dzo wysokiej temperatury i wysy"a pro-
ASTRONOMIA
Ciąg dalszy ze strony 15
mieniowanie rentgenowskie.
Tak w kaŻdym razie opisuje to zjawi-
NajwczeĘniejsze ziemskie organizmy
Wszystko polega sko teoria, cho nikt nie wie dok"adnie,
Skamienia"oĘci bakteryjne odkryte w 1993 roku
co si dzieje wokó" gwiazdy neutrono-
na mierzeniu czasu
liczą oko"o 3.5 mld lat. Uznawano je dotąd
wej. Za pomocą RXTE Todowi E. Stroh-
za najstarsze. Ostatnie doniesienia w Nature
mayerowi z NASA Goddard Space
Bystry satelita przy"apa"
wskazują, Że Życie mog"o pojawi si
w istocie 300 mln lat wczeĘniej. Flight Center uda"o si jednak uchyli
kosmicznych kanibali
Badając liczące 3.8 mld lat ska"y
rąbka tajemnicy. W artykule opubliko-
podczas uczty
na Grenlandii, ekipa naukowców kierowana
wanym w Astrophysical Journal Letters
przez Gustafa Arrheniusa ze Scripps Institution
Strohmayer i jego wspó"pracownicy do-
of Oceanography znalaz"a Ęlady lekkich
izotopów wgla zawartych w ziarnach stronomowie od lat poznają noszą, Że promieniowanie jednej z
fosforanu wapnia jest to asocjacja,
WszechĘwiat, prowadząc ob- gwiazd podwójnych rentgenowskich
która mog"a powsta tylko dziki aktywnoĘci
Aserwacje w niedostpnych ludz- fluktuowa"o z osza"amiającą czstoĘcią
organicznej. Pozostaje pytanie, jak szybko
kiemu oku czĘciach widma elektroma- 1100 razy na sekund. Pierwsza myĘl,
zachodzi"a ewolucja Życia zaledwie 200 mln lat
gnetycznego. Udaje im si takŻe do- jaka przychodzi do g"owy, gdy si coĘ
po tym, jak powierzchnia Ziemi zosta"a
wysterylizowana w wyniku nieustannego
strzec wydarzenia, które trwają tak takiego zobaczy, to Że jest to niemoŻli-
bombardowania przez liczne meteoryty.
krótko, Że normalnie umkn"yby naszej we! wykrzykuje Strohmayer. Wed"ug
uwagi. Umieszczony przez NASA na M. Colemana Millera z University of
Profilaktyka pop"aca
orbicie oko"oziemskiej satelita Rossi Chicago tego rodzaju migotanie promie-
Po raz pierwszy w historii Stanów
X-Ray Timing Explorer (RXTE) potrafi niowania rentgenowskiego to wynik
Zjednoczonych spad"a umieralnoĘ
robi obie rzeczy jednoczeĘnie. Rejestru- zbliŻonej wartoĘci dwóch okresów: ob-
z powodu raka. Praca opublikowana
je on wysokoenergetyczne promienio- rotu gwiazdy neutronowej wokó" w"a-
w listopadowym numerze Cancer
wanie rentgenowskie, które powstaje snej osi i rotacji gorącego gazu tuŻ przed
z ub.r. informuje, Że w latach 1990 1995
ten wskaęnik obniŻy" si o 3.1%. Zdaniem podczas gwa"townie przebiegających spadkiem na powierzchni gwiazdy.
autorów wynika to z poprawy opieki
zjawisk wokó" gwiazd neutronowych Badania prowadzone za pomocą
zdrowotnej, a takŻe ograniczenia palenia
i czarnych dziur. W odróŻnieniu jednak RXTE mogą równieŻ ostatecznie roz-
tytoniu oraz zmniejszenia obecnoĘci
od innych instrumentów do obserwacji wiąza zagadk powstania pewnej gru-
w Ęrodowisku czynników kancerogennych.
promieniowania rentgenowskiego RXTE py astronomicznych samochodów wy-
moŻe wychwytywa bardzo szybkie mi- Ęcigowych, tzw. pulsarów milisekun-
Lepsze piwo
gotanie ęród"a, co pozwala wyciąga dowych. Mniej wicej 15 lat temu radio-
Siarczan jest powszechnie stosowany jako
szczegó"owe wnioski o jego naturze. astronomowie odkryli, Że niektóre pul-
przeciwutleniacz w produkcji ŻywnoĘci.
Tworząc addukty z grupami aldehydowymi Niebo widziane oczyma RXTE roz- sary (wirujące gwiazdy neutronowe,
stabilizuje równieŻ smak piwa. Same droŻdŻe
b"yskuje promieniowaniem emitowa- które emitują impulsy radiowe) mają
wytwarzają ten
nym przez pewną klas gwiazd zmien- okresy wynoszące zaledwie kilka ty-
naturalny Ęrodek
nych, zwanych gwiazdami podwójnymi sicznych sekundy. Zaskoczeni teorety-
konserwujący
rentgenowskimi. W tych ęle dobranych cy wysunli przypuszczenie, Że takie
podczas fermentacji,
ale ulega on
parach jedna gwiazda jest juŻ gwiazdą pulsary powstają w gwiazdach podwój-
nastpnie redukcji
neutronową zw"okami gwiazdy o nych rent- genowskich, w których dysk
na szlaku
Ęrednicy 20 km lub jeszcze mniejszą, gazu zderzającego si z gwiazdą neu-
prowadzącym
cho bardziej masywną czarną dziurą. tronową moŻe przekazywa jej znacz-
do syntezy
aminokwasów
PotŻne pole grawitacyjne takiego obiek- ne iloĘci momentu pdu.
siarkowych.
tu wyrywa materi ze swego towarzy- Wyniki obserwacji intensywnych roz-
Obecnie
sza spokojniejszej gwiazdy przypomi- b"ysków promieniowania rentgenow-
bioinŻynierowie
nającej S"ołce. Gaz opadający po spirali skiego w trzech uk"adach podwójnych
z browaru Carlsberg
w Danii otrzymali droŻdŻe, które zawierają na zwarty obiekt rozgrzewa si do bar- wspierają t hipotez. UwaŻa si, Że roz-
unieczynniony gen reduktazy siarczynowej
MET 10. Eksperymentalne piwo
wyprodukowane przez ten nowy szczep
zawiera"o 10 razy wicej siarczynów
i d"uŻej zachowywa"o ĘwieŻoĘ smaku.
Czy ta nowa cecha genetyczna droŻdŻy
jest trwa"a, pokaŻą przysz"e badania.
Genetyczny Ęmietnik
W ostatnim roku sporządzający
map genomu cz"owieka naukowcy
postawili na niej wiele drogowskazów .
Obecnie znane jest dok"adne po"oŻenie
16 354 genów, z których wikszoĘ
nie ma ustalonej funkcji. Co ciekawsze,
okolice niektórych z tych markerów
są gsto, a inne rzadko zaludnione
genami. Te nieurodzajne regiony są
prawdopodobnie rodzajem Ęmietnika
dla nieuŻytecznych resztek DNA.
Map genomu moŻna uzyska pod adresem
http:/www.ncbi.nlm.nih.gov/SCIENCE96/
NIEBO W PROMIENIACH X: nie potrafimy jeszcze dok"adnie wyt"umaczy,
Ciąg dalszy na stronie 18 co powoduje gwa"towne zmiany jasnoĘci obiektów, które Ęwiecą w tym zakresie widma.
16 WIAT NAUKI Marzec 1997
PAUL WEBSTER
Tony Stony Images
Przedruk z: S. L. Snowden i in.,
Astrophysical Journal,
vol. 454, nr 2, cz. 1, 1 XII 1995.
b"yski te są skutkiem wybuchów jądro- obrotu gwiazd neutronowych w niektó- prawd istnieją. Poza tym RXTE nie
wych na powierzchni gwiazd neutro- rych uk"adach podwójnych rentgenow- ogranicza si tylko do obiektów w na-
nowych krąŻących w tych uk"adach; po- skich staje si coraz wolniejsze. To para- szej Galaktyce; rejestruje promieniowa-
wstające wskutek tego gorące plamy doksalne zjawisko moŻe by spowo- nie odleg"ych kwazarów, które do pew-
pozwalają astronomom dok"adnie reje- dowane oddzia"ywaniem magnetycz- nego stopnia przypominają uk"ady po-
strowa przez jakiĘ czas tempo wirowa- nym midzy gwiazdą i otaczającym ją dwójne rentgenowskie: przypuszcza si,
nia gwiazdy neutronowej. Strohmayer dyskiem akrecyjnym, cho trzeba teŻ Że w centrum kwazarów znajduje si
stwierdzi", Że okres oscylacji pomidzy bra pod uwag przesuwanie si czarna dziura o masie miliardy razy
rozb"yskami wynosi zaledwie 1/600 s, warstw materii jądrowej w gwieędzie. wikszej od masy S"ołca bestia, któ-
jest wic znacznie krótszy niŻ okres ob- Wszystkie te odkrycia to dopiero po- ra moŻe po"yka ca"e gwiazdy.
rotu nowo narodzonych pulsarów, z czątek. Swank ma nadziej, Że RXTE wy- Kryje si w tym subtelna ironia. Pro-
czego wynika, Że gwiazdy neutronowe kryje zmiany strumienia promieni X spo- mieniowanie, które dziĘ dociera do nas
w uk"adzie podwójnym rzeczywiĘcie wodowane przez oscylacje powierzchni z kwazarów, podróŻowa"o przez kos-
zosta"y rozpdzone. gwiazdy neutronowej. Pozwoli"oby to mos setki milionów lat, a nawet d"uŻej.
Zjawiska tego nie wyjaĘniono jednak astronomom bada jej wewntrzną bu- A jednak najg"bsze tajemnice tych
ca"kowicie. Jean H. Swank z NASA dow. Obserwacje gazu wirującego wo- obiektów mogą zosta rozwik"ane do-
Goddard Space Flight Center, cz"onek kó" szczególnie masywnych obiektów s"ownie w mgnieniu oka.
Corey S. Powell
zespo"u RXTE, zwraca uwag, Że tempo mogą potwierdzi, Że czarne dziury na-
Nastpnie podejmowano w"aĘciwe próby. Jednego dnia uczest-
ANTY(PO)WAGA
nicy dostawali prawdziwy smako"yk: serek Ęmietankowy. Inne-
Podstpny t"uszczyk go krakersy z okropnym, ca"kowicie odt"uszczonym serkiem.
Trzeciego dnia Mattes odstawia" serek i ochotnicy musieli
a liĘcie najwikszych wynalazków w historii umieszczamy
zadowoli si samymi krakersami. Za czwartym razem wdzicz-
Nzazwyczaj telefon, samochód, komputer..., no i moŻe ter-
ny badacz obdarza" ich silnym uĘciskiem d"oni. Analiza krwi do-
mos. (Zachowuje rzeczy ciep"e ciep"ymi, a zimne zimnymi
wiod"a, Że poziom triglicerydów niemal si podwaja", kiedy ba-
skąd on wie, jak je od siebie odróŻni?) Ale czy ludzkoĘ wy-
dani przeŻuwali pe"not"usty serek, ale nie wtedy, gdy dostawali
myĘli"a kiedykolwiek coĘ lepszego od Ęmietankowego serka? Te-
jego bezt"uszczowy zamiennik lub same krakersy.
lefon to zaledwie wygodne urządzenie umoŻliwiające zamó-
Nie wiemy, co jest przyczyną tego zjawiska przyznaje Mat-
wienie ciasteczek z serem. Samochód pozwala na szybki dojazd
tes. Jedna z hipotez zak"ada, Że stymulacja zmys"owa zwik-
do miejsca, gdzie moŻna dosta chrupiące bajgle. Dziki domo-
sza wch"anianie t"uszczu w jelicie. Druga, Że wątroba produ-
wym komputerom miliony ludzi mogą pracowa, nie oddalając
kuje wówczas nowe triglicerydy. Trzecia zaĘ, Że procesy
si zbytnio od lodówki, w której trzymają pyszne serki. A w ter-
usuwania t"uszczów z krwi zostają spowolnione. W toku są
mosie czeka oczywiĘcie kawa, która Ęwietnie smakuje z cia-
powtórne badania z serkiem Ęmietankowym, juŻ bez przygo-
steczkami i bajglami.
towawczej porcji oleju krokoszowego, które mają sprawdzi
Ustaliwszy w ten sposób ponad wszelką wątpliwoĘ wysoką
s"usznoĘ przynajmniej tej pierwszej hipotezy.
pozycj Ęmietankowego serka, musimy zastanowi si, cze-
Odkrycie Mattesa kwestionuje przekonania specjalistów od
mu s"uŻą badania naukowe, w których ochotnicy przez 10 go-
t"uszczu, którzy g"oszą, Że substancja ta jedynie wp"ywa na
dzin poszczą, by dosta w nagrod krakersy z tym specja"em
konsystencj pokarmu i jest niewyczuwalna w smaku. Rzeczy-
(co 5 minut przez godzin) i Żują je pracowicie, aŻ kremowa
wiĘcie, w osobnym cyklu badał ochotnicy nie potrafili odróŻ-
g"adkoĘ dotrze do kaŻdego kubka smakowego. Po czym wy-
ni smaku sera pe"not"ustego od sera ca"kowicie pozbawio-
pluwają wszystko do wiadra.
nego t"uszczu. To jednak nie t"umaczy naszych wyników.
Niejednego moŻe zdziwi, Że doĘwiadczenie to nie mia"o na ce-
wiadczą one o tym, Że mamy w jamie ustnej jakiĘ system che-
lu oceny psychologicznych skutków tortur. Wykaza"o natomiast,
micznego wykrywania t"uszczów wnioskuje Mattes. Istnie-
Że juŻ samo smakowanie t"uszczu, bez jego po"ykania, podwyŻ-
nie takiego systemu mia"oby duŻe znaczenie w badaniach nad
sza we krwi stŻenie triglicerydów, czyli formy, w której jest on ma-
metabolizmem, w których dotychczas nie uwzgldniano moŻ-
gazynowany i transportowany w organizmie.
liwoĘci, Że t"uszcz jest rozpoznawalny zmys"owo.
Wszyscy spoĘród 15 ochotników uczestniczących
Ustalenia te powinien równieŻ wzią pod uwag przemys"
w tych badaniach, prowadzonych przez Żywieniowca
wytwarzający substytuty t"uszczowe. JeĘli niektóre niskot"usz-
z Purdue University Richarda D. Mattesa, zostali pod-
czowe produkty bdą zawiera"y pewne sk"adniki dostarcza-
dani czterem próbom w wylosowanej kolejnoĘci. Przed
jące sygna"y, które odbieramy jako charakterystyczne
przystąpieniem do nich konieczne by"o w"aĘciwe
dla t"uszczów, to zapewne uruchomią omawiany
przygotowanie kaŻdy uczestnik musia" po"kną
tu mechanizm chemosensoryczny. Bdą wic na-
50 jednogramowych kapsu"ek z olejem kroko-
dal doprowadza do uwalniania si zapasów t"usz-
szowym. W ten sposób porcja t"uszczu, w przy-
czów do krwi, co powoduje zwykle twardnienie
bliŻeniu taka jak w podanym jednoczeĘnie po-
ttnic. Z drugiej jednak strony, dziki substytu-
si"ku, dostawa"a si bezpoĘrednio do jelita,
tom ogranicza si pobieranie prawdziwych
nie wchodząc w kontakt z jamą ustną. IloĘ
t"uszczów. Za to z trzeciej strony ,
t"uszczu stanowi"a ekwiwalent jednej por-
kaŻdy Ęwietnie wie, Że pojadając
cji mas"a orzechowego produkcji
na stojąco, pogryzając coĘ ukrad-
Ben & Jerry wyjaĘnia Mattes. Nie
kiem po pó"nocy czy podkradając
by"o to moŻe tak przyjemne jak zje-
jakiĘ smako"yk z talerza wspó"-
dzenie trzech podobnych porcji, ale
biesiadnika, nie konsumujemy ani
dla celów naukowych ca"kowicie
grama t"uszczu.
wystarcza"o.
Steve Mirsky
WIAT NAUKI Marzec 1997 17
MICHAEL CRAWFORD
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Chemia ogólna i nieorganiczna wszystkie wiadomosci na egzamin8sposobow na wiecej czasuNa granicy czasu i przestrzeni z Mickiewiczem [Nad wodą wielką i czystą…]Wszystko o oszczędzaniu na emeryturę w OFEInformatyka, sem II (lab komputerowe) wszystkie bloki na kolokwium (Więckiewicz)De Mono Wszystko jest na sprzedazwszystko jest na sprzedarz8 Na czym polegaja poglady finalizmuAmerykańscy doradcy Platformy “PiS radzi sobie lepiej Zwalcie wszystko na Kaczyńskiego”więcej podobnych podstron