plik


ÿþARKUSZ ZAWIERA INFORMACJE PRAWNIE CHRONIONE DO MOMENTU ROZPOCZCIA EGZAMINU! Miejsce na naklejk MBI-R1_1P-092 EGZAMIN MATURALNY MAJ ROK 2009 Z BIOLOGII POZIOM ROZSZERZONY Czas pracy 150 minut Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 19 stron (zadania 1  39). Ewentualny brak zgBo[ przewodniczcemu zespoBu nadzorujcego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy ka|dym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. U|ywaj dBugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie u|ywaj korektora, a bBdne zapisy wyraznie przekre[l. 5. Pamitaj, |e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie. Za rozwizanie 6. Podczas egzaminu mo|esz korzysta z linijki. wszystkich zadaD 7. Na karcie odpowiedzi wpisz swoj dat urodzenia i PESEL. mo|na otrzyma Nie wpisuj |adnych znaków w cz[ci przeznaczonej Bcznie dla egzaminatora. 60 punktów {yczymy powodzenia! WypeBnia zdajcy przed rozpoczciem pracy KOD PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO 2 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 1. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono dwa rodzaje tkanki nabBonkowej czBowieka. I II Przyporzdkuj ka|demu z przedstawionych na rysunkach nabBonków po jednym z wymienionych ni|ej miejsc jego wystpowania w organizmie czBowieka. A. zewntrzna powierzchnia ciaBa (naskórek) B. drogi oddechowe (tchawica, oskrzela) C. jelito cienkie I ......................... II ......................... Zadanie 2. (3 pkt) Obecno[ cukrów prostych mo|na wykry za pomoc odczynników Fehlinga (I i II), które dodane do badanego materiaBu, po podgrzaniu reaguj na obecno[ glukozy ceglastoczerwonym zabarwieniem. Zaplanuj do[wiadczenie, w którym wyka|esz obecno[ glukozy w soku z winogron. Do dyspozycji masz: sok z winogron, probówki, palnik, roztwór glukozy, odczynniki Fehlinga (I i II). W projekcie do[wiadczenia podaj opis: 1. próby kontrolnej 2. próby badawczej 3. sposobu ustalenia wyników 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 3. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 3 Poziom rozszerzony Zadanie 3. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono substraty i produkty przemian w mitochondrium. O2 CO2, H2O MITOCHONDRIUM X Y Zaznacz zestaw zwizków oznaczonych jako X i Y. X Y A ADP i Pi glukoza i ATP B kwas pirogronowy, ADP i Pi ATP C ATP kwas pirogronowy, ADP i Pi D glukoza, ADP i Pi ATP Zadanie 4. (1 pkt) Mitochondrium otoczone jest dwiema bBonami. BBona wewntrzna jest pofaBdowana i tworzy grzebienie. Liczba grzebieni i ich rozmiary zwikszaj si w mitochondriach wystpujcych w komórkach narzdów o intensywnym metabolizmie. Na rysunkach przestawiono schematycznie mitochondria pochodzce z dwóch ró|nych narzdów. A. B. Podaj, który schemat przedstawia mitochondrium pochodzce najprawdopodobniej z mi[nia szkieletowego. Wybór uzasadnij jednym argumentem, uwzgldniajc funkcj mi[ni i mitochondriów. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 5. (1 pkt) Komórki nabBonka jelita szczura wytwarzaj [luz (glikoprotein). Przeprowadzono nastpujce do[wiadczenie. Najpierw do komórek nabBonka jelita szczura wprowadzono radioaktywnie oznakowane aminokwasy. Ustalono, |e zostaBy one wbudowane w biaBka, które pojawiaBy si najpierw w siateczce wewntrzplazmatycznej, a potem w cysternach aparatu Golgiego. Nastpnie do tych samych komórek wprowadzono oznakowan radioaktywnie glukoz i zaobserwowano, |e trafiaBa ona od razu do cystern aparatu Golgiego z pominiciem siateczki wewntrzplazmatycznej. Na koniec stwierdzono, |e wytwarzany przez badane komórki [luz jest radioaktywny. Na podstawie opisu powy|szego do[wiadczenia sformuBuj wniosek dotyczcy funkcji aparatów Golgiego w komórkach nabBonkowych jelita szczura. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 3 1 1 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 4 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 6. (1 pkt) Uczniowie otrzymali polecenie zaobserwowania zjawiska plazmolizy. W tym celu: UczeD 1 umie[ciB w kropli wody na szkieBku przedmiotowym komórki zwierzce, nastpnie dodaB dwie krople st|onego roztworu chlorku sodu i rozpoczB obserwacj pod mikroskopem. UczeD 2 umie[ciB w kropli wody na szkieBku przedmiotowym komórki zwierzce, nastpnie dodaB dwie krople wody destylowanej i rozpoczB obserwacj pod mikroskopem. UczeD 3 umie[ciB w kropli wody na szkieBku przedmiotowym komórki ro[linne, nastpnie dodaB dwie krople st|onego roztworu chlorku sodu i rozpoczB obserwacj pod mikroskopem. UczeD 4 umie[ciB w kropli wody na szkieBku przedmiotowym komórki ro[linne, nastpnie dodaB dwie krople wody destylowanej i rozpoczB obserwacj pod mikroskopem. WymieD ucznia, który ma szans zaobserwowa zjawisko plazmolizy. Podaj argument uzasadniajcy ten wybór, uwzgldniajc w nim badany obiekt oraz mechanizm obserwowanego zjawiska. UczeD: ..........................., poniewa| ............................................................................................. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 7. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono widmo absorpcji barwników fotosyntetycznych. Przeprowadzono nastpujce do[wiadczenie. Siewki rze|uchy podzielono na 3 grupy i umieszczono w jednakowych warunkach (wilgotno[, temperatura, st|enie CO2). Ka|d grup na[wietlano [wiatBem o innej barwie przez okres dwóch tygodni: grup I  [wiatBem niebieskim o dBugo[ci fali 440 nm grup II  [wiatBem |óBtozielonym o dBugo[ci fali 560 nm grup III  [wiatBem czerwonym o dBugo[ci fali 660 nm. Nastpnie zmierzono w ka|dej grupie wysoko[ wszystkich siewek. Na podstawie powy|szych danych podaj, w której grupie siewek ro[liny uzyskaBy najwy|szy wzrost. Odpowiedz uzasadnij. ....................................................................................................................................................... & ................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 5 Poziom rozszerzony Zadanie 8. (3 pkt) Na uproszczonym schemacie przedstawiono faz jednego z wa|nych procesów metabolicznych zachodzcych u ro[lin. a) Faza przedstawiona na schemacie nazywa si A. cykl Calvina B. cykl Krebsa C. BaDcuch oddechowy D. faza jasna fotosyntezy b) Podaj dokBadn lokalizacj w komórce ro[linnej przedstawionej powy|ej fazy. ....................................................................................................................................................... c) WymieD dwa skBadniki siBy asymilacyjnej biorcej udziaB w powy|szej fazie. ....................................................................................................................................................... Zadanie 9. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny li[cia ro[liny dwuli[ciennej. A Podaj peBn nazw tkanki (A) zaznaczonej na rysunku oraz okre[l przystosowanie jej budowy do peBnionej funkcji. Nazwa: ............................................................................. . Przystosowanie: .............................. ....................................................................................................................................................... Nr zadania 6. 7. 8a 8b 8c 9. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 1 1 1 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 6 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 10. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono budow kwiatu tulipana. A B C a) Podaj nazwy wskazanych na rysunku (A, B, C) elementów budowy kwiatu tulipana. A. ............................................. B. ............................................. C. ............................................ b) Podaj, czy kwiaty tulipana s wiatro- czy owadopylne. Uzasadnij odpowiedz jednym argumentem. ....................................................................................................................................................... Zadanie 11. (1 pkt) Wykonano do[wiadczenie, w którym do po|ywki agarowej z kallusem dodawano auksyny i cytokininy zmieszane w ró|nych proporcjach. Obserwowano przeksztaBcenie si kallusa albo w korzenie albo w pdy. Na poni|szym schemacie zilustrowano przebieg opisanego do[wiadczenia. SformuBuj hipotez badawcz potwierdzon wynikami powy|szego do[wiadczenia. ...................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 7 Poziom rozszerzony Zadanie 12. (1 pkt) Na schemacie w sposób uproszczony przedstawiono zasad dziaBania pewnego enzymu. Na podstawie analizy schematu opisz sposób, w jaki substancja X umo|liwia dziaBanie tego enzymu. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 13. (1 pkt) W soku trzustkowym wystpuj ró|ne enzymy trawienne rozkBadajce zwizki organiczne. Przeprowadzono do[wiadczenie, którego wyniki zostaBy zapisane w poni|szej tabeli. Nr Zaobserwowane zmiany po 30 Zawarto[ probówek* pH zestawu minutach do[wiadczenia 2 ml wody + [cite biaBko jaja I 7,0 Brak zmian w ilo[ci biaBka kurzego + sok trzustkowy 2 ml wody + [cite biaBko jaja II kurzego + sok trzustkowy + kilka 4,0 Brak zmian w ilo[ci biaBka kropli st|onego kwasu 2 ml wody + [cite biaBko jaja Zmniejszenie ilo[ci biaBka (znaczna III kurzego + sok trzustkowy + kilka 8,0 jego cz[ ulegBa strawieniu) kropli st|onej zasady * wszystkie probówki umieszczono w Bazni wodnej o temperaturze 38 oC SformuBuj problem badawczy, do rozwizania którego posBu|yBo uczniom powy|sze do[wiadczenie. ....................................................................................................................................................... Zadanie 14. (2 pkt) W przewodzie pokarmowym czBowieka wystpuj ró|ne substancje biorce po[redni lub bezpo[redni udziaB w trawieniu pokarmu. Spo[ród wymienionych poni|ej substancji dziaBajcych w |oBdku i dwunastnicy wpisz do odpowiednich rubryk tabeli tylko te, które nie s enzymami. Dla ka|dej z nich podaj po jednej funkcji, jak ona peBni w przewodzie pokarmowym. - |oBdek: kwas solny, pepsyna, podpuszczka (rennina) - dwunastnica: amylaza, lipaza, trypsyna, |óB Substancja Funkcja {oBdek Dwunastnica Nr zadania 10a. 10b 11. 12. 13. 14. WypeBnia Maks. liczba pkt 1 2 1 1 1 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 8 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 15. (2 pkt) Efektem trawienia skrobi i tBuszczów s odpowiednio glukoza oraz kwasy tBuszczowe i glicerol. Na schematach przedstawiono dwa sposoby wchBaniana tych substancji w komórkach kosmków jelitowych czBowieka. A B Na podstawie powy|szych schematów przedstaw dwie ró|nice w sposobie wchBaniania i dalszego transportu produktów trawienia skrobi i tBuszczów w obrbie komórek kosmków jelitowych. 1. .................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... 2. .................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 16. (1 pkt) Wyró|nia si 4 podstawowe grupy krwi: A, B, AB i 0. W bBonach erytrocytów warunkujcych wystpienie danej grupy krwi s odpowiednio antygeny A lub B, albo A i B lub nie ma |adnych antygenów. Stwierdzono, |e w surowicy krwi nigdy nie wystpuj przeciwciaBa skierowane przeciwko wBasnym antygenom. Przy niewBa[ciwym przetoczeniu krwi antygeny dawcy wywoBuj reakcj przeciwciaB polegajc na zlepianiu si obcych krwinek (aglutynacja). Do dwóch probówek: pierwszej z surowic krwi A i drugiej z surowic krwi B dodano niewielk ilo[ krwi o nieznanej grupie. W obu probówkach nic si nie zmieniBo (brak aglutynacji). Podaj grup krwi, któr dodano do obu probówek. ............................................................... Egzamin maturalny z biologii 9 Poziom rozszerzony Zadanie 17. (1 pkt) Na rysunku przedstawiono schemat budowy serca czBowieka. zastawki póBksi|ycowate przedsionek przedsionek lewy prawy zastawka przedsionkowo  komorowa lewa zastawka przedsionkowo komora lewa  komorowa prawa komora prawa W tabeli przedstawiono trzy kolejne fazy pracy serca w czasie jednego cyklu. Cz[ci serca Faza I Faza II Faza III Przedsionki skurcz rozkurcz rozkurcz Komory rozkurcz skurcz rozkurcz Zastawki przedsionkowo  komorowe otwarte zamknite otwarte Zastawki póBksi|ycowate zamknite otwarte zamknite Na podstawie schematu budowy serca oraz informacji w tabeli przyporzdkuj po jednym z poni|szych opisów kierunku przepBywu krwi (A, B, C, D) do wyró|nionej fazy pracy serca (I, II, III). A. Nowa porcja krwi napBywa do serca. B. Krew z przedsionków napBywa do komór. C. Krew z komór przepBywa do przedsionków. D. Krew z komór wypBywa z serca. Faza I ............ Faza II ............ Faza III ............ Zadanie 18. (1 pkt) Wymiana gazowa w pBucach zachodzi na zasadzie dyfuzji. Niezale|nie od wysoko[ci nad poziomem morza zawarto[ tlenu w powietrzu jest taka sama (21%), zmienia si natomiast jego ci[nienie parcjalne. W tabeli przedstawiono warto[ci ci[nienia parcjalnego tlenu w naczyniach wBosowatych pBuc oraz w powietrzu atmosferycznym na ró|nych wysoko[ciach n.p.m. Miejsce pomiaru Ci[nienie parcjalne O2 (kPa) Naczynia wBosowate pBuc 5,3 Powietrze atmosferyczne na wysoko[ci 0 m n.p.m. 21,3 Powietrze atmosferyczne na wysoko[ci 8 tys. m n.p.m. 6,4 Na podstawie powy|szych informacji wyja[nij, uwzgldniajc mechanizm wymiany gazowej, dlaczego aby przebywa na wysoko[ci 8 tys. m n.p.m., powinno si u|ywa butli z tlenem. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 15. 16. 17. 18. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 10 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Poni|sze dane wykorzystaj do zadania nr 19 i 20. Postanowiono porówna kondycj fizyczn dwóch chBopców. W tym celu mieli oni wykonywa takie samo intensywne wiczenie fizyczne przez 6 minut. Przed i podczas wykonywania tego wiczenia prowadzono cigBy pomiar ich ttna, notujc co 2 minuty wyniki. Pomiar kontynuowano po wykonaniu wiczenia przez kolejne 6 minut, ju| w czasie odpoczynku. Wyniki wszystkich pomiarów przedstawiono w poni|szej tabeli: Ttno (liczba uderzeD/min) Czas (min) ChBopiec I ChBopiec II Przed wiczeniem (0) 60 60 2 90 120 4 120 190 6 120 200 8 60 150 10 60 90 12 60 60 Zadanie 19. (2 pkt) Dla ka|dego z badanych chBopców (I i II) narysuj wykres liniowy ilustrujcy jego ttno przed, w czasie i po wykonanym wiczeniu (zastosuj jeden ukBad wspóBrzdnych). Zadanie 20. (1 pkt) Na podstawie powy|szych danych podaj, który z chBopców (I czy II) ma prawdopodobnie lepsz kondycj fizyczn. Uzasadnij odpowiedz. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 11 Poziom rozszerzony Zadanie 21. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono zró|nicowanie powierzchni wymiany gazowej w ukBadach oddechowych ró|nych krgowców (pBazy, gady, ssaki). Na podstawie schematu przedstaw tendencj ewolucyjn dotyczc powierzchni wymiany gazowej u krgowców. ....................................................................................................................................................... Zadanie 22. (3 pkt) Na schematach A i B przedstawiono sposób dziaBania pewnego leku i jego wpByw na funkcjonowanie synapsy. A) stan przed zastosowaniem leku B) stan po zastosowaniu leku impuls impuls impuls Na podstawie analizy powy|szych schematów opisz trzy kolejne nastpstwa dziaBania przedstawionego leku. 1. ................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... 3. ................................................................................................................................................... Nr zadania 19. 20. 21. 22. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 3 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 12 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 23. (2 pkt) Poni|ej wymieniono ró|ne dziaBania ludzi majce na celu ograniczenie wystpowania zaka|eD bakteryjnych. A. Poprawa jako[ci wody pitnej. B. Wprowadzenie przepisów kontroli sanitarnej |ywno[ci. C. Dezynsekcja i deratyzacja, czyli regularne zwalczanie niektórych rodzajów zwierzt np. w[ród owadów  wszy i pcheB; w[ród gryzoni  szczurów i myszy. D. Wprowadzenie regularnych szczepieD ochronnych od wczesnego dzieciDstwa. Ka|demu z wy|ej wymienionych dziaBaD czBowieka przyporzdkuj po jednej nazwie choroby wybranej z ni|ej podanych, której wystpowanie lub przenoszenie mo|e by skutecznie ograniczone przez dane dziaBanie. 1. kiBa 2. d|uma 3. gruzlica 4. salmonelloza 5. cholera A. .............. B. ............. C. ............. D. ............. Zadanie 24. (1 pkt) Wirusy s paso|ytami o uproszczonej budowie i nie maj metabolizmu. Zbudowane s z czstek charakterystycznych dla materii o|ywionej, czyli biaBek i kwasów nukleinowych. WBa[nie ze wzgldu na rodzaj czsteczki kwasu nukleinowego wirusy mo|na podzieli na DNA-wirusy i RNA-wirusy. W[ród wirusów posiadajcych DNA s takie, które maj dwuniciowe DNA i s takie, które maj je w postaci jednoniciowych czsteczek. Podobn klasyfikacj mo|na przeprowadzi w[ród wirusów zawierajcych RNA, gdy| mog je mie w postaci czsteczek jednoniciowych lub dwuniciowych. Na podstawie powy|szego tekstu narysuj uproszczony schemat klasyfikacji wirusów. WIRUSY Zadanie 25. (2 pkt) Podkre[l cechy charakterystyczne dla budowy pier[cienic. A. CiaBo pokryte cienk chitynow kutykul. B. Obecno[ wora powBokowo-mi[niowego. C. Oddychanie tchawkami. D. Otwarty ukBad krwiono[ny. E. Metamerycznie uBo|one narzdy wydalnicze. Egzamin maturalny z biologii 13 Poziom rozszerzony Zadanie 26. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono fagocytoz  jeden ze sposobów pobierania pokarmu przez ameby. pokarm (okrzemka) niestrawione b³ona komórkowa resztki pokarmu cytoplazma lizosom Na podstawie rysunku wpisz do poni|szej tabeli cyfry od 1 do 5, tak aby odzwierciedlaBy one uszeregowane we wBa[ciwej kolejno[ci etapy fagocytozy. Nr Charakterystyka etapu etapu Usunicie niestrawionych resztek pokarmu na zewntrz, regeneracja bBony komórkowej. Utworzenie wysBanego bBon wkl[nicia na powierzchni ameby, które obejmuje pokarm. Identyfikacja pokarmu przez czsteczk receptora tkwicego w bBonie komórkowej. Trawienie pokarmu i wchBanianie prostych zwizków do cytoplazmy. Utworzenie wodniczki pokarmowej, przesunicie jej w gBb cytoplazmy i poBczenie z lizosomem. Zadanie 27. (1 pkt) Podczas replikacji DNA doszBo do mutacji w obrbie genu kodujcego kluczowe dla rozwoju organizmu biaBko. Zamiast sekwencji CAA na nici DNA pojawiBa si sekwencja CAC. CUU leucyna GUU walina GAA glutaminian Fragment tabeli CUC leucyna GUG walina GAC asparaginian kodu genetycznego GCC alanina CCA prolina CAA glutamina GCA alanina CAC histydyna CAG glutamina OceD, czy opisana mutacja ma negatywne znaczenie dla funkcjonowania organizmu. Uzasadnij odpowiedz, uwzgldniajc bezpo[redni skutek tej mutacji. ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... Nr zadania 23 24. 25. 26. 27. WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 2 1 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 14 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 28. (2 pkt) DBugo[ poszczególnych faz cyklu komórkowego mo|e si ró|ni w zale|no[ci od rodzaju komórek. Na schemacie przedstawiono cykl komórkowy. Podaj nazw fazy cyklu komórkowego oznaczonej na schemacie liter X oraz okre[l, na czym polega zachodzcy w niej proces. Faza ....................................... polega na ..................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 29. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono zale|no[ prze|ywalno[ci dwóch populacji tego samego gatunku bakterii (dzikiej i zmutowanej) od st|enia antybiotyku w po|ywce. st|enie antybiotyku w jedn. umownych (skala logarytmiczna) Na podstawie obu wykresów podaj skutek mutacji dla przedstawionego gatunku bakterii. ...................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 15 Poziom rozszerzony Zadanie 30. (3 pkt) Daltonizm (d) jest cech recesywn sprz|on z pBci. Rudy kolor wBosów (r) jest cech autosomaln i recesywn w stosunku do wszystkich pozostaBych kolorów wBosów, przy zaBo|eniu, |e jest to cecha jednogenowa. Pewien rudowBosy daltonista po[lubiB brunetk prawidBowo rozró|niajc barwy. a) Podaj genotyp m|czyzny: .................................................................................................... b) Podaj wszystkie mo|liwe genotypy kobiety oraz podkre[l ten, przy którym istnieje najwiksze prawdopodobieDstwo urodzenia si rudowBosej dziewczynki prawidBowo rozró|niajcej barwy w powy|szym maB|eDstwie. ....................................................................................................................................................... Zadanie 31. (1 pkt) Ziarniaki kukurydzy mog ró|ni si midzy sob barw i powierzchni, przy czym obecno[ zabarwienia nasion jest cech dominujc w stosunku do braku barwy, a gBadka powierzchnia dominuje nad pomarszczon. Geny warunkujce obydwie cechy znajduj si na jednym chromosomie. Poni|ej przedstawiono wyniki krzy|ówki pomidzy podwójnie heterozygotycznymi ro[linami o nasionach barwnych i gBadkich a ro[linami o nasionach bezbarwnych i pomarszczonych. barwne, gBadkie × bezbarwne, pomarszczone AaBb aabb gamety AB ab Ab aB gamety aabb Aabb aaBb AaBb ab bezbarwne barwne bezbarwne barwne gBadkie pomarszczone pomarszczone gBadkie liczba 4016 4019 148 149 osobników 48,2% 48,2% 1,8% 1,8% potomnych Na podstawie przedstawionych danych dotyczcych potomstwa podaj w jednostkach mapowych odlegBo[ pomidzy par genów A i B na chromosomie. .........& ......................................................................................................................................... Zadanie 32. (2 pkt) Czasami w naturze mo|na spotka muszki owocowe o |óBto zabarwionych odwBokach. Hodujc je na dowolnym rodzaju po|ywki (hodowla I) mo|na uzyska potomstwo, które w kolejnych pokoleniach ma tak sam |óBt barw odwBoków jak osobniki wyj[ciowe. Powstanie muszek o |óBto zabarwionych odwBokach mo|na te| wywoBa sztucznie poprzez hodowl dzikich muszek (o barwie jasnobrzowej) na po|ywce z dodatkiem azotanu srebra. Hodujc je stale na tym samym rodzaju po|ywki (hodowla II), mo|na uzyskiwa w kolejnych pokoleniach potomstwo o takiej samej |óBtej barwie odwBoka. Okre[l barw odwBoków potomstwa |óBtych muszek z hodowli (I, II) po przeniesieniu ka|dej z nich na po|ywk o normalnym skBadzie (bez azotanu srebra). hodowla I: & & & ........................................................................................................................ hodowla II: ................................................................................................................................... Nr zadania 28. 29. 30a 30b 31. 32 WypeBnia Maks. liczba pkt 2 1 1 2 1 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 16 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 33. (1 pkt) DNA podlega ró|nym procesom, które poni|ej przedstawiono w formie schematycznej. Rys. A Rys. B Podaj, który rysunek (A czy B) przedstawia proces replikacji: ............................................ Zadanie 34. (1 pkt) CzBowiek jako gatunek ze wzgldu na cechy budowy morfologicznej i anatomicznej mo|e by zaklasyfikowany do wikszych jednostek systematycznych. Przyporzdkuj ka|dej jednostce systematycznej taki zestaw cech czBowieka, który umo|liwia okre[lenie jego przynale|no[ do tej jednostki. Jednostka systematyczna Cechy czBowieka I. Podtyp: Krgowce A. Skóra pokryta wBosami, obecno[ przepony, II. Gromada: Ssaki w odcinku szyjnym krgosBupa 7 krgów. III. Rzd: Naczelne B. Obecno[ piciu chwytnych palców, z których wielki jest ustawiony przeciwstawnie do pozostaBych. C. W rozwoju zarodkowym wystpowanie zawizków struny grzbietowej. D. Obecno[ krgosBupa jako szkieletu wewntrznego. I ...................., II ...................., III ...................., Zadanie 35. (2 pkt) Liczebno[ populacji mo|e ulega zmianie zarówno pod wpBywem czynników wewntrznych (zwizanych z dan populacj), jak i czynników zewntrznych ([rodowiskowych). Z poni|szych czynników wypisz dwa przykBady czynników zewntrznych i okre[l wpByw ka|dego z nich na liczebno[ populacji. A. migracje B. rozrodczo[ C. dostpno[ i ilo[ pokarmu D. czynniki abiotyczne np. temperatura E. konkurencja midzygatunkowa 1. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z biologii 17 Poziom rozszerzony Zadanie 36. (2 pkt) W ostatnich dziesicioleciach dramatycznie spada na [wiecie genetyczna ró|norodno[ odmian ro[lin i ras zwierzt hodowlanych. Podkre[l dwa dziaBania czBowieka, które mogByby zapobiec zmniejszaniu si ró|norodno[ci genetycznej organizmów. A. Zastpowanie rodzimych odmian ro[lin nowymi, bardziej wydajnymi. B. Hodowla rodzimych ras zwierzt. C. Stosowanie nowych jednorodnych genetycznie bardziej wydajnych odmian ro[lin. D. Wysiew ziarna otrzymanego z wBasnych zbiorów. E. Stosowanie [rodków ochrony ro[lin i nawozów sztucznych. Zadanie 37. (1 pkt) Na rysunkach przedstawiono ksztaBty dwóch rodzajów piramid ekologicznych A i B, w których wyró|niono 4 poziomy troficzne I  IV: (I  producenci, II  konsumenci I rzdu, III  konsumenci II rzdu, IV  konsumenci III rzdu) Podaj, która z powy|szych piramid (A, B) jest piramid energii. Odpowiedz uzasadnij. Piramida energii: ...................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 38. (2 pkt) Organizmy modyfikowane genetycznie (GMO) s to organizmy (bakterie, ro[liny, zwierzta) uzyskane metodami in|ynierii genetycznej. Szczególnie w Europie pojawiaj si coraz cz[ciej protesty przeciwko stosowaniu GMO. Argumentuje si, |e genetycznie modyfikowane organizmy ro[linne mog wyprze inne ro[liny z ich naturalnego [rodowiska. Podaj dwa argumenty, za pomoc których mo|na wykaza, |e genetycznie modyfikowane organizmy (GMO) mog mie pozytywne znaczenie zarówno dla czBowieka, jak i dla [rodowiska. dla czBowieka: .............................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... dla [rodowiska: ............................................................................................................................ ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 33 34. 35. 36. 37. 38 WypeBnia Maks. liczba pkt 1 1 2 2 1 2 egzaminator! Uzyskana liczba pkt 18 Egzamin maturalny z biologii Poziom rozszerzony Zadanie 39. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono wyniki pomiarów emisji zanieczyszczeD powietrza tlenkami siarki i azotu oraz pyBami z zakBadów szczególnie uci|liwych w Polsce w latach 1995  2006 (dane GUS). Na podstawie powy|szych danych okre[l tendencj dotyczc zanieczyszczeD powietrza w latach 1995  2004 oraz podaj jedn prawdopodobn przyczyn tych zmian. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Nr zadania 39 WypeBnia Maks. liczba pkt 1 egzaminator! Uzyskana liczba pkt Egzamin maturalny z biologii 19 Poziom rozszerzony BRUDNOPIS

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
List Kregu Centralnego DK maj 2009
PR geografia maj 2009 klucz rozwiązań
ODP MAJ 2009
odpowiedzi maj 2009
Matura j angielski (maj 2009) transkrypcja

więcej podobnych podstron