Chemia kliniczna 2011/2012
Dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Rola białek
} utrzymanie objętości krwi krążącej i równowagi wodnej
organizmu (albuminy)
} funkcje transportowe (albuminy, haptoglobina,
transferyna, transkobalamina, transkortyna, białko
wiążące tyroksynę TBG)
} enzymy, ich inhibitory oraz aktywatory
} białka systemu odpornościowego (immunoglobuliny)
Białka osocza
} zapewnienie hemostazy (białka układu krzepnięcia)
Stężenie białka całkowitego Hiperproteinemia
} W osoczu wyższe niż w surowicy } Hipergammaglobulinemie
} Monoklonalne
} W moczu?
} Poliklonalne
} W płynie mózgowo-rdzeniowym?
} Odwodnienie
} W płynach z jam ciała?
} Błąd przedlaboratoryjny (staza!)
} Stężenie zależy od równowagi pomiędzy wytwarzaniem a
degradacją/wydzielaniem
Hipoproteinemia Dysproteinemie odczynowe
} Najczęściej hipoalbuminemia } Zapalenie ostre (reakcja ostrej fazy)
} Wzrost dodatnich białek ostrej fazy:
} Zahamowanie syntezy lub zwiększona utrata białek
} białko C-reaktywne
} Rozcieńczenie składników krwi wodą, zmiana dystrybucji
} fibrynogen
wody naczynia krwionośne/przestrzeń pozakomórkowa
} haptoglobina
} Efekt ortostatyczny
} białko A-amyloidu (SAA)
} Przewodnienie
} ą1-antychymotrypsyna
} Błąd pobrania (z domieszką płynów infuzyjnych) } ą1-kwaśna glikoproteina
} ceruloplazmina
} składniki dopełniacza C2, C3 i C4
} Spadek ujemnych białek ostrej fazy:
} albumina
} prealbumina
} transferyna
Strona 1 z 6
Chemia kliniczna 2011/2012
Dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Dysproteinemie odczynowe Zaburzenia równowagi białkowej
} Utrata białka z ustroju
} Przewlekłe zapalenia
} przez nerki (zespoły nerczycowe selektywna utrata białka)
} Zwiększenie stężenia ą2-globulin (umiarkowane)
} We krwi następuje zwiększenie stężenia ą2- i -globulin, ą2-
i ł-globulin (znaczne)
makroglobuliny, -lipoprotein. Zmniejsza się stężenie białka
} Zmniejsza się stężenie albumin całkowitego, albumin.
} W moczu rośnie stężenie białka (fizjologicznie 40 80 mg/dobę),
} Choroby wątroby (marskość)
są to głównie białka o małej masie cząsteczkowej (to zależy od
} Zwiększa się stężenie ł-globulin
rodzaju białkomoczu).
} przez przewód pokarmowy (utrata białka jest nieselektywna)
} Zmniejsza się stężenie albumin, ą1- i ą2-globulin,
} Znaczne zmniejszenie stężenia białka całkowitego, niewielkie
prealbumin i protrombiny
przesunięcia we frakcjach na korzyść ą1- i ą2-globulin.
} przez skórę (oparzenia, rozległe sączące zapalenia), do płynów
wysiękowych i przesiękowych oraz z krwotokami wszystkie
białka.
Zaburzenia równowagi białkowej Zaburzenia syntezy białka
} Niedożywienie } Zaburzenia uwarunkowane genetycznie (rzadko wpływ
} niedostateczny dowóz białka w pokarmach na stężenie białka całkowitego)
} zaburzenia wchłaniania i trawienia białka } analbuminemia, bisalbuminemia
} wzmożony katabolizm (gorączka, sepsa, nowotwór) } niedobór ą1-antytrypsyny
} niedobór globuliny wiążącej tyroksynę
} zmniejszenie stężenia albumin, prealbumin, białka wiążącego } ahaptoglobinemia
retinol (RBP retinol binding protein)
} aceruloplazminemia
} niedobór składników dopełniacza
} afibrynogenemia
} niedobór antytrombiny III
} agammaglobulinemia (dotycząca wszystkich klas Ig albo
selektywny niedobór IgG, IgA lub IgM)
Albuminy
Zaburzenia syntezy białka
} Gammapatie monoklonalne (może dochodzić do
wzrostu białka całkowitego)
ą1-antytrypsyna, ą1-kwaśna glikoproteina (AAG orozomukoid),
ą-lipoptoteiny (HDL)
} Szpiczak mnogi
białko wiążące tyroksynę (TBG), ą1-antychymotrypsyna,
} Makroglobulinemia Waldenstrma
ą1-antytrypsyna
} Choroba łańcuchów lekkich
} Gammapatie poliklonalne
Haptoglobina, ceruloplazmina, ą2-makroglobulina
} Przewlekle stany zapalne
} Choroby wątroby
-lipoproteiny (Apo B = LDL), transferyna, hemopeksyna, białka układu
} Choroby autoimmunizacyjne, np. choroby reumatoidalne, toczeń
dopełniacza,
układowy, sklerodermia, sarkoidoza
fibrynogen (osocze)
CRP
Immunoglobuliny IgG, IgA, IgM
Strona 2 z 6
Chemia kliniczna 2011/2012
Dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Frakcja Białko Funkcja
Albuminy Albumina Utrzymuje ciśnienie onkotyczne, białko transportowe
ą1-globuliny ą1-antytrypsyna Inhibitor proteinaz, BOF
ą1-antychymotrypsyna Inhibitor chymotrypsyny, BOF
ą1-kwaśna glikoproteina BOF (orozomukoid)
TBG (thyroxine binding globulin) białko wiążące tyroksynę
ą-lipoptoteiny frakcja lipoprotein (HDL)
ą2-globuliny Haptoglobina Transport wolnej Hb, BOF
ą2-makroglobulina Inhibitor proteinaz, diagnostyka uszkodzenia cewek
Ceruloplazmina nerkowych
Antytrombina III Transport miedzi, BOF
Inhibitor trombiny
1 2 3 4 5 6 7
-globuliny Transferyna Transport żelaza, ujemne BOF
Hemopeksyna Transport wolnego hemu
1-mikroglobulina Białko immunosupresyjne, diagnostyka białkomoczu
Przypadek 1- hipogammaglobulinemia
-lipoproteiny Frakcja lipoprotein (LDL)
Przypadek 2- osocze obecny fibrynogen
Białka układu dopełniacza Reakcje odpornościowe
Przypadek 3- hipergammaglobulinemia
(C1S, C4, C5 )
Przypadek 4- nikłe białko monoklonalne
Properdyna Tworzy z jonami Mg i składnikiem C3 dopełniacza
Przypadek 5- białko monoklonalne
układ (procesy odporności - wirusy, bakterie)
Przypadek 6- rozrost poliklonalny
ł-globuliny Immunoglobuliny Przeciwciała różnych klas
Przypadek 7- białko biklonalne
CRP (między i ł) BOF, rola eliminacyjna
Lizozym Działanie bakteriobójcze
Fibrynogen Białko układu krzepnięcia, BOF (białko ostrej fazy)
(osocze, między i ł)
Albumina
Białko średniej wielkości 66 kDa,
Syntetyzowana w wątrobie, okres półtrwania 14 dni
Rola Albumin:
" Regulacja ciśnienia onkotycznego
" Transport:
ż Kwasów tłuszczowych
ż Bilirubiny
ż Leków
ż Hormonów sterydowych i hormonów tarczycy
ż Ca, Mg
Zaburzenia genetyczne:
" Bisalbuminemia
" Analbuminemia (niskie ciśnienie tętnicze, obrzęki)
Metody pomiaru:
1. Interakcja z barwnikami np. zieleń bromokrezolowa
2. Immunonefelometrycznie mocz (mikroalbuminuria)
Białko C- reaktywne (CRP) Znaczenie testu CRP:
} Czynnik ostrej fazy receptor polisacharydu C błony komórkowej pneumokoków
} Rozpoznawanie i monitorowanie przebiegu ostrych zapaleń
} CRP:
} W chorobach infekcyjnych różnicowanie zakażeń wirusowych od
} Wiąże składniki obce dla organizmu człowieka składniki bakterii, grzybów, pasożytów
bakteryjnych wzrost > 150 mg/l dowodzi zakażenia bakteryjnego).
} Aktywuje makrofagi (fagocytoza)
} Powikłania pooperacyjne (zakażenia, martwice tkanek)
} Aktywuje układ dopełniacza klasyczna droga
} Posocznica noworodków
} Wzrost:
} Wczesne wykrywanie infekcji bakteryjnych
} Pojawia się we krwi w 12-24 godz. od zaistnienia stanu zapalnego/choroby
} Maksymalne stężenie osiąga w 48 godz. } Kontrola skuteczności antybiotykoterapii i leczenia przeciwzapalnego
} Normalizacja następuje po 10 dniach
} Różnicowanie etiologii wrzodów żołądka od choroby Crohna
} Stany zapalne: do 1000-krotny wzrost stężenia w 1-2 dobie
} Ocena skuteczności leczenia chorób reumatoidalnych
} Znaczący wzrost: zawał mięśnia sercowego, odrzut przeszczepów, białaczka
} Umiarkowany wzrost: ciąża i przewlekłe stany zapalne (liszaj rumieniowaty, kolagenozy, } Nowotwory złośliwe, zawał mięśnia sercowego, białaczki, odrzucanie
wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
przeszczepu
} Nie zawsze występuje korelacja CRP OB!
} Metody oznaczania : immunonefolometria (metoda standardowa i ultraczuła inne
zastosowanie oznaczeń)
} Czynnik ryzyka miażdżycy: oznaczanie CRP metodą ultraczułą:
1 5 mg/l
Strona 3 z 6
Chemia kliniczna 2011/2012
Dla studentów IV roku Analityki Medycznej
AAT ą1-antytrypsyna
Niedobór aktywności inhibitorowej/brak AAT:
} Inhibitor proteaz odpowiada za 90% ogólnej aktywności
} Dzieci: żółtaczka noworodków (powiększona wątroba
antyproteolitycznej krwi
gromadząca AAT, zagrażająca marskość wątroby)
} Ok. 51 kDa
} Hamuje:
} Dorośli: rozwój rozedmy płuc, rozstrzeni oskrzeli z
} trypsynę (ostre zapalenie trzustki)
powodu braku hamowania elastazy wydzielanej przez
} trombinę (aktywacja procesu krzepnięcia)
makrofagi płucne
} plazminę (aktywacja fibrynolizy)
} elastazę (degradacja tkanki łącznej)
} ATT hamuje wytwarzanie wolnych rodników
} Metody oznaczania:
} Występuje w kilku wariantach genetycznych o różnej
aktywności inhibitorowej: } stężenie AAT immunonefelometria
} MM (100%)
} warianty AAT ogniskowanie izoelektryczne
} SS (50%)
} ZZ (15%)
} Pi (0%)
} Występowanie wariantów ZZ i Pi prowadzi do ciężkich zaburzeń
funkcji wątroby)
Haptoglobina (Hp) Fibrynogen
} Alfa-2-kwaśny glikoproteid (białko ostrej fazy) } Białko układu krzepnięcia, białko ostrej fazy
} Rola:
} Zmiany stężenia:
} Wiązanie i transport hemoglobiny pozakrwinkowej (zapobiega utracie Fe
} Obniżenie: choroby wątroby
przez nerki)
} Wzrost poziomu w nerczycy (do 10g/l)
} Powstający kompleks : Hgb-Hp wiązany jest przez RES wątroba
} Mierny wzrost w procesie miażdżycowym (koreluje z poziomem
} Masywna hemoliza wewnątrznaczyniowa powoduje całkowite
LDL-CH)
wysycenie Hp zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS)
} Masywna hemoliza wewnątrznaczyniowa może powodować
} Monitorowanie poziomu fibrynogenu w:
przejściową ahaptoglobinemię
} leczeniu trombolitycznym streptokinazą
} powikłaniach zagrażających wykrzepianiem wewnątrznaczyniowym
} W ostrych stanach zapalnych:
(DIC)
} Hp wzrasta 4x 6x,
} Maksymalny poziom osiąga 2-4 dnia choroby
} Metoda oznaczania: immunonefelometria grawimetrycznie -
fibryna
} Metody oznaczania: immunonefelometria (aktywność
pseudoperoksydazy)
Ferrytyna Ceruloplazmina
} Białko 480 kDa magazynujące żelazo } 135 kDa
} Tkankowa: wiąże do 2500 atomów Fe
} Magazynuje 6 -7 atomów miedzi
} Występuje jako rozproszona w cytoplazmie lub jako agregaty w makrofagach,
} Białko ostrej fazy:
syderoblastach
} podwyższony poziom w stanach zapalnych i nowotworowych
} Krążąca we krwi: 15 - 300 źg/l
} Posiada aktywność enzymatyczną oksydazy [Fe(II) Fe(III)]
} Powstaje z puli komórek parenchymalnych ulegających apoptozie lub
} Krążąca we krwi: 18 - 45 mg/dl
nekrozie (30%) oraz w wyniku sekrecji przez komórki RES (70%)
} Syntetyzowana w wątrobie
} Zmiany stężenia:
} Wiązanie miedzi zapobiega toksycznemu oddziaływaniu jonów Cu na
} spadek poziomu ferrytyny = miernik niedoboru żelaza
organizm.
} wzrost poziomu ferrytyny
} Infekcje
} Reakcje cytolizy (ostre wirusowe zapalenie wątroby),
} Choroba Wilsona polega na wzroście stężenia Cu (dializowalnej - > 5%)
} Stany zapalne natomiast spadkowi stężenia CER we krwi.
} Przeładowanie żelazem (w tym hemochromatoza)
} Choroba Wilsona przejawia się obrzękiem i uszkodzeniem wątroby (dzieci)
} stany nowotworowe
w starszym wieku dominują objawy neurologiczne
} AIDS
} Oznaczanie: immunonefolometria
} Oznaczanie: immunochemiluminescencja (ultraczuła metoda
immunochemiczna)
Strona 4 z 6
Chemia kliniczna 2011/2012
Dla studentów IV roku Analityki Medycznej
Immunoglobuliny niedobory Hipergammaglobinopatie poliklonalne
} Nabyte: } IgM: stany zapalne ostre
} Nowotwory układu chłonnego } Ostre wirusowe zapalenie wątroby
} Splenektomia (utrata śledziony) } Marskość wątroby
} Jelitowe zespoły utraty białka } Pasożyty wątroby
} Cytostatyki
} IgG: stany zapalne przewlekłe
} Wrodzone rzadkie } Marskość wątroby
} Autoimmunizacja (GPP, toczeń rumieniowaty, dermatozy,
sarkoidoza)
} IgA: stany zapalne przewlekłe
} Autoimmunizacja
} Choroby dróg oddechowych
Hipergammaglobinopatie - monoklonalne Inne oznaczane białka specyficzne:
} Transferyna
} jeden klon plazmocytu (limfocyt B)
} Prokalcytonina
} 55% IgG
} 25% IgA } Orozomukoid (ą1-kwaśna glikoproteina)
} Choroba łańcuchów lekkich (białko Bence-Jonesa w moczu) } Białko wiążące retinol
} łańcuchy lekkie (amyloidoza) - wydzielane w moczu, powodują
} Prealbumina
uszkodzenia nerek, nerczyca, nerka szpiczakowa, zmiany kostne
} ą2-makroglobulina
} Choroba łańcuchów ciężkich
} Składniki dopełniacza C3 i C4
} IgM makroglobulinemia Waldenstrma
} Cystatyna C
} krioglobuliny, przebieg choroby łagodniejszy
} Mioglobina
} SAA
} 2-mikroglobulina
Białkomocz
Fizjologia nefronu
} Prawidłowo <150 mg/doba, Alb <30 mg/doba
} przednerkowy:
albumina albumina
Jeden milion
transferryna transferryna
} białko Bence-Jonesa
immunoglobuliny immunoglobuliny
nefronów filtruje
mikroproteiny
} Hb (anemia hemolityczna)
180 litrów
} mioglobina (urazy mięśni)
osocza w ciągu
Filtracja
jednego dnia mikroproteiny } kłębuszkowy: wydalanie 2 6 g białka/dobę
kłębuszkowa
produkując w
mikroproteiny
} nieznaczny (selektywny) wydalanie Alb, Tf
przybliżeniu 1,5
} ciężki (białkomocz nieselektywny)
Reabsorpcja
litra moczu.
kanalikowa
} białkomocz fizjologiczny (np. powysiłkowy)
} Kanalikowy: zaburzenia resorpcji białek w nerce wydalane są
Wydzielanie
bardzo małe białka:
kanalikowe
(białko Tamma-
} -2-mikroglobulina 11 kDa (B-2-MG)
Horsfalla) Mocz końcowy zawiera 1/3
albumin i 2/3 globulin
} lizozym 14,5 kDa
Strona 5 z 6
Chemia kliniczna 2011/2012
Dla studentów IV roku Analityki Medycznej
ROZDZIAA GAÓWNYCH BIAAEK MOCZU
NA
Białkomocz
HYDRAGEL 5 PROTEINURIE
+
Cystatyna (MW : 11 kDda)
białko prawidłowo kłębuszkowy kanalikowy mieszany b2-mikroglobulina (MW :12 kDa)
Markery
Lizozym (MW : 15 kDa)
uszkodzenia
Albumina < 30 > 30 ą 30 > 30
RBP (MW : 21 kDa)
kanalika
mg/dobę
Wolne lekkie łańcuchy (MW @ 25 kDa)
(MW < 67 kDa)
a1-mikroglobulina (MW : 33 kDa)
Dimer wolnych lekkich łańcuchów
B-2-MG < 0,25 < 0,25 > 0,25 > 0,25
(MW @ 50 kDa)
mg/dobę Albumina (MW : 67 kDa)
Transferyna (MW : 80 kDa)
Markery
Ig G (MW : 160 kDa)
uszkodzenia
Ig A (MW : 165 kDa)
kłębuszka
Haptoglobiny
(MW > 67 kDa)
a2-makroglobulina (MW :900 kDa)
Punkt nałożenia próbki
Strona 6 z 6
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Białka osoczaBialka osocza 2011Biochemia TZ wyklad 5 bialka kon lowAminokwasy i białka wykład (2)0203 11 03 2009, wykład nr 3 , Białka powierzchni komórkowej Cząsteczki adhezyjneBiochemia TZ wyklad 2 bialka lowSieci komputerowe wyklady dr FurtakWykład 05 Opadanie i fluidyzacjaWYKŁAD 1 Wprowadzenie do biotechnologii farmaceutycznejmo3 wykladyJJwięcej podobnych podstron