Jean Maisonneuve - Rytualy dawne i wspolczesne
2. Znaki na skorze - dzielimy je na dwie grupy: tatuaze
i makijaze.
Tatuaz jest najstarsza forma
znaku kultury odcisnieta na naturze. Nazwa pochodzi z polinezyjskiego slowa
tatau przywiezionego przez marynarzy w XVIII wieku, a oznacza
znakowanie (rysunki figuratywne, inskrypcje) umieszczone na skorze za zgoda
czlowieka. rozni sie od znakow nabytych bez woli ich nosiciela (rany, oparzenia)
oraz przez swoj dlugotrwaly charakter - od zmiany o charakterze czasowym
(malowanie ciala, makijaz, charakteryzacja teatralna).
W dawnych spoleczenstwach tatuaz towarzyszyl czesto obrzedom inicjacji
i zdobycia statusu doroslego, pozostajac w scislym zwiazku z seksualnoscia,
ktora nalezalo potwierdzic u mezczyzn i kontrolowac u kobiet. Bywa przekazywany
z pokolenia na pokolenie i moze swiadczyc o przynaleznosci do grupy lub
podgrupy specyficznej, uprzywilejowanej badz naznaczonej.
Durkheim jako jeden z pierwszych podkreslil symboliczny zasieg tatuazy,
w ktorych widzial rodzaj instynktownej sklonnosci
ludzi do malowania sie lub do utrwalania na ciele obrazow przypominajacych
o wspolnym istnieniu.
Tatuaz byl zakazany przez religie zachodnie i prawie zaniknal w Europie
z wyjatkiem kilku zrzeszen rzemieslniczych. Pojawil sie znowu w XVIII wieku
w formie dekoracyjnej, lecz z tendencja do umiejscowienia sie w grupach
marginesu, szczegolnie wsrod zbiorowosci mezczyzn przebywajacych w wojsku,
marynarce, wiezieniu.
Dzisiaj tatuaz przezywa renesans i nadal symbolizuje przynalzenosc
do grupy poprzez probe, a czasem przez jakis wyczyn. Tym samym podkresla
opozycje w stosunku do innych grup, a nawet do calosci spoleczenstwa. Jest
pamiatka i wyzwaniem, rodzajem dowodu tozsamosci, wyraza czesto erotyzm,
pzemoc, czasem kpine.
Nalezy jednak odroznic mode na tatuaze w srodowisku wieziennym i
marginesu od nowych form malarstwa na ciele,
ktore zrodzilo sie w studencko-artystycznym undergroundzie przeciwstawiajacym
sie w latach szescdziesiatych modelowi spoleczenstwa konsumpcyjnego.
Tatuaz wiezniow wyraza zerwanie se spoleczenstwem i jednoczesnie
odrzucenie, czesto bez prawa powrotu, jest wiec poszukiwaniem nowej tozsamosci.
Czlonkowie ruchow kontestujacych postepowali odmiennie, np. hipisi
dazyli przez ubranie do stworzenia jednolitego stylu mody dla obu plci,
ktory podkreslal rownouprawnienie wszystkich czlonkow komuny (przeciwstawionej
rodzinie). Malowanie ciala przygotowywalo lub przedluzalo czule
spotkanie ilustrowane symbolika kwiatowa, lecz ogolny sens tych
dzialan mial raczej charakter ulotny i zabawowy. Ci mlodzi ludzie, odmawiajac
wszelkiego zaangazowania, znajdowali upodobanie w tworzeniu kultury jalowej1.
Bardziej niz o nowych rytualach mozna tu mowic o kontrrytualnosci.
Symbole kontestacji bywaja bardziej spektakularne niz trwale, lecz nie
sa przez to mniej znaczace, gdyz wyrazaja niedoskonalosc spoleczenstwa
jako takiego i stanowia podwaliny planow budowania innego.
Makijaz, kiedys zarezerwowany
dla elit spolecznych, w spoleczenstwach nowoczesnych rozwinal sie i zdobyl
wielka popularnosc. Pomimo sztucznego i nietrwalego charakteru przynalezy
do sfery rytualnosci z kilku wzgledow (wg J.-T.Maertensa):
stanowi symbol odrebnosci seksualnej i potwierdzenie kobiecosci;
przez swoj powtarzalny charakter (czasem wrecz obsesyjny) jest rytualem,
ktory zawiesza relacje kobiety z otoczeniem i dostarcza jej broni (defensywnej
i ofensywnej) do podjecia na nowo gry z partnerem, nieznajomym czy publicznoscia.
Funkcja makijazu jest bardzo zlozona. Zapewnia on satysfakcje, najczesciej
narcystyczna; przezywana skrycie lub ostentacyjnie, silnie nastawia na
oczarowanie (szczegolnie u kokietek), uwidacznia sie juz w pierwszych probach
mlodych dziewcczat. Rowniez jest forma zabezpieczenia przed skutkami uplywu
czasu (ten aspekt zostaje wzmocniony przez zabiegi chirurgii plastycznej).
Nieprzypadkowo wiekszosc reklam kosmetykow nawiazuje do regenerujacego
dzialania natury (morza, alg, roslin, mleka, sokow), przywodzac na mysl
magie i alchemie. Kiedys produkcja ingrediencji nalezala do czarownikow,
ktorzy prowadzili ja potajemnie, uzywajac skladnikow roslinnych i zwierzecych.
Demakijaz jest takze rodzajem
rytualu, w trakcie ktorego cialo kobiety powraca do natualnego wygladu,
rezygnujac z seksualnej parady.
1 Zob. J.-T.Maertens, Le dessin sur
la peau, Aubier.
This page hosted by
Get your own Free Home
Page
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Maiso343Maiso323Maiso344Maiso33 (2)Maiso345 (2)Maiso322 (2)Maiso3 (2)Maiso341 (2)Maiso331więcej podobnych podstron