Stowarzyszenie Sekcja Rowerzystów Miejskich
Os. Jana III Sobieskiego 5/32, 60-688 Poznań, poczta@srm.eco.pl, www.srm.eco.pl
Standardy techniczne i wykonawcze dróg
rowerowych
Autorzy:
dr Michał Beim
dr inż. arch. Bogusz Modrzewski
Współpraca:
mgr inż. arch. Adam Beim
mgr Marcin Hyła
mgr inż. Adam Puk
mgr Ryszard Rakower
dr inż. Jeremi Rychlewski
Opracowanie wykonano na zlecenie Fundacji Partnerstwo Dorzecze Słupi
Poznań, wrzesień 2007 r.
2
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
Spis treści:
Spis treści:................................................................................................................................................................. 2
1. Wprowadzenie.......................................................................................................................................................3
2. Pojęcia................................................................................................................................................................... 3
3. Prowadzenie tras rowerowych.............................................................................................................................. 4
4. Kategorie dróg rowerowych..................................................................................................................................5
5. Lokalizacja dróg rowerowych w obrębie ulicy..................................................................................................... 6
6. Wymogi techniczne dla dróg rowerowych............................................................................................................7
Nawierzchnia .......................................................................................................................................................7
Wjazdy bramowe przez drogi rowerowe .............................................................................................................8
Wjazdy i wyjazdy (początek i koniec drogi rowerowej) .....................................................................................9
Wjazdy i zjazdy z drogi rowerowej na ulice poprzeczne .................................................................................. 10
Promienie łuków poziomych..............................................................................................................................10
Skrzyżowania dróg rowerowych z ulicami........................................................................................................ 10
Segregacja ..........................................................................................................................................................11
Profil podłużny................................................................................................................................................... 12
Oświetlenie......................................................................................................................................................... 12
Oznakowanie...................................................................................................................................................... 13
Bezpieczeństwo społeczne................................................................................................................................. 13
Uwagi................................................................................................................................................................. 13
6. Wymogi techniczne dla pozostałej infrastruktury...............................................................................................13
Ulice o ruchu uspokojonym ...............................................................................................................................13
Skróty rowerowe ............................................................................................................................................... 14
Stojaki ................................................................................................................................................................14
Akomodowana sygnalizacja świetlna.................................................................................................................15
Rampy.................................................................................................................................................................15
Ronda..................................................................................................................................................................16
Progi spowalniające i podrzutowe......................................................................................................................16
Nawierzchnia ulic ruchu ogólnego.....................................................................................................................16
Normatywy parkingowe..................................................................................................................................... 18
7. Rozwiązania techniczne, które należałoby uwzględnić w przypadku zmian w prawie......................................18
8. Podstawowe pytania odnośnie oceny projektów.................................................................................................18
9. Szczegółowa metodologia sprawdzania jakości systemu................................................................................... 19
Literatura................................................................................................................................................................. 20
3
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
1. Wprowadzenie
Niniejsze Standardy są określają podstawy współpracy władz Miasta z inwestorami i
projektantami infrastruktury drogowej, w tym zlecania i zatwierdzania projektów
technicznych oraz odbioru wykonanych robót. Standardy stanowią załącznik do specyfikacji
warunków zamówienia wszystkich prac inwestycyjnych realizowanych na trenie Miasta.
Standardy obowiązują w przypadku wszystkich prowadzonych na terenie Miasta inwestycji i
remontów - zarówno w zakresie dróg rowerowych, jak i pozostałej infrastruktury drogowej,
jeśli mają one wpływ na warunki poruszania się rowerami. Zastosowanie rozwiązań
określonych jako dopuszczalne wyjątkowo wymaga od projektanta lub wykonawcy
stosownego uzasadnienia.
Standardy niniejsze są zgodne z przepisami ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o
ruchu drogowym (Dz.U. z 2005 r. Nr 108 poz. 908 z pózn. zm.) zwanej dalej PoRD oraz
rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie
(Dz.U. z 1999 Nr 43 poz. 430), a także rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca
2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych
oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach
(Dz.U. z 2003 Nr 220, poz. 2181).
W przypadkach nieuregulowanych niniejszymi Standardami zastosowanie mają
wymogi określone w podręczniku projektowania przyjaznej dla rowerów infrastruktury
Postaw na rower (ZG PKE, Kraków 1999), Design manual for bicycle traffic (CROW,
Ede, 2007), zwłaszcza pod kątem spełnienia zestawu wymogów: spójności, bezpośredniości,
bezpieczeństwa, wygody i atrakcyjności oraz sugerowanych optymalnych rozwiązań.
Niniejsze Standardy nie dotyczą terenów i infrastruktury dla sportów wyczynowych
(np. kolarstwa, skoków na rowerze).
2. Pojęcia
Najważniejsze pojęcia występujące w Standardach posiadają następujące definicje:
Ciąg pieszo-rowerowy patrz: droga dla pieszych i rowerów.
Droga dla pieszych i rowerów: wspólna droga dla pieszych i rowerzystów oznakowana
znakiem składającym się z symboli C-13 i C-16 oddzielonych kreską poziomą.
Droga rowerowa: droga lub jej część przeznaczona do ruchu rowerów jednośladowych,
oznaczona odpowiednimi znakami drogowymi. Droga rowerowa, o ile nie stanowi
samodzielnej jezdni lub drogi pieszo-rowerowej, musi być wydzielona z jezdni lub
chodnika - fizycznie lub za pomocą oznakowania.
Kontrapas patrz: pas rowerowy pod prąd.
Pas rowerowy pod prąd (kontrapas): jednokierunkowa droga rowerowa wyznaczona w
ulicy o ruchu jednokierunkowym w kierunku odwrotnym do obowiązującego.
Przechowalnia rowerowa: pomieszczenie lub urządzenie, umożliwiające bezpieczne i
wygodne, odpłatne lub nieodpłatne przechowanie roweru na odpowiedzialność
przechowawcy.
Skrót rowerowy: krótki odcinek drogi pieszo-rowerowej, wydzielonej drogi rowerowej
lub obszaru wyłączonego z ruchu innych pojazdów (np. za pomocą kombinacji
znaków B-1 i T-22) ułatwiający poruszanie się rowerem w miejscach, gdzie ruch
samochodowy nie jest dopuszczony, np. umożliwiający przejazd przez koniec ulicy
ślepej dla samochodów.
4
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
Stojak rowerowy: urządzenie techniczne, umożliwiające bezpieczne i wygodne
przymocowanie roweru standardowymi zapięciami rowerowymi na odpowiedzialność
właściciela pojazdu.
Szlak rowerowy: turystyczna trasa rowerowa oznakowana znakami dodatkowymi
szlaków rowerowych (R-1, R-1a, R-1b, R-2, R-2a, R-3) określonymi w
Rozporządzeniu Ministrów Transportu i Gospodarki Morskiej oraz Spraw
Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie znaków i sygnałów
drogowych,
Trasa rowerowa (ciąg rowerowy): czytelny i spójny ciąg różnych rozwiązań
technicznych, obejmujący drogi rowerowe, ulice o ruchu uspokojonym, strefy
zamieszkania, skróty rowerowe, drogi techniczne, drogi niepubliczne (w
porozumieniu z zarządcą lub właścicielem takiej drogi) lub inne odcinki, które mogą
być bezpiecznie wykorzystywane przez rowerzystów. Trasa rowerowa nie musi być
drogą rowerową w rozumieniu PoRD, może natomiast obejmować odcinki takich dróg
rowerowych.
Wydzielenie fizyczne drogi rowerowej: wydzielenie drogi rowerowej od pasów ruchu
dla innych użytkowników drogi lub chodnika za pomocą elementów inżynieryjnych,
w szczególności: słupków, krawężników, krawężników obustronnych, różnicy
niwelety, pasów zieleni, tablic uchylnych z elementami odblaskowymi (U-24).
3. Prowadzenie tras rowerowych
" Trasy główne: Aączą najważniejsze obszary miasta z centrum i pomiędzy sobą.
Należy je prowadzić drogami rowerowymi I kategorii; w przypadku dostosowania
istniejącej infrastruktury do potrzeb ruchu rowerowego można trasę tymczasowo
zrealizować w formie drogi niższej kategorii zakładając podwyższenie standardu do
kategorii I przy najbliższej modernizacji. W trudnych warunkach wyjątkowo
dopuszcza się wykorzystanie odcinków dróg niższych kategorii. Na odcinkach
całkowicie wydzielonych zaleca się tam gdzie jest miejsce stosować taką
szerokość drogi, która umożliwia jazdę w jednym kierunku parami.
" Trasy zbiorcze: Aączą osiedla i ważne punkty z trasami głównymi. Należy je
prowadzić drogami rowerowymi I lub II kategorii; w przypadku dostosowania
istniejącej infrastruktury do potrzeb ruchu rowerowego można trasę tymczasowo
zrealizować w formie drogi niższej kategorii lub ulicy o ruchu uspokojonym
zakładając podwyższenie standardu do kategorii I lub II przy najbliższej modernizacji.
W trudnych warunkach wyjątkowo dopuszcza się wykorzystanie odcinków dróg
niższych kategorii lub ulic o ruchu uspokojonym.
" Trasy pomocnicze (dojazdowe): Ich rolą jest w szczególności zapewnienie dojazdu
do tras głównych, zbiorczych i turystycznych. Mogą być prowadzone zarówno
drogami rowerowymi jak i ulicami o ruchu uspokojonym, przez strefy zamieszkania,
skróty rowerowe, drogi techniczne, drogi niepubliczne (w porozumieniu z zarządcą
lub właścicielem takiej drogi) lub inne odcinki, które mogą być bezpiecznie
wykorzystywane przez rowerzystów.
" Trasy turystyczne (rekreacyjne): trasy prowadzące głównie poza terenem
zabudowanym, w szczególności w formie szlaków rowerowych. W zależności od
istotności trasy turystycznej zaleca się przeprowadzanie przez obszar zabudowany
miasta tras turystycznych po drogach I kategorii (w przypadku tras EuroVelo oraz
najważniejszych szlaków rowerowych w regione) lub po drogach II i III kategorii w
przypadku pozostałych dróg.
5
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
4. Kategorie dróg rowerowych
Wyróżnia się trzy kategorie techniczne dróg rowerowych. Celem kategoryzacji jest
dostosowanie rozwiązań technicznych do oczekiwanego w przyszłości natężenia ruchu
rowerowego oraz zapewnienie konkurencyjności roweru na najważniejszych kierunkach.
Szczegółowe parametry techniczne prezentuje tabela 1.
Tabela 1
Parametry dróg rowerowych i ich klasy
Kategoria drogi rowerowej
Zalecane parametry
I II III
prędkość projektowa
min. 30 km/h min. 25 km/h 20 km/h
rowerzysty
przebieg drogi rowerowe,
ciągi pieszo-
wydzielone
rowerowe
wydzielone fizycznie przynajmniej za
ewentualnie strefy
drogi rowerowe pomocą oznakowania
uspokojonego ruchu
drogi rowerowe
z maksymalną
prędkością 30 km/h
szerokość drogi min. 1,5 m
jednokierunkowej (wydzielona droga
min. 1,8 m min. 1,5 m rowerowa)
min. 2,5 m (ciąg
pieszo-rowerowy)
szerokość drogi min. 2,0 m
dwukierunkowej (wydzielona droga
min. 3,0 m min. 2,5 m rowerowa)
min. 3,0 m ciąg
pieszo-rowerowy)
pierwszeństwo w stosunku do w stosunku do
wszystkich ulic z wszystkich ulic z -
wyjątkiem GP i G wyjątkiem GP i G
priorytet na
sygnalizacjach wysoki wysoki lub średni -
świetlnych
skrajnia pozioma 0,5 m 0,2 m 0,2 m
współczynnik
opóznienia na maksymalnie 1,05 maksymalnie 1,20 -
skrzyżowaniach
współczynnik
maksymalnie 1,20 maksymalnie 1,40 -
wydłużenia
minimalna
100 m 70 m 40 m
widoczność
zródło: opracowanie własne
6
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
5. Lokalizacja dróg rowerowych w obrębie ulicy
Optymalnym rozwiązaniem z punktu widzenia ruchu rowerowego jest zapewnienie
dwukierunkowych dróg rowerowych po obu stronach ulicy. W uzasadnionych przypadkach,
ze względu na lokalne ograniczenia terenowe, których nie będzie można zlikwidować obecnie
ani w bliższej przyszłości, dopuszcza się odejście od tej reguły stosując gorsze rozwiązania,
np. jednokierunkowe drogi rowerowe. Hierarchię możliwych rozwiązań prezentuje tabela 2.
Tabela 2
Hierarchia układów dróg rowerowych po obu stronach ulicy. Rozwiązania dotyczą ulic,
wzdłuż których zródła i cele podróży zlokalizowane są po obu stronach jezdni, i na których
odbywa się ruch w dwóch kierunkach oraz maksymalna dopuszczalna prędkość wynosi ponad
30 km/h.
Miejsce w hierarchii Strona ulicy z większą ilością Strona ulicy z większą ilością
rozwiązań zródeł i celów podróży zródeł i celów podróży
1. droga rowerowa dwukierunkowa droga rowerowa dwukierunkowa
2. droga rowerowa dwukierunkowa droga rowerowa
jednokierunkowa
3. droga rowerowa dwukierunkowa dwukierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy
4. droga rowerowa dwukierunkowa jednokierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy
5. droga rowerowa droga rowerowa dwukierunkowa
jednokierunkowa
6. droga rowerowa droga rowerowa
jednokierunkowa jednokierunkowa
7. droga rowerowa dwukierunkowy ciąg pieszo-
jednokierunkowa rowerowy
8. droga rowerowa jednokierunkowy ciąg pieszo-
jednokierunkowa rowerowy
9. dwukierunkowy ciąg pieszo- droga rowerowa dwukierunkowa
rowerowy
10. dwukierunkowy ciąg pieszo- droga rowerowa
rowerowy jednokierunkowa
11. dwukierunkowy ciąg pieszo- dwukierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy rowerowy
12. dwukierunkowy ciąg pieszo- jednokierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy rowerowy
13. jednokierunkowy ciąg pieszo- droga rowerowa dwukierunkowa
rowerowy
14. jednokierunkowy ciąg pieszo- droga rowerowa
rowerowy jednokierunkowa
15. jednokierunkowy ciąg pieszo- dwukierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy rowerowy
16. jednokierunkowy ciąg pieszo- jednokierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy rowerowy
17. droga rowerowa dwukierunkowa -
18. dwukierunkowy ciąg pieszo- -
rowerowy
7
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
19. - droga rowerowa dwukierunkowa
20. - dwukierunkowy ciąg pieszo-
rowerowy
zródło: opracowanie własne
Dróg rowerowych nie trzeba lokować po obu stronach ulicy w następujących
sytuacjach:
- braku zródeł i celów podróży po jednej ze stron ulicy,
- istnienia wzdłuż po jednej stronie ulicy drogi serwisowej, która gwarantuje bezpieczny
i wygodny przejazd rowerzyście (posiada ograniczenie prędkości do 30 km/h,
zapewnia w miarę wygodny przejazd),
- wytyczania kontrapasów w ulicach jednokierunkowych.
W przypadku lokalizacji drogi rowerowej tylko po jednej stronie ulicy należy
zapewnić możliwość zjazdu z drogi rowerowej w ulice poprzeczne i możliwości wjazdu na
nie.
6. Wymogi techniczne dla dróg rowerowych
Nawierzchnia
Optymalna nawierzchnia to gładka nawierzchnia minimalizująca opory toczenia i
drgania przy jednoczesnych właściwościach antypoślizgowych, wybudowana na podbudowie
z tłucznia stabilizowanej chudym betonem lub innej, która zapobiega zapadaniu się na skutek
wjeżdżających na nią pojazdów (np. samochody służb ratunkowych, lekkie pługi śnieżne typu
Multicar). Różnice w poziomie niwelety (krawężniki, uskoki poprzeczne) nie mogą
przekraczać 1 cm, przy czym zaleca się usuwanie wszelkich uskoków i stosowanie tzw.
krawężników zalanych asfaltem, zlokalizowanych w poziomie drogi rowerowej.
Powyższe wymagania spełniają następujące rodzaje warstw ścieralnych nawierzchni
dróg rowerowych:
- asfalt piaskowy,
- beton asfaltowy,
- mastyks grysowy (tzw. SMA Stone Mastic Asphalt),
- beton cementowy (szczegółowe rodzaje precyzują norma: PN-75/S-96015 i
specyfikacje OST D-05.03.04; należy dążyć by szczeliny dylatacyjne były jak
najmniejszą uciążliwością dla rowerzystów, były jak najrzadsze i były wykonane
ze szczególną starannością),
- żywice epoksydowe lub poliuretanowe (szczególną uwagę należy zwrócić na
dodatki zapewniające odpowiednią szorstkość nawierzchni).
Ze względu na wygodę i bezpieczeństwo (opory toczenia i nierówności) nie wolno
stosować nawierzchni rozbieralnej z kostki betonowej typu polbruk (z wyjątkiem progów
spowalniających, zarówno na drogach rowerowych jak i na ulicach poprzecznych, kiedy
droga rowerowa prowadzi grzbietem progu).
W wyjątkowych sytuacjach w przypadku ograniczeń wynikających z ochrony
konserwatorskiej, należy stosować kostkę kamienną o wysokim stopniu równości i
minimalnych szczelinach pomiędzy poszczególnymi elementami (np. kostkę ciętą i
groszkowaną, piaskowaną lub płomieniowaną), kostkę betonowo-kamienną (kostki brukowej
betonowej z powierzchnią z kruszyw granitowych, tzw. nova granit) bądz też płyty granitowe
(groszkowane lub promieniowane). Należy podkreślić, że kostki kamienne cięte lub cięte i
polerowane nie nadają się na drogi rowerowe ze względu na niską ich przyczepność podczas
hamowania, zwłaszcza gdy są zawilgocone. Ponadto możliwe jest stosowanie ciężkich,
barwionych płyt betonowych lub kamiennych, o niefazowanych krawędziach i wymiarach
8
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
50x50 cm i grubości min. 10 cm układanych na podłożu z grubego tłucznia stabilizowanego
cementem.
Kolor nawierzchni dróg rowerowych to naturalny kolor asfaltu i betonu. Kolor
czerwony stosuje się dla kostki betonowej na progach spowalniających, nawierzchni
przeciwpoślizgowej, na przejazdach głównych dróg rowerowych przez ulice i w obszarach
konfliktowych (asfalt barwiony), w przypadku rozwiązań specjalnych (np. azyle itp.) oraz
przy wykonywaniu nawierzchni mostów i wiaduktów, na których nawierzchnia dla pieszych i
rowerzystów wykonywana jest z żywic epoksydowych lub poliuretanowych.
W przypadku kiedy droga rowerowa prowadzona jest w bezpośredniej bliskości
roślinności, integralną częścią nawierzchni asfaltowej lub betonowej mogą być elementy krat
metalowych lub betonowych (czy specjalne płyty betonowe z dziurami) o gęstym zaplocie,
chroniące system korzeniowy drzewa i umożliwiające bezpieczny przejazd rowerem. Pień
drzewa, jeśli wchodzi w skrajnię drogi rowerowej musi być oznaczony farbą odblaskową lub
odblaskowym oznakowaniem pionowym w kolorze biało-czerwonym, analogicznym do
oznakowania stosowanego w miejscach niebezpiecznych na jezdni. Krata musi uniemożliwiać
poślizg podczas deszczu, zakleszczenie koła roweru itp.
Studzienki kanalizacyjne i inne wloty lub otwory infrastruktury podziemnej nie mogą
zagrażać bezpieczeństwu rowerzysty: konstrukcja musi zapobiegać wpadnięciu koła, a
lokalizacja musi być na tym samym poziomie co nawierzchnia drogi rowerowej. Zaleca się by
nawierzchnia wlotów itp. posiadała podobne właściwości tarcia, co nawierzchnia drogi
rowerowej, tak by hamujący rowerzysta nie ślizgał się na niej.
Poza terenami zurbanizowanymi na drogach rowerowych, które przebiegają przez
tereny zielone, a nie stanowią tras rowerowych głównych i zbiorczych można stosować
nawierzchnie nieutwardzone. Postanie takich tras może być usprawiedliwione jedynie
charakterem okolicy, przewidywanym wyłącznie sezonowym wykorzystaniem drogi jako
rekreacyjnej trasy wylotowej z miasta, lub faktem, iż jest to droga tymczasowa. Szczegółowe
rozwiązania odnośnie nawierzchni nieutwardzonych znajdują się w części standardów
szlaków turystycznych.
Standardy dotyczące nawierzchni dróg rowerowych stosuje się odpowiednio do
innych niż drogi rowerowe elementów tras rowerowych, zwłaszcza do ciągów pieszo-
rowerowych. Nie wymaga się jednak stosowania ich do tras turystycznych.
Wjazdy bramowe przez drogi rowerowe
W przypadku przecięcia drogi rowerowej przez wjazdy bramowe stosuje się
nawierzchni drogi rowerowej nad nawierzchnią dojazdów do posesji przecięcie wjazdu na
posesję może być zaznaczone tylko za pomocą krawężników wtopionych w nawierzchnię
drogi rowerowej krawężników nie posiadających żadnych uskoków. Na odcinku wspólnym
drogi rowerowej oraz wjazdu na posesję musi być zastosowana ta sama nawierzchnia co na
drodze rowerowej przed i za wjazdem na posesję.
Ciągłość nawierzchni ścieżek jest ważna z punktu widzenia bezpieczeństwa
rowerzystów, albowiem zgodnie z art. 27 ust. 3 Prawa o ruchu drogowym rowerzyści mają
pierwszeństwo przed pojazdami przecinającymi ścieżkę poza jezdnią, a więc np.
wyjeżdżającymi z posesji. Prymat nawierzchni dróg rowerowych nad nawierzchnią wjazdów
na posesje znacząco poprawia też wygodę jazdy.
Wymagania odnośnie prymatu nawierzchni stosuje się odpowiednio również do
ciągów pieszo-rowerowych.
9
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
ta sama
nawierzchnia
krawężnik
wtopiony w asfalt
wyjazd bramowy
Rycina 1
Zasada prymatu nawierzchni drogi rowerowej w stosunku do wjazdów na posesję (tzw. wjazdów bramowych).
Wjazdy i wyjazdy (początek i koniec drogi rowerowej)
Drogi rowerowe muszą rozpoczynać się i kończyć w miejscach umożliwiających
płynny wjazd rowerzysty na inną drogę rowerową, drogę lub ulicę, mogą również stanowić
dojazd do parkingu rowerowego, przystanku komunikacji publicznej lub obiektu usługowego.
Korzystanie z dróg rowerowych nie może wiązać się z jakimikolwiek utrudnieniami.
Wjazdy muszą gwarantować, że rowerzysta nie musi wykonywać przeciwskrętu, zwalniać do
prędkości poniżej 12 km/godz. (patrz: promienie łuków), pokonywać uskoków poprzecznych
(wyższych niż 1 cm) ani jakichkolwiek uskoków podłużnych, przez co mógłby być
narażonym na wypadek wskutek uślizgu koła np. na krawężniku.
W przypadku rozpoczynania dróg rowerowych miarę możliwości należy dążyć do
takich rozwiązań, które umożliwiają rowerzyście wjazd na drogę rowerową przed
sygnalizacją świetlną sygnalizacji świetlnej. Droga rowerowa powinna rozpoczynać się przed
obszarem tworzenia się kolejki samochodów tzn. zazwyczaj ok. 15-25 m przed linią
zatrzymania. Przed wjazdem na jednokierunkową drogę rowerową równoległą do jezdni
należy poszerzyć jezdnię o szerokość drogi rowerowej na odcinku ok. 10 m lub poszerzyć
drogę rowerową, tak by umożliwiała płynne włączenie się do ruchu. Ponadto należy zapewnić
wjazd bez jakichkolwiek uskoków poprzecznych czy podłużnych.
Dopuszcza się różnicę poziomu niwelety na wjazdach wynoszącą maksymalnie 1 cm
tylko przy zastosowaniu krawężników ściętych i tylko w sytuacji, gdy uskok usytuowany jest
w stosunku do kąta najazdu prostopadle (z możliwością odchylenia o maksymalnie 10).
Wyjazd na jezdnię z drogi rowerowej (koniec drogi rowerowej) biegnącej wzdłuż
ulicy samochodowej musi być tak zaprojektowany, aby rowerzysta włączając się do ruchu nie
musiał zatrzymywać się i przepuszczać samochodów. Na końcu takiej wydzielonej drogi
rowerowej zaleca się poszerzyć jezdnię o szerokość drogi rowerowej na odcinku ok. 15-30 m
i wprowadzić na krótkim odcinku (5-10 m) oznakowanie poziome pasa rowerowego w jezdni.
O ile pozwala na to kategoria ulicy, zaleca się aby wyjazd z drogi rowerowej miał
miejsce na grzbiecie progu spowalniającego. Należy uniemożliwiać nielegalne parkowanie
samochodów na wjazdach i wyjazdach z dróg rowerowych przez zastosowanie słupków lub
innych rozwiązań inżynieryjnych. Aby ułatwić orientację pieszym, na początku drogi
rowerowej w miejscu przecięcia chodnika należy stosować oznakowanie poziome (znak P-23)
co 5 m.
Wymagania odnośnie zjazdów i wjazdów na drogi rowerowe stosuje się odpowiednio
również do ciągów pieszo-rowerowych.
10
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
Wjazdy i zjazdy z drogi rowerowej na ulice poprzeczne
Droga rowerowa jest elementem infrastruktury, z którego rowerzyści muszą korzystać.
Rowerzyści dojeżdżający z ulic poprzecznych muszą mieć możliwość wjazdu na drogę
rowerową oraz zjazdu z niej w ulice poprzeczne. Wyjątkiem są ulice objęte zakazem ruchu
rowerów. W zależności od natężenia ruchu dopuszcza się dwa rodzaje wjazdów i zjazdów z
drogi rowerowej: na zasadach ogólnych oraz na przejazdach rowerowych. W skrajnych
sytuacjach dopuszcza się odstępstwa od tego wymogu, zwłaszcza gdy ulica, w której biegnie
droga rowerowa, jest dwujezdniowa, a na wysokości skrzyżowania z ulicą poprzeczną nie ma
połączenia z drugą nitką oraz nie ma przejść dla pieszych wymogiem jest stworzenie więc
dwukierunkowej alternatywy dla rowerzystów (droga rowerowa, ciąg pieszo-rowerowy,
droga serwisowa) po stronie ulicy poprzecznej aż do najbliższego przejazdu dla rowerów.
a) b) c)
Rycina 2
Podłączenie ulicy poprzecznej, na której odbywa się ulicy poprzecznej z dopuszczonym ruchem rowerowym na
drogę rowerową na zasadach ogólnych w przypadku ulic o małym natężeniu ruchu (a), średnim natężeniu ruchu
(b) oraz na zasadach wydzielonych przejazdów dla rowerów w sytuacji wysokiego natężenie ruchu (c).
Promienie łuków poziomych
Minimalne promienie łuków poziomych należy wyliczać z wzoru:
R = 0,68 V - 3,62 (za: Postaw na rower , s. 123)
gdzie: V prędkość projektowa drogi rowerowej w km/godz.
Przykładowo, dla prędkości projektowej = 40 km/h promień wewnętrznej krawędzi
drogi wyniesie ok. 24 m, dla 30 km/h ok. 17 m, a dla 20 km/h ok. 10 m. Nie należy stosować
promieni łuków dla mniejszych prędkości projektowych niż 12 km/h nie należy stosować
łuków mniejszych niż 4 metry.
Na łukach o promieniu poniżej 20 metrów szerokość drogi rowerowej musi być
powiększana o min. 20 procent, a poniżej 10 m - 30 procent na całej długości łuku.
Przy skrzyżowaniach dróg rowerowych z innymi drogami należy zawsze stosować
wyokrąglenia. W przypadku przecięcia drogi rowerowej z ulicą z pierwszeństwem przejazdu
można stosować łuki o promieniu mniejszym niż 4 metry, ale zawsze zalecane jest stosowanie
promienia co najmniej 4 m zwłaszcza od strony wjazdu w drogę rowerową z ulicy głównej
(patrz: wymogi dot. wjazdów na drogach rowerowych).
Przy projektowaniu łuków należy zwrócić uwagę na fakt, że część rowerów może być
wyposażona w przyczepki lub też być nietypowych rozmiarów, np. tandemy czy rowery
towarowe.
Skrzyżowania dróg rowerowych z ulicami
Skrzyżowania są miejscami, gdzie rowerzysta przy dużym zatłoczeniu
motoryzacyjnym powinien zyskiwać najwięcej czasu, w stosunku do innych użytkowników
11
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
dróg. Wydłużenie czasu przejazdu przez skrzyżowanie walnie przyczynia się do spadku
atrakcyjności ruchu rowerowego.
Dla poszczególnych kategorii technicznych dróg rowerowych należy spełniać
poniższe rozwiązania:
" Drogi I kategorii w formie wydzielonej drogi rowerowej poza jezdnią muszą mieć stale
pierwszeństwo. Ulice poprzeczne muszą posiadać wyrazne oznakowanie informujące o
pierwszeństwie rowerzysty (powinno się stosować garby spowalniające lub przewężenia)
lub też skrzyżowania muszą być wyposażone w sygnalizację świetlną z pętlami
indukcyjnymi, czujnikami podczerwieni, wideodetektorami dającymi rowerom
pierwszeństwo. Wykluczone jest wzbudzanie sygnalizacji wyłącznie przyciskami.
Współczynnik opóznienia na sygnalizacji nie może być większy od 1,05. Na głównych
trasach w punktach węzłowych (skrzyżowania wielopoziomowe, wiadukty itp.) należy
zawsze rozważać dwupoziomowe, bezkolizyjne rozwiązanie przecięcia ruchu
samochodowego i rowerowego.
" Drogi II kategorii w formie wydzielonej drogi rowerowej poza jezdnią powinny mieć
stale pierwszeństwo. Zaleca się, aby przekraczały ulice poprzeczne grzbietem garbu
spowalniającego lub na sygnalizacji świetlnej. Zawsze należy zapewnić odpowiednią
widoczność, aby rowerzysta nie musiał hamować ani nie był zaskoczeniem dla kierowcy.
Sygnalizacja świetlna uruchamiana za pomocą pętli indukcyjnych, czujników
podczerwieni lub wideodetektorów. Współczynnik opóznienia na sygnalizacji nie może
być większy od 1,20. Innym rozwiązaniem jest skrzyżowanie w formie małego ronda z
wprowadzeniem ruchu rowerowego w jezdnię przed rondem (patrz: ronda).
" Drogi III kategorii nie mają wymogu pierwszeństwa, ale wszędzie gdzie jest to możliwe,
zaleca się stosowanie opisanych wyżej rozwiązań.
Optymalna, z punktu widzenia bezpieczeństwa i wygody rowerzysty jest sytuacja, w
której zielone światło dla rowerów zawsze zapala się z parosekundowym wyprzedzeniem w
stosunku do świateł dla równoległego kierunku jazdy samochodów i trwa przez cały, kiedy
samochody mają zielone światło (dopuszczając parosekundowe różnice wynikające z czasów
ewakuacji). Detekcja ruchu rowerowego powinna mieć przede wszystkim zastosowanie w
celu zapalania zielonego światła w przypadku, gdy ruch samochodowy jest niewielki (np. w
godzinach wieczornych), a program stałoczasowy zbędnie wydłużałby czas przejazdu lub
wydłużania czasu zielonego światła. W przypadku stosowania detekcji ruchu za pomocą pętli
indukcyjnych, wideo czy podczerwieni wskazanym jest zamieszczenie tuż przed samym
skrzyżowaniem potwierdzenia przyjęcia zgłoszenia, np. przycisku z wyświetlaczem czekaj .
Jeżeli trasa rowerowa prowadzi przez więcej niż jeden przejazd tzn. przecina więcej
niż jedną jezdnię danej ulicy czujnik zgłoszenia rowerzysty powinien przesłać zgłoszenie
dla wszystkich grup sygnałowych obsługujących przejazdy na danej trasie, z odpowiednim
opóznieniem.
Pieszym przechodzącym przez jezdnię i drogę rowerową należy zapewnić możliwość
oczekiwania poza drogą rowerową, lub na poszerzeniu drogi pieszo-rowerowej. Jeżeli na
jezdni samochodowej jest malowany znak P-10 zebra , to znak ten powinien być też
malowany na drodze rowerowej w miejscu, w którym przecinają ją piesi.
Segregacja
Fizyczna segregacja ruchu rowerowego i szybkiego samochodowego musi
uniemożliwić nielegalny wjazd samochodów na przestrzeń przeznaczoną dla rowerzystów
oraz parkowanie samochodów na drodze rowerowej oraz wjazdach i wyjazdach z niej. Można
stosować słupki, betonowe i metalowe bariery (zachowując odpowiednią skrajnię drogi
rowerowej; minimalna odległość między słupkami po obu stronach drogi rowerowej liczona
prostopadle do toru jazdy w danym miejscu 1,5 m; warunek ten nie dotyczy słupków
12
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
uniemożliwiających wjazd pojazdom samochodowym na drogę rowerową stojącym w osi
drogi słupki te powinny być jednak wyposażone w elementy odblaskowe) lub niską zieleń.
Aby zapewnić widoczność, oświetlenie i bezpieczeństwo społeczne na drodze rowerowej,
należy unikać stosowania wysokich żywopłotów między drogą rowerową a jezdnią. Zalecane
jest stosowanie roślinności do ok. 0,5 m.
Przy wlotach dróg rowerowych: wjazdach, zjazdach itp. należy ustawiać słupki
betonowe lub żeliwne o wys. 60-80 cm i średnicy ok. 20 cm, z pasem farby fluorescencyjnej
lub odblaskowej oraz symbolem trasy rowerowej i jej numerem, uniemożliwiające
zastawienie wlotu i wylotu drogi niewłaściwie parkującym samochodem. W przypadku
wydzielonej drogi rowerowej przylegającej do jezdni należy stosować słupki jw. albo opaskę
rozdzielającą; może być to także pas roślinności o wysokości maksymalnej ok. 0,5 metra.
Stosowanie żywopłotów powinno być ograniczone ze względu na widoczność i oświetlenie
drogi rowerowej po zmroku, żywopłoty nie mogą być stosowane na ok. 30 metrów przed
skrzyżowaniami.
W przypadku segregacji ruchu pieszego i rowerowego należy stosować zróżnicowanie
nawierzchni zgodne z intuicją użytkowników (gładki asfalt dla rowerów, płyty, kostka, bruk
itp. dla ruchu pieszego). Poziom drogi rowerowej powinien znajdować się ok. 2-5 cm poniżej
chodnika. Ze względów bezpieczeństwa należy stosować krawężniki ścięte. W razie dużego
natężenia ruchu pieszego lub rowerowego należy stosować słupki lub inne elementy małej
architektury (kwietniki itp.). Powinny one być oznakowane elementami odblaskowymi; nie
mogą znajdować się w odległości mniejszej, niż 0,5 m od krawędzi drogi rowerowej a
minimalna odległość między nimi prostopadle do toru jazdy to 1,5 m. W obszarach o dużym
ruchu pieszym należy stosować oznakowanie poziome drogi rowerowej nawet co 5 m oraz
linię przerywaną w osi drogi rowerowej. Na drogach pieszo-rowerowych należy poszerzać
przekroje i segregować ruch w rejonie przystanków autobusowych, skrzyżowań i innych
miejsc nasilonego ruchu pieszego.
Zaleca się, aby wydzielone drogi rowerowe i drogi pieszo-rowerowe były
dwukierunkowe, gdy skrzyżowania znajdują się rzadziej, niż co 200 m, a po danej stronie
ulicy znajduje się większość zródeł i celów podróży (mieszkania, biura, sklepy itp.). W
pozostałych przypadkach drogi rowerowe prowadzone w jezdni lub wzdłuż niej powinny być
jednokierunkowe i biec po obu jej stronach.
Układ i geometria chodników oraz dróg rowerowych powinna być czytelna. Nie
dopuszczalne są sytuacje, gdy np. chodnik poprzez swoje ukształtowanie zachęca pieszych do
chodzenia po ścieżce, albo droga rowerowa poprzez swoją geometrię kieruje cyklistów na
chodnik.
Profil podłużny
Dopuszczalne maksymalne pochylenie wynosi na trasach głównych 5%. i 6% na
pozostałych trasach. Maksymalna dopuszczalna różnica poziomów pokonywana na jednym
zboczu (bez spoczników) wynosi 5 m. Spoczniki powinny posiadać długość min. 20 m.
Odcinki dróg rowerowych na pochylniach i zjazdach szczególnie w obszarach
większego ruchu pieszego i przed skrzyżowaniami muszą mieć nawierzchnię
przeciwpoślizgową. Na odcinkach u podstawy wzniesień wykluczone są ostre łuki,
skrzyżowania bez pierwszeństwa dla ruchu rowerowego i z sygnalizacją świetlną.
Powyższe wymagania nie są obowiązkowe dla realizacji dróg rowerowych
położonych na naturalnych stokach.
Oświetlenie
Oświetlenia wymagają trasy rowerowe główne i zbiorcze. Należy zwrócić szczególną
uwagę na oświetlenie dróg rowerowych po zmroku i w tunelach ze względu na słabą moc
13
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
reflektorów rowerowych. Światło latarń ulicznych w żadnym wypadku nie może
zatrzymywać się na roślinności i nie docierać do nawierzchni dróg rowerowych. Zaleca się,
aby w miarę możliwości miejsca kluczowe (wjazdy, zjazdy z drogi rowerowej, skrzyżowania
itp.) były oświetlane światłem polichromatycznym.
Słupki i inne elementy drogi rowerowej powinny zawsze być wyposażone w elementy
odblaskowe, ułatwiające orientację nawet przy bardzo słabym świetle.
Oznakowanie
Całość systemu rowerowego miasta spełniającego kryteria niniejszych standardów (tj.
trasy rowerowe, stojaki, przechowalnie) zostanie oznakowana standardowym logo oraz
drogowskazami analogicznymi do oznakowania tras samochodowych, tyle że opatrzonymi
symbolem roweru i będącymi mniejszych rozmiarów niż tablice samochodowe. Elementy
ciągów rowerowych będące drogami rowerowymi w rozumieniu PoRD, zostaną oznakowane
stosownymi znakami. Oznakowanie powinno być wykonane z materiałów odblaskowych
wysokiej jakości, by było dobrze widoczne nawet przy słabym oświetleniu.
Ze względu na czytelność oznakowania dla samochodów i rowerzystów można, o ile
przepisy prawa nie stanowią inaczej, dla rowerzystów stosować znaki mniejsze niż dla
kierujących samochodami. Znaki informujące zarówno kierowców, jak i rowerzystów (np.
początek drogi rowerowej) powinny być wielkości właściwej dla danej drogi samochodowej.
Bezpieczeństwo społeczne
Trasy główne i zbiorcze biegnące w terenie niezamieszkanym, po zmroku
niemożliwym do monitorowania, muszą mieć łatwo dostępne alternatywne przebiegi
bezpieczne społecznie (przez teren oświetlony, łatwy do dozorowania przez policję np.
wzdłuż głównej ulicy). Ze względu na bezpieczeństwo społeczne drogi rowerowe nie mogą
być oddzielone od jezdni wysokimi żywopłotami ani krzewami, aby były dobrze widoczne z
ulicy i oświetlone.
Uwagi
Standardy zawarte w rozdziale niniejszym należy stosować w odpowiednim zakresie
nie tylko do dróg rowerowych, ale także do innych wskazanych elementów infrastruktury.
Projektując trasy rowerowe, trzeba brać pod uwagę różne typy rowerów, w tym
tandemy, rowery z przyczepkami dziecięcymi, rowery towarowe, rowery poziome - dłuższe
niż przeciętne i trudniejsze w manewrowaniu na ciasnych łukach i skrzyżowaniach. Należy
również brać pod uwagę rowerzystów przewożących znaczne bagaże (sakwy, przyczepki)
którzy nie mogą wykonywać wielu manewrów. Ponadto wszystkie rozwiązania
infrastrukturalne muszą być spójne z parametrami pojazdów i urządzeń służących do
czyszczenia i odśnieżania ulic, chodników i dróg rowerowych.
6. Wymogi techniczne dla pozostałej infrastruktury
Ulice o ruchu uspokojonym
Na ulicach z ograniczeniem prędkości do 30 km/godz. i mniej (strefy zamieszkania)
oraz z technicznymi urządzeniami wymuszającymi takie ograniczenie (podniesione tarcze
skrzyżowań, progi spowalniające, szykany) segregacja ruchu samochodowego i rowerowego
jest zbędna. Ulice te stanowią ważne uzupełnienie całego systemu rowerowego. Zapewniają
one bezpieczny dojazd od drzwi do drzwi . Uspokojenie ruchu powinno nastąpić na
wszystkich ulicach w obrębie osiedli mieszkaniowych, zarówno o starej, jak i nowej
zabudowie z wyjątkiem tych, przy których istnieją drogi rowerowe.
14
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
W przypadku pasa rowerowego pod prąd takich ulic, należy stosować na
skrzyżowaniach punktową segregację przy pomocy słupków betonowych, wysepek przed i za
skrzyżowaniem; słupek musi znajdować się w odległości 1,5 m od przeciwnej krawędzi drogi
rowerowej), lub oznakowania poziomego. Takie zawężenie jest możliwe tylko na odcinku do
3 metrów.
Skróty rowerowe
Wszędzie tam, gdzie możliwe jest wprowadzenie ułatwień dla ruchu rowerowego w
pasie drogowym lub poza nim (w porozumieniu z właścicielem lub zarządcą terenu), władze
miasta będą dążyły do umożliwienia bezpiecznego ruchu rowerowego. W szczególności
dotyczy to przejazdów przez podwórka, osiedla, tereny prywatne lub przemysłowe, jeśli w ten
sposób wydatnie skrócony zostanie ciąg rowerowy lub poprawione zostanie bezpieczeństwo
lub wygoda rowerzystów bądz też poszerzona będzie swoboda wyboru trasy. Skróty
rowerowe w zależności od lokalizacji (np. pomocnicza trasa rowerowa) oraz natężenia ruchu
rowerowego mogą funkcjonować jako drogi rowerowe w rozumieniu PoRD lub inne
elementy ciągów rowerowych (np. funkcjonujące na podstawie oznakowania B-2 z tabliczką
T-22), bądz po prostu ułatwiać dojazd do poszczególnych zespołów budynków. Muszą
spełniać wymogi techniczne dla dróg rowerowych III kategorii .
Stojaki
Stojaki rowerowe muszą pozwalać na bezpieczne i wygodne pozostawienie roweru
zapiętego standardowym zamkiem typu "U-lock" o wymiarach wewnętrznych 10cm x 20cm
w taki sposób, aby zamek obejmował stojak, ramę i przednie koło dowolnego rozmiaru i
dowolnego ogumienia spotykanego w normalnych rowerach dostępnych na rynku, oraz aby
niemożliwe było wyciągnięcie tak zabezpieczonego roweru ze stojaka. Optymalnym
rozwiązaniem jest sytuacja, gdy można przypiąć ramę i wszystkie koła. Niedopuszczalne jest
stosowanie stojaków umożliwiających jedynie przypięcie koła (zazwyczaj przedniego).
Podstawowy wzór, który może podlegać modyfikacjom artystycznym nie
umniejszającym funkcjonalności prezentują poniższe ryciny:
Trwale przymocowanie.
Np. 30 cm w glab
Rycina 3
Model wzorcowego stojaka rowerowego
15
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
Rycina 4
Przykład poprawnego rozmieszczenia stojaków rowerowych.
Akomodowana sygnalizacja świetlna
Na skrzyżowaniach, na których program akomodowanej sygnalizacji świetlnej w
dowolnym programie umożliwia pominięcie grupy sygnałowej przy braku zgłoszeń, należy
zastosować czujniki reagujące na rowerzystę. Wymóg ten nie dotyczy grup sygnałowych
otrzymujących zielone światło w każdym cyklu, a także obsługujących pasy na których ruch
rowerowy jest niedozwolony.
Rampy
Wszędzie tam, gdzie w miejscach przewidywanego lub pożądanego dużego natężenia
ruchu rowerowego (np. okolic dworców kolejowych i innych ważnych zródeł lub celów
podróży) występują schody, należy z boku schodów zainstalować rampę (szynę) mieszczącą
w przekroju wszystkie dostępne na rynku koła rowerowe z ogumieniem, aby umożliwić
prowadzenie roweru.
Szyna powinna być zlokalizowana w odległości minimum 0,2 m od ściany lub
balustrady, przez co zapobiega się zahaczeniu pedałów lub sakw o balustradę. Zaleca się, aby
rampy były zlokalizowane po obu stronach, dzięki czemu rowerzyści mogą wprowadzać
rowery prawą ręką. Przy nowych instalacjach kąt nachylenia nie powinien być większy niż
25. Norma ta ma na celu unikanie sytuacji, w której przednia przerzutka roweru (część
roweru, która znajduje się najniżej) zahaczałaby na szczycie, przy końcu schodów o ostatni
rys.: A. Beim
oprawocwanie: Sekcja Rowerzystów Miejskich
16
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
stopień. W przypadku, gdy schody są bardziej strome zaleca się stosowanie odcinków
przejściowych łagodnie zmieniających kąt, tak aby rower nie haczył.
Ronda
W przypadku tras rowerowych prowadzących przez małe rondo jednopasowe, należy
drogę rowerową zakończyć przed rondem, tak aby rowerzysta przejeżdżał przez rondo na
zasadach ogólnych. Trasy rowerowe przez średnie ronda jednopasowe można prowadzić
analogicznie jak przez małe ronda lub obok chodnika z zachowaniem ciągłości drogi
rowerowej. Trasy rowerowe przez duże ronda i ronda wielopasowe należy prowadzić obok
chodnika z zachowaniem ciągłości drogi rowerowej, optymalnie z dwupoziomowym
przecięciem jezdni. W przypadku rond, na których ruch rowerowy ma się odbywać na
zasadach ogólnych, należy tak ukształtować geometrię ronda, by wyprzedzanie rowerzystów
przez samochody i samochodów przez rowerzystów było niemożliwe lub bardzo trudne.
Wydzielanie specjalnych pasów ruchu na przy jezdniach dla samochodów na rondach
nie jest rozwiązaniem bezpiecznym rowerzysta może być zupełnie niewidocznym. Na
dobrze zaprojektowanych rondach małych i średnich kierowcy i rowerzyści poruszają się ze
zbliżoną prędkością (15-20 km/h), przez co ruch odbywa się płynnie zapewniając obu grupom
użytkowników bezpieczeństwo i wygodę.
Progi spowalniające i podrzutowe
Progi spowalniające muszą umożliwiać bezpieczny przejazd przez nie rowerem.
Optymalnym rozwiązaniem jest stosowanie progów spowalniających na środku jezdni,
których boczne krawędzie odsunięte są od krawężników o 0,50 m (w uzasadnionych
przypadkach minimum to 0,20 m), aby rowerzysta mógł przejechać nie wjeżdżając na próg.
Przy takim rozwiązaniu należy zapewnić rowerzyście możliwość wjazdu na fragment jezdni
nieobjęty zasięgiem progu, m.in. poprzez eliminację parkowania w pobliżu progów
zwalniających.
W sytuacji gdy nie ma możliwości realizacji progów zwalniających odsuniętych od
krawężnika zaleca się stosowanie następujących progów spowalniających:
1. Progów trapezoidalnych o długości 12,00 m i wysokości 0,12 m, który ogranicza
prędkość pojazdów do 50 km/h,
2. Progów sinusoidalnych o długości 4,80 m wysokości 0,12 m ograniczających
prędkość do 30 km/h,
3. Progów sinusoidalnych o długości 3,40 m wysokości 0,12 m ograniczających
prędkość do 20 km/h.
Nawierzchnia progów zwalniających może być wykonana z betonowej kostki
brukowej, jednak musi zapobiegać możliwości poślizgnięcia się rowerzysty. Przy realizacji
progów na całej szerokości ulicy należy zapewnić właściwe odwodnienie jezdni bezpośrednio
przylegającej do progów.
W sytuacji gdy na jezdni dopuszczony jest ruch rowerowy, a nie ma możliwości
odsunięcia od krawężnika na min. 0,5 m i zabezpieczenia ominięcia rowerem, zabrania się
stosowania progów podrzutowych.
Nawierzchnia ulic ruchu ogólnego
W przypadku, gdy ograniczenia wynikają z ochrony konserwatorskiej, należy
stosować kostkę kamienną o wysokim stopniu równości i minimalnych szczelinach pomiędzy
poszczególnymi elementami (np. kostkę ciętą i groszkowaną, piaskowaną lub
płomieniowaną), kostkę betonowo-kamienną (kostki brukowej betonowej z powierzchnią z
kruszyw granitowych, tzw. nova granit) bądz też płyty granitowe (groszkowane lub
promieniowane) czy kostkę betonowę. Należy podkreślić, że kostki kamienne cięte lub cięte i
17
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
polerowane nie nadają się na drogi rowerowe ze względu na niską ich przyczepność podczas
hamowania, zwłaszcza gdy są zawilgocone.
Stosowanie nawierzchni z betonowej lub kamiennej kostki brukowej dopuszcza się na
obszarze wszystkich jezdni ruchu ogólnego, w tym na ulicach przyjaznych rowerzystom
(strefom uspokojonego ruchu), zalecając jednak stosowanie nawierzchni bitumicznych.
Nawierzchnię z szerokimi szczelinami zapewniającą infiltrację wód opadowych
należy stosować wyjątkowo rzadko tylko w sytuacjach, kiedy nie możliwości budowy
kanalizacji burzowej. W przypadku zastosowania tego rodzaju nawierzchni należy
wykonywać po obu stronach metrowej szerokości pas z nawierzchni o zdecydowanie
wyższym stopniu równości (np. bitumicznej, kostki betonowej czy kamiennej), który służyłby
do przemieszczania się rowerów na zasadach ogólnych. Należy zapobiegać parkowaniu
samochodów na takich pasach. Na skrzyżowaniach nie należy wcale stosować kostki o
szerokich szczelinach. Nawierzchnia z szerokimi szczelinami, nie tylko utrudnia poruszanie
się rowerem, ale stwarza zagrożenie zaklinowania się opony i upadku rowerzysty.
Na ulicach, gdzie ruch rowerowy ma się odbywać na zasadach ogólnych, a ze
względów konserwatorskich planowane jest położenie bruku bazaltowego lub granitowego,
Stowarzyszenie postuluje wypełnianie przestrzeni pomiędzy kostkami masą zalewową
asfalto-kauczukiem. Masa zalewowa redukuje szczeliny poprawiając bezpieczeństwo i
wygodę jazdy, a także ułatwia hamowanie rowerów podczas opadów atmosferycznych.
Rozwiązanie to stosuje się np. w całej zabytkowej części Fryburga Bryzgowijskiego (Freiburg
im Breisgau), co prezentuje załączona do pisma fotografia. Wypełnienia asfalto-kauczukiem
łączą w sobie poprawę warunków poruszania się rowerem z zachowaniem historycznego
charakteru śródmiejskich ulic.
Fotografia 1
Przykład poprawnego zastosowania masy zalewowej (asfalto-kauczuku) na Salzstrae w Fryburgu
Bryzgowijskim (Freiburg im Breisgau). Fot. Michał Beim
18
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
Normatywy parkingowe
Wszystkie nowe inwestycje budowlane, z wyjątkiem zabudowy jednorodzinnej,
powinny na swoim terenie uwzględniać potrzeby parkingowe rowerzystów w liczbie nie
mniejszej niż przewidziana liczba miejsc postojowych dla samochodów, jednak w wymiarze
nie mniejszym niż jedno miejsce postojowe dla rowerów:
- na każde rozpoczęte 50 m2 powierzchni mieszkania w budynku wielorodzinnym,
- na każde rozpoczęte 180 m2 powierzchni użytkowej biur,
- na każde rozpoczęte 200 m2 powierzchni handlowej sklepów i centrów handlowych,
- na każde rozpoczęte 30 miejsc siedzących w obiektach zgromadzeń, takich jak kina,
teatry, kościoły, hale widowiskowe,
- na 3 łóżka w domach studenckich, hotelach robotniczych i podobnych obiektach,
- na każde rozpoczęte 120 m2 powierzchni jadalni,
- na każdych 8 uczniów lub studentów danej szkoły czy uczestników zajęć w domach
kultury, świetlicach itp.
- na każdych 20 pracowników fabryk czy innych przedsiębiorstw (z wyłączeniem biur,
dla których normatyw zależy od powierzchni biurowej).
Odstępstwa od tej reguły należy przyjmować na poziome dokumentów planistycznych
studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Powyższe kryteria zostały ustalone dla sytuacji, w której ruch rowerowy sięga do 10%
wszystkich podróży. przy wzroście udziału roweru należy proporcjonalnie zwiększyć liczbę
miejsc parkingowych.
7. Rozwiązania techniczne, które należałoby uwzględnić w
przypadku zmian w prawie
Przepisy polskiego prawa nie dają możliwości stosowania wielu popularnych w
krajach Europy Zachodniej rozwiązań w zakresie poprawy wygody i bezpieczeństwa ruchu
rowerowego. Do rozwiązań szczególnie przydatnych z punktu widzenia rowerzystów należą:
- sygnalizacje kierunkowe dla rowerzystów,
- azyle przed skrzyżowaniami z sygnalizacją świetlną (umożliwiające ominięcie kolejki
oczekujących pojazdów i ustawienie się przed nimi),
- dopuszczenie dwukierunkowego ruchu rowerowego na ulicach jednokierunkowych
tylko na podstawie oznakowania pionowego (bez konieczności malowania
kontrapasa),
- wprowadzenia ulic rowerowych,
- dopuszczenie ruchu rowerowego na chodnikach oznaczonych symbolem C-16 z
specjalną tabliczką dopuszczony ruch rowerowy (odpowiednik niemieckiego
Fahrrder frei ), z których rowerzysta może, ale nie musi korzystać.
W przypadku zmian prawa należy dokonać uzupełnienia powyższych standardów o
nowe możliwości oraz niezwłocznie rozpocząć stosowanie powyższych udogodnień.
Szczególnie pilną potrzebą byłaby zmiana oznakowania istniejących dróg rowerowych, które
nie spełniają wymagań prawa, na chodniki z dopuszczonym ruchem rowerowym.
8. Podstawowe pytania odnośnie oceny projektów
Przy opiniowaniu projektu infrastruktury rowerowej trzeba zadać podstawowe
pytania, które wynikają z powyższych standardów, a jednocześnie ocenić w prosty sposób
najważniejsze rzeczy w projekcie:
1. Czy realizacja drogi rowerowej w danym miejscu jest konieczna?
19
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
2. Czy budowa drogi rowerowej przyniesie rowerzystom więcej pożytku czy więcej
kłopotów?
3. Jakie jest główne przeznaczenie drogi rowerowej? Turystyczne czy komunikacyjne?
4. Czy droga rowerowa zapewnia dojazd do wszystkich zródeł i celów podróży?
5. Czy na drogę rowerową można bezpiecznie wjechać z ulic poprzecznych i czy można
z niej zjechać?
6. Czy rozwiązania w obrębie skrzyżowań nie wydłużą trasy i czasu przejazdu?
7. Czy inne rozwiązania na drodze rowerowej przyczyniają się do wzrostu wygody i
bezpieczeństwa, czy wręcz przeciwnie? Jaki wpływ będą miały na to: wjazdy
bramowe, nawierzchnia, różnice niwelety, ewentualne przeszkody w postaci drzew
czy słupów?
8. Czy droga rowerowa zapewniać będzie bezpieczeństwo społeczne w godzinach
nocnych?
9. Czy droga rowerowa będzie właściwie odwodniona? Jak będzie wyglądać kwestia
odśnieżania (czy na ścieżce będą usypywane hałdy śniegu i błota spychanych z jezdni
i chodników)?
10. Czy droga rowerowa nie będzie przecinać naturalnych szlaków pieszych i zachęcać
do chodzenia po mniej, a nie po chodniku?
9. Szczegółowa metodologia sprawdzania jakości systemu
Jakość nawierzchni:
- badanie drgań podczas jazdy na wyznaczonej trasie przy pomocy roweru bez
amortyzacji z maksymalnie napompowanymi oponami semislick 28 cali 700x35,
- badanie dziur, pęknięć, nierówności w drogach rowerowych i poboczach ulic.
Współczynnik opóznienia:
- badanie uśrednionego czasu zatrzymań i odchyleń od średniej maksymalnej prędkości
stałej uzyskiwanej na danym odcinku w ruchu między samochodami,
- porównanie z czasem przejazdu na danej trasie po asfalcie między samochodami (Na
trasach głównych i zbiorczych jazda drogą rowerową na danej trasie nie może być
dłuższa, niż jazda po jezdni w ruchu drogowym).
Współczynnik wydłużenia:
- badanie z mapy (współczynnik powinien zmierzać do 1 na poziomie systemu,
odcinków jak i poszczególnych rozwiązań technicznych),
- badanie zachowań użytkowników: obserwacje bezpośrednie i nagrania video
pokazujące, w jaki sposób rowerzyści omijają ujętą w projekcie trasę przejazdu (wjazd
na drogę rowerową, zjazd z drogi rowerowej, itp.). Współczynnik wydłużenia w
każdej sytuacji powinien być maksymalnie zbliżony do 1 (po ew. poprawkach
wynikających z różnicy poziomów),
- badanie zachowań użytkowników: badanie ile osób korzysta z jezdni lub chodnika
zamiast z równoległej drogi rowerowej.
Jakość rozwiązań technicznych:
- przejazd rowerami różnych typów: miejskim, turystycznym, sportowym,
dwuosobowym (tandem), obciążonym towarowym (Long John), rowerem z obciążoną
przyczepką, rowerem obciążonym sakwami z przodu i z tyłu, rowerem z fotelikiem
20
Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego wstępne
dziecięcym - w różnych porach roku, przy różnej pogodzie i różnym natężeniu ruchu,
przy świetle dziennym i w nocy,
- ankiety i system zbierania informacji zwrotnej (skarg i wniosków użytkowników)
drogą telefoniczną oraz internetową (e-mail, formularze na stronach internetowych),
- obserwacja, dokumentacja video oraz analiza zachowań użytkowników
poszczególnych rozwiązań pod kątem spójności z założeniami projektowymi.
Jakość oznakowania:
- czytelność,
- komplementarność,
- jednoznaczność.
`
Literatura
Design manual for bicycle traffic, CROW, Ede, 2007
M. Beim, R. Rakower, J. Rychlewski: Ograniczenia prawne rozwoju infrastruktury
rowerowej. I Polski Kongres Drogowy - Referaty / Proceedings, Warszawa 2006, s. 11-
19,
M. Beim, R. Rakower, J. Rychlewski: Ruch rowerowy w świetle instrukcji o znakach i
sygnałach drogowych - znaki poziome. Transport Miejski i Regionalny 11/2006, s. 2-12,
M. Beim, R. Rakower, J. Rychlewski: Ruch rowerowy w świetle instrukcji o znakach i
sygnałach drogowych - znaki pionowe. Transport Miejski i Regionalny 1/2006, s. 31-37,
M. Beim: Parkowanie rowerów. Transport i Komunikacja 2/2006, s. 32-25,
M. Hyła i in.: Standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego miasta Poznania,
Polski Klub Ekologiczny - Projekt "Miasta dla rowerów" / Stowarzyszenie "Sekcja
Rowerzystów Miejskich", Poznań 2002,
M. Hyła: Krakowskie standardy techniczne i wykonawcze dla systemu rowerowego,
Pracownia Edukacji Ekologicznej / Polski Klub Ekologiczny Zarząd Główny, Kraków
2001,
T. Kopta, Z. Użdalewicz, W. Nowotka.: Transport rowerowy. Śląski Związek Gmin i
Powiatów, Katowice 2000,
Postaw na rower Podręcznik projektowania przyjaznej dla rowerów infrastruktury, ZG
PKE / CROW, Kraków 1999,
J. Rychlewski, M. Beim: Ruch pieszy na skrzyżowaniach z inteligentną sygnalizacją świetlną.
Transport Miejski i Regionalny 11/2005, s 17-23,
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Specyfikacje techniczne wykonania i odbioru robótspecyfikacje techniczne wykonania i odbioru robotSpecyfikacja techniczna wykonania i odbioru konstrukcji z drewnaGNSS Wykład Standardy Technicznespecyfikacje techniczne wykonanie odbior10 Standardy techniczne dotycząceTechnika wykonania i metodyka nauczania wybranych ćwiczeń gimnastycznych na lekcji wfTechnika wykonania próby tuberkulinowej i szczepienia BCGRaport o stanie technicznym sieci dróg krajowych na koniec 2011 rZalacznik nr 12 Standardy techniczne tworzenia map ogolnogeograficznych w skali 1 1 000 000 09 2011SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I OBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH KONSTRUKCJE DREWNIANEWytyczne do planowania projektowania i utrzymania dróg rowerowych w ŁodziSPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU robotwięcej podobnych podstron