POLITECHNIKA LUBELSKA
Wydział Elektrotechniki i Informatyki
Katedra Sieci Elektrycznych i Zabezpieczeń
LABOTATIRIUM POMIARÓW I EKSPLOATACJI
W ELEKTROENERGETYCE
PROWADZENIE ACZEC RUCHOWYCH W STACJACH
ELEKTROENERGETYCZNYCH.
1
Cel ćwiczenia
Celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności prowadzenia łączeń, wskazanie zagrożeń, jakie
mogą wystąpić, dla prawidłowej pracy systemu elektroenergetycznego i obsługującego go
personelu przy podejmowaniu błędnych decyzji łączeniowych wynikających z nieznajomości
tematu.
1. Rodzaje łączników wykorzystywanych do przełaczeń:
Odłącznik urządzenie obwodu elektrycznego o napędzie ręcznym (np.: drążkowe lub
dzwigniowe) lub maszynowym (np.: silnikowe) służącym do stwarzania widocznej
i bezpiecznej przerwy izolacyjnej między dwiema częściami obwodu elektrycznego. Ze
względu na swoją konstrukcję wszelkie operacje łączeniowe mogą być wykonywane w stanie
bezprądowym. Dopuszcza się zamykanie i otwieranie odłącznika przy:
- załączaniu i wyłączaniu obwodów uziemienia punktów gwiazdowych transformatorów, w
przypadku gdy prąd doziemny nie przekracza wartości 5 A,
- załączaniu i wyłączaniu obwodów z przekładnikami napięciowymi,
- przenoszeniu obciążenia z jednego systemu szyn na drugi przy zamkniętych odłącznikach
i wyłączniku w polu sprzęgła,
- załączaniu i wyłączaniu krótkich odcinków linii napowietrznych oraz kablowych
najczęściej SN (tabela),
- załączaniu i wyłączaniu prądu jałowego transformatorów a także prądu obciążenia
transformatorów o niewielkich mocach (tablica 1.).
Tablica 1.
Napięcie Największa moc transformatora załączanego i Parametry linii
pracy sieci wyłączanego odłącznikiem w [kVA] załączanych i
Un w [kV] wyłączanych
W stanie jałowym Pod obciążeniem odłącznikiem w stanie
jałowym
6 200 25 Linie kablowe:
U Ł10 kV l Ł 5km
10 315 25
N
15 400 30
20 500 30 Linie napowietrzne:
30 1 000 50 U Ł 40 kV l Ł10 km
N
110 25 0001) -
110 40 0002) -
1), 2)
Wartości ustalone na podstawie badań w Instytucie Energetyki
1)
Odstęp między osiami biegunów odłącznika nie mniejszy niż 1900 mm
2)
Odstęp między osiami biegunów odłącznika nie mniejszy niż 2100 mm
Rozłącznik jest aparatem łączeniowym przeznaczonym do załączania i wyłączania przede
wszystkim prądów znamionowych oraz niewielkich prądów przeciążeniowych urządzeń (np.:
silników, kondensatorów, transformatorów). Przy połączeniu konstrukcyjnym rozłącznika z
bezpiecznikami istnieje możliwość przerywania prądów zwarciowych.
Uziemnik jest to aparat łączeniowy pozwalający w stanie beznapięciowym na zwarcie
przewodów linii lub szyn rozdzielnicy z uziomem. Może być nadbudowany na odłączniku
w postaci noży uziemiających z odpowiednią blokadą mechaniczną.
Wyłącznik jest łącznikiem załączającym i wyłączającym prądy zarówno obciążeniowe jak i
zwarciowe (o określonych wartościach) odbiorników energii elektrycznej.
2
2. Funkcje elementów w sieci (tablica 2.).
Tablica 2.
L Fragment schematu
Opis łącznika: Zadanie:
p
O 1- odłącznik Stworzenie
liniowy w polu linii widocznej przerwy
L.WN 1
1
L.WN 1 od strony linii L.WN
O 1 Uz
1
W 1- wyłącznik
Wyłączanie i
W 1
liniowy w polu linii
2 załączanie prądów
L.WN 1
linii L. WN 1
O 2
O 2- odłącznik
Stworzenie
szynowy
3 widocznej przerwy
O 3
w polu linii L. WN 1
od strony szyn
W 2
O 3- odłącznik Stworzenie
szynowy w polu widocznej przerwy
4
transformatora Tr od strony szyn
Tr WN/SN
napięcia WN/SN napięcia WN
Wyłączanie i
W 2- wyłącznik w
załączanie
polu transformatora
W 3
5 transformatora Tr
Tr napięcia WN/SN
napięcia WN/SN
od strony szyn WN
pod napięcie
W 3- wyłącznik w
Wyłączanie i
polu transformatora
załączanie
Tr napięcia WN/SN
6 obciążenia
od strony napięcia
transformatora Tr
SN
napięcia WN/SN
Trwałe połączenie
Uz- uziemnik w polu
7 linii L.WN 1z
linii L. WN 1
uziemieniem
3. Układy najczęściej stosowanych rozwiązań konstrukcyjnych sieci rozdzielczych:
3.1 Pojedynczy system szyn zbiorczych
Tego typu układy charakteryzują się dużą prostotą budowy, przejrzystością układu połączeń i
najmniejszymi kosztami inwestycyjnymi, ale posiadają niewielką pewność zasilania. W
układzie na rys. 3.1 każdy stan awaryjny obejmujący szyny zbiorcze lub odłącznik szynowy
dowolnej linii powoduje przerwę w pracy całej stacji. Układ może być stosowany dla napięć
SN i WN.
3
Rys. 3.1 Pojedynczy niesekcjonowany system szyn zbiorczych
3.2 Pojedynczy sekcjonowany system szyn zbiorczych
Lepszym rozwiązaniem od poprzedniego przy kosztach nieznacznie różniących się jest
podzielenie szyn zbiorczych wzdłuż na dwie części- sekcje, co daje nam większe możliwości
manipulacji łączeniowych. Rolę łącznika dzielącego może pełnić: pojedynczy odłącznik,
pojedynczy wyłącznik lub zestaw dwóch odłączników z wyłącznikiem. W układzie z rys.3.2
zwiększa się pewność zasilania, gdyż w przypadku awaryjnego wyłączenia jednej linii
zasilającej pozostałą część można zasilić z czynnej linii. Wymaga to zamknięcia łącznika
dzielącego szyny, zwanego sprzęgłem podłużnym, po uprzednim odłączeniu linii
uszkodzonej. Drugą zaletą tego układu jest możliwość ograniczenia prądów zwarciowych.
Ponadto istnieje możliwość ekonomicznego dostosowania obciążenia do mocy zasilającej.
Układ może być stosowany dla napięć: SN, WN czy NN.
a)
b)
c)
Rys.3.2 Pojedynczy system szyb zbiorczych sekcjonowany: a) odłącznikiem, b)
wyłącznikiem, c) dwoma odłącznikami i wyłącznikiem
W układzie planowym pracy napięć SN najczęściej łącznik w polu sprzęgła jest w stanie
otwartym.
3.3 Podwójny system szyn zbiorczych
Lepszym rozwiązaniem od poprzednich, choć bardziej skomplikowanym jest zastosowanie
podwójnego systemu szyn zbiorczych (rys.3.3). Każde pole może być niezależnie zasilone z
dwóch systemów. Warunkiem przejścia z jednego systemu na drugi jest zamknięty tor
prądowy w polu sprzęgła ze względu na możliwość nierównomiernego rozpływu mocy w
systemie. W tym przypadku uzyskujemy dużą pewność zasilania, co pozwala na częste
wykonywanie prac w systemach, a ponadto wyłącznik sprzęgła poprzecznego może być
4
wyłącznikiem rezerwowym dla każdego pola. Układ ten jest droższym rozwiązaniem
inwestycyjnym zajmuje więcej przestrzeni, ale zwiększa pewność zasilania odbiorców.
Może być stosowany dla napięć: SN, WN i NN. W układzie planowym pracy najczęściej
wyłącznik w polu sprzęgła może być w stanie otwartym, a po zamknięciu łączy oba systemy
do pracy równoległej.
System I
System II
Sprzeglo
systemowe
Rys. 3.3 Podwójny system szyn zbiorczych ze sprzęgłem poprzecznym.
3.4 Układ sekcjonowany o podwójnym systemie szyn zbiorczych
Zastosowanie sprzęgła podłużno poprzecznego (rys. 3.4) zwiększa nieco komplikację
układu, ale poszerza jego możliwości łączeniowe zwiększając tym samym możliwość
wystąpienia błędnych czynności łączeniowych. Utrzymując w tym systemie rozdzielczym
dużą ilość łączników narażamy się na zwiększone koszty eksploatacyjne.
System IA System IB
System IIA System IIB
Sprzeglo
systemowo-sekcyjne
Rys. 3.4 Układ sekcjonowany o podwójnym systemie szyn zbiorczych
5
3.5 Układ wielosystemowy (trzy systemowy)
Zastosowanie trzeciego, zazwyczaj rezerwowego systemu szyn zbiorczych (rys.3.5) zwiększa
zdolność ruchową stacji. Niestety zmniejsza się przejrzystość układu i zwiększa możliwość
wystąpienia błędnych operacji łączeniowych. Układ taki jest stosowany w
rozdzielniach elektrownianych oraz stacjach rozdzielczych o napięciu: SN, WN i NN.
System I System IB
System II
System III
Sprzeglo
systemowo-sekcyjne
Rys. 3.5 Układ trzysystemowy
3.6 Podwójny system szyn zbiorczych z szyną obejściową
Zastosowanie pomocniczej szyny obejściowej pozwala na ciągłe zasilanie odbiorców
w przypadku awarii wyłącznika w polu liniowym. W takim rozwiązaniu (rys. 3.6) wyłącznik
sprzęgłowy obejściowy jest rezerwowym wyłącznikiem dla wszystkich linii przyłączonych do
szyn zbiorczych, co pozwala na naprawy eksploatacyjne najdroższych elementów pól jakim
są wyłączniki.
System I
System II
Rys. 3.6 Podwójny system szyn zbiorczych z szyną obejściową
3.7 Układy blokowe
Charakteryzują się szeregowym połączeniem elementów układu, w którym nie ma rozdziału
energii po stronie wyższego napięcia. Stosowane są układy blokowe linia-transformator
(rys.3.7) lub generator-transformator-linia. Nie zapewniają wysokiej niezawodności, ale
odznaczają się niskimi kosztami inwestycyjnymi. Wykorzystywane są w sieciach WN.
6
Rys. 3.7 Układ blokowy linia transformator
3.8 Układy mostkowe
Powszechnie stosowanymi układami w sieciach rozdzielczych są układy mostkowe, zwane
również układami H. W zależności od zabudowanej ilości wyłączników w tym układzie
rozróżnia się układy: H2 (dwa wyłączniki w polach liniowych i dwa rozłączniki w polach
transformatorowych), H2t ( dwa wyłączniki w polach transformatorowych), H3 (rys. 3.8a -
dwa wyłączniki w polach liniowych i jeden w polu sprzęgła oraz dwa odłączniki w polach
transformatorowych), H3t, H4 (dwa wyłączniki w polach liniowych i dwa w polach
transformatorowych), H5 (rys. 3.8b dwa wyłączniki w polach liniowych i dwa w polach
transformatorowych oraz jeden w polu sprzęgła). Przy takich rozwiązaniach transformator
może być zasilony z każdej linii i może być zapewniony przelotowy przesył mocy.
a) b)
Rys. 3.8. a) Układ mostkowy - modyfikowany H3, b) Układ mostkowy - pełny H5.
7
3.9 Układy wielobokowe
Jako rozbudowane układy rozdzielnic znajdują zastosowanie w węzłach sieciowych sieci
najwyższych napięć. Charakteryzują się dużą pewnością zasilania przy stosunkowo
niewielkich kosztach. W układzie na rys. 3.9 każdy wyłącznik obsługuje dwa pola, a otwarcie
któregokolwiek wyłącznika powoduje zmianę rozpływu mocy. Fakt ten może utrudniać
działanie zabezpieczeń.
Rys. 3.9 Układ czterobokowy
3.10 Przykłady układów pól napięć WN i SN
W rozdzielnicach można wyróżnić rodzaje pól:
- liniowe,
- transformatorowe,
- sprzęgłowe,
- pomiarowe,
- odgromnikowe (stosowane najczęściej dla napięć SN).
Szczególnie w sieciach wyższych napięć kolejność instalowania aparatów licząc od szyn
zbiorczych jest następująca:
- odłącznik szynowy
- wyłącznik,
- przekładniki prądowe,
- przekładniki napięciowe,
- odłącznik liniowy.
Na rys. 3.10 mamy pokazany taki układ. W polu linii umieszcza się często także uziemniki
stałe pomiędzy łącznikami. Jeżeli nie ma możliwości podania napięcia od strony linii to
można zrezygnować ze stosowania odłącznika liniowego. W polach sprzęgłowych poza
odłącznikami i wyłącznikiem instaluje się przekładniki prądowe i napięciowe. Pole to może
stanowić rezerwę każdego innego pola. W polu liniowym SN układ aparatury jest podobny, z
tym tylko że uziemnik jest za odłącznikiem liniowym, a przy wyjściu kablowym mamy
zamontowany przekładnik Ferrantiego.
8
L1
L2
a) b) c) d)
3
2
1
1 1
2
2
Rys. 3.10 Stosowane układy pól rozdzielczych:
a), b) liniowych; c) pomiaru napięcia; d) transformatorowe
1-przekładnik prądowy; 2-przekładnik napięciowy; 3-bezpieczniki
3.11 Pola liniowe napięć nN
Pola liniowe w stacjach transformatorowo-rozdzielczych mogą być wykonane w postaci:
- uproszczonej, gdzie linia zasilona jest poprzez bezpieczniki mocy bezpośrednio z szyn
nN przyłączonych do strony wtórnej transformatora,
- zasilonych z szyn nN pojedynczych łączników dzwigniowych lub styczników
połączonych z bezpiecznikami mocy,
- rozłączniko-bezpieczników posiadających w swojej budowie bezpieczniki mocy
(wyłączenie i wyjęcie członu ruchomego z bezpiecznikami pozwala na uzyskanie
widocznej przerwy w obwodzie ).
4. Kolejność manipulacji łączeniowych
W celu ochrony urządzeń i zastosowanej aparatury łączeniowej stosuje się odpowiednią
kolejność manewracji łącznikami:
- wyłącznik w polu liniowym może być załączany oraz wyłączany przy zamkniętych
odłącznikach: szynowym i liniowym, o ile nie zależy nam na ciągłej dostawie energii do
odbiorcy,
- linie napowietrzne należy wyłączać i załączać z odblokowaną automatyką SPZ, a inne
urządzenia objęte automatyką SZR przełączać dopiero po jej zablokowaniu (o czym
stanowi ramowa instrukcja łączeń ruchowych w stacjach.)
- odłącznik szynowy w polu liniowym powinien być otwierany przy wyłączonym
wyłączniku tego pola i otwartym odłączniku liniowym,
- odłącznik szynowy w polu liniowym powinien być zamykany przy otwartym odłączniku
liniowym i wyłączonym wyłączniku tego pola,
- odłącznik liniowy może być otwierany przy wyłączonym wyłączniku tego samego pola,
- odłącznik liniowy może być zamykany przy otwartych uziemnikach po obu stronach, jeśli
są zamontowane oraz wyłączonym wyłączniku i zamkniętym odłączniku szynowym tego
samego pola,
- uziemnik może być zamykany przy otwartych odłącznikach (najlepiej po sprawdzeniu
braku napięcia),
- uziemnik może być otwierany zawsze po uprzednim zamknięciu,
9
- transformator może być odstawiony z ruchu do prac planowych przy:
a) wyłączonym wyłączniku strony wtórnej,
b) wyłączonym wyłączniku strony pierwotnej,
c) otwartym odłączniku szynowym strony wtórnej,
d) otwartym odłączniku szynowym strony pierwotnej.
- transformator może być załączany do ruchu przy:
a) zamkniętym odłączniku szynowym strony pierwotnej,
b) zamkniętym odłączniku szynowym strony wtórnej,
c) załączonym wyłączniku strony pierwotnej,
d) załączonym wyłączniku strony wtórnej.
- w stacjach posiadających dwa systemy szyn odłączniki szynowe w polach mogą być
przełączane na inny system dopiero przy zamkniętych w polu sprzęgła odłącznikach
szynowych na oba systemy i załączonym wyłączniku sprzęgła.
- przy odłączaniu pola sprzęgła należy:
a) wyłączyć wyłącznik w polu sprzęgła,
b) otworzyć odłącznik szynowy od strony szyn pozbawionych napięcia,
c) otworzyć odłącznik szynowy od strony szyn pozostających pod napięciem.
- przy załączaniu uprzednio odłączonego pola sprzęgła należy:
a) zamknąć odłącznik szynowy pola na szyny pod napięciem,
b) zamknąć odłącznik szynowy pola na szyny pozostające bez napięcia,
c) załączyć wyłącznik sprzęgła.
W polach liniowych nN wyposażonych w rozłącznik i bezpiecznik należy:
- przed wyjęciem bezpiecznika:
1) wyłączyć rozłącznik,
2) sprawdzić brak napięcia i wyjąć bezpiecznik,
- przed włożeniem i zasileniem:
1) sprawdzić brak napięcia i włożyć bezpiecznik,
2) załączyć rozłącznik.
W polach liniowych nN wyposażonych w odłącznik i bezpiecznik należy:
- przed wyjęciem bezpiecznika:
1) wyłączyć spod napięcia rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika na jej zasilaniu lub
w polu transformatora zasilającego po stronie SN,
2) sprawdzić brak napięcia i otworzyć odłącznik,
3) wyjąć bezpiecznik,
4) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika na jej zasilaniu lub
w polu transformatora zasilającego po stronie SN,
- przed włożeniem i zasileniem:
1) wyłączyć spod napięcia rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika na jej zasilaniu lub
w polu transformatora zasilającego po stronie SN,
2) sprawdzić brak napięcia i włożyć bezpiecznik,
3) zamknąć odłącznik,
4) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika na jej zasilaniu lub w
polu transformatora zasilającego po stronie SN.
W polach liniowych nN wyposażonych tylko w bezpiecznik należy:
- przed wyjęciem bezpiecznika:
1) wyłączyć spod napięcia rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika w polu
transformatora zasilającego po stronie SN,
2) sprawdzić brak napięcia i wyjąć bezpiecznik z pola linii,
3) załączyć pod napięcie rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika w polu
transformatora zasilającego po stronie SN.
- przed włożeniem i zasileniem:
1) wyłączyć spod napięcia rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika w polu
transformatora zasilającego po stronie SN,
2) sprawdzić brak napięcia i włożyć bezpiecznik,
10
3)załączyć pod napięcie rozdzielnicę nN przy pomocy wyłącznika w polu transformatora
zasilającego po stronie SN.
5. Personel ruchowy:
Członek zespołu - osoba wchodząca w skład zespołu, mająca do wykonania określone
zadania.
Dopuszczający jest to osoba imiennie wyznaczona przez poleceniodawcę do przygotowania
miejsca pracy.
Koordynujący osoba posiadająca świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru,
wyznaczona przez poleceniodawcę, w której operatywnym kierownictwie znajdują się
urządzenia, na których ma być wykonana praca.
Kierownik robót pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku
dozoru, wyznaczony przez poleceniodawcę w przypadku gdy na jednym obiekcie
elektroenergetycznym wykonuje pracę więcej niż jeden zespół pracowników. Do jego
obowiązków należy koordynacja prac zespołów w celu wyeliminowania zagrożeń
wynikających z jednoczesnej pracy tych zespołów.
Kierujący zespołem osoba imiennie wyznaczona przez poleceniodawcę do kierowania
zespołem pracowników, posiadająca ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku
eksploatacji właściwe do zakresu określonych w poleceniu prac.
Nadzorujący osoba imiennie wyznaczona przez poleceniodawcę do nadzoru nad zespołem
pracowników w przypadku:
- wykonywania pracy o szczególnym charakterze lub warunkach, gdy poleceniodawca uzna
to za konieczne,
- wykonywania pracy przez zespół nie będący zespołem pracowników kwalifikowanych,
braku świadectwa kwalifikacyjnego przez kierującego zespołem.
Poleceniodawca jest to upoważniona przez pracodawcę osoba do wydawania poleceń na
wykonanie pracy, posiadająca świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.
Poleceniodawca w poleceniu zobowiązany jest do określenia:
- pracowników odpowiedzialnych za organizację miejsca pracy przy czym:
imiennie kierownika robót, kierującego zespołem, nadzorującego,
imiennie lub stanowiskiem koordynującego i dopuszczającego,
imiennie dopuszczającego w przypadku gdy wchodzi on w skład zespołu,
- liczbę pracowników potrzebnych do wykonania pracy,
- terminu, zakresu, miejsca i czasu wykonywanej pracy oraz przerw w pracy o ile takie
wystąpią,
- podstawowych warunków i środków bezpiecznego wykonania pracy.
6. Zwroty obowiązujące przy wydawaniu i odbieraniu poleceń ruchowych:
Osoba wydająca i przyjmująca polecenia ruchowe w celu jednolitych i zrozumiałych
sformułowań używa następujących zwrotów:
ż odnoszących się do zmiany położenia styków wyłącznika i rozłącznika:
- załączyć , - wyłączyć ,
ż odnoszących się do zmiany położenia noży odłącznika, uziemnika stałego:
- zamknąć , - otworzyć ,
ż odnoszących się do czynności związanych z uziemieniami przenośnymi:
- założyć , - zdjąć ,
11
ż odnoszących się do czynności związanych z bezpiecznikami:
- wyjąć , - włożyć ,
ż związanych z przemieszczaniem ruchomych elementów rozdzielnic osłoniętych
dwuczłonowych:
a) jako odpowiednik otwarcia łącznika:
- wytoczyć człon wyłącznikowy (bezpiecznikowy, odłącznikowy) do położenia
próba ,
Czynność ta jest możliwa po uprzednim wyłączeniu łącznika.
b) jako odpowiednik zamknięcia łącznika:
- wtoczyć człon wyłącznikowy (bezpiecznikowy, odłącznikowy) do położenia
praca ,
Jest to czynność poprzedzająca załączenie wyłącznika.
ż związanych ze zmianą położeń sterowników automatyki SPZ, SZR, PZW, ARN:
- zablokować (używane jednoznacznie odstawić )
- odblokować (używane jednoznacznie podstawić ).
7. Polecenia na prace:
Poleceniodawca może wydać polecenie:
- ustne - w przypadku gdy nie jest wymagane polecenie pisemne (treść polecenia
uzgodniona
z dopuszczającym i zanotowana w rejestrze),
- pisemne (zarejestrowane w rejestrze poleceń, i przechowywane przez okres 30 dni
po zakończonych pracach określonych w tym poleceniu). Ten rodzaj polecenia wydawany
jest w przypadku:
a) wykonywania prac w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego
(np.: prace przy urządzeniach znajdujących się pod napięciem; prace w pobliżu nie
osłoniętych urządzeń lub ich części będących pod napięciem; związane z identyfikacją i
przecinaniem kabli elektroenergetycznych; prace podczas których konieczne jest
całkowite lub częściowe zdjęcie uziemień; prace przy wykonywaniu prób i pomiarów),
b) uznania za stosowne wydanie polecenia przez poleceniodawcę lub prowadzącego
eksploatację,
c) wykonywania prac na urządzeniach przez pracowników nie będących pracownikami
zakładu prowadzącego eksploatację tych urządzeń.
Wystawione w dwóch egzemplarzach polecenie pisemne na jeden zespół pracowników w
jednym miejscu pracy powinno być przekazane nadzorującemu (jeśli został wyznaczony) lub
kierującemu zespołem. Ten po zapoznaniu się z treścią polecenia oddaje go dopuszczającemu
w celu dopuszczenia do pracy. Dopuszcza się wystawienie jednego polecenia pisemnego na
takie same prace wykonywane przez ten sam zespół pod warunkiem, że zespół będzie
pracował w tym samym czasie w jednym miejscu. Polecenie pisemne może być przekazane
także drogą radiową lub telefoniczną W tym przypadku poleceniodawca dyktuje treść
polecenia przez środek łączności, a kierujący zespołem po zapisaniu go na druku ma
obowiązek odczytać go w całości poleceniodawcy w celu korekty ewentualnych błędnych
zapisów. Przy zgłoszeniu polecenia do koordynujacego należy zaznaczyć iż polecenie
przekazano za pomocą dostępnych środków łączności.
Dopuszcza się wykonywanie prac bez polecenia w przypadkach:
ż podjęcia czynności związanych z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego,
ż podjęcia czynności związanych z zabezpieczeniem urządzeń i instalacji przed
zniszczeniem,
ż prace eksploatacyjne wykonywane codziennie nawet w warunkach szczególnego
zagrożenia, określone w instrukcjach stanowiskowych i wykonywane przez
uprawnione oraz upoważnione osoby.
12
8. Stosowanie kart przełączeń:
Przygotowanie miejsca pracy lub zmiana konfiguracji sieci może pociągać za sobą wykonanie
dużej ilości operacji łączeniowych. Wtedy zgłaszanie każdej manipulacji i przyjmowanie
meldunków zajęłoby dużo czasu. Aby uniknąć tego faktu stosuje się kartę przełączeń, która
jest dokumentem ruchowym zawierającym zapis planu czynności łączeniowych potrzebnych
do wykonania z kontrolą prawidłowości ich realizacji. Niezależnie od ilości osób w zespole
wymagane jest jej stosowanie dla wszystkich zamierzonych łączeń, obejmujących ciąg
czynności w kilku miejscach (polach) poza przypadkami:
a) czynności związanych z ratowaniem zdrowia lub życia ludzkiego,
b) czynności związanych z zabezpieczeniem urządzeń, instalacji i sieci przed zniszczeniem,
c) czynności związanych z usunięciem awarii od czasu jej powstania do czasu jej likwidacji
za zgodą dyspozytora.
Po wykonaniu czynności według wyżej wymienionych punktów należy niezwłocznie
zawiadomić bezpośredniego przełożonego i dyspozytora.
W przypadku wykonywania łączeń:
- jednoosobowo kartę przygotowuje dyżurny stacji, a sprawdza ją dyspozytor wydający
polecenia wykonania łączeń (przebieg czynności łączeniowych wykonywanych w
nastawni powinien być kontrolowany na wszystkich wskaznikach stwierdzających
faktyczne stany położenia łączników i wartości mierzonych wielkości w stacji),
- dwuosobowo kartę przygotowuje członek zespołu, a sprawdza ją kierujący zespołem i
przekazuje do dyspozytora dostępnym środkiem łączności; przy wykonywaniu łączeń
kartą posługuje się kierujący zespołem a członek zespołu wykonuje czynności polecone.
przez kierującego zespołem. Dopuszcza się aby kartę przełączeń przygotował kierujący
zespołem pod warunkiem sprawdzenia jej przez dyspozytora.
Dopuszcza się wykonywanie łączeń przez kierującego zespołem z nastawni podczas gdy
członek zespołu obserwuje z bezpiecznej odległości zmiany położeń sterowanych łączników
pod warunkiem, że została zapewniona pomiędzy nimi łączność.
Treść karty:
Zapisy na karcie przełączeń muszą być zwięzłe i jednoznaczne z użyciem zwrotów opisanych
w punkcie 6. Karta powinna być oznaczona numerem, którym należy się posługiwać przy
wydawaniu poleceń i przekazywaniu meldunków o realizacji czynności wg
karty. W karcie należy odnotować: czas podjęcia czynności łączeniowych, postępować
dokładnie w kolejności tam określonej oraz odnotować czas wykonania ostatniej czynności, a
zakończenie łączeń zameldować dyspozytorowi. W uzasadnionych przypadkach można ją
zastąpić odpowiednimi schematami z rozmieszczonymi na nich aparatami w odpowiedniej
kolejności łączeń. Schemat taki powinien:
- zawierać datę, godzinę rozpoczęcia i zakończenia łączeń,
- zawierać jedno zadanie łączeniowe ( oddzielny schemat do kolejnego zadania).
Zrealizowane karty przełączeń należy przechowywać przez 30 dni.
9. Etapy przygotowania miejsca pracy:
1) identyfikacja miejsca pracy zgodnie z poleceniem,
2) przekazanie treści polecenia drogą radiową lub telefoniczną przez dopuszczającego do
koordynującego,
3) przyjęcie od koordynującego niezbędnych poleceń ruchowych (kiedy polecenie jest proste
i nie budzące wątpliwości powinno być powtórzone przez dopuszczającego, zapisane w
dzienniku operacyjnym z podaniem miejsca oraz godziny i niezwłocznie wykonane; jeżeli
otrzymujący polecenie dopuszczający uważa je za niewłaściwe powinien to zgłosić
dyspozytorowi ze stosownym uzasadnieniem; w przypadku otrzymania polecenia ruchowego
którego realizacja grozi wywołaniem awarii dopuszczający ma prawo odmówić jego
wykonania),
13
4) zgłoszenie koordynującemu wykonanie niezbędnych czynności łączeniowych i po
uzyskaniu zgody przystąpienie do przygotowania miejsca pracy. W zakres ten może
wchodzić:
- stworzenie przerw w obwodach silników poruszających napędy otwartych łączników,
które ograniczają miejsce pracy; to zadanie jest realizowane najczęściej przez wyciśnięcie
wyłączników nadmiarowo-prądowych lub wykręceniu bezpieczników zainstalowanych w
torach prądowych silników,
- po sprawdzeniu braku napięcia uziemienie miejsca pracy z tylu stron z ilu może się
pojawić napięcie lub w taki sposób że jedno uziemienie jest widoczne z miejsca pracy;
(uziemianie rozpocząć od zakręcenia zacisku uziemienia przenośnego do uziomu a
następnie poszczególnych faz oczywiście przy użyciu sprzętu bhp; przy zdejmowaniu
zachować kolejność odwrotną),
- wygrodzenie i oznakowanie miejsca pracy;
- dokonanie zapisów w dokumentacji eksploatacyjnej odnośnie miejsc, ilości oraz
numerów założonych uziemień przenośnych.
W stacjach przesyłowo-rozdzielczych należy pamiętać o uziemianiu stron pierwotnych
przekładników napięciowych znajdujących się w miejscu pracy, w celu ochrony przed
napięciem mogącym się pojawić przez przetransformowanie z obwodów wtórnych stacji
oraz rozładowaniu baterii kondensatorów przed ich uziemieniem,
5) udzielenie zespołowi za zgodą koordynujacego instruktażu, wskazanie miejsca pracy i
przekazanie miejsca pracy kierującemu zespołem, co jest potwierdzane na poleceniu
podpisami osób funkcyjnych (oryginał polecenia otrzymuje kierujący zespołem, a kopia
zostaje u dopuszczającego),
6) złożenie meldunku koordynującemu o dopuszczeniu z wpisaniem czasu dopuszczenia do
dziennika operacyjnego.
Sprzęt ostrzegawczy stosowany przy pracach w sieciach rozdzielczych - tabliczki
ostrzegawcze i informacyjne o treści:
- Nie załączać, pracują ludzie wywieszana na łącznikach ograniczających miejsce
pracy,
- Wyłączono i uziemiono - wywieszana na makietach ze schematami,
- Uziemiono - wywieszana na makietach ze schematami,
- Miejsce pracy - wywieszana w miejscu pracy,
- Nie dotykać, urządzenie elektryczne wywieszana na wszystkich urządzeniach.
Stosowane są dodatkowo taśmy lub łańcuchy do wygradzania miejsc pracy.
Ćwiczenie
10. Ogólny opis tablicy:
Tablica synoptyczna została wykonana jako bryła prostopadłościenna przystosowana do
zamocowania na ścianie z przednim panelem wyposażonym w elementy sterownicze i
sygnalizacyjne. W rozwiązaniu modelowym zastosowano:
a) po stronie napięcia WN:
- układ dwóch linii zasilających,
- dwusekcyjny układ szyn,
- podłużne sprzędło sekcyjne,
- układ dwóch pól transformatorowych,
b) po stronie napięcia SN:
- dwusystemowy układ szyn zbiorczych,
- poprzeczne sprzęgło systemowe,
- układ dwóch linii odejściowych zasilających stacje transformatorowe,
- pola transformatorowe w stacjach z rozłącznikami bez bezpieczników, z którymi często
rozłączniki współpracują,
14
c) po stronie napięcia nN:
- pole liniowe z odłącznikiem i bezpiecznikami mocy,
- pole liniowe z bezpiecznikami mocy,
- pole liniowe z rozłącznikiem i bezpiecznikami mocy.
Wyłączniki liniowe napięć WN i SN posiadają sterowniki obrazujące automatykę
zabezpieczeniową wykorzystywaną w sieciach. Do sterowania ze względu na trwałość
zamontowano przyciski start-stop. Sygnalizacja czynnego toru prądowego łącznika wykonana
została w postaci diody koloru czerwonego, a otwartego toru prądowego w postaci
diody koloru zielonego. Brak napięcia w rozdzielnicy nN sygnalizowany jest diodą koloru
zielonego umiejscowioną na szynach nN. W wyniku wykonania błędnej czynności
łączeniowej zaświeca się dioda koloru czerwonego przy napisie Awaria i załącza się sygnał
dzwiękowy. Wyłączenie sygnalizacji dzwiękowej następuje po wciśnięciu przycisku
kasującego umieszczonego na tablicy w środkowej części, a świetlnego po anulowaniu
wykonanej ostatniej błędnej czynności łączeniowej. Zasilenie tablicy następuje po
ustawieniu wyłącznika głównego w pozycję 1, umiejscowionego na prawym bocznym panelu
w dolnej części. Jego funkcję pełni bezpiecznik automatyczny S301 B10A. Układ sterowania
oparty jest na stycznikach SLA 16 i przekaznikach R 15 zasilonych napięciem sieci 230 V.
Przygotowanie tablicy do wykonania ćwiczeń polega na:
1. załączenie wyłącznika głównego w pozycję 1; powinny się świecić wszystkie diody
koloru zielonego. Przy takim ustawieniu istnieje możliwość załączania pojedynczo
styczników przypisanych do odpowiednich aparatów łączeniowych z kontrolą wizualną
sygnalizacji zadziałania bez sygnału ostrzegawczego,
2. wprowadzeniu układu planowego pracy tablicy poprzez naciśnięcie przycisku zielonego
przy napisie planowy układ pracy ; powinny się zaświecić diody koloru czerwonego w
łącznikach pracujących w układzie planowym .
W przypadku wystąpienia sygnalizacji awaryjnej należy w pierwszej kolejności wcisnąć
przycisk koloru czerwonego w celu wyłączenia sygnalizacji dzwiękowej, a następnie
przeanalizować ostatnią wykonaną czynność w wyniku której sygnalizacja zadziałała. Do
dalszej pracy należy anulować ostatnią błędną operację łączeniową- zgaśnie dioda przy
napisie awaria i poprzez przekręcenie przycisku kasującego sygnał dzwiękowy, zmienić
jego stan położenia. Dopiero wtedy można kontynuować operacje łączeniowe. W
przypadku braku zmiany położenia przycisku kasującego sygnał dzwiękowy operacje
łączeniowe mogą być wykonywane, ale błąd łączeniowy będzie sygnalizowany tylko przez
diodę koloru czerwonego przy napisie awaria .
Wyłączenie wyłączników w polach pozbawiających urządzenia napięcia bez możliwości
wcześniejszego zasilenia z innego pola lub linii może nie być sygnalizowane w tablicy, ze
względu na brak wolnych styków w stycznikach i przekaznikach.
Układ planowy pracy łączników na tablicy:
a) liniowego L.WN 1 przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 2 Zamknięty (z)
2 Odłącznik liniowy O 1 Zamknięty (z)
3 Wyłącznik W 1 Załączony (z)
4 Uziemnik Uz 1 Otwarty (o)
b) liniowego L.WN 2 przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 4 Zamknięty (z)
2 Odłącznik liniowy O 3 Zamknięty (z)
3 Wyłącznik W 2 Załączony (z)
4 Uziemnik Uz 2 Otwarty (o)
15
c) sprzęgłowego strony WN przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 6 Zamknięty (z)
2 Odłącznik szynowy O 7 Zamknięty (z)
3 Wyłącznik W 3 Wyłączony (o)
d) transformatorowego Tr 1 przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 5 Zamknięty (z)
2 Odłącznik szynowy O 9 Zamknięty (z)
3 Odłącznik szynowy O 10 Otwarty (o)
4 Wyłącznik W 1Tr1 Załączony (z)
5 Wyłącznik W 2Tr1 Załączony (z)
e) transformatorowego Tr 2 przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 8 Zamknięty (z)
2 Odłącznik szynowy O 13 Otwarty (o)
3 Odłącznik szynowy O 14 Zamknięty (z)
4 Wyłącznik W 1Tr2 Załączony (z)
5 Wyłącznik W 2Tr2 Załączony (z)
f) liniowego LSN 1 przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 15 Zamknięty (z)
2 Odłącznik szynowy O 16 Otwarty (o)
3 Odłącznik liniowy O 19 Zamknięty (z)
4 Wyłącznik W 5 Załączony (z)
5 Uziemnik Uz 3 Otwarty (o)
g) liniowego LSN 2 przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 17 Otwarty (o)
2 Odłącznik szynowy O 18 Zamknięty (z)
3 Odłącznik liniowy O 20 Zamknięty (z)
4 Wyłącznik W 6 Załączony (z)
5 Uziemnik Uz 4 Otwarty (o)
h) sprzęgłowego strony SN przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Odłącznik szynowy O 11 Zamknięty (z)
2 Odłącznik szynowy O 12 Zamknięty (z)
3 Wyłącznik W 4 Wyłączony (o)
i) w stacji MST przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Rozłącznik transformatorowy R 1 Zamknięty (z)
2 Rozłącznik liniowy R 2 Zamknięty (z)
3 Odłącznik liniowy O 1 Zamknięty (z)
16
j) w stacji WST przedstawiono w tabeli:
Lp. Nazwa łącznika Symbol łącznika Stan łącznika
1 Rozłącznik transformatorowy R 3 Zamknięty (z)
k) nastawniki automatyk SPZ linii ustawione w pozycji - odblokowane .
10. Schemat sieci umieszczony na tablicy synoptycznej zawiera rys. 9.1
L WN 1 L WN 2
Uz 1 Uz 2
O 1 O 3
W 3
W 1 W 2
O 6 O 7
O 2 O 4
Sekcja 1 Sekcja 2
O 8
O 5
W1Tr1 W1Tr2
Tr 1 WN/SN WN/SN Tr 2
W2Tr1 W2Tr2
O 9 O 10 O 13 O 14
System 1
System 2
O 15 O 16 O 17 O 18
O 11 O 12
W4
W5 W6
Uz 3 Uz 4
O 19 O 20
LSN 1 LSN 2
R 1 R 3
MST WST
Tr 3 SN/nN SN/nN Tr 4
O 1 R 2
BM BM BM
l.nN 1 l.nN 2 l.nN 1
Rys. 9.1 Schemat układu zamieszczony na tablicy synoptycznej
17
Przykładowe objaśnienia przyjętych oznaczeń:
BM bezpiecznik mocy, L.WN 1 linia WN nr 1, L.SN 1 linia SN nr 1, l.nN 1 linia nN
nr 1, MST miejska stacja transformatorowa, O 1 odłącznik nr 1, R 1 rozłącznik nr 1, Tr
1 transformator nr 1, Uz 1 uziemnik nr 1, WST wieżowa stacja transformatorowa, W 1
wyłącznik nr 1.
11. Wykonanie ćwiczenia:
1. Zapoznać się z układem pracy tablicy.
3. Napisać i wydrukować polecenie pisemne na prace określone przez prowadzącego zajęcia.
Przykładowe prace planowe określane w poleceniach:
- naprawa przewodu odgromowego w linii WN
- regulacja zwisów przewodów w linii l. nN nr 1 zasilonej ze stacji MST
- wymiana wiązałki typu UPS w linii SN (1 lub 2)
- montaż osłon przeciw ptakom na izolatorach oraz wymiana mostków na izolowane (LSN 1
lub 2)
- wymiana izolatorów na moście sekcji 1 (lub 2)
- montaż zacisków do uziemienia przewodów sekcji 2 (lub 1)
- uzupełnienie oleju w kadzi trafo WN/SN nr 1 (lub nr 2)
- konserwacja regulatora zaczepów trafo WN/SN nr 2 (lub nr 1)
- wymiana przewodu w systemie 1 strony SN (lub 2)
- czyszczenie izolacji systemu 2 (lub 1)
- wymiana noży odłącznika O 19 (lub O20)
- badanie pola linii LSN 1 (lub LSN 2)
- wymiana oleju w wyłączniku linii LSN 2 (lub LSN 1)
- wymiana izolatorów na linii l.nN nr1 zasilonej ze stacji MST
- wymiana przewodów na linii l. nN nr 2 zasilonej ze stacji MST
- pomiary eksploatacyjne trafo Tr 3 w stacji MST
- pomiary eksploatacyjne trafo Tr 4 w stacji WST
- wymiana słupa w linii nN nr 1 stacji WST
- wymiana izolatorów na szynach nN stacji WST
- wymiana BM w stacji (MST lub WST)
Wszystkie wyżej wymienione przypadki powinny mieć miejsce pracy wyłączone spod
napięcia,
odłączone obustronnie i uziemione, co powinno być odnotowane w poleceniu pisemnym w
wierszu: środki i warunki bezpiecznego wykonania pracy wraz z określeniem urządzeń
pozostających pod napięciem.
4. Sporządzić kartę przełączeń o ile jest wymagana do przygotowania miejsca pracy
określonego w poleceniu pisemnym.
5. Wykonać czynności łączeniowe określone w karcie przełączeń lub na podstawie
polecenia pisemnego określającego miejsce pracy, na tablicy synoptycznej.
6. W sprawozdaniu zamieścić wykonane czynności łączeniowe prawidłowe i nieprawidłowe
o ile takie wystąpią wg. poniższej tabeli wraz z wypełnioną kartą przełączeń do
napisanego polecenia lub poleceniem na prace.
18
Czynności łączeniowe:
Lp.
prawidłowe nieprawidłowe
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Jeżeli do wykonania prac nie będzie konieczności sporządzania karty przełączeń to w
sprawozdaniu należy zamieścić kolejność wykonywanych łączeń do przygotowania miejsca
pracy.
19
Nazwa operatora systemu rozdzielczego: POLITECHNIKA LUBELSKA
Jednostka organizacyjna: LABORATORIUM KATEDRY SIECI I ZABEZPIECZEC
K A R T A P R Z E A C Z E C nr ....................... z dnia ...........................
Zadanie :.........................................................................................................................
....................................................................................................................................... .
Kolejność czynności łączeniowych:
1............................................................. .......................................................................................
2.....................................................................................................................................................
3.....................................................................................................................................................
4.....................................................................................................................................................
5.....................................................................................................................................................
6.....................................................................................................................................................
7.....................................................................................................................................................
8.....................................................................................................................................................
9.....................................................................................................................................................
10...................................................................................................................................................
11...................................................................................................................................................
12...................................................................................................................................................
13...................................................................................................................................................
14...................................................................................................................................................
15...................................................................................................................................................
Opracował .........................................................................................................................
Sprawdził ..........................................................................................................................
Rozpoczęto czynności łączeniowe o godz. .........................................................
Zakończono czynności łączeniowe o godz. .........................................................
Podpis pierwszego dyżurnego (kierującego zespołem)
................................................................. .......
20
Widok płyty czołowej tablicy synoptycznej
:
L WN nr 1 L WN nr 2
Uz 1 Uz 2
O 1 O 3
S P Z
S P Z
W 3
ODST
W 1 W 2
ODST
.
NAST
.
NAST
.
.
O 2 O 6 O 7 O 4
Sekcja 1 Sekcja 2
O 8
O 5
AWARIA
W1Tr1 W1Tr2
Tr 1 WN/SN WN/SN Tr 2
Kasowanie sygnału Układ planowy
W2Tr1 W2Tr2
O 9 O 10 O 13 O 14
System 1
System 2
O 15 O 16 O 17 O 18
O 11 O 12
W4
S P Z S P Z
W5 W6
ODST ODST
. .
NAST NAST
. .
Uz 3 Uz 4
O 19 O 20
LSN 1 LSN 2
R 1 R 3
MST WST
Tr 3 SN/nN SN/nN Tr 4
O 1 R 2
BM BM BM
l.nN 1 l.nN 2 l.nN 1
21
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Cięcie pliku ac3, Ekspresowe cięcie pliku ac3, Łączenie plików audioPORÓWNANIE TECHNOLOGI ŁĄCZENIA MASZYN METODĄ KLEJENIA METODAŁączenie drewna w kratownicach dachowych płytkami perforowanymi czy sklejkąlaczenielaczenie kompowaparatura laczeniowaRGK Łšczenie spółeklaczenie dwoch plikow aviczasowniki łączenielaczenie koronkiTechnologie łączeniaBaterie kondensatorów SN z dławikami tłumiącymi przepięcia łączeniowe typu BKWTDWriter Paragrafy i łączenie punktów z podpunktamiTworzywa sztuczne łączenie i nanoszenie powłok 2Writer Przerywanie i łączenielaczeniewięcej podobnych podstron