiębiorstw oraz zapasów.

F-cja oszczędności- F-cja pokazująca poziom za­mierzonych oszczędności przy każ­dym poziomie dochodów rozpo­rządzalnych ludności.

F-cja popytu globalnego- Funkcja pokazująca ogólną wl­k planowanych wydatków przedsiębiorstw i gospodarstw do­mowych na dobra i usługi przy każdym poziomie dochodu.

Prod potencjalna- Wlk produkcji, którą gospo­darka wytworzyłaby, gdyby wszyst­kie czynniki produkcji były w peł­ni wykorzystane.

Mnożnik- Relacja zmiany wlk produk­cji zapewniającej równowagę do zmiany wydatków autonomicz­nych, powodującej zmianę globalnego popytu i produkcji.

Paradox zapobiegliwości- Sytuacja, w której zmiana krań­cowej stopy oszczędności prowadzi do zmiany poziomu dochodu naro­dowego zapewniającego równowa­gę, lecz nie zmienia poziomu oszczędności, które nadal muszą być równe planowanym inwesty­cjom.

Linia 45^o Prosta na wykresie przedstawiają­ca związek między dochodem a wydatkami, łącząca wszystkie punkty, w których dochód jest równy wydatkom.

KSO- Część przyrostu rozporządzalnych dochodów, którą gospodarstwa domowe pragną przeznaczyć na oszczędności.

Prod faktyczna- Wlk produkcji wytwarzanej w gospodarce w danym okresie.

KSK- Część przyrostu rozporządzalnych dochodów, którą gospodarstwa domowe chcą przeznaczyć na zwię­kszenie konsumpcji.

Poź prod zap równowagę krótkookr- odpowiadający wlk popytu globalnego czyli sumie zamierzo­nych wydatków.

Nastroje inwestorów- Pesymistyczne lub optymistyczne nastroje przedsiębiorców związane z oceną przyszłego popytu i zys­ków.

F-cja konsumpcji- Funkcja pokazująca wlk za­mierzonej konsumpcji przy róż­nych poziomach dochodów rozpo­rządzalnych.

T Pojęcie produkcji potencjalnej dopuszcza możliwość istnie­nia bezrobocia naturalnego.

T Model keynesowski za­kłada, że o wlk produkcji decyduje przede wszystkim wl­k popytu.

N Konsumpcja jest liniową f-cją dochodu.

T Suma krańcowej skłon­ności do konsumpcji i krańcowej skł. do oszczędzania jest równa 1.

N Inwestycje mają rzeczywi­ście charakter autonomiczny.

T F-cja popytu global­nego pokazuje zmiany popytu wy­wołane bezpośrednio przez zmianę poziomu dochodu narodowego.

T Równowaga krótkookre­sowa ma miejsce wtedy kiedy pla­ny zakupów nie są zagrożone przez niedobór towarów, a przedsiębior­stwa nie produkują więcej, niż mo­gą sprzedać.

T Nie planowane zmiany zapasów są dla przedsiębiorstw sygnałem braku równowagi.

N Planowane oszczędności są zawsze równe planowanym in­westycjom.

N Nachylenie krzywej po­pytu globalnego zależy wyłącznie od poziomu konsumpcji autonomi­cznej.

T W prostym modelu rów­nowagi mnożnik informuje, o ile zmieni się wlk produkcji, gdy zmieni się poziom popytu globalnego.

N Gdyby ludzie byli skłonni więcej oszczędzać, to wzrosłyby inwestycje i w gospodarce nastąpiłoby ożywienie.

21

Polityka fiskalna- Decyzje państwa o wydatkach bu­dżetowych i podatkach.

Ograniczenia importu-Bezpośrednia kontrola wlk importu przez rząd.

Automatyczne stabilizatory- Mechanizmy ekonomiczne zmniejszające podatność gospodarki na wstrząsy.

Bilans handlowy(saldo)- Wartość eksportu netto.

Eksport netto- Różnica między eksportem a im­portem.

Nadwyżka eksportowa- Nadwyżka wartości eksportu nad wartością importu.

Polityka stabilizacyjna- Działania rządu zmierzające do utrzymania produkcji na poziomie zbliżonym do pełnego zatrudnie­nia.

Deficyt bilansu handlowego- Nadwyżka wartości importu nad wartością eksportu.

Deficyt budżetowy- Nadwyżka wydatków nad przy­chodami budżetu państwa.

Mnożnik zrównoważonego budżetu- Mechanizm sprawiający, że wzrost wydatków państwa zrównoważony wzrostem podatków prowadzi do wzrostu ogólnego poziomu produ­kcji. Potrzeby pożyczkowe sektora państwowego-Deficyt budżetu państwa powięk­szony o straty netto przedsiębiorstw państwowych.

Krańcowa skłonność do importu-Ta część przyrostu dochodu naro­dowego, którą społeczeństwo chce przeznaczyć na dodatkowy import.

Dług publiczny-Ogólna suma pożyczek zaciągnię­tych i nic spłaconych przez pań­stwo.

Dostrajanie polityki gospodarczej- Bieżące dostosowywanie narzędzi polityki gospodarczej do zmienia­jących się warunków.

Budżet pełnego zatrudnienia- Wlk deficytu budżetowego obliczona przy zał. pełnego zatrudnienia; wskaźnik oceniający stan finansów państwa.

Aktywna polityka fiskalna- Stosowanie polityki budżetowej do regulowania stanu gospodarki.

N W 1984 roku bezpośred­nie wydatki państwa w Wielkiej Brytanii stanowiły prawie połowę PNB.

N Instytucja podatków net­to zwiększa udział konsumpcji w dochodzie narodowym.

T Wzrost wydatków pań­stwa zrównoważony wzrostem po­datków prowadzi do wzrostu pro­dukcji.

T Dodatnie podatki netto zmniejszają wartość mnożnika.

T Deficyt budżetowy moż­na rozumieć jako nadwyżkę wydat­ków państwa nad jego dochodami.

T Przy danej wlk wy­datków państwowych wzrost stopy podatkowej pociąga za sobą spa­dek poziomu dochodu narodowe­go zapewniającego równowagę oraz zmniejszenie deficytu budże­towego.

N Wlk deficytu budżetowego jest dobrym miernikiem stanu finansów publicznych.

T Budżet odpowiadający pełnemu zatrudnieniu to taki stan budżetu, w którym globalny popyt zapewnia pełne wykorzystanie zdolności produkcyjnych gospodarki.

T Podatek dochodowy, po­datek od wartości dodanej i zasiłki dla bezrobotnych to przykłady au­tomatycznych stabilizatorów ko­niunktury.

T Od połowy lat 70 ekipy rządzące w Wl­k Brytanii niechętnie angażują się w ekspansywną politykę fiskalną, zmierzającą do ograniczenia bezrobocia.

N W latach 80 w krajach wysoko rozwinię­tych nastąpiło relatywne zmniej­szenie zadłużenia państwa, wyra­żonego w odsetkach dochodu na­rodowego.

N Brytyjski eksport netto stanowił w 1982 r. blisko 30% PKB.

N Bezpośrednie ogranicze­nia importu mają zawsze korzystny wpływ na poziom produkcji i za­trudnienia w danym kraju; umoż­liwiają osiągnięcie stanu pełnego zatrudnienia bez, pogorszenia bi­lansu handlowego.

22

Pieniądz- Powszechnie akceptowany środek płatniczy.

Środek wymiany- Funkcja pieniądza ułatwiająca wy­mianę dóbr i usług.

Jednostka rozrachunkowa- Funkcja pieniądza polegająca na tym, iż stanowi on jednostkę, w której wyrażane są ceny i prowa­dzone rozrachunki.

Środek tezauryzacji- Funkcja pieniądza umożliwiająca jego wykorzystanie do dokonywa­nia zakupów w przyszłości.

Baza monetarna- Ilość banknotów i bilonu znajdują­cych się w obiegu oraz rezerwy gotówkowe systemu bankowego; niekiedy bywa nazywana zasobem pieniądza wielkiej mocy. Rezerwy bankowe- W czasach złotników dyspozycyjna ilość złota przeznaczona do zaspo­kojenia natychmiastowych żądań klientów (współcześnie: rezerwy gotówkowe banków). Gospodarka barterowa- Gospodarka, w której nie występu­je środek wymiany, a jedne towary są bezpośrednio wymieniane na inne.

Mnożnik kreacji pień- Zmiana wielkości podaży pienią­dza wynikająca ze zmiany bazy monetarnej o jednostkę.

Pień bezgotówkowy- mający formę zapisu na rachunku bankowym, wykorzysty­wany przez dysponenta do doko­nywania płatności na rzecz innych jednostek przez przeniesienie okre­ślonej kwoty na ich rachunek. Staje się pieniądzem bankowym, kiedy jest niezależny od pokrycia w po­staci depozytu pieniężnego złożo­nego w banku i wynika z kredytu bankowego. Banki komercyjne- Pośrednicy finansowi upoważnieni przez państwo do udzielania kre­dytów i przyjmowania wkładów pieniężnych, w tym wkładów, któ­re mogą być uruchomione przez wystawienie czeków.

Pośrednik finansowy- Instytucja specjalizująca się w pro­wadzeniu interesów między pożycz­kobiorcami i pożyczkodawcami.

Niby-pień- Aktywa, które są prawie tak samo dobre jak pieniądz: środek prze­chowywania wartości, który moż­na łatwo zamienić na pieniądz, choć sam pieniądzem nie jest.

Pień symboliczny- Środek płatności, którego wartość (siła nabywcza) wielokrotnie prze­kracza koszt jego wytworzenia lub wartość samoistną w innych niż pieniądz zastosowaniach. Panika finansowa- Sytuacja polegająca na tym, iż lu­dzie w pewnym momencie docho­dzą do wniosku, że bank stanie się niewypłacalny i w popłochu wyco­fują swoje wkłady; tym samym rzeczywiście doprowadzają do jego niewypłacalności.

M0- Banknoty i bilon w obiegu oraz wkłady operacyjne banków trzy­mane w banku centralnym.

Podaż pień- Wartość całego zasobu pieniądza, jako środka wymiany, znajdujące­go się w obiegu.

Sys rozrachunkowy(clearingowy) Mechanizm umożliwiający wza­jemne rozliczenia między bankami, polegający na tym, iż w danym okresie sumuje się wartość wszyst­kich dokonywanych między nimi operacji, ale rozlicza tylko wielko­ści netto, czyli salda tych operacji.

Płynność- Szybkość i pewność, z jaką dany rodzaj aktywu można zamienić w dowolnym momencie na pieniądz.

Depozyt- W czasach złotników ilość złota oddana złotnikowi na przechowanie (współcześnie: suma pieniędzy złożona w banku).

Stopa rezerw- Stosunek rezerw bankowych do wkładów.

M1- Banknoty i bilon w obiegu oraz rachunki bieżące (rozliczeniowe) sektora prywatnego.

T Psie zęby spełniały nie­gdyś funkcję pieniądza na Wy­spach Admiralicji.

T Wymiana w gosp bezpieniężnej jest kosztowna.

N Czeki rozliczeniowe są prawnym środkiem płatniczym.

T Panika finansowa jest w dzisiejszych czasach zjawiskiem rzadkim w Wielkiej Brytanii ze względu na działalność banku centralnego.

T Gdyby złotnicy trzymali się zasady, że wszystkie transakcje muszą mieć pełne pokrycie w złocie trzymanym w skarbcach, to ich działalność nie mogłaby spowodo­wać wzrostu podaży pieniądza.

N Banki są jedynymi pośrednikami finansowymi.

T System rozrachunkowy (clearingowy) jest jednym ze spo­sobów obniżenia kosztów transak­cyjnych.

N Im wyższa jest płynność jakiegoś aktywu, tym wyższa jego zyskowność.

T Współczesny system bankowy oparty na utrzymywaniu czę­ściowych rezerw gotówkowych jest integralnym składnikiem procesu kreacji pieniądza.

N Baza monetarna to ilość banknotów i bilonu w obiegu w se­ktorze pozabankowym.

N Im więcej gotówki prag­nie utrzymywać sektor pozabanko­wy, tym większa jest ogólna podaż pieniądza.

T Wkłady gromadzone w brytyjskich towarzystwach budow­lanych mają tak wysoką płynność, że należałoby je włączyć do defini­cji pieniądza.

23

Bank centralny- Najważniejszy bank w kraju, zwykle mający status agendy rządowej, odpowiedzialny za emisję pieniądza i występujący w roli banku banków i banku państwa.

Realne zasoby pieniądza-Wlk zasobów pieniądza wyrażona w c stałych.

Gorset kredytowy- Uzupełniający depozyt specjalny wprowadzony w Wlk Brytanii w grudniu 1973 r. w celu zahamowania nadmiernej działalności kredytowej banków.

Równowaga na rynku pieniądza- Sytuacja, w której realna wlk zapotrzebowania na pieniądz jest równa wlk podaży pieniądza.

Motyw przezorności- Motyw utrzymywania pieniądza mający swe źródło w niepewności, która sprawia, iż ludzie trzymają pieniądze, by pokryć nieprzewidziane wydatki.

Operacje otwartego rynku- Działania banku centralnego, których celem jest zmiana wlk bazy monetarnej przez kupno lub sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku. Kredytodawca ostatniej instancji- f-cja banku centralnego polegająca na tym, iż jest on gotów wspomóc pożyczkami banki i inne inst. finansowe, gdyby panika finansowa zagroziła stabilności całego systemu finansowego.

Stopa dyskontowa- Stopa % pobierana parz bank centralny od pożyczek udzielanych bankom komercyjnym.

Stopa rezerw obowiązkowych- Min. relacja rezerw gotówkowych do wkładów w bankach komercyjnych, ustalana przez bank centralny.

Motyw portfelowy- Motyw utrzymywania pieniądza wynikający z niechęci do ponoszenia ryzyka i gotowości do poświęcenia wysokiej stopy zysku na rzecz takiej struktury posiadanych aktywów, która zapewnia niższą, ale łatwiejszą do przewidzenia stopę zysku.

Nominalne zasoby pieniądza- Wartość zasobów pieniądza nie skorygowana o zmiany poziomu cen.

Motyw transakcyjny- Motyw utrzymywania pieniądza wynikający z niedoskonałej synchronizacji dochodów i wydatków w czasie.

Potrzeby pożyczkowe sektora publicznego- Deficyt budżetu państwa plus łączny deficyt przedsiębiorstw państwowych.

Zarządzanie długiem państwowym- Decyzje, na podstawie których bank centralny ustala zasady wykupu starych i emisji nowych obligacji, wysokość ich oprocentowania itd.

Depozyty specjalne- Narzędzie polityki pieniężnej polegające na tym, że banki komercyjne muszą zdeponować w banku centralnym pewną część swych rezerw gotówkowych, które nie są częścią ich rezerw obowiązkowych.

Koszty alternatywne utrzymywania pieniądza- Odsetki, z których rezygnujemy trzymając pieniądze w gotówce, a nie w postaci oprocentowanych obligacji

Współczynnik płynności- Udział aktywów płynnych (gotówki i krótkoterminowych środków finansowych) w całości aktywów banku. Bank centralny może nałożyć obowiązek utrzymywania przez banki komercyjne pewnej części złożonych w nich wkładów w postaci gotówki i krótkoterminowych weksli (tzw. płynność obowiązkowa).

Prawo Goodharta- Prawidłowość polegająca na tym, iż jakakolwiek próba regulacji lub opodatkowania jednego kanału działalności bankowej przez bank centralny powoduje szybkie przerzucenie tych samych operacji do innego kanału, nie objętego regulacją lub nie opodatkowanego.

T Nie jest możliwe, aby Bank Anglii zbankrutował, ponieważ na wycofywanie wkładów przez klientów może zawsze zareagować przyspieszonym drukowaniem nowych banknotów.

N Bank centralny może zmniejszyć podaż pieniądza ograniczając ilość gotówki, jaką banki komercyjne muszą trzymać w postaci rezerw obowiązkowych.

T Bank centralny może skłonić banki komercyjne do utrzymywania dodatkowych rezerw gotówkowych, ustalając stopę dyskontową na wysokim, karnym poziomie.

T Operacje otwartego rynku to stosowana przez bank centralny metoda pozwalająca regulować wielkość bazy monetarnej, poziom rezerw gotówkowych banków, skalę udzielanych kredytów i ogólną wielkość podaży pieniądza.

N Kiedy już wyczerpałeś wszystkie inne możliwości pożyczenia pieniędzy na wakacje, wówczas zwracasz się do kredytodawcy ostatniej instancji.

N Potrzeby pożyczkowe sektora publicznego (PPSP) zaspokajane są przez druk pieniędzy; istnieje zatem bezpośredni związek między wielkością PPSP i podażą pieniądza.

N Ścisła kontrola brytyjskich instytucji finansowych i sztywny podział funkcji maklerów giełdowych. prowadzących operacje na giełdzie papierów wartościowych (jobbers i brokers), hamuje proces integracji brytyjskich firm ze światowym rynkiem finansowym.

T Pieniądz jest zmienną o charakterze nominalnym, a nie realnym.

N Czynnik niepewności zwiększa popyt na obligacje.

N Najlepszą miarą kosztu alternatywnego utrzymywania oszczędności pieniężnych jest realna stopa procentowa.

N Bankowi centralnemu łatwiej jest kontrolować realną niż nominalną podaż, pieniądza.

T Nadwyżka popytu na pieniądz musi zostać zrównoważona przez nadwyżkę podaży obligacji.

N Tzw. gorset kredytowy krępujący działalność banków brytyjskich został zacieśniony w 1981 r.

T Jednym z głównych czynników utrudniających kontrolę bazy monetarnej jest działanie prawa Goodharta.

T Bank centralny może ustalić określoną wielkość podaży pieniądza i zaakceptować wysokość stopy procentowej równoważącej popyt z podażą albo ustalić wysokość stopy procentowej i pozwolić na dostosowanie się podaży pieniądza do popytu:, nie może jednak ustalać poziomu stopy procentowej i podaży pieniądza jednocześnie.

24

Krzywa popytu inwest- Funkcja obrazująca zależność między wielkością popytu inwestycyjnego zgłaszanego przez przedsiębiorstwa a wysokością stopy procentowej.

Efekt majątkowy- Przesunięcie w górę (w dół) funkcji konsumpcji w efekcie zwiększenia (zmniejszenia) majątku gospodarstw domowych.

Twarda polityka pieniężna- Rodzaj polityki gospodarczej, w ramach której państwo ogranicza wielkość podaży pieniądza i podnosi stopę procentową.

Mechanizm transmisyjny- Mechanizm, za pośrednictwem którego zmiany podaży pieniądza oddziałują na popyt globalny.

Teoria cyklu życia- Teoria konsumpcji, opracowana przez A. Ando i F. Modiglianiego, zgodnie z którą główną zmienną określającą poziom konsumpcji jest wielkość przewidywanego dochodu osiąganego w całym życiu.

Teoria dochodu permanentnego- Teoria konsumpcji stworzona przez M. Friedmana, według której wydatki na konsumpcję nic zależą od poziomu bieżącego dochodu rozporządzalnego, lecz od przeciętnego dochodu osiąganego w długim okresie.

Zarządzanie popytem- Wykorzystanie polityki pieniężnej i budżetowej w celu ustabilizowania dochodu narodowego na wysokim poziomie.

Krzywa LM- Krzywa ilustrująca różne kombinacje stopy procentowej i dochodu narodowego zapewniające równo-wagę na rynku pieniężnym.

Wypieranie- Ograniczenie popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego sektora prywatnego spowodowane zwiększeniem wydatków państwa.

Łagodna polityka pieniężna- Rodzaj polityki gospodarczej. w ramach której państwo zwiększa podaż pieniądza i obniża stopę procentową.

Twarda polityka fiskalna- Polityka gospodarczo polegająca na ograniczeniu przez państwo wydatków i podniesieniu podatków.

Kombinacje polityki pień i fisk- Różne zestawy narzędzi polityki pieniężnej i fiskalnej.

Krzywa IS- Krzywa ilustrująca zbiór różnych kombinacji dochodu narodowego i stopy procentowej, przy których rynek dóbr znajduje się w równowadze.

Łagodna polityka fisk- Polityka gospodarcza polegająca na obniżeniu podatków i zwiększaniu wydatków państwa.

T Doraźny wzrost dochodu może nie wpłynąć na poziom bieżącej konsumpcji.

Niek Obniżka podatków prowadzi zawsze do wzrostu konsumpcji .

N Stopa procentowa jest jedynym czynnikiem określającym wielkość inwestycji.

N Wyższa stopa procentowa oznacza wzrost wartości zaktualizowanej przyszłego strumienia zysków z danego przedsięwzięcia inwestycyjnego i dlatego powoduje zwiększenie rozmiarów inwestycji

T Ani szersze stosowanie leasingu, ani wykorzystanie papierów wartościowych w finansowaniu inwestycji nie zmniejsza przydatności modelu LM-IS w analizie decyzji inwestycyjnych.

T Zmiany stopy % oddziałują na położenie funkcji popytu globalnego w modelu dochodów-wydatków.

N Jeżeli uwzględnimy wpływ sytuacji na rynku pieniężnym i oddziaływanie stopy % , to siła oddziaływania mnożnika wydatków państwa będzie większa.

T Ruchy wzdłuż krzywej IS symbolizują zmiany dochodu narodowego na poziomie równowagi, spowodowane przesunięciem krzywej popytu globalnego pod wpływem zmian wyłącznie stopy procentowej.

T Położenie krzywej LM zależy od poziomu cen.

N Polityka pieniężna i fiskalna oddziałują na popyt globalny różnymi kanałami, ale wywołują podobne skutki.

T Rząd Heatha, próbując przyspieszyć tempo wzrostu gospodarczego w Wielkiej Brytanii zastosował na początku lat 70 kombinację polityki łatwego pieniądza i łagodnej polityki fiskalnej. Natomiast w początkowym okresie rządów M Thatcher zastosowana zostało restrykcyjna polityka pieniężna i fiskalna.

T Wykorzystywany dotychczas w naszych rozważaniach model keynesowski wykazuje ograniczoną przydatność w analizie funkcjonowania gospodarki, ponieważ nadmiernie akcentuje stronę popytową, przyjmuje założenie stałych cen i istnienia w gospodarce nie wykorzystanych zdolności wytwórczych.

25

Poziom cen- Przeciętna cena dóbr i usług w danym kraju.

Krzywa podaży pracy- Krzywa ilustrująca wielkość podaży pracy przy różnych poziomach płacy realnej.

Limitowanie zatrudnienia Okresowe niewykorzystanie części załogi przedsiębiorstwa.

Efekt realnych zasobów pień- Autonomiczny (niezależny od poziomu bieżących dochodów) wzrost konsumpcji spowodowany zwiększeniem realnych zasobów pieniężnych konsumentów.

Krzywa krótkookresowej podaży globalnej- Krzywa pokazująca poziom cen ustalanych przez producentów dla różnych rozmiarów produkcji przy danych stawkach płac.

Krzywa podaży globalnej- Krzywa ukazująca rozmiary produkcji, którą przedsiębiorstwa są skłonne wytworzyć przy różnych poziomach cen.

Iluzja pieniądza- Sytuacja polegająca na tym, że ludzie nie odróżniają nominalnych i realnych zmian dochodu.

Naturalna st bezrobocia- Stopa bezrobocia w warunkach równowagi na rynku pracy.

Krzywa skłonności do pracy- Krzywa pokazująca liczbę osób skłonnych do podjęcia pracy przy różnych poziomach płacy realnej.

Zarejestrowane bezrobocie- Liczba osób pozostających bez pracy i zarejestrowanych jako poszukujący pracy.

Płaca realna- Stosunek płacy nominalnej do poziomu cen.

Wydłużanie i skracanie czasu pracy- Działania przedsiębiorstwa kształtujące wielkość nakładów pracy bez zmiany liczby zatrudnionych.

Ekonomia podażowa Polityka gospodarcza zorientowana na zwiększanie podaży towarów, a nie popytu.

Cykl koniunkturalny- Wahania produkcji i zatrudnienia wokół długookresowych trendów.

Negatywne wstrząsy podażowe- Wydarzania, które powodują krótkookresowe ograniczenie produkcji i wzrost cen.

Model klasyczny- Model gospodarki zakładający pełną giętkość cen i płac.

Bezrobocie dobrowolne- Sytuacja, w której pewna grupa ludzi nie chce podjąć pracy przy danym poziomie płacy realnej.

Krańcowa produkcyjność pracy- Przyrost produkcji uzyskany z zatrudnienia dodatkowego pracownika przy danym nakładzie kapitału rzeczowego.

Bezrobocie przymusowe Sytuacja, w której pewna grupa ludzi jest skłonna podjąć pracę przy danej płacy realnej, lecz nie może jej znaleźć.

Nakład pracy- Suma przepracowanych roboczo-godzin.

T Położenie krzywej MDS zależy od nominalnej podaży pie­niądza, wydatków państwa oraz od wszystkich zmiennych wpływa­jących na poziom globalnego po­pytu.

T Efekt zmiany realnych zasobów pieniężnych oznacza, że wielkość konsumpcji maleje pod wpływem spadku realnych zaso­bów pieniężnych ludności lub zwiększa się wskutek ich wzrostu.

N Aby osiągnąć stan pełne­go zatrudnienia, trzeba całkowicie zlikwidować bezrobocie.

N Iluzja pieniądza oznacza dezorientację wśród ludzi, spowo­dowaną pojawieniem się fałszy­wych banknotów.

T Rynek pracy znajduje się w równowadze w dowolnym punk­cie klasycznej krzywej podaży glo­balnej.

T W modelu klasycznym określona zmiana nominalnej po­daży pieniądza prowadzi do identycznej procentowo zmiany płac nominalnych oraz cen.

N W modelu klasycznym polityka fiskalna prowadzi głównie do wzrostu cen, a tylko w niewiel­kim stopniu do wzrostu produkcji.

T Powolne dostosowania płac są główną przyczyną wolnego dostosowania cen do zmian w po­pycie globalnym.

N W krótkim okresie przed­siębiorstwa zaspokajają rosnące zapotrzebowanie na pracę zwięk­szając zatrudnienie.

T W modelu przedstawio­nym w tym rozdziale krótkook­resowe odchylenia od równowagi na rynku towarów silnie wpływają na sytuację na rynku pracy.

N Pozytywne zmiany po stronie podaży (przesunięcia krzy­wej podaży na prawo) prowadzą do wzrostu cen oraz wzrostu roz­miarów produkcji.

26

Zasoby siły roboczej- Osoby pracujące oraz zarejestrowani bezrobotni.

Stopa bezrobocia- Stosunek liczby bezrobotnych (tzn. osób pozostających bez pracy i zarejestrowanych jako gotowe podjąć pracę) do całości zasobów siły roboczej.

Bezrobocie długookresowe- Osoby bezrobotne pozostające bez pracy co najmniej przez kilka miesięcy.

Osoby rezygnujące z poszukiwania pracy (ef zniechęcenia) Bezrobotni, którzy utracili nadzieję na znalezienie pracy i zaprzestają dalszych poszukiwań, opuszczając na stałe zasób siły roboczej.

Bezrobocie koniunkturalne- Bezrobocie powstające w następstwie spadku globalnego popytu i produkcji (typu keynesowskiego).

Stopa zastępowalności- Stosunek wysokości zasiłku dla bezrobotnych i innych świadczeń wypłacanych osobom bezrobotnym z budżetu państwa do przeciętnych zarobków netto osób pracujących.

Bezrobocie klasyczne- Bezrobocie pojawiające się wówczas, gdy stawki płac są utrzymywane na poziomie wyższym od tego, przy którym nastąpiłoby zrównanie popytu na pracę z podażą pracy (na przykład w wyniku dzia

łań podejmowanych przez związki zawodowe)

Bezrobocie frykcyjne- Minimalny poziom bezrobocia, którego nie sposób obniżyć w rozwijającej się gospodarce. Obejmuje osoby, których praktycznie nie da się zatrudnić (niewykwalifikowanych, niepełnosprawnych itp.) oraz osoby pozostające przez krótki czas bez pracy w związku ze zmianą miejsca zatrudnienia.

Prywatny koszt bezrobocia- Koszt, jaki ponosi pracownik wskutek braku zatrudnienia (głównie utracone zarobki).

Ekonomia podażowa- Jeden z nurtów współczesnej ekonomii, zalecający wykorzystanie instrumentów mikroekonomicznych do regulowania poziomu produkcji i zatrudnienia.

Społ koszt bezrobocia- Społeczny koszt niepełnego zatrudnienia, obejmujący wartość utraconej produkcji oraz wycenę strat ponoszonych przez bezrobotnych i ich rodziny.

Prawo Okuna- zależność między wielkością produkcji i zatrudnienia, polegająca na tym, że wzrost popytu i produkcji o 1 %. powoduje zwiększenie zatrudnienia o mniej niż I%, a jeszcze w mniejszym stopniu obniża poziom bezrobocia.

Polityka dochodowa- Kierunek polityki gospodarczej polegający np. na przejęciu przez rząd bezpośredniej kontroli nad poziomem płac w gospodarce.

Bezrobocie strukturalne- Bezrobocie wynikające z rozbieżności między strukturą kwalifikacji osób poszukujących pracy a istniejącymi ofertami pracy.

N Departament Zatrudnienia publikuje co miesiąc dokładne dane o liczbie bezrobotnych w WB.

T Odsetek bezrobotnych wśród czynnych zawodowo kobiet jest w WB niższy niż wśród mężczyzn.

T Administracyjne wyznaczanie minimalnej płacy może spowodować powstanie klasycznego bezrobocia.

T Bezrobocie naturalne obejmuje wyłącznie dobrowolnych bezrobotnych.

N Bezrobocie dobrowolne określane jest także mianem bezrobocia naturalnego.

N Rzeczywista stopa bezrobocia jest zawsze zbliżona do stopy naturalnej.

N Jedną z głównych przyczyn wzrostu bezrobocia w WB w ostatnich latach byty zmiany w strukturze siły roboczej, a mianowicie zwiększenie się liczby poszukujących pracy młodych pracowników oraz kobiet.

T W długim okresie stan gospodarki można poprawić tylko poprzez kształtowanie potencjału wytwórczego i odpowiadającego mu poziomu pełnego zatrudnienia.

T Z analiz empirycznych przeprowadzonych w WB wynika, że obniżka podatku dochodowego nie powoduje odczuwalnego wzrostu motywacji do pracy.

N Wydatki, jakie ponosi rząd zatrudniając dodatkowych policjantów, nie zwiększają poziomu zatrudnienia w gospodarce w takim stopniu, lak wydatki konsumentów na energię elektryczną.

T Kiedy bezrobocie ma charakter przymusowy, wtedy łatwiej jest uzasadnić i zastosować aktywną politykę interwencyjną państwa.

N Wszelkie bezrobocie jest zawsze zjawiskiem niepożądanym.

N Jeżeli określone jednostki nie chcą pracować, to społeczeństwo nie powinno się tym przejmować, gdyż jest to bezrobocie dobrowolne.

T Bezrobocie w Japonii jest stosunkowo niskie częściowo dlatego, że wedle nie pisanej umowy istniejącej między pracodawcami i pracownikami pracujący mężczyźni mają zapewnione zatrudnienie aż do przejścia na emeryturę.

27

Inflacja- Wzrost średniego poziomu cen w gospodarce.

Realna st %- Stopa procentowa skorygowana o wpływ inflacji.W przybliżeniu różnica między nominalną st % a stopą inflacji.

Polityka dochodowa- Próby bezpośredniego regulowania przez rząd poziomu płac i innych dochodów ludności.

Realna podaż pień- Nominalna podaż pieniądza podzielona przez wskaźnik cen (inaczej: podaż pieniądza wyrażona w cenach statych).

Adaptacyjna polityka pień- Polityka pieniężna. która dostosowuje nominalną podaż pieniądza do wzrostu cen, zapewniając utrzymywanie w krótkim okresie stałej wielkości realnej podaży pieniądza.

Koszty jadłospisu- Związane z inflacją koszty takich czynności, jak wymiana nalepek cenowych, przestawianie liczników w automatach samokasujących itd.

Ilościowa teoria pień- Teoria głosząca, że zmiany nominalnej podaży pieniądza prowadzą do odpowiednich zmian poziomu cen, nie wpływają natomiast na wielkość realnej produkcji i zatrudnienia. Wyraża to formuła: MV = PY, w której M oznacza nominalną podaż pieniądza, V - szybkość obiegu pieniądza, Y - wielkość realnej produkcji społecznej, a P - poziom cen.

Drenaż podatkowy- Zwiększenie realnej sumy podatków następujące wskutek tego, że w progresywnym systemie podatku dochodowego inflacja, zwiększając wysokość nominalnych dochodów, przesuwa podatników do wyższych przedziałów dochodowych.

Stagflacja- Połączenie wysokiej inflacji z wysokim bezrobociem, powodowane zwykle przez niekorzystne zmiany po stronie podaży.

Koszty zdzieranych zelówek- Związane z inflacją dodatkowe koszty transakcyjne spowodowane tym, że wysoka nominalna stopa procentowa skłania ludzi do trzymania oszczędności w banku, zmniejszając tym samym ich realne zasoby gotówki. W rezultacie kosz-ty transakcji wymiennych stają się wyższe.

Księgowość uwzględniająca wpływ inflacji- Prowadzenie rachunku kosztów, utargów oraz zysków i strat w cenach stałych.

Inflacja proporcjonalna (czysta)- Sytuacja, w której wszystkie ceny dóbr i czynników wytwórczych rosną w tym samym tempie.

Złudzenie inflacyjne- Sytuacja, w której ludzie nie odróżniają nominalnych i realnych zmian dochodów i cen, mimo że ich dobrobyt zależy od wielkości realnych, a nie nominalnych.

Ucieczka od pień- Gwałtowny spadek popytu na pieniądz w ujęciu realnym, spowodowany tym, że wysoka inflacja i wysokie nominalne stopy procentowe zwiększają alternatywny koszt trzymania gotówki.

Hiperinflacja- Inflacja o bardzo wysokiej stopie.

Średniookresowa polityka finansowa- W Wielkiej Brytanii coroczny dokument rządowy określający pułap deficytu budżetowego oraz maksymalne wielkości wskaźników podaży pieniądza (tzw. agregatów pieniężnych).

Hipoteza Fishera- Teoria, wg której wzrostowi cen o 1% towarzyszy wzrost o 1% nominalnych stóp %.

Indeksacja- Procedura automatycznego korygowania nominalnych wartości świadczeń umownych (np. płac, emerytur i zasiłków socjalnych) o wskaźnik wzrostu cen.

Polityka dochodowa oparta na podatkach- Regulowanie poziomu płac za pomocą bodźców podatkowych, a nie za pomocą bezpośredniej kontroli administracyjnej.

Krzywa Phillipsa- Zależność pokazująca, że wyższej stopie inflacji towarzyszy niższa stopa bezrobocia i odwrotnie. Wynika z niej, że ceną za zmniejszenie bezrobocia jest wyższa inflacja i odwrotnie.

T Poziom cen w Wielkiej Brytanii w 1950 r. nie był wyższy niż w 1920 r.

T Trwała inflacja zawsze dotyczy sfery pieniężnej.

N Ilościowa teoria pieniądza w swej najprostszej wersji orzeka, że stopa inflacji jest zawsze równa stopie wzrostu nominalnej ilości pieniądza.

T Wg hipotezy Fishera przyspieszony wzrost ilości pieniądza prowadzi do przyspieszenia inflacji oraz wzrostu nominalnych stóp procentowych.

T Hiperinflacja, która miała miejsce w Niemczech w latach 20, była tak galopująca, że rząd musiał zainstalować szybsze maszyny drukarskie, aby nadążyć z drukowaniem dodatkowych banknotów.

N Duży deficyt budżetowy prowadzi nieuchronnie do inflacji i zmusza rząd do drukowania dodatkowych ilości pieniędzy.

T Szybkość obiegu pieniądza jest to szybkość, z jaką przenosi się z rąk do rąk istniejący zasób pieniądza dzięki różnym transakcjom dokonywanym w gospodarce.

N Założenia średniookresowej polityki gospodarczej rządu brytyjskiego dotyczą wyłącznie zmiennych rynku pieniężnego.

N W Wielkiej Brytanii stopa wzrostu agregatu pieniężnego M3 wyznacza z dwuletnim wyprzedzeniem stopę inflacji.

N Krzywa Phillipsa pokazuje, że bezrobocie można zmniejszyć kosztem wyższej inflacji.

T Długookresowa krzywa Phillipsa przyjmuje postać linii prostej przechodzącej pionowo przez punkt oznaczający naturalną stopę bezrobocia, natomiast krótkookresowa krzywa Phillipsa ukazuje przejściową "wymienność" zachodzącą między inflacją i bezrobociem w procesie dostosowań gospodarki do zmiany ogólnego poziomu popytu.

T "Koszty jadłospisu" odzwierciedlają fakt, że im wyższe jest tempo inflacji, tym częściej trzeba drukować nowe cenniki, jeżeli ceny realne mają pozostać bez zmian.

N Inflacja nie pociąga za sobą żadnych kosztów, jeśli jest w pełni przewidywalna.

T Aby uzyskać trwałe korzyści z zahamowania inflacji, gospodarka musi najpierw przejść przez okres niskiego poziomu produkcji i zatrudnienia.

N Stosując indeksację można tolerować inflację nawet przez dłuższy czas.

28

Makroekonomia gosp otwartej- Analiza gospodarki w której istotną rolę odgrywają transakcje z zagranicą.

Kurs walutowy- Cena, po której jedna waluta wymieniana jest na inną walutę.

Rynek walutowy- Rynek międzynarodowy, na którym można dokonać wymiany jednej waluty krajowej na inną.

Deprecjacja- Spadek międzynarodowej wartości waluty.

Bilans płatniczy- Usystematyzowane zestawienie wszystkich transakcji zawieranych przez mieszkańców danego kraju z zagranicą.

Rachunek (bilans) obrotów bieżących- Zestawienie przepływów dóbr i usług oraz pozostałych dochodów netto między krajem a zagranicą.

Wymienialność waluty- System walutowy, w ramach którego państwo działając za pośrednictwem banku centralnego zobowiązuje się do zakupu lub sprzedaży po obowiązującym kursie każdej ilości waluty, jaką podmioty gospodarcze chcą sprzedać lub kupić.

Rezerwy dewizowe- Zasób walut zagranicznych trzymany przez bank centralny.

Rachunek (bilans) obrotów kapitałowych- Zestawienie transakcji kapitałowych z zagranicą.

Kurs efektywny- W przypadku waluty brytyjskiej średnia z kursów funta szterlinga w stosunku do dolara, marki niemieckiej, franka francuskiego i jena, ważona udziałem każdego z tych krajów w handlu zagranicznym WB , wyrażona w postaci wskaźnika.

Równowaga wew- Sytuacja, w której globalny popyt w kraju jest równy produkcji na poziomie zapewniającym pełne zatrudnienie.

Sys kursu walutowego- Mechanizm ustalania kursu walutowego określony przez rząd danego kraju.

Aprecjacja- Wzrost międzynarodowej wartości waluty.

Nadmierna reakcja kursu- Sytuacja, w której spekulacja powoduje wzrost nominalnego kursu walutowego powyżej nowego poziomu równowagi.

Bilans handlowy- Zestawienie transakcji eksportowych i importowych.

Doskonała mobilność kapitału- Sytuacja, w której wielkie ilości kapitałów mogą przenosić się natychmiast z kraju do kraju i być wymieniane bez ograniczeń z jednej waluty na drugą, gdy tylko stopa zysku od lokat w jednym kraju jest wyższa niż w innym.

Dewaluacja- Obniżenie kursu waluty krajowej przez rząd.

Równowaga zew- Sytuacja, w której rachunek obrotów bieżących w bilansie płatniczym kraju jest zrównoważony.

Realny kurs walutowy- Miara relatywnej ceny dóbr krajowych i zagranicznych.

Rewaluacja- Podwyższenie kursu waluty krajowej przez rząd.

Kurs oparty na parytecie siły nabywczej- Nominalny kurs walutowy kształtowany odpowiednio do zmian relacji cen, co pozwala utrzymać kurs realny na stałym poziomie.

Sterylizacja- Operacja otwartego rynku polegająca na zamianie pieniądza krajowego na krajowe obligacje (lub odwrotnie), której celem jest neutralizacja wpływu sytuacji w bilansie płatniczym (nadwyżki lub deficytu) na wielkość krajowej podaży pieniądza.

N Kurs walutowy $/Ł jest miarą międzynarodowej wartości funta szterlinga.

N W ramach systemu kursu stałego władze zobowiązują się utrzymać kurs walutowy na poziomie równowagi.

N Obroty niewidzialne są składnikiem rachunku obrotów kapitałowych.

T Przy braku interwencji państwa na rynku walutowym kurs walutowy dostosowuje się w taki sposób, aby zrównoważyć podaż pieniądza krajowego z popytem.

Niek Spadek międzynarodowej wartości funta szterlinga oznacza, iż towary brytyjskie stają się tańsze w walutach obcych, a towary zagraniczne droższe w funtach. Prowadzi to do wzrostu wolumenu brytyjskiego eksportu i zmniejszenia wielkości importu.

N Doskonała mobilność kapitału oznacza, że eksport i import maszyn odbywa się bez trudności.

T Na początku lat 80 w gospodarce Kuwejtu wystąpiło ożywienie połączone z nadwyżką w bilansie obrotów bieżących. W tym samym czasie w WB miał miejsce kryzys, któremu towarzyszył deficyt bilansu płatniczego, w Brazylii - połączenie recesji i deficytu, a w Meksyku ożywienie i deficyt.

T Sterylizacja krajowej podaży pieniądza w systemie stałego kursu walutowego może być skuteczna tylko w krótkim okresie.

T W warunkach systemu stałych kursów walutowych zdolność gospodarki do samoczynnego przezwyciężenia zakłóceń równowagi zależy od źródła tych zakłóceń.

T Dewaluacja nie zawsze prowadzi do poprawy bilansu obrotów bieżących.

T Istnieje tylko jeden realny kurs walutowy, który zapewnia jednocześnie równowagę wewnętrzną i zewnętrzną.

N Nominalny kurs walutowy podąża zawsze ścieżką parytetu siły nabywczej.

T Aby zapewnić równowagę wew i zew, rząd powinien ustalić na odpowiednim poziomie kurs walutowy oraz wielkość podaży pieniądza krajowego.

T Eksploatacja złóż ropy na Morzu Północnym spowodowała wzrost realnego kursu funta szterlinga, co z kolei pogłębiło recesję w gospodarce brytyjskiej na początku lat 80.

29

F-cja produkcji- F-cja opisująca maksymalne rozmiary produkcji w zależności od wielkości nakładów przy danym poziomie wiedzy technicznej.

Badania i rozwój-(B+R) skrótowe określenie prac badawczo-rozwojowych.

Wzrost gosp- Wzrost realnej produkcji społecznej.

Zasoby odnawialne- Zasoby, które nie ulegną wyczerpaniu pod warunkiem, że będą umiarkowanie eksploatowane, pielęgnowane i odnawiane.

Koncepcja wzrostu zerowego- Koncepcja sugerująca, jakoby optymalnym rozwiązaniem dla krajów wysoko rozwiniętych było zerowe tempo wzrostu PNB z uwagi na to, iż wzrost produkcji powoduje zwiększenie kosztów degradacji środowiska itd.

Wynalazki- Odkrycie nowej wiedzy stosowanej.

Cykl koniunkturalny- Krótkookresowe wahania produkcji wokół jej trendu.

Podażowa koncepcja cyklu koń- Teoria wyjaśniająca cykle koniunkturalne jako krótkookresowe wahania potencjalnej wielkości produkcji.

Szczyt i dno cyklu- Punkty zwrotne cyklu koniunkturalnego (górny i dolny).

Recesja- Faza cyklu koniunkturalnego: okres absolutnego spadku realnej produkcji społecznej lub wzrostu w tempie wolniejszym od trendu.

Polityczny cykl koń- Hipoteza mówiąca, że cykl koniunkturalny jest rezultatem zmian polityki gospodarczej prowadzonej przez rządy w okresie przedwyborczym i powyborczym.

Tendencja rozwojowa (trend) prod- Ścieżka długookresowego wzrostu produkcji po wyeliminowaniu krótkookresowych wahań.

Uprzedmiotowiony postęp techn- Postęp wiedzy uprzedmiotowiony w nowych maszynach, technologiach i produktach.

Kapitał ludzki- Zasób wiedzy i umiejętności posiadanych przez pracownika.

Akcelerator (zas przyspieszenia)- Model teoretyczny objaśniający zmiany inwestycji następujące pod wpływem zmian globalnego popytu i produkcji. Model ten zakłada, że przedsiębiorstwa oceniają przyszłą wielkość produkcji i zysków poprzez ekstrapolację dotychczasowego wzrostu produkcji; do zwiększenia zamierzonego poziomu inwestycji konieczny jest przyspieszony wzrost produkcji.

Zasoby nieodnawialne- Zasoby dostępne w ograniczonej ilości, nie dające się uzupełnić (np. złoża węgla).

Innowacje- Zastosowanie nowej wiedzy w procesach produkcyjnych (nowe technologie i metody produkcji, nowe lub ulepszone produkty, usprawnienie itd.).

N Realny produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca jest wiarygodnym wskaźnikiem poziomu życia obywateli danego kraju.

T Średnie roczne tempo wzrostu gospodarczego w wysokości 2 % zapewnia ponad siedmiokrotny wzrost realnej wielkości produktu narodowego w okresie 100 lat.

Niek Celem inwestowania jest zwiększenie majątku trwałego.

T Wynalazki są bezowocne, jeśli nie towarzyszą im innowacje, które jednak wymagają nakładów inwestycyjnych.

T Rządy państw wysoko rozwiniętych w szerokim zakresie uczestniczą w finansowaniu prac badawczo-rozwojowych. Udział państwa w finansowaniu B+R wynosi nierzadko 50% a fundusze przeznaczane na ten cel w budżecie sięgają 1 % PKB.

N Podstawą trwałego wzrostu gospodarczego nie może być czynnik wytwórczy o stałej, ograniczonej podaży.

T Określenie pożądanego tempa wzrostu gospodarczego jest kategorią normatywną i zależy od wyobrażeń osoby ustalającej ten wskaźnik.

T W perspektywie długookresowej wahania produkcji wokół jej trendu tracą na znaczeniu.

T W krajach wysoko rozwiniętych "inwestycje w człowieka" okazują się na dłuższą metę wysoce rentownym kierunkiem inwestowania.

N Krótkookresowe wahania produkcji można do końca wyjaśnić wahaniami globalnego popytu.

N Zgodnie z modelem mnożnika-akceleratora cykl koniunkturalny będzie tym wyraźniejszy, im słabiej przedsiębiorstwa reagują na zmiany produkcji w przeszłości.

T Stosunkowo długie okresy recesji lub ożywienia można wyjaśnić tym, że wahania popytu są amortyzowane zmianami poziomu zapasów.

30

Regulowanie popytu (zarządzanie pop) Polityka gospodarcza zmierzająca do ustabilizowania popytu na poziomie zbliżonym do stanu pełnego zatrudnienia.

Popyt globalny- Łączny popyt na produkcję krajową.

Prod potencjalna- Poziom produkcji społecznej osiągalny przy pełnym zatrudnieniu (ściślej - przy pełnym wykorzystaniu zasobów produkcyjnych).

Pełne zatrudnienie- Wielkość zatrudnieniu charakterystyczna dla rynku pracy w stanie równowagi.

Skrajny (ortodoksyjny) keynesizm- Nurt w teorii ekonomii, według którego mechanizm rynkowy nie zapewnia równowagi w krótkim okresie, a niekiedy także w długim okresie.

Sztywność płac realnych- Założenie dotyczące płac realnych przyjmowane w teorii keynesistowskiej.

Polityka podażowa- Polityka państwa zmierzająca do zwiększania potencjalnej produkcji.

Umiarkowany monetaryzm- Kierunek we współczesnej teorii ekonomii, który głosi, że powrót gospodarki rynkowej po przejściowym zakłóceniu równowagi do pełnego zatrudnienia nie następuje wprawdzie natychmiast, ale związany z tym proces dostosowań nie trwa też zbyt długo.

Oczekiwania racjonalne- Jedna z teorii wyjaśniających kształtowanie się oczekiwań, wg której jednostki gospodarujące wykorzystują wszelkie dostępne informacje o sytuacji gospodarczej i opierają swe przewidywania na racjonalnych przesłankach.

Eklektyczny keynesizm- Jedna ze szkół współczesnej ekonomii (do której należą tak znane postaci, jak laureaci Nagrody Nobla John Hicks, James Meade i .lames Tobin), której poglądy lapidarnie ujmuje określenie: "keynesi-stowska analiza krótkiego okresu i monetarystyczne podejście do analizy długookresowej".

Oczekiwania adaptacyjne (ekstrapolacyjne)- Oczekiwania kształtujące się na podstawie dotychczasowych do-świadczeń.

Oczekiwania egzogeniczne- Oczekiwania kształtujące się niezależnie od układu zależności ujętych w rozpatrywanym modelu gospodarki.

Równowaga rynkowa- Sytuacja, w której ilość towaru oferowana na rynku przez sprzedawców równa się ilości zapotrzebowanej przez nabywców.

Nowa makroekonomia klasyczna- Jedna ze szkół współczesnej ekonomii, zakładająca, że mechanizm rynkowy zapewnia niemal natychmiastowe przywrócenie równowagi i że decyzje podmiotów gospodarczych opierają się na racjonalnych oczekiwaniach.

N Ekonomiści są zgodni co do twierdzeń pozytywnych, różnią się natomiast w sądach normatywnych.

N Wzrost bezrobocia potwierdza wniosek płynący z analizy keynesowskiej, że niedostateczny poziom ogólnego popytu może być przyczyną niepełnego zatrudnienia w gospodarce.

T Według nowej ekonomii klasycznej polityka gospodarcza rządu może wytrącić gospodarkę z naturalnego dążenia do pełnego zatrudnienia, ale tylko w przypadku, gdy jednostki gospodarujące zostaną zaskoczone takim lub innym kierunkiem polityki.

T Zwolennicy nowej ekonomii klasycznej uważają, że silny wzrost bezrobocia, jaki nastąpił w Wielkiej Brytanii na początku lat 80 nie wiązał się w zasadzie ze spadkiem ogólnego popytu.

N Umiarkowani monetaryści twierdzą, iż wzrost podaży pieniądza może w dłuższym okresie doprowadzić do wzrostu produkcji i zatrudnienia, ale proces ten jest dość powolny.

T W opinii umiarkowanych monetarystów głównym zadaniem rządu w sferze gospodarki jest pobudzanie wzrostu gospodarczego za pomocą środków polityki podażowej oraz opanowanie inflacji.

N Przedstawiciele eklektycznego keynesizmu twierdzą, że polityka podażowa jest niepotrzebna. a całą uwagę należy skupić na regulowaniu popytu.

T Zdaniem niektórych przedstawicieli eklektycznego keynesizmu, pobudzanie wzrostu popytu jest ważną częścią polityki oddziaływania na kształtowanie się podaży.

T Skrajni keynesiści utrzymują, że polityka podażowa jest niepotrzebna, a całą uwagę należy skupić na regulowaniu popytu.

N Ekonomiści zajmujący się zagadnieniami ogólnogospodarczymi nie uwzględniają żadnych problemów mikroekonomicznych.

31

Koszt alternatywny- Ilość innych dóbr, z których trzeba zrezygnować, aby wytworzyć dodatkową jednostkę danego dobra.

Handel wewnątrzgałęziowy- Wymiana produktów wytworzonych w tej samej gałęzi.

Cło importowe- Podatek nakładany przez państwo na towary przywożone z zagranicy (ustalany przeważnie procentowo od wartości towaru).

Subwencje eksportowe- Dotacje udzielane z budżetu państwa producentom towarów eksportowanych w ramach polityki popierania eksportu.

Terms of trade- Relacje cen towarów eksportowanych i importowanych przez, dany kraj (inaczej: ilościowe proporcje wymienianych towarów).

Polityka handlowa- Polityka oddziaływania. przez rząd na wymianę zagraniczną za pomocą podatków, subsydiów lub bez-pośrednich ograniczeń importu i eksportu.

Bariery pozataryfowe- Przepisy administracyjne dyskryminujące towary importowane.

Koszt społ ceł- W przypadku ceł importowych strata społeczna wynikająca z zawyżenia cen i związanej z tym nadprodukcji niektórych towarów, połączonej z ograniczeniem konsumpcji.

Zasada korzyści komparatywnych- Zasada. zgodnie z którą kraje wytwarzają i eksportują te dobra, których względne koszty produkcji są niższe niż w innych krajach.

Kwoty (kontyngenty) importowe- Górne pułapy wolumenu importu określonych towarów, ustalone przez rząd danego kraju.

Przewaga absolutna- Możliwość wytwarzania towarów w danym kraju po niższych kosztach niż w innych krajach.

Optymalna opłata celna- Cło ograniczające import do rozmiarów, przy których krańcowa korzyść z importu zrównuje się ze społecznym kosztem krańcowym.

Cła ochronne- Cła stosowane w celu ochrony wybranych gałęzi przemysłu, szczególnie w początkowej fazie rozwoju nowych gałęzi.

Układ Ogólny o Cłach i Handlu (GATT) Konwencja międzynarodowa zawierająca zobowiązanie uczestniczących w niej państw do sukcesywnego obniżania ceł oraz znoszenia innych ograniczeń w handlu wzajemnym.

Dumping- Sprzedaż eksportowanych towarów za granicą po cenie niższej od krajowego kosztu produkcji ze stratą dla eksportera lub pod osłoną subsydiów państwowych.

Zasada celowości- Zasada, zgodnie z którą najlepszym sposobem osiągnięcia danego celu jest użycie środków bezpośrednio wpływających na ten cel.