Mariusz Stolarski, Stefan Szczukowski, Józef Tworkowski
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Wydział Kształtowania Środowiska i Rolnictwa
Katedra Hodowli Roślin i Nasiennictwa
Biopaliwa z biomasy wieloletnich roślin energetycznych
Biomasa to ciągle wyraznie dominujące zródło energii od- Metodyka badań
nawialnej w naszym kraju [2]. Paliwa produkowane z biomasy
mogą być wykorzystywane do produkcji ciepła, energii elektrycz- Świeżą biomasę wieloletnich roślin energetycznych pozyska-
nej lub do produkcji paliw transportowych. W Unii Europejskiej no ze ścisłych doświadczeń polowych prowadzonych w Stacji
92% biomasy wykorzystywane jest do produkcji ciepła, 7% do Dydaktyczno-Doświadczalnej Uniwersytetu Warmińsko-Mazur-
produkcji energii elektrycznej, a tylko 1% do wytwarzania paliw skiego w Olsztynie. Czynnikiem pierszym doświadczenia były
transportowych [4]. gatunki dajÄ…ce biomasÄ™ w postaci drewna: wierzba energetyczna
Za wzrostem wykorzystania biomasy jako odnawialnego odmiany Sprint i Wodtur (pędy jednoroczne) i róża wielokwiatowa;
zródła energii przemawiają aspekty ekologiczne, jak chociażby gatunki dające biomasę półzdrewniałą: ślazowiec pensylwański,
zamknięty obieg CO2 w porównaniu z paliwami kopalnymi. Po- topinambur, rożnik przerośnięty, rdest sachaliński, rdest japoński;
nadto należy zwrócić uwagę na szereg aspektów gospodarczych, oraz gatunki dające biomasę słomiastą: miskant chiński, miskant
społecznych, ekonomicznych oraz prawnych, które stymulują olbrzymi, miskant cukrowy, spartina preriowa.
wzrost zainteresowania paliwami z biomasy [5, 6]. Na początku Drugim czynnikiem w przeprowadzonych badaniach był
marca 2007 roku Rada Europy podjęła decyzję o zwiększeniu do termin zbioru roślin: listopad 2005 r. oraz marzec 2006 r.
20% energii ze zródeł odnawialnych i do 10% zużycia biopaliw W laboratorium określono wilgotność paliw metodą suszar-
do 2020 roku. Ponadto zdecydowano o obniżeniu o 20% emisji kowo-wagową. Rozdrobnioną biomasę suszono do uzyskania
CO2 [12]. staÅ‚ej wagi w temperaturze 105°C. Zawartość popioÅ‚u oznaczono
Biomasę stałą pozyskuje się z odpadów leśnych, rolniczych, metodą wagową, w tym celu biomasę wyprażano w piecu muflo-
przemysÅ‚u drzewnego, zieleni miejskiej oraz niewielkie iloÅ›ci wym w temperaturze 550°C. CiepÅ‚o spalania wraz z wyznacze-
z segregowanych organicznych odpadów komunalnych. Obecnie niem wartości opałowej (wg PN-81/G-04513) przeprowadzono
uzupełnieniem bilansu podaży biomasy na rynku energetycznym w kalorymetrze IKA C2000 wykorzystując metodę izoperiobo-
może być jej pozyskiwanie z polowych plantacji roślin wieloletnich liczną. Zawartość węgla, wodoru i siarki oznaczono w automa-
[1, 3, 8, 10, 11]. Natomiast zgodnie z RozporzÄ…dzeniem Ministra tycznym analizatorze ELTRA CHS 500.
Gospodarki z 19 grudnia 2005 roku [7], udział biomasy pocho- Wyniki badań opracowano statystycznie przy użyciu programu
dzącej z poza gospodarki leśnej, czyli między innymi z polowych komputerowego Statistica PL. Dla badanych cech obliczono śred-
upraw roślin energetycznych, powinien wynosić w 2008 roku nie arytmetyczne oraz wyznaczono wartości NIR przy poziomie
nie mniej niż 5% i ma on wzrastać w kolejnych latach do 60% istotności p=0,05 za pomocą testu istotności Duncana.
w 2014 roku.
Wieloletnie rośliny energetyczne uprawiane na gruntach rol-
niczych w zależności od gatunku mogą dać biomasę w postaci Wyniki badań
drewna, półzdrewniałej bądz słomiastej o zróżnicowanych para-
metrach energetycznych. Również termin oraz warunki pogodowe Wilgotność biomasy poszczególnych gatunków przedstawio-
podczas pozyskania paliwa mają wpływ na wilgotność pozyskanej no na rysunku 1.
biomasy, a poprzez to na jej wartość opałową. Ponadto istnieją Istotnie najwyższą wilgotnością charakteryzowało się drewno
możliwości zastosowania różnych technologii zbioru w przypadku wierzby energetycznej. Natomiast najniższą wilgotność oznaczono
poszczególnych gatunków [9]. w biomasie miskanta cukrowego.
Badaniom poddano świeżą biomasę wybranych gatunków Biomasa gatunków półzdrewniałych oraz słomiastych po-
wieloletnich roślin energetycznych w dwóch terminach jej pozy- zyskiwana w listopadzie charakteryzowała się zdecydowanie
skania. Określono w pozyskanej biomasie: wilgotność, zawartość wyższą wilgotnością niż w marcu. W listopadzie wartość tej cechy
popiołu, ciepło spalania, wartość opałową i skład elementarny zawierała się w przedziale od 39,4% u miskanta cukrowego do
(węgiel, wodór, siarkę). 66,0% u topinamburu.
styczeń 2008 www.e-energetyka.pl strona 77
Rys. 1. Wilgotność biomasy wieloletnich gatunków roślin
Rys. 3. Ciepło spalania biomasy wieloletnich gatunków roślin
energetycznych w zależności od terminu zbioru, %
energetycznych w zależności od terminu zbioru, kJ/kg
Natomiast w marcu wilgotność biomasy wynosiła odpowied- U pozostałych badanych gatunków zawierało się ono w
nio 16,0% u miskanta cukrowego i 26,2% u spartiny preriowej. przedziale średnio od 16 702 kJ/kg u topinamburu do 18 770 kJ/
Wilgotność biomasy wierzby oraz róży wielokwiatowej była /kg u róży. Biomasa pozyskiwana w marcu charakteryzowała
praktycznie na tym samym poziomie niezależnie od terminu zbioru się wyższymi wartościami ciepła spalania niż w listopadzie.
i zawierała się w przedziale od 54,1% do 49,8%. Wartość opałowa poszczególnych paliw uwzględniająca
Zawartość popiołu w badanych biopaliwach wynosiła śred- wilgotność biomasy oraz zawartość w niej popiołu została przed-
nio 4,72% (rys. 2). stawiona na rysunku 4. Najniższe średnie wartości tej cechy w
przedziale od 8879 do 9128 kJ/kg odnotowano u wierzby, róży
Istotnie najniższa była ona w drewnie wierzby krzewiastej
odmiany Sprint, średnio (2,23%). Najwyższą wartość tej cechy oraz topinamburu. Natomiast najwyższe wartości opałowej,
stwierdzono w biomasie rożnika przerośniętego, gdzie przy zbiorze średnio około 12 000 kJ/kg oznaczono w biomasie ślazowca oraz
w listopadzie było to 9,57%, a w marcu 7,0% popiołu. Gene- miskanta cukrowego. Wartość opałowa biomasy pozyskiwanej
ralnie należy stwierdzić, że opóznianie terminu zbioru od listo- w listopadzie wynosiła średnio 8326 kJ/kg. Zawierała się ona w
pada do marca wpłynęło na obniżenie zwartości popiołu w bio- przedziale od 5166 kJ/kg w przypadku topinamburu do 9952 kJ/
masie. kg u ślazowca. Średnia wartość opałowa biomasy pozyskiwanej
w marcu wynosiła 12 426 kJ/kg i zawierała się w przedziale od
9077 kJ/kg u wierzby odmiany Wodtur do 14 423 kJ/kg u miskanta
cukrowego.
Rys. 2. Zawartość popiołu w biomasie wieloletnich gatunków roślin
energetycznych w zależności od terminu zbioru, % s.m.
Ciepło spalania w przypadku drewna obu odmian wierzby
Rys. 4. Wartość opałowa biomasy wieloletnich gatunków roślin
wynosiło średnio ponad 19 100 kJ/kg (rys. 3). energetycznych w zależności od terminu zbioru, kJ/kg
strona 78 www.e-energetyka.pl styczeń 2008
Zawartość węgla w badanych paliwach wynosiła średnio
47,91% (rys. 5). Najwyższą jego zawartość oznaczono w drewnie
wierzby odmiany Wodtur, średnio 51,83%, natomiast najniższą
w biomasie topinamburu 43,08%. Nie stwierdzono istotnego
wpływu terminu zbioru roślin na zawartość węgla w biomasie
badanych gatunków.
Rys. 7. Zawartość siarki w biomasie wieloletnich gatunków roślin
energetycznych w zależności od terminu zbioru, %
Podsumowanie
Rys. 5. Zawartość węgla w biomasie wieloletnich gatunków roślin
energetycznych w zależności od terminu zbioru, %
Z przeprowadzonych badań wynika, że jakość świeżej bio-
masy z wieloletnich roślin energetycznych jako biopaliwa w znacz-
Zawartość wodoru w badanych paliwach pozyskiwanych nym stopniu zależy od gatunku, z którego jest ona pozyskiwana.
w listopadzie zawierała się w przedziale od 6,05% w biomasie Ponadto istotną rolę odgrywa również termin pozyskiwania bio-
rożnika przerośniętego do 6,77% u ślazowca pensylwańskiego. masy oraz warunki pogodowe w okresie jej zbioru.
Natomiast w biomasie pozyskiwanej w marcu wartość tej cechy Generalnie rośliny dające biomasę w postaci słomiastej oraz
wynosiła od 6,10% u topinamburu do 6,73% u wierzby odmiany półzdrewniałej, w miarę opózniania terminu zbioru charakteryzują
Wodtur (rys. 6). siÄ™ korzystniejszymi parametrami energetycznymi. Przy korzyst-
Najwyższą zawartość siarki zarówno przy pozyskiwaniu nych warunkach atmosferycznych następuje obniżenie wilgot-
biomasy w listopadzie oraz marcu oznaczono u spartiny pre- ności biomasy oraz wzrost wartości opałowej. Jednakże w wa-
riowej, odpowiednio 0,162% i 0,107% (rys. 7). U pozostałych runkach pogorszenia pogody w okresie zbioru następuje wzrost
gatunków wartość tej cechy zawierała się w przedziale średnio wilgotności biomasy i spadek jej wartości opałowej.
od 0,032% u ślazowca pensylwańskiego do 0,069% u rożnika Wydaje się, że w przypadku zakładania wielkoobszarowych
przerośniętego. plantacji tych gatunków należy uwzględnić różne warunki atmosfe-
ryczne, które będą decydowały o wilgotności i wartości opałowej
zebranej biomasy.
Rośliny dające biomasę lignocelulozową w postaci drewna
bezpośrednio po zakończeniu okresu wegetacji mają wilgotność
biomasy zbliżoną do biomasy roślin słomiastych i półzdrewnia-
łych. Nie obserwuje się natomiast u tych gatunków spadku wil-
gotności w miarę opózniania terminu zbioru. Dlatego wilgotność
drewna zebranego bezpośrednio z pola w obu terminach jest
wysoka i waha siÄ™ w granicach 50%.
Świeża biomasa pozyskiwana bezpośrednio z pola z ener-
getycznego punktu widzenia jest z reguły paliwem wilgotnym
i trudnym do zagospodarowania. Oczywiście każdy rodzaj
biomasy może zostać poddany zabiegom jej uszlachetniania
sezonowanie, brykietowanie, peletyzacja czy karbonizacja.
W wyniku tych procesów możemy uzyskać paliwa o wyrów-
nanej wilgotności i stabilnych parametrach energetycznych.
Wybór gatunku rośliny do uprawy na cele energetyczne,
technologii pozyskania biomasy oraz ewentualnego jej uszla-
Rys. 6. Zawartość wodoru w biomasie wieloletnich gatunków roślin
energetycznych w zależności od terminu zbioru, % chetniania będzie zależał od zapotrzebowania rynku.
styczeń 2008 www.e-energetyka.pl strona 79
LITERATURA wytworzonych w odnawialnych zródłach energii (Dz. U. nr 261,
poz. 2187).
[1] Faber A., Kuś J. 2007. Rośliny energetyczne dla różnych siedlisk. [8] Stolarski M., Tworkowski J., Szczukowski S. 2006. Produktyw-
Wieś Jutra, 8-9(109-110)):11-12 ność i charakterystyka biomasy wierzby jako paliwa. Energetyka,
[2] Główny Urząd Statystyczny. 2006. Ochrona środowiska. Infor- IX: 53-56
macjÄ™ i opracowania statystyczne. Warszawa [9] Stolarski M. 2004. Produkcja oraz pozyskiwanie biomasy z wie-
[3] Grzybek A. 2006. Zasoby krajowe biopaliw stałych i możliwości loletnich upraw roślin energetycznych. Problemy Inżynierii Rol-
ich wykorzystania w aspekcie technicznym i organizacyjnym. niczej 3(45): 47-56
Energetyka, IX:8-11 [10] Szczukowski S., Stolarski M., Tworkowski J., Przyborowski J.,
[4] Janowicz L. 2006. Biomasa w Polsce. Energetyka, 8:601-604 Klasa A. 2005. Productivity of willow coppice plants grown in
[5] Kisiel R., Stolarski M., Szczukowski S., Tworkowski J. 2006. short rotations. Plant Soil Environment, 51 (9): 423-430
Biomasa pozyskiwana z gruntów rolniczych zródłem energii. [11] Szczukowski S., Tworkowski J., Stolarski M. 2004. Wierzba
Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 4: 90-101 energetyczna. Plantpress Kraków, ss. 46
[6] Kupczyk A. 2006. Wykorzystanie biopaliw transportowych w [12] Wach E. 2007. Odnawialne do 2020 r. Czysta Energia, 4: 40
Polsce na tle UE. Energetyka, 8:605-609
[7] RozporzÄ…dzenie Ministra gospodarki z 19 grudnia 2005 roku
w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania
i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszcze-
nia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła
Venue:
Stadthalle Wels, Austria
Conference languages:
English, German, Italian, Spanish, French
Organisation and conference office:
O.O. Energiesparverband, Landstraße 45,
4020 Linz, Austria
Tel. +43/732/7720-14386, Fax -14383,
e-mail: office@esv.or.at, www.esv.or.at
ZVR 171568947
5. 3. - 7. 3 . 2008 Wels / Austria
Registration:
You can register online (www.wsed.at),
by e-mail (office@esv.or.at) or fax (+43/732/7720-14383).
Please include your name, company/institution, position, address, tel., fax, e-mail, VAT-number and in which events you would like
to participate.
strona 80 www.e-energetyka.pl styczeń 2008
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
elektroenergetyka nr 3elektroenergetyka nr 2Optymalizacja doboru mocy bloku elektrocieplowni elektroenergetyka nr ?elektroenergetyka nrelektroenergetyka nr 2elektroenergetyka nr 8elektroenergetyka nr 3Maszyny Elektryczne Nr 74 2006elektroenergetyka nr 1Kompatybilność Elektromagnetyczna nr 2elektroenergetyka nr?elektroenergetyka nr 2elektroenergetyka nr 5elektroenergetyka nr?elektroenergetyka nr?elektroenergetyka nr?więcej podobnych podstron