OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym
ciągnięciu i pchaniu ciężarów (LMM)
Tłumaczenie i ryzyka zawodowego przy Polskichciągnięciu i pchaniu ciężarów
Rozdział zawodowe
5/2.F.1.A.2006adaptacja
5. Ryzyko Ocena
wrzesień 5/2.F.1.A. do warunków ręcznym Stanisław Wójcik
Spis treSci
1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. WartoSciowanie czynników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.1. Szacowanie wskaxnika czasu . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2. Szacowanie wskaxnika masy. . . . . . . . . . . . . . . 3
2.3. Szacowanie wskaxnika dokładnoSci przemiesz-
czania ciężaru i prędkoSci ruchu . . . . . . . . . . . . 5
2.4. Szacowanie wskaxnika postawy ciała . . . . . . . . 6
2.5. Szacowanie wskaxnika warunków wykonywania
pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
3. Ocena końcowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
1. Wstęp
Podczas ciągnięcia i pchania ciężkich przedmiotów obciążony (a więc także na- Najważniejsze
obciążenia
rażony) jest cały układ mięSniowo-szkieletowy. Najbardziej obciążone są dłonie,
ramiona i barki. Są też sytuacje wymagające:
zwiększonego wysiłku fizycznego (włożenia więcej energii) lub/i
przyjęcia niekorzystnej postawy ciała,
przez co dodatkowo dochodzi do narażenia odcinka lędxwiowego kręgosłupa, sta-
wów biodrowych i kolanowych.
Pchanie i ciągnięcie nie wymaga dużego wysiłku statycznego (monotonnego), jaki
zwykle towarzyszy podnoszeniu i dxwiganiu ciężarów, dlatego zidentyfikowanie
przewlekłych, negatywnych skutków przeciążenia organizmu przy tych pracach
jest trudne.
Za typowe narażenie dla układu mięSniowo-szkieletowego przy ciągnięciu i pcha- Typowe
narażenia
niu uznaje się gwałtowne (dynamiczne) przeciążenia będące skutkiem np.:
szturchnięcia,
obsunięcia się, bądx
nagłego i dużego wysiłku włożonego w celu zmiany kierunku ruchu lub zaha-
mowania.
Ryzyko powstania urazów lub schorzeń układu mięSniowo-szkieletowego powo-
dowanych tymi przeciążeniami jest trudne do oszacowania. Tak, jak przy ręcznym
dxwiganiu ciężarów, w Niemczech opracowano i zastosowano metodę wskaxni-
ków kluczowych Leitmerkmalmethode (LMM) oceny ryzyka zawodowego przy
pracach, przy których osoba narażona jest na obciążenia fizyczne pochodzące od
ręcznie ciągniętych lub pchanych ciężkich przedmiotów. Metoda ta umożliwia
pracodawcy, kierownikowi robót a nawet pracownikowi łatwo i szybko ocenić ry-
zyko zawodowe, jakie występuje przy danej pracy związanej z ciągnięciem lub
pchaniem ciężarów i w razie potrzeby podjąć stosowne Srodki obniżające poziom
tego ryzyka.
wrzesień 2006 1
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
Federalny Urząd Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.
BHP (LASI Niemcy) opublikował tę metodę na swojej stronie internetowej:
www.baua.de. Dzięki uprzejmoSci autorów metodę tę przedstawiamy Państwu.
Czynniki Metoda wskaxników kluczowych polega na okreSleniu wartoSci (wagi), wyra-
obciążenia
żonej w punktach, wskaxników charakteryzujących pięć różnych czynników
obciążenia występujących przy wykonywaniu tych czynnoSci. Na podstawie tego
oszacowania dokonuje się wyliczenia punktowego, pozwalającego na zakwalifiko-
wanie pracy do jednej z 4 kategorii ryzyka. Czynnikami podlegającymi szacowa-
niu są:
czas,
masa przedmiotu,
dokładnoSć i prędkoSć ruchu,
postawa ciała,
warunki wykonywania pracy.
Metoda LMM służy orientacyjnej ocenie warunków pracy przy ciągnięciu lub
pchaniu ciężarów.
Przy ocenie wartoSci poszczególnych wskaxników niezbędna jest odpowiednia
wiedza w odniesieniu do ocenianej czynnoSci składowej. Jeżeli takiej wiedzy nie
mamy, to należy przeprowadzić szczegółową analizę wszystkich wykonywanych
czynnoSci. W żadnym wypadku nie wolno opierać się na przypuszczeniach, gdyż
zwykle prowadzą one do fałszywych wyników.
Szacowania dokonuje się zasadniczo dla czynnoSci składowych i odnoSnie tylko do
jednego dnia pracy. Jeżeli w ramach wykonywanego zadania występują liczne
czynnoSci składowe przy wyraxnym ich zróżnicowaniu, to należy je odrębnie oce-
Czynności
niać i dokumentować.
składowe
Każdą czynnoSć związaną ze znacznymi obciążeniami fizycznymi należy ocenić
odrębnie.
2. WartoSciowanie czynników
2.1. Szacowanie wskaxnika czasu
Formy pracy WartoSć czasu obciążenia szacuje się na podstawie poniższej tabeli, wybierając
jedną z dwóch form wykonywania pracy. Dla czynnoSci:
charakteryzujących się regularnym ich wykonywaniem podczas zmiany, jeżeli
pojedyncza droga ciągnięcia lub pchania nie przekracza 5 m, podstawowym
parametrem będzie częstotliwoSć,
wykonywanych nieregularnie i przy pojedynczej drodze (ciągnięcia, pchania)
przekraczającej 5 m, podstawowym parametrem będzie łączna droga ciągnię-
cia i pchania.
Granicę pojedynczej drogi równej 5 m należy traktować tylko jako orientacyjną.
W przypadkach wątpliwych powinno się dopiero podczas wykonywania pracy
rozstrzygnąć, która forma występuje częSciej częste ruszanie i hamowanie (para-
metr częstotliwoSć), czy dłużej trwające ciągnięcie/pchanie (parametr łączna
droga).
2 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
Szacowanie wskaxnika czasu obciążenia
Ciągnięcie i pchanie na krótkie Ciągnięcie i pchanie na dłuższe
odległoSci bądx przy częstych przerwach odległoSci
Pojedyncza odległoSć do 5 m Pojedyncza odległoSć powyżej 5 m
CzęstotliwoSć Wskaxnik czasu Łączna droga prze- Wskaxnik czasu
(liczba na zmianę (pkt) byta podczas zmia- (pkt)
roboczą) ny roboczej (km)
< 10 1 < 0,3 1
10 do < 40 2 0,3 do < 1 2
40 do < 200 4 1 do < 4 4
i0200 do < 500 6 4 do < 8 6
500 do < 1000 8 8 do < 16 8
1000 10 16 10
Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na krótkie odległoSci (do 5 m), bądx takie, PRZYKAAD
podczas których pracownik wykonuje częste przerwy, to:
obsługa manipulatorów,
rozwożenie posiłków w szpitalu,
montaż (uzbrajanie) maszyn.
Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na dłuższe odległoSci (pow. 5 m), to: PRZYKAAD
wywożenie Smieci w kontenerach na kółkach,
przemieszczanie mebli na rolkach wewnątrz budynków,
transport towarów z magazynu na halę sprzedaży za pomocą ręcznych wózków, tzw. pale-
ciaków.
2.2. Szacowanie wskaxnika masy
Znaczenie masy ciągniętego lub pchanego ciężaru szacuje się na podstawie tabeli
w zależnoSci od wartoSci tej masy i rodzaju użytego sprzętu pomocniczego.
OkreSlając masę ciągniętego lub pchanego ciężaru nie wolno pominąć masy same-
go Srodka transportu służącego do przemieszczania ciężaru.
wrzesień 2006 3
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
Szacowanie wskaxnika masy
Masa Przedmiot Użyty sprzęt pomocniczy
(w kg) do prze- przetaczany
Taczki, Wózki Wózki: Manipu-
mieszczenia: bez użycia
wózki latory,
ze wszyst- " dyszlowe,
sprzętu
" przez tocze-
2-kołowe
kimi balansery
" z parą kół
pomocni-
nie przed-
kołami linowe
sztywnych
czego
miotu lub
samoskręt-
(niesamo-
" przy użyciu
nymi
skrętnych),
sprzętu
" szynowe.
Tory
rolkowe
Wskaxnik masy (pkt)
< 50 0,5 0,5 0,5 0,5 0,5
50 do < 100 1 1 1 1 1
100 do < 200 1,5 2 1,5 2
200 do < 300 2 3 2 4
300 do < 400 4 3
400 do < 600 5 4
przez przesu- Pola szare oznaczają warunki krytyczne, w których
wanie Slizgowe kontrola nad ruchem ładunku przemieszczanego przy
pomocy sprzętu pomocniczego zależy w dużym stop-
niu od sprawnoSci i siły fizycznej pracownika.
Pola czarne oznaczają warunki, których należy uni-
kać, ponieważ niezbędna siła do wykonywania pracy
może wykraczać poza maksymalną wydolnoSć fizycz-
ną pracownika (lub masa przewyższa wartoSć do-
puszczalną, okreSloną w przepisach).
<10 1
10 do < 25 2
25 do < 50 4
50
Jeżeli w trakcie czynnoSci przemieszczane są różne ciężary (przedmioty o różnych
masach), należy ustalić ich wartoSć Srednią. Można uwzględniać także najwyższe
przemieszczane masy, ale w takich przypadkach należy odnieSć je do częstotliwoSci
przemieszczania (por. tabela w rozdziale 2.1. Szacowanie wskaxnika czasu) faktyczne-
Średnia masa
go ich występowania.
4 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
Przemieszczania przedmiotów o największej masie nie można odnosić do całkowi-
tej częstotliwoSci (całkowitej liczby czynnoSci ciągnięcia lub pchania w ciągu zmia-
ny roboczej).
Podczas zmiany roboczej pracownik przy pomocy wózka szynowego przemieszcza na odcinku 4 m PRZYKAAD
przedmioty o następujących masach:
30 kg 120 razy,
60 kg 70 razy,
400 kg 5 razy.
Po wyładowaniu pracownik przepycha w drodze powrotnej pusty wózek ważący 40 kg.
Ustalona Srednia (ważona) wartoSć przemieszczanej masy, po uwzględnieniu najwyższych
ich wartoSci (400 kg + 40 kg wózka) wynosi:
70 120 100 70 440 5 40 195
65 kg
390
przy częstotliwoSci 390 przejazdów w ciągu zmiany roboczej.
Przyjmiemy z tabeli w rozdziale:
2.1. dla częstotliwoSci 390 przejazdów wskaxnik czasu 6 pkt, a
2.2. dla masy 65 kg wskaxnik masy 1 pkt.
Jeżeli odnieSlibySmy masę 440 kg do częstotliwoSci 390 przemieszczeń na zmianę
roboczą, to przy niezmienionym wskaxniku czasu wynoszącym 6 pkt, wskaxnik
masy wyniósłby 4 pkt, a więc byłby zawyżony o 3 pkt.
2.3. Szacowanie wskaxnika dokładnoSci przemieszczania
ciężaru i prędkoSci ruchu
Znaczenie dokładnoSci przemieszczania ciężaru i prędkoSci ruchu szacuje się na
podstawie tabeli.
Szacowanie wskaxnika dokładnoSci przemieszczania ciężaru i prędkoSci ruchu
DokładnoSć przemieszczania PrędkoSć ruchu
powoli szybko
(< 0,8 m/s) (0,8 do 1,3 m/s)
Wskaxnik dokładnoSci
i prędkoSci (pkt)
Mała
" brak ograniczeń szerokoSci drogi transportu,
12
" toczony ciężar może sam się zatrzymać lub być
zatrzymany, np. ryglem.
Wysoka
" ciężar musi być precyzyjnie ustawiony i zatrzy-
many,
24
" droga transportu (tor) musi być SciSle zachowana,
" częste zmiany kierunku ruchu.
wrzesień 2006 5
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
Przyjmuje się, że przemieszczanie szybkie odpowiada normalnemu chodzeniu,
gdzie Srednia prędkoSć pieszego to ok. 1 m/s. Jeżeli w szczególnych okolicznoSciach
zachodzi koniecznoSć szybszego przemieszczania ciężaru, to dla tych przypadków
należy zwiększyć liczbę punktów odpowiednio przy:
małej dokładnoSci do 4, a
wysokiej do 8.
2.4. Szacowanie wskaxnika postawy ciała
Znaczenie postawy ciała szacuje się na podstawie porównania z piktogramami
przedstawionymi w tabeli.
Identyfikowanie Na początek przyglądamy się postawie ciała, jaką przyjmuje pracownik przy wy-
postawy ciała
konywaniu okreSlonej czynnoSci ciągnięcia lub pchania. Po zidentyfikowaniu po-
stawy ciała i zakwalifikowaniu jej do jednej z podanych w tabeli grup, należy rozpa-
trywać typową postawę ciała.
Możliwe wyraxne odchylenia postawy przy podjeżdżaniu, odblokowywaniu, czy
manewrowaniu ciężarem należy pominąć, jeżeli występują sporadycznie.
JeSli występują zróżnicowane postawy ciała można przyjąć wartoSć Srednią z po-
szczególnych postaw.
Szacowanie wskaxnika postawy ciała
Postawa ciała Opis postawy Wskaxnik
postawy ciała
(pkt)
Tułów wyprostowany, bez skrętów.
1
Tułów lekko pochylony, bądx z lekkim
2
skrętem (jednostronne ciągnięcie).
Mocniejsze pochylenie korpusu ciała
w kierunku ruchu. Przykucanie,
4
przyklękanie, schylanie się.
Kombinacja schylania się i skręcania
8
tułowia.
2.5. Szacowanie wskaxnika warunków wykonywania pracy
WartoSć warunków wykonywania pracy szacuje się na podstawie opisów różnych
warunków wykonywania pracy, które zamieszczono poniżej.
Ustalając znaczenie tego czynnika należy uwzględnić warunki, jakie będą przewa-
żać w czasie wykonywania pracy.
Przypadkowe sytuacje wystąpienia dyskomfortu, niemające znaczenia dla bezpie-
Sytuacje
czeństwa pracy, należy pominąć.
przypadkowe
6 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
Szacowanie wskaxnika warunków wykonywania pracy
Warunki wykonywania pracy Wskaxnik warunków
wykonywania pracy
(pkt)
Dobre:
" podłoga, czy inna nawierzchnia:
równa,
twarda,
gładka i sucha, 0
pozioma;
" brak przeszkód na drodze transportu;
" rolki lub kółka całkowicie sprawne, brak widocznego zużycia
łożysk kulkowych.
Z zastrzeżeniami:
" podłogi zabrudzone, częSciowo nierówne, miękkie,
" pochylenia nawierzchni drogi do 2o,
2
" przeszkody na drodze transportu, które należy omijać,
" rolki lub kółka zabrudzone, nie obracają się zbyt lekko, łoży-
ska wyeksploatowane.
Trudne:
" nieutwardzona droga transportu lub z prowizorycznymi pły-
tami, wybite dziury, znaczne zabrudzenia,
4
" pochylenia nawierzchni drogi od 2o do 5o,
" wózek musi być wprawiany w ruch zrywami ,
" rolki lub kółka zabrudzone, obracające się z dużymi oporami.
Skomplikowane:
" na drodze transportu występują:
stopnie,
schody,
8
rozstępy;
" pochylenia nawierzchni drogi powyżej 5o,
" kombinacja cech z grup z zastrzeżeniami i trudnych .
Cechy charakteryzujące warunki wykonywania pracy, których nie uwzględniono
w tabeli, należy w sposób rozsądny uzupełnić.
W celu dokładniejszego przyporządkowania wartoSci punktowej wskaxnika do
rzeczywistego obciążenia czynnoScią pchania lub ciągnięcia można interpolować
jego wartoSć przyjmując za bazę wartoSci podane w tabelach.
Jeżeli częstotliwoSć ciągnięcia i pchania wynosi 170 na zmianę, to można przyjąć wartoSć wskaxnika PRZYKAAD
czasu równą 4,7 pkt.
Przy masie równej 130 kg przemieszczanej wózkiem dyszlowym wskaxnik masy powinien wynieSć 1,4.
Podobnie będzie w przypadku szacowania wskaxnika postawy ciała lub warunków wykonywania
pracy. Wyjątek stanowi szacowanie wskaxnika dokładnoSci i prędkoSci, który można ekstrapolować
zgodnie z uwagą podaną pod tabelą w rozdziale 2.3. Szacowanie wskaxnika dokładnoSci przemieszcza-
nia ciężaru i prędkoSci ruchu.
wrzesień 2006 7
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
3. Ocena końcowa
WartoSć punktową R obciążenia pracą przy ciągnięciu i pchaniu obliczamy ze
wzoru:
R = T (M + P + D + W)
gdzie:
T wskaxnik czasu,
M wskaxnik masy,
P wskaxnik postawy ciała,
D wskaxnik dokładnoSci i prędkoSci,
W wskaxnik warunków wykonywania pracy.
Jeżeli pracę wykonuje kobieta, to wartoSć punktową R należy zwiększyć o 30%
(R pomnożone przez 1,3), gdyż zakłada się, że kobiety posiadają przeciętnie ok. 2/3
wydolnoSci fizycznej mężczyzn.
Na podstawie obliczonych punktów R możemy orientacyjnie ocenić stopień ryzyka
zawodowego przy wykonywaniu czynnoSci ciągnięcia i pchania. Do tego posłuży
nam kolejna tabela.
Podstawą oceny jest prawdopodobieństwo wystąpienia negatywnych skutków zdro-
wotnych. Rodzaj i poziom takich szkód jest trudny do zdefiniowania. Uwzględnia się
biomechaniczne i fizjologiczne mechanizmy oddziaływania, łącznie z modelowa-
niem ich dawek. Uznaje się, że wewnętrzne obciążenia układu mięSniowo-szkiele-
Poziom wysiłku
towego najbardziej zależy od włożonego wysiłku fizycznego. Poziom tego wysiłku
okreSlany jest poprzez:
masę przemieszczanych przedmiotów,
intensywnoSć pracy oraz
trudnoSci (przeszkody) na drodze transportu.
Niekorzystna postawa ciała i rosnący okres obciążenia oraz/lub ich częstotliwoSć
również zwiększają obciążenie organizmu.
Ocena ryzyka wynikającego z obciążenia pracą przy ciągnięciu i pchaniu
WartoSć Opis obciążenia Stopień Działanie
punktowa Prawdopodobieństwo. ryzyka profilaktyczne
R Skutki
12 3 4
Małe obciążenie. Znikome Nie zachodzi potrzeba.
prawdopodobieństwo zagroże-
<10 1
nia dla zdrowia wynikające
z przeciążenia fizycznego.
8 wrzesień 2006
5/2.F.1.A. Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów OPINIE
Rozdział 5/2.F.1.A.
12 3 4
Zwiększone obciążenie. Możli- Nie zachodzi potrzeba.
we przeciążenia u osób podat-
W stosunku do osób
nych na obciążenia fizyczne
podatnych na obciążenia
tzn.:
potrzebne są jedynie dzia-
10 do < 25 2
" w wieku do 21 lat lub
łania dostosowawcze.
powyżej 40,
" początkujących w zawodzie,
" rekonwalescentów.
Znacznie podwyższone obciąże- Analiza indywidualnych
nie. Możliwe przeciążenie ocen obciążeń poszcze-
fizyczne nawet u zwykłych gólnych osób poprzez ze-
pracowników. staw pytań dotyczących
obciążeń i negatywnych
ich skutków.
25 do < 50 3
Rozeznanie związków
przyczynowo-skutko-
wych wynikających ze
Srodowiska pracy i na
ich podstawie podjęcie
ewentualnych działań
dostosowawczych.
Wysokie obciążenie. Bardzo Konieczne jest pilne
prawdopodobne wystąpienie podejmowanie działań
przeciążeń ciała. o charakterze technicz-
50 4
nym i/lub organizacyj-
nym w celu obniżenia
ryzyka.
Wraz ze wzrostem wartoSci punktowej R wzrasta ryzyko przeciążenia układu mię-
Sniowo-szkieletowego pracownika.
Granice między stopniami ryzyka są doSć płynne, gdyż nie bez znaczenia jest rów-
Wysokość
nież indywidualna technika pracy i wydolnoSć organizmu konkretnego pracowni-
wskaznika
ka. Należy zatem przyjąć, że przedstawione stopnie służą do zorientowania się
i proponowane
w rozmiarze ryzyka i podejmowania dalszych działań.
działania
Przy wysokim wskaxniku czasu należy zmienić organizację pracy, np. wprowadzić przerwy. PRZYKAAD
Przy wysokim wskaxniku masy należy zmniejszyć masę ładunku, bądx użyć bardziej skutecznego PRZYKAAD
sprzętu pomocniczego.
Przy wysokim wskaxniku dokładnoSci przemieszczania i prędkoSci ruchu trzeba zastosować PRZYKAAD
np. prowadnice, bufory łagodzące zderzenia, wydłużyć czas przejazdu.
wrzesień 2006 9
OPINIE 5. Ryzyko zawodowe
Rozdział 5/2.F.1.A.
PRZYKAAD Przy wysokim wskaxniku postawy ciała należy poprawić ukształtowanie miejsca pracy.
Warunki wykonywania pracy powinny być zawsze z grupy Dobre (por. tabela
w rozdziale 2.5. Szacowanie wskaxnika warunków wykonywania pracy).
Korzystając z metody wskaxników kluczowych (LMM), proszę mieć na uwadze
polskie unormowania zawarte w rozporządzeniach:
MPiPS z 14.3.2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych
(Dz.U. Nr 26, poz. 313, ze zm.),
Prawo polskie
RM z 10.9.1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodli-
wych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114, poz. 545, ze zm.),
RM z 24.8.2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i wa-
runków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz.U. Nr 200, poz. 2047,
ze zm.).
PRZYKAAD Przy przetaczaniu wózka po nawierzchni utwardzonej o pochyleniu do 50, masa przetaczanego ła-
dunku wraz z masą samego wózka nie może przekroczyć 450 kg na jednego pracownika.
PRZYKAAD Dla kobiet masa przemieszczanego na wózku ładunku (łącznie z masą samego wózka) nie może prze-
kroczyć 80 kg.
PRZYKAAD Młodociani chłopcy mogą przewozić ładunki na wózkach 3- i 4- kołowych w ramach przygotowania
zawodowego na odległoSci do 150 m. Warunkiem jest, aby:
nachylenie powierzchni nie przekraczało 20,
masa ładunku (wraz z wózkiem) nie była większa niż 80 kg.
Nie można dopuScić do sytuacji, w których dochodziłoby do przekroczeń norma-
tywów:
mas przemieszczanych przedmiotów,
użytych przez pracownika sił lub
wydatku energetycznego na wykonanie pracy
okreSlonych w ww. przepisach, nawet w sytuacji korzystnego wyniku (sto-
pień 1 lub 2) oceny ryzyka zawodowego metodą wskaxników kluczowych (LMM),
bowiem w zakładach pracy leżących na terytorium Polski obowiązuje polskie
prawo pracy.
10 wrzesień 2006
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
ryz zawod 5,7ryz zawod 5 2k3 hydraulikryz zawod 5/4ryz zawod 5 2h3ryz zawod 5 2 g2ryz zawod 5 2i16ryz zawod 5*7ryz zawod 5*1ryz zawod 5 2i15ryz zawod 5 2j5ryz zawod 5 1ryz zawod 5 2i10ryz zawod 5 2i9ryz zawod 5 2i6ryz zawod 5 2j2ryz zawod 5*5więcej podobnych podstron