METODY BADANIA SERCA I DUśYCH NACZYC Seminarium 1 " Zdjęcie przeglądowe w rzucie tylno-przednim (P-A) oraz bocznym " Echokardiografia dwuwymiarowa (2D) oraz dopplerowska " Tomografia komputerowa " Rezonans magnetyczny SERCE I DUśE NACZYNIA " Badania angiograficzne (angiokardiografia, koronarografia) " Badania izotopowe ZDJCIE PRZEGLDOWE ZDJCIE PRZEGLDOWE KLATKI PIERSIOWEJ KLATKI PIERSIOWEJ " Obligatoryjnie wykonywane są zdjęcia w dwóch rzutach (P-A oraz boczne) z zakontrastowanym przełykiem (chory przełyka zawiesinę barytową podczas ekspozycji) " Odległość lampy od kasety 2 m (najmniejsze powiększenie struktur anatomicznych) " Maksymalny wdech pacjenta łopatki wyprojektowane poza pola płucne (ręce spoczywają na biodrach, dłonie skierowane do tyłu) ZDJCIE PRZEGLDOWE ZDJCIE PRZEGLDOWE KLATKI PIERSIOWEJ KLATKI PIERSIOWEJ 1 ZDJCIE PRZEGLDOWE ECHOKARDIOGRAFIA (echo serca) KLATKI PIERSIOWEJ " Metoda nieinwazyjna, powszechnie dostępna " Echokardiografia dwuwymiarowa (2D) pozwala na pokazanie struktur anatomicznych oraz ich pracy w czasie rzeczywistym (przekroje dwu- i czterojamowe) " Metoda dopplerowska (kolorowe odwzorowanie przepływu) słu\y do pokazania fali zwrotnej oraz obecności przecieków wewnątrzsercowych TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA " Przekroje poprzeczne jam serca Obrazy (skany) przed i po do\ylnym podaniu jodowego środka kontrastowego REZONANS MAGNETYCZNY REZONANS MAGNETYCZNY " Dzięki du\ej rozdzielczości pozwala na wierne odtworzenie obrazu serca oraz du\ych naczyń " Sekwencja echa spinowego (SE) oraz gradientowego (GE), dowolne projekcje niedostępne w innych badaniach, programy umo\liwiają ocenę hemodynamiczną serca " Badanie kosztowne, długotrwałe, ograniczenia (stymulator serca !!!) " Spektroskopia MRS- ocena metabolizmu komórek serca 2 REZONANS MAGNETYCZNY BADANIA ANGIOGRAFICZNE " Angiokardiografia - inwazyjna metoda uwidocznienia jam serca i du\ych naczyń po podaniu środka cieniującego i wykonaniu dokumentacji (rtg, cyfrowej lub video) " Badania wybiórcze: - przedsionka atriografia - komór wentrykulografia - aorty aortografia - \yły głównej dolnej kawografia BADANIA ANGIOGRAFICZNE BADANIA ANGIOGRAFICZNE " Koronarografia badanie wybiórcze tętnic wieńcowych pozwalające na ocenę miejsc odejścia, przebiegu, światła (dro\ności) oraz gałęzi bocznych BADANIA SCYNTYGRAFICZNE Koronarografia " Badanie uzupełniające polega na wypełnieniu jam serca substancją radioaktywną lub gromadzeniu w obrębie mięśnia serca izotopu promieniotwórczego (np. Tc) " Zastosowanie głównie w ró\nych fazach choroby niedokrwiennej 3 ANATOMIA RADIOLOGICZNA ANATOMIA RADIOLOGICZNA ANATOMIA RADIOLOGICZNA ANATOMIA RADIOLOGICZNA PODSTAWY PATOMORFOLOGICZNE ANATOMIA RADIOLOGICZNA OBJAWÓW RADIOLOGICZNYCH Do powiększenia sylwetki serca dochodzi na skutek: przecią\enia oporowego, objętościowego lub mieszanego 4 PODSTAWY PATOMORFOLOGICZNE PODSTAWY PATOMORFOLOGICZNE OBJAWÓW RADIOLOGICZNYCH OBJAWÓW RADIOLOGICZNYCH Przecią\enie oporowe Przecią\enie objętościowe Najczęstszą przyczyną jest: przyczyny: niedomykalność zastawek oraz przecieki między jamami serca - zwę\enie ujść zastawkowych - nadciśnienie płucne i systemowe - mięsień komór ulega wyrównawczemu przerostowi, a przedsionki powiększeniu Mechanizm: - przerost mięśnia nie wpływa na wielkość utrudnienie odpływu - przerost mięśnia - sylwetki serca, lecz na rozszerzenie jej światła - rozszerzenie światła jamy POWIKSZENIE WIELKOŚĆ SERCA LEWEGO PRZEDSIONKA " Ocena na podstawie dwóch zdjęć w Utworzenie podwójnego łuku na prostopadłych do siebie płaszczyznach Na wielkość serca mają wpływ : wiek, budowa i pozycja ciała, prawym i lewym zarysie serca faza oddechowa Uniesienie lewego oskrzela z " Objętość serca V=0,42xLxBxD poszerzeniem kąta rozwidlenia Mę\czyzni- 500-540 cm3/m2 Kobiety- 450-490cm3/m2 Modelowanie przełyku ku tyłowi " Wskaznik sercowo-płucny iloraz Powiększenie uszka największego wymiaru poprzecznego serca Wyrównanie talii serca i klp - norma 1:2 POWIKSZENIE LEWEGO POWIKSZENIE LEWEGO PRZEDSIONKA PRZEDSIONKA 5 POWIKSZENIE POWIKSZENIE PRAWEJ KOMORY LEWEJ KOMORY ZZwiększone przyleganie serca do Wydłu\enie osi długiej serca mostka Przemieszczenie koniuszka serca w lewo i ku PPrzesunięcie zarysu w lewo z dołowi uniesieniem i zaokrągleniem koniuszka Uwypuklenie dolno-tylnego zarysu serca w nad przeponą kierunku kręgosłupa mPoszerzenie pnia płucnego Niedomykalność zastawek przedsionkowo- komorowych, komorowo-tętniczych, przecieki przez nieprawidłowe połączenia między sercem prawym i lewym POWIKSZENIE SZEROKOŚĆ DUśYCH NACZYC ODCHODZCYCH OD SERCA LEWEJ KOMORY " Aorta wstępująca - nie jest widoczna na zdjęciu p-a, u pykników mo\e być uwypuklona w prawo ponad zarysem prawego przedsionka " Auk aorty - uwypukla się w lewo i ku tyłowi do stawu m-o-s " Poszerzenie aorty - wrodzone i nabyte wady zastawki aortalnej, nadciśnienie, tętniaki i zespół Marfana, przecieki zewnątrzsercowe " Wąski łuk - hipolazja, koarktacja aorty, przecieki wewnątrzsercowe SZEROKOŚĆ DUśYCH NACZYC ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM ODCHODZCYCH OD SERCA I W PAUCACH Nadciśnienie płucne Pień płucny u dzieci uwypuklony, u dorosłych nie Nadciśnienie tętnicze Poszerzenie pnia płucnego - bierne - hiperkinetyczne wada mitralna, wrodzone wady serca, - w zespole serca płucnego nadciśnienie płucne, zespół serca - obrzęk śródmią\szowy płucnego, zatorowość płucna - obrzęk pęcherzykowy 6 ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM I W PAUCACH I W PAUCACH Nadciśnienie \ylne Nadciśnienie tętnicze bierne towarzyszy wadzie mitralnej i niewydolności lewokomorowej jest następstwem podwy\szenia Pózniejsza faza nadciśnienia \ylnego w przebiegu w przebiegu wady ciśnienia rozkurczowego w lewej zastawki dwudzielnej i przewlekłej połowie serca, co utrudnia odpływ niewydolności lewokomorowej z \ył płucnych do lewego przedsionka W obrazie rtg dołącza się poszerzenie Obraz rtg poszerzenie \ył pnia płucnego i gałęzi tętniczych górnopłatowych i obkurczenie we wnękach z obkurczeniem tętnic segmentalnych dolnych, uwypuklenie zarysu prawej wnęki ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM I W PAUCACH I W PAUCACH " Nadciśnienie tętnicze " Nadciśnienie hiperkinetyczne tętnicze w zespole serca płucnego Występuje w wadach wrodzonych serca z nie- Towarzyszy często prawidłowym połączeniem rozedmie i przewlekłej między krą\eniem chorobie oskrzelowo- systemowym i płucnym oraz płucnej oraz innym przeciekiem lewo-prawo. chorobom płuc ze W wadach tych zwiększony zwiększeniem oporów przepływ przez krą\enie w krą\eniu małym. płucne objawia się w rtg Obraz rtg to tzw. poszerzeniem pnia płucnego amputacja wnęk i szerokimi rozgałęzieniami tętniczymi od wnęki a\ do obwodu ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM ZMIANY W KRśENIU PAUCNYM I W PAUCACH I W PAUCACH " Obrzęk pęcherzykowy " Obrzęk śródmią\szowy płuc płuc jest objawem ostrej Określany jest jako zastój niewydolności lewej komory, przewlekły wskutek oraz we wczesnym okresie nagromadzenia płynu stenozy mitralnej, obrzęku przesiękowego w prze- toksycznym, neurogennym, grodach międzyzraziko- mocznicy oraz płucu wych, przestrzeniach wstrząsowym. okołonaczyniowych i okołooskrzelowych tworząc Obraz rtg - zagęszczenia obraz wzmo\onego rysunku plamiste, szerzące się podścieliska w postaci odwnękowo, zwykle delikatnej siateczki, symetryczne, niekiedy towarzyszą im linie Kerleya zlewające się w kształcie skrzydeł motyla 7 Zwę\enie zastawki dwudzielnej Wady nabyte serca (mitralnej) " Zwę\enie zastawki dwudzielnej " Przyczyna to reumatyczne zapalenie " Niedomykalność zastawki dwudzielnej wsierdzia powodujące zniekształcenie i " Skojarzona wada mitralna zarośnięcie spoideł i płatków zastawki " Zwę\enie zastawki aorty " Rozkurczowa powierzchnia ujścia " Niedomykalność zastawki aorty mitralnego wynosi 4 do 6 cm2 " Skojarzona wada aortalna " Wada mitralno-aortalna " Wada wielozastawkowa Zwę\enie zastawki dwudzielnej Zwę\enie zastawki dwudzielnej (mitralnej) (mitralnej) " Objawy radiologiczne: " I okres ujście o szerokości 3-3,5 cm2, zaburzenia hemodynamiczne niewielkie, obraz rtg prawidłowy - powiększenie lewego " II okres ujście o szerokości 1,5 do 1.0 cm2, ciśn. przedsionka spoczynkowe w LP i \\. płucnych dochodzi do 29 mm Hg, - powiększenie prawej to powoduje wzrost ciśn. w t. płucnej do 35 mm Hg komory - poszerzenie pnia Obraz rtg: płucnego - objawy nadciśnienia wybiórcze poszerzenie \ył górnopłatowych i obkurczenie płucnego dolnopłatowych, poszerzenie pnia i gałęzi t. płucnej - ostry - obrzęk śródmią\szowy obrzęk płuc płuc Zwę\enie zastawki dwudzielnej Zwę\enie zastawki dwudzielnej (mitralnej) (mitralnej) " III okres rozkurczowa powierzchnia do 1 cm2, ciśn. spoczynkowe w \\ płucnych 30 mm Hg, w t. płucnej przekracza 140 mm Hg, pojawia się mechanizm obronny w postaci zgrubienia ścian drobnych naczyń - powoduje przecią\enie PK Obraz rtg: szeroki pień płucny, poszerzenie naczyń wnęki oraz górnopłatowych, śródmią\szowy obrzęk płuc, du\y LP i PK 8 Zwę\enie zastawki dwudzielnej Niedomykalność zastawki (mitralnej) dwudzielnej " IV okres powierzchnia ujścia mitralnego poni\ej 0,5 cm2 " Przyczyna reumatyczne zapalenie Obraz rtg to: bardzo du\e serce, LP poszerzony tętniakowato, bardzo du\a wsierdzia powodujące zniszczenie i PK, wąskie naczynia górnopłatowe (zmniejszony przepływ płucny), naczynia wnękowe szerokie amputacja wnęk, stan schyłkowy to: skrócenie płatków zastawki poszerzenie \.g.g, nieparzystej wysięk w jamie opłucnej " Niedomykalność czynnościowa rozstrzeń lewej komory, wtórne rozciągnięcie pierścienia zastawki (nadciśnienie tętnicze i kardiomiopatia rozstrzeniowa) Niedomykalność zastawki Niedomykalność zastawki dwudzielnej dwudzielnej " Patofizjologia we wczesnej fazie skurczu cofanie się krwi z komory " Obraz rtg to:powiększenie lewego przedsionka, lewej komory, aorta do przedsionka co prowadzi do wzrostu w nim ciśnienia, w rozkurczu wąska, rysunek naczyniowy płuc nie jest zmieniony, przy długo do LK napływa więcej krwi, powoduje to objętościowe przecią\enie trwających wadach objawy jak w stenozie mitralnej obu jam serca proporcjonalne do wielkości fali zwrotnej, ciśnienia oraz podatności obu jam Skojarzona wada mitralna Zwę\enie zastawki aorty " Jednoczesne występowania zwę\enia i niedomykalności " Przyczyna " Obraz rtg: powiększenie obu komór, oraz lewego przedsionka, obraz choroba reumatyczna krą\enia płucnego jak w stenozie mitralnej " Prawidłowa szerokość ujścia aortalnego 3 do 4 cm2 " Krytyczna wartość ujścia to 1 cm2 powoduje to powstanie skurczowego gradientu ciśnień pomiędzy komorą a aortą nawet do 200 mm Hg przerost mięśnia LK 9 Zwę\enie zastawki aorty Niedomykalność zastawki aorty " Wada zaawansowana rozstrzeń i niewydolność LK oraz wzrost " Przyczyna choroba reumatyczna, kiła, bakteryjne zapalenie serca ciśnienia końcoworozkurczowego oraz wy\sze ciś w LP i \\ płucnych, obraz krą\enia płucnego jak w stenozie mitralnej. " Nieszczelność jest przyczyną powstania fali zwrotnej i powstanie przecią\enia objętościowego LK " Obraz rtg: powiększenie LK oraz tętniakowate poszerzenie części wstępującej aorty " Obraz rtg poszerzona i tętniąca aorta piersiowa, powiększenie LK Skojarzona wada aortalna Wada mitralno-aortalna " Jednoczesne występowanie niedomykalności i stenozy zastawki " Połączenie stenozy mitralnej z wadą aortalną doprowadza do tzw. aortalnej mitralizacji sylwetki serca, jest to spowodowane tym, \e bariera zwę\enia zastawki mitralnej w hemodynamice serca wysuwa się na " Obraz rtg- powiększenie LK i poszerzenie aorty plan pierwszy Wada wielozastawkowa Choroba niedokrwienna serca " Współistnienie wady zastawki dwudzielnej, aortalnej i trójdzielnej " Patofizjologia to zwę\enie i/lub zamknięcie doprowadza do olbrzymiego powiększenia serca cor bovinum światła t. wieńcowej wskutek mia\d\ycy " Cor bovinum charakteryzuje się słabym tętnieniem stanowi bowiem mało podatny, niewydolny worek wypełniony zastoinową krwią. nagłe zamknięcie światła powoduje ostrą Naczynia krą\enia małego są wąskie. martwicę mięśnia serca, zmiany przewlekłe- powodują nawarstwianie się zmian zakrzepowych i powstawanie w mięśniu tkanki włóknisto-bliznowatej strefa upośledzonej kurczliwości (prowadzi do powstania tętniaka i/lub niedomogi serca 10 Choroba niedokrwienna serca Choroba niedokrwienna serca " Obraz rtg niezmieniony " Diagnostyka opiera się na koronarografii (ocena miejsca, długości i stopnia zwę\enia tętnicy wieńcowej) " W prześwietleniu mo\e być widoczna hipokineza, akineza lub dyskineza " Sylwetki pozawałowe: serce z rozlanym powiększeniem LK i jednocześnie hipo i/lub akinezy, tętniaki lewej komory Serce płucne Serce płucne " Stany chorobowe płuc powodują obni\enie " Przyczyny: zmiany organiczne i ciśnienia parcjalnego tlenu i wzrost prę\ności czynnościowe płuc, choroby upośledzające dwutlenku węgla prowadząc do odruchowego ruchomość klatki piersiowej to prowadzi do skurczu naczyń płucnych, nadciśnienia płucnego a następnie do przerostu i niewydolności PK wtórnie powoduje to przerost i zgrubienie " Choroby obturacyjne prowadzą do redukcji ścian tętniczek przedwłosowatych co pogłębia ło\yska naczyniowego a to zwiększa opór redukcję ło\yska naczyniowego powstaje płucny nadciśnienie Serce płucne Choroby osierdzia " Obraz rtg: niskie ustawienie przepony, pionowe ustawienie serca, " Prawidłowe osierdzie nie jest widoczne na uwypuklenie pnia płucnego, poszerzenie głównych jego gałęzi, obwodowe gałęzie pnia płucnego zwę\one. Przypadki zaawansowane zdjęciu przeglądowym charakteryzuje amputacja wnęk , zmiany w obrębie mią\szu płucnego " Objawy na zdjęciu przeglądowym chorób wsierdzia to zmiana kształtu i wielkości sylwetki serca, zwapnienia worka osierdziowego 11 Wysiękowe zapalenie osierdzia Zaciskające zapalenie osierdzia " Prawidłowa ilość płynu w worku osierdziowym 5 do 20 ml " Zzo prowadzi do mechanicznego ucisku serca powodując, \e jest ono małe, a sylwetka zniekształcona " Zwiększenie ilości płynu (250-300ml) powoduje powiększenie serca, zmniejszenie amplitudy tętnienia, płyn gromadzi się w najni\ej " Na zdjęciu przeglądowym widoczne są linijne lub płaszczyznowe poło\onych miejscach worka oponowego zniekształcenia Badanie rtg po zabiegach Nowotwory serca i osierdzia kardiochirurgicznych " Rzadko spotykane patologie, naśladujące wywoływanymi objawami wady serca " Nowotwory: pierwotne i wtórne; łagodne i złośliwe " Zmiany pierwotne to: śluzaki, włókniaki, włókniako-śluzaki, tłuszczaki i naczyniaki krwionośne, mięsaki " Zmiany wtórne to: przerzuty (rak oskrzela, sutka, czerniak) lub naciekanie z narządów sąsiednich np. płuc lub opłucnej Śródpiersie Metody badania: 1. Zdjęcie klp napięcie > 120kV lub cyfrowe 2. Tomografia tradycyjna Śródpiersie Śródpiersie 3. Tomografia komputerowa 4. Badanie angiograficzne 5. Scyntygrafia izotopowa 6. USG dzieci 7. Biopsja cienkoigłowa 12 Guzy śródpiersia przedniego Guzy śródpiersia przedniego 1. Guzy tarczycy 2. Guzy grasicy 3. Torbiel skórzasta 4. Potworniak 5. Torbiel osierdziowo-opłucnowa 6. Tłuszczak 1. Torbiel skórzasta Wole Grasiczak 2. Potworniak zamostkowe 3. Torbiel celomiczna Zdjęcie przeglądowe klp: wole zamostkowe wole zamostkowe zwapniały gruczolak Badanie TK: powiększenie tarczycy Grasica u dziecka 13 Grasica Grasica / Grasiczak zdjęcie boczne z odmą śródpiersia przedniego a. b. c. a. Grasica przetrwała b. Mały guzek w przednim śródpiersiu c. Guz w przednim śródpiersiu grasiczak (thymoma) Grasiczak - thymoma Potworniak Torbiel osierdziowo - opłucnowa Torbiel łagodna śródpiersia Torbiel łagodna 14 Nerwiak Guzy śródpiersia tylnego 1. Guzy pochodzenia neurogennego 2. Przepuklina przeponowa 3. Zmiany okołokręgowe 4. Powiększone węzły chłonne 5. Tętniaki aorty zstepującej Nerwiak badanie TK Nerwiak olbrzymi Tętniak aorty Tętniak łuku aorty / Tętniak aorty wstępującej Badanie angiograficzne TK 15 Guzy śródpiersia środkowego Guzy śródpiersia środkowego zmiany w węzłach chłonnych 1. Zmiany nowotworowe układu chłonnego a. przerzuty nowotworowe b. ziarnica c. białaczka 2. Zmiany zapalne a. gruzlica b. sarkoidoza Mięsak Przerzuty c. histoplazmoza Sarkoidoza Ziarnica limfatyczny nowotworowe d. pylica Ziarnica łagodna Lymphogranulomatosis maligna Reticulosarcoma mięsak siateczki Lymphogranulomatosis maligna Przed radioterapią Po radioterapii 16 Zapalenie śródpiersia postać postać śródpiersiowo - śródpiersiowa płucna perforacja uchyłka przełyku Inne guzy śródpiersia dowolna lokalizacja Tłuszczak Tłuszczak lipoma Zespół \yły głównej górnej w przebiegu raka wnęki Zespół \yły głównej górnej - kawografia kawografia górna 17