Analiza Wskaźnikowa
Analiza wskaźnikowa
1. Przydatność analizy wskaźnikowej w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.
Wskaźnikowa analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów
finansowych i oparta jest na badaniach wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami bilansu oraz
rachunku zysków i strat.
Wskaźnikowa analiza sytuacji finansowej jest zalecana z wielu powodów, a przede wszystkim dlatego, że:
charakteryzuje różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i umożliwia osobie z zewnątrz ocenę kondycji finansowej,
celowo dobrany zestaw wskaźników umożliwia badanie trendów na przestrzeni co najmniej kilku lat,
stwarza szansę porównań z przeciętnymi wskaźnikami dla branży, grupy przedsiębiorstw, podobnych przedsiębiorstw, a także ze
wskaźnikami konkurentów w określonym momencie,
wskazuje sposoby, możliwości i niezbędne usprawnienia
jest to konieczne, jeśli organizacja jest zarządzana mniej efektywnie niż
konkurencyjne firmy,
może wyjaśnić spadek wartości zysku i potencjalne możliwości jej wzrostu.
Wskaźniki finansowe służące do oceny kondycji finansowej firmy zazwyczaj ujmuje się w grupach o zbliżonej treści ekonomicznej i
prezentuje w zestawach wykorzystywanych do oceny poszczególnych dziedzin działalności przedsiębiorstwa. Wyodrębnia się
mianowicie:
wskaźniki płynności finansowej,
wskaźniki wykorzystania aktywów (wskaźniki obrotu, wskaźniki sprawności gospodarowania środkami obrotowymi),
wskaźniki wspomagania finansowego (zadłużenia),
wskaźniki rentowności (zyskowności),
wskaźniki wartości rynkowej (wskaźniki rynkowe).
Dzięki ujednoliceniu formuł tych wskaźników mogą one być jednoznacznie interpretowane zarówno przez menedżerów i udziałowców,
jak i kredytodawców firmy.
Pełna analiza sprawozdań finansowych możliwa jest dzięki dokonywaniu porównań:
w czasie, opartą na badaniach trendu,
przestrzeni (w przekroju sektorowym),
z danymi postulowanymi (z wzorcami).
W analizie zmian w czasie (porównania w czasie) jest badana sytuacja finansowa firmy w poszczególnych latach, uzyskany poziom
wskaźników porównuje się z wartościami wskaźników z lat ubiegłych w celu zaobserwowania występujących trendów. Ze względu na
fakt, że dane finansowe za kilka okresów nie mogą być bezpośrednio porównywane, ponieważ są one zniekształcone (przede
wszystkim na skutek występowania inflacji, ale też z innych przyczyn), dobrym rozwiązaniem jest dokonywanie porównań w czasie
przy wykorzystaniu analizy struktury procentowej sprawozdań finansowych oraz analizy dynamiki zmian poszczególnych pozycji.
W analizie sektorowej (porównania w przestrzeni) wyniki finansowe osiągane przez firmę są porównywane z wynikami innych
podmiotów działających w danej branży. Porównywane dane muszą dotyczyć tego samego okresu. Porównywanie przedsiębiorstw
wyrażonych w liczbach bezwzględnych, takich jak np. kwota zysku, jest niecelowe, ze względu na różne rozmiary przedsiębiorstw
dane tego rodzaju są nieporównywalne. Natomiast doskonale do porównań nadają się wskaźniki finansowe, będące relacjami
obliczanymi w oparciu o elementy bilansu i rachunku zysków i strat jednego przedsiębiorstwa, jako że są one wyrażone w jednostkach
porównywalnych.
Podstawowym warunkiem zastosowania porównań w przestrzeniu jest zgromadzenie odpowiedniej liczby danych w celu stworzenia
bazy porównawczej w postaci danych finansowych dotyczących innych przedsiębiorstw, co umożliwi obliczenie wskaźników
podlegających porównaniom. Aby porównania miały sens, dane te powinny pochodzić z przedsiębiorstw podobnych, działających w tej
samej branży, najlepiej z przedsiębiorstw konkurencyjnych o podobnej wielkości.
Porównania w przestrzeni dostarczają znacznie więcej informacji niż porównania w czasie, ponieważ umożliwiają dokonanie oceny
finansowej przedsiębiorstwa na tle innych firm.
Porównania w przestrzeniu wymagają publikowania danych o maksymalnej, minimalnej i przeciętnej wielkości wskaźników finansowych
w danej branży. Niestety, w Polsce od szeregu lat dane takie nie są publikowane. Istnieje jedynie możliwość obliczania niektórych
wskaźników w oparciu o bilanse publikacyjne (tzn. bilanse roczne spółek akcyjnych, których akcje są przedmiotem obrotu rynkowego
oraz publikowane bilanse spółek z ograniczoną odpowiedzialnością), a także możliwość obliczenia wskaźników przeciętnych dla
wybranych branż w oparciu o rocznik statystyczny.
Interpretacja wskaźników jest możliwa tylko dzięki porównaniom obliczonych wartości z pewnymi wartościami bazowymi . Owe
wartości bazowe podlegają zmianom w czasie, a ponadto są najczęściej różne dla każdego zainteresowanego przedsiębiorstwa, ze
względu na specyfikę branży, w jakiej ono działa. Niektóre wartości wyliczonych wskaźników są porównywane z wielkościami
uznanymi powszechnie za pożądane (optymalny poziom wskaźnika w oczekiwaniu banków) lub graniczne.
Jednak wyciąganie wniosków na podstawie odchyleń od podstawy porównań (np. odchyleń od średniej w branży, czy odchyleń od
przyjętego roku bazowego) jest dość ryzykowne bez głębszej analizy. Analityk musi zbadać dokładnie przesłanki sprzyjające tym
zmianom. Odchylenie od podstawy porównań może bowiem być uzyskiwane zarówno dzięki nowoczesnej strategii, jak i błędnych
decyzji kierownictwa.
Należy zauważyć, że analiza wskaźnikowa pozwala raczej na bardzo pobieżną ocenę sytuacji finansowej firmy. Do istotnych
ograniczeń należy zaliczyć to, że wskaźniki nie dostarczają pełnych informacji o przyczynach występujących zjawisk czy działań
gospodarczych. To właśnie przy próbie interpretacji wskaźników wychodzą na jaw niedostatki zasad i procedur rachunkowości oraz
ograniczona nośność informacyjna prezentowanych w sprawozdaniach finansowych danych. Wniosek, do którego można dojść
próbując dokonać dogłębnej analizy kondycji finansowej przedsiębiorstwa w oparciu o publikowane dane, jest taki, że możliwe jest
jedynie dokonanie przybliżonej oceny tej kondycji. Dokonanie oceny ostatecznej, obiektywnej i niepodważalnej jest niemożliwe.
Podstawową zaletą wskaźników jest jednak to, że pozwalają identyfikować mocne i słabe strony przedsiębiorstwa, a także mogą być
źródłem informacji o szansach i zagrożeniach w jego działalności bieżącej i rozwojowej.
2. Obszary badawcze analizy wskaźnikowej.
Analiza płynności
Wskaźniki płynności charakteryzują zasoby majątku obrotowego (kapitału pracującego), stanowiącego podstawę bieżącej działalności
przedsiębiorstwa oraz stopień jego wypłacalności.
Płynnością finansową lub płynnością bieżącą nazywamy zdolność przedsiębiorstwa do wywiązywania się z bieżących zobowiązań
(czyli inaczej mówiąc zdolność do płacenia faktur). Przedsiębiorstwo utraciło płynność lub jest niepłynne jeśli nie jest w stanie spłacać
bieżących zobowiązań. Utratę płynności często utożsamia się z niewypłacalnością przedsiębiorstwa i odwrotnie, lecz są to w
rzeczywistości różne pojęcia.
Płynność przedsiębiorstwa mierzy się za pomocą wskaźników obejmujących różne relacje aktywów obrotowych do zobowiązań
krótkoterminowych. Jest tak dlatego, że majątek obrotowy uważa się za potencjalne źródło środków płynnych. Pomimo istnienia kilku
wskaźników płynności, pomiar rzeczywistej płynności w oparciu o dane zawarte w publikowanych sprawozdaniach finansowych jest
praktycznie niemożliwy. Wskaźniki te mierzą jedynie potencjalną płynność przedsiębiorstwa.
Wskaźnikowa analiza płynności może być przeprowadzona podobnie jak wstępna analiza płynności w ujęciu dynamicznym (stanowi
wtedy uzupełnienie wstępnej analizy rachunku przepływów pieniężnych) lub statycznym (w oparciu o sprawozdania finansowe o
charakterze statycznym czyli bilans i rachunek zysków i strat).
Wskaźniki płynności liczone w oparciu o rachunek przepływów pieniężnych można podzielić na dwie grupy:
wskaźniki wystarczalności gotówki,
wskaźniki wydajności gotówkowej firmy.
Wskaźniki pierwszej grupy wykorzystywane są do oceny zdolności generowania środków pieniężnych z działalności operacyjnej dla
pokrycia potrzeb inwestycyjnych, spłaty zadłużenia i wypłaty dywidend.
Podstawowe znaczenie w tej grupie ma wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki , wyrażony wzorem:
gdzie spłata zadłużenia to spłata kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, wydatki inwestycyjne
inwestycje w rzeczowym majątku
trwałym oraz wartościach niematerialnych i prawnych.
Wskaźnik równy jedności lub od niej większy oznacza, że przedsiębiorstwo wypracowało w ramach działalności operacyjnej
dostatecznie dużo środków pieniężnych, aby sfinansować wydatki w zakresie działalności inwestycyjnej i finansowej, bez sięgania do
dodatkowych, zewnętrznych źródeł finansowania. Jeżeli wskaźnik kształtuje się poniżej jedności (zwłaszcza, gdy przyjmuje wartość
ujemną), niezbędne jest zwiększenie kapitałów własnych (np. w drodze dodatkowej emisji akcji lub uzupełniających dopłat właścicieli)
lub też zwiększenie zadłużenia poprzez zaciąganie kredytów i pożyczek.
Rozwinięciem wskaźnika ogólnej wystarczalności gotówki są wskaźniki szczegółowe, które służą do oceny zdolności spłaty
poszczególnych zobowiązań i pokrycia wydatków inwestycyjnych. Są to następujące wskaźniki:
wskaźnik spłaty zadłużenia ogółem:
wskaźnik spłaty zadłużenia długoterminowego
wskaźnik wypłaty dywidend
wskaźnik sfinansowania wydatków inwestycyjnych
Przedstawione wskaźniki stanowią relacje odpowiednich potrzeb finansowych firmy do środków pieniężnych netto, wypracowanych
przez działalność operacyjną. Informują one o skali obciążenia środków pochodzących z działalności operacyjnej spłatą zadłużenia
ogółem, zadłużenia długoterminowego, wypłatą dywidend dla akcjonariuszy, a także inwestycjami w rzeczowym majątku trwałym oraz
wartościach niematerialnych i prawnych. Im mniejsze są poziomy poszczególnych wskaźników, tym więcej środków pieniężnych
pozostaje na pokrycie pozostałych potrzeb finansowych.
Druga grupa wskaźników obejmuje wskaźniki wydajności gotówkowej firmy. W zależności od przyjętej podstawy odniesienia wyróżnić
można:
wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży,
wskaźnik wydajności gotówkowej zaangażowanego majątku (kapitału).
Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży stanowi stosunek środków pieniężnych netto z działalności operacyjnej do
przychodów ze sprzedaży.
Wskaźnik ten wyraża wielkość środków pieniężnych, wypracowanych przez działalność operacyjną, przypadających na jednostkę (np.
złotówkę) przychodów operacyjnych. Im wyższy poziom wskaźnika, tym wyższa wydajność gotówkowa sprzedaży.
Wskaźnik wydajności gotówkowej zaangażowanego majątku (kapitału) jest relacją środków pieniężnych netto z działalności
operacyjnej do przeciętnego stanu majątku (kapitału) zaangażowanego w działalności operacyjnej:
Wskaźnik informuje o wielkości środków pieniężnych, wygospodarowanych z działalności operacyjnej, przypadającej na jednostkę (np.
złotówkę) majątku (kapitału) zaangażowanego w działalności operacyjnej. Pożądany jest wzrost wskaźnika, oznaczający wyższą
wydajność gotówkową majątku lub kapitału.
Analizując sprawozdania finansowe o charakterze statycznym opinię na temat zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania
zobowiązań krótkoterminowych (tj. o terminie spłaty nie przekraczającym jednego roku) można sformułować na podstawie
kształtowania się następujących wskaźników:
wskaźnika bieżącej płynności,
wskaźnika szybkiego,
wskaźnika natychmiastowego (wskaźnika wypłacalności środkami pieniężnymi).
Oceniając sytuacje finansową firmy należy porównać poziom tych wskaźników ze wskaźnikami zawartymi w planach, a więc z
normami ustalonymi czy wymaganymi przez inwestorów, bankierów, menedżerów, ekspertów, a także ze średnią w branży. Należy
ponadto sprawdzić tendencje ich zmian w czasie. Generalnie niskie wskaźniki płynności są zagrożeniem utraty płynności finansowej, a
więc zdolności do regulowania bieżących zobowiązań. Zbyt wysokie wskaźniki płynności mogą świadczyć o nadmiernym gromadzeniu
gotówki i mogą mieć wpływ na obniżanie rentowności. Należy jednak zauważyć, że sztywna zasada oceny poziomu tych wskaźników
może prowadzić do błędnych wniosków. Aby tego uniknąć należy sięgnąć po dodatkowe informacje.
Wskaźnik bieżącej płynności jest najpowszechniej wykorzystywaną miarą zdolności firmy do regulowania krótkoterminowych
zobowiązań. Jest relacją wartości majątku obrotowego do krótkoterminowych (bieżących) zobowiązań:
Konstrukcja tego wskaźnika oparta jest na założeniu, że zdolność płatnicza firmy, a więc zdolność do terminowego regulowania
zobowiązań zależy od rozmiarów posiadanego przez firmę płynnego majątku, a więc środków pieniężnych oraz innych składników
majątku obrotowego, które łatwo przekształcić w środki pieniężne.
O dobrej płynności firmy świadczy taki stan, gdy wartość majątku obrotowego jest wyższa od wielkości zobowiązań bieżących, a więc
gdy wysokość tego wskaźnika jest większa od 1. Doświadczenie wykazuje jednak, że optymalna wielkość tego wskaźnika powinna
mieścić się w przedziale 1,6 do 2,0. Trzeba jednak mieć świadomość, że w różnych rodzajach działalności gospodarczej, w różnych
branżach, występują specyficzne czynniki kształtujące płynność finansową firm, a zatem optymalny poziom wskaźnika płynności
bieżącej jest branżowo zróżnicowany.
Jeżeli firma ma trudności z regulowaniem bieżących zobowiązań, czego konsekwencją będzie powstawanie zobowiązań
przeterminowanych (np. wobec dostawców czy budżetu) lub też zaciąga na uregulowanie tych zobowiązań kredyt płatniczy, to znajdzie
to odzwierciedlenie w poziomie wskaźnika płynności bieżącej, który będzie w tej sytuacji wykazywał tendencje spadkową. Niski
poziom tego wskaźnika (np. w porównaniu z okresami wcześniejszymi) jest zatem poważnym sygnałem informującym o możliwości
wystąpienia trudności płatniczych.
Również zbyt wysoki poziom tego wskaźnika nie świadczy o poprawnym bieżącym zarządzaniu finansami firmy. Wówczas mówi się,
że występuje nadpłynność w firmie. Jest to stan świadczący o tym, że albo zbyt duży jest majątek obrotowy (np. przedsiębiorstwo
posiada nie zainwestowane środki pieniężne, nadmierne zapasy, lub trudno ściągalne należności), albo firma w zbyt małym stopniu
wykorzystuje zobowiązania bieżące, szczególnie pozabankowe, jako źródła finansowania majątku obrotowego. Zobowiązania te, jako
źródło finansowania są darmowe, a ich zbyt mały poziom powoduje konieczność zaangażowania własnego kapitału. Angażowanie
własnego kapitału, którego kosztem są utracone możliwości, a rezygnacja z darmowego kapitału obcego
zobowiązań bieżących,
obniża efektywność firmy.
Przyjęcie poziomu wskaźnika w wysokości 2 (200%) oznacza, iż aktywa obrotowe, traktowane jako środki płatnicze, zawierają
składniki majątkowe o niedużej płynności, składniki, których zamiana na gotówkę wymaga czasu i kosztów a nawet wiązać się może z
częściową utratą wartości (np. sprzedaż materiałów poniżej kosztów nabycia). Pokrycie w 200% zobowiązań krótkoterminowych
całymi aktywami obrotowymi ma zapewnić względną wypłacalność bieżącą.
Ponieważ w majątku obrotowym zawarte są zapasy (w szczególności zapasy materiałów i surowców, które dopiero będą przekazane
do produkcji), oraz rozliczenia międzyokresowe (mogące być wliczone jedynie do kosztów następnego okresu), a więc środki obrotowe
o małej płynności, wskaźnik bieżącej płynności winien być uzupełniony wskaźnikiem szybkiej płynności, określanym jako mocny (lub
szybki) test.
Drugi ze wskaźników płynności, wskaźnik szybkiej płynności wyraża możliwość spłaty zobowiązań przedsiębiorstwa na podstawie
łatwiej dostępnych do rozliczeń finansowych składników majątku obrotowego. W związku z tym z całości uprzednio uwzględnionego
majątku obrotowego wyłącza się zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne:
Wskaźnik ten w liczniku obejmuje najbardziej płynne środki obrotowe: środki pieniężne, papiery wartościowe przeznaczone do obrotu
oraz należności. Stąd też jego wysokość wzorcowa wynosi 1, co oznacza pełną możliwość spłaty zobowiązań krótkoterminowych z
łatwo osiągalnych środków płatniczych. Faktyczna zdolność płatnicza zależeć jednak może od warunków, a głównie
terminów
rozliczeń należności i zobowiązań. Krótki termin realizacji należności przy stosunkowo dłuższym terminie płatności zobowiązań nie
stwarza zdecydowanego zagrożenia dla przedsiębiorstwa, nawet przy niższym poziomie wskaźnika.
Wzajemne porównanie wskaźników bieżącej płynności i szybkiej płynności dostarcza informacji o stanie zapasów. Niski poziom
wskaźnika szybkiej płatności przy wysokim poziomie wskaźnika bieżącej płynności świadczy o znacznym zamrożeniu środków w
zapasach, co może stać się przyczyną zobowiązań przeterminowanych i związanych z nimi odsetek za zwłokę.
Natomiast jego wysoki poziom oznaczać może nadmierne gromadzenie środków pieniężnych na rachunkach bankowych, a także
utrzymywanie zbyt wysokiego poziomu należności jako formie kredytowania odbiorców np. celem ich pozyskania). Z tego punktu
widzenia pożądane jest dla potrzeb oceny sytuacji płatniczej obliczenie wskaźnika wypłacalności gotówkowej.
Wskaźnik wypłacalności gotówkowej umożliwia ocenę wypłacalności firmy w danym momencie, przy wykorzystaniu do tego celu
gotówki w kasie, pieniędzy na rachunkach bankowych oraz innych środków pieniężnych (weksli, czeków obcych itp.). Jest on relacją
najbardziej płynnych środków obrotowych, tj. środków pieniężnych do zobowiązań bieżących.:
Teoretycznie ten wskaźnik wydaje się najlepszy do oceny płynności przedsiębiorstwa, ponieważ określa w jakiej części zobowiązania
krótkoterminowe są pokryte gotówką i jej ekwiwalentami, a więc aktywami najbardziej płynnymi. W rzeczywistości jednak jest to
wskaźnik najgorzej charakteryzujący płynność przedsiębiorstwa. Jego wartość jest uzależniona od pozycji charakteryzujących się
bardzo dużą zmiennością, mianowicie środków pieniężnych i papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu. W konsekwencji
wartość samego wskaźnika może podlegać szybkim i gwałtownym zmianom, co utrudnia ocenę płynności przedsiębiorstwa. Wartość
środków pieniężnych i papierów wartościowych na dany dzień nie musi być (i bardzo często nie jest) wartością typową. Ponadto
rzeczywista zdolność przedsiębiorstwa do utrzymania bieżącej płynności tak naprawdę wcale nie zależy od ilości utrzymywanych
wolnych środków pieniężnych. Zależy ona od możliwości synchronizacji wpływów i wydatków gotówkowych. Jeżeli przedsiębiorstwo
jest w stanie z dużą dokładnością przewidzieć przyszłe wydatki, co do kwot i momentów ich wystąpienia oraz, co jest trudniejsze, ale i
ważniejsze, przewidzieć momenty i kwoty przyszłych wpływów, może ono próbować dokonać synchronizacji tych przepływów.
Najbardziej istotna jest możliwość przewidzenia momentów wpływu należności z tytułu dostaw. Wtedy ilość bieżąco utrzymywanej,
wolnej gotówki może być bardzo mała, a poziom wskaźnika natychmiastowego niższy.
Ze względu na wymienione wyżej czynniki trudno jest określić optymalną wartość wskaźnika natychmiastowego. Typowe wartości
mieszczą się w przedziale od 5 do 35%, rozrzut jest więc bardzo duży. Wskaźniki bardzo niskie mają przedsiębiorstwa, w których
nastąpiła utrata bieżącej płynności. Wskaźniki bardzo wysokie wynikają zawsze ze szczególnych przyczyn, np. przedsiębiorstwo
sprzedało duży pakiet papierów wartościowych i wpływ gotówki na rachunek nastąpił akurat w dniu 31 grudnia, lub przedsiębiorstwo np.
gromadzi środki w celu dokonania większego wydatku inwestycyjnego ze środków własnych, albo też na dzień sporządzenia bilansu
na rachunek bieżący została przelana kwota właśnie uruchomionego kredytu, lub też przedsiębiorstwo pod koniec roku przyjmuje
zaliczki na poczet dostaw, które będą realizowane już w roku następnym. Przyczyn może być wiele.
Jak widać, ocena płynności przedsiębiorstwa w oparciu o wskaźnik natychmiastowy, zwłaszcza jeśli jego wartość jest nietypowa, nie
może być miarodajna. Z tego względu wskaźnik ten pełni jedynie rolę wskaźnika pomocniczego w stosunku do wskaźnika bieżącego i
wskaźnika szybkiego, i w przypadku sporządzania analiz mających dostarczyć informacji o przedsiębiorstwie w zakresie
podstawowym najczęściej nie jest w ogóle obliczany.
Jakiekolwiek dodatkowe informacje na temat płynności można uzyskać analizując również wskaźniki z innych grup wskaźników.
Przed wydaniem opinii o zdolności firmy do spłaty zobowiązań krótkoterminowych należy jeszcze sprawdzić jaka jest możliwość
zamiany w gotówkę następujących składników majątku obrotowego: należności oraz zapasów. W tym celu należy policzyć szereg
wskaźników z grupy wskaźników sprawności gospodarowania środkami obrotowymi, innymi słowami należy dokonać analizy
wykorzystania aktywów.
Analiza wykorzystania aktywów
Wskaźniki obrotowości dają obraz szybkości krążenia zasobów majątkowych, a zwłaszcza produktywności ich całości i
poszczególnych składników. Wskaźniki te pozwalają zmierzyć, jak efektywnie firma zarządza aktywami, ich zadaniem jest pokazanie
sprawności wykorzystania poszczególnych pozycji aktywów, a więc służą do pomiaru aktywności firmy w zakresie ich wykorzystania.
Poprawa wykorzystania majątku przedsiębiorstwa, w tym szczególnie aktywów obrotowych, oznacza polepszenie sytuacji płatniczej.
W ocenie gospodarki majątkiem firmy mają zastosowanie wskaźniki efektywności, oparte na miernikach wartościowych produkcji i
majątku, przy czym, dobór mierników najbardziej właściwych i możliwość ich zastosowania w różnych i zmiennych warunkach stanowi
zasadniczy problem.
Z uwagi na fakt, iż optymalnym wyrazem efektywności produkcyjnej jest suma sprzedaży, jako stosowany wartościowy miernik
produkcji przyjmuje się przychód ze sprzedaży. Informacja o wielkości przychodów ze sprzedaży zawarta jest w rachunku zysków i
strat. Obejmuje ona dane o rodzajach uzyskanych przychodów i kierunkach ich uzyskania, umożliwiając tym samym pogłębienie
analizy.
Ponieważ przychody ze sprzedaży zmieniają się narastająco w przeciągu analizowanego okresu, a stan majątku w tym samym czasie
może się zmniejszać lub zwiększać każdego dnia, w pomiarze efektywności uwzględnia się stan przeciętny majątku. W przypadku
korzystania z danych zawartych w bilansie stan przeciętny majątku oblicza się jako średnią arytmetyczną stanu aktywów na początek
i na koniec okresu.
Istotą wskaźników obrotowości jest rozpatrywanie relacji między odpowiednim wskaźnikiem dynamicznym (licznik), wyrażającym
przychód ze sprzedaży a wskaźnikiem statycznym (mianownik), wyrażającym przeciętny stan zaangażowanych w działalności
składników majątkowych. Taka relacja w warunkach działalności produkcyjnej jest określana także jako wskaźnik produktywności
majątku . Relacja odwrotna jest nazywana wskaźnikiem zaangażowania majątku . Przedstawiają to następujące wzory:
Inny sposób obliczania wskaźników obrotowości uwzględnia w liczniku czas trwania okresu objętego analizą, wyrażony w dniach.
Wskaźnik zaangażowania majątku należy mnożyć przez liczbę dni w okresie. Otrzymujemy wtedy wartość wskaźnika obrotowości
wyrażonego w dniach.
Ocenę efektywności majątku dla potrzeb pogłębionej charakterystyki pozycji finansowej firmy dokonuje się w pierwszej kolejności w
oparciu o wskaźniki wykorzystania środków obrotowych, a następnie analizuje się wykorzystanie aktywów trwałych i aktywów ogółem.
Do wskaźników tych należą więc:
wskaźnik rotacji należności (wskaźnik średniego okresu windykacji należności),
wskaźnik płatności zobowiązań,
wskaźnik rotacji zapasów (wskaźnik czasu trwania jednego obrotu w dniach),
wskaźnik produktywności kapitału pracującego,
wskaźnik rotacji środków obrotowych,
wskaźnik wykorzystania majątku trwałego,
wskaźnik wykorzystania aktywów ogółem.
Na ocenę pozytywną zasługuje wyższy poziom lub tendencja rosnąca wskaźnika obrotowości (produktywności) majątku, ewentualnie
niższy poziom lub tendencja malejąca wskaźnika zaangażowania majątku. Świadczy to o wyższej efektywności wykorzystania
zasobów majątkowych. Efektywność ta zależy w szczególności od szybkości obrotu zasobów majątkowych oraz ich struktury
wewnętrznej.
Efektywność wykorzystania zasobów majątkowych zależy od ich wewnętrznej struktury. Cechą ogólną majątku trwałego jest niski
stopień obrotowości, gdyż przede wszystkim środki pracy zużywają się stopniowo, przenosząc swą wartość na produkty pracy w
dłuższym okresie. Inny charakter ma majątek obrotowy, wykazujący wysoki stopień obrotowości, w typowym bowiem procesie
przetwórczym zakupione materiały zużywają się całkowicie w jednym cyklu tworząc produkty pracy podlegające sprzedaży i zamianie
na środki pieniężne. W handlu w tym obrocie dokonuje się bezpośrednia zamiana pieniądza na towar i towaru znów na pieniądz.
Zatem im wyższy jest w strukturze majątku udział składników majątku trwałego, tym wolniejszy będzie obrót ich całości, wyższy zaś
udział majątku obrotowego wpływa obiektywnie na wyższy stopień efektywności wykorzystania zasobów.
Wskaźnik rotacji należności to relacja stanu należności do przeciętnej dziennej wartości sprzedaży. Wskaźnik ten informuje, jak
długo przeciętnie firma oczekuje na wpływ środków pieniężnych za sprzedane produkty.
Typowy okres spływu należności wynosi od 30 do 70 dni. Pozytywna ocena tego wskaźnika wymaga, aby był on niezbyt wysoki i
wykazywał tendencję malejącą, to znaczy przeciętny okres ściągania należności trwał jak najkrócej.
Wysoki poziom wskaźnika może być rezultatem braku kontroli kredytu, trudności w sprzedaży towarów za gotówkę, pozyskiwania
klientów drogą odraczania terminów zapłaty.
Zbyt niski poziom wskaźnika może z jednej strony wskazywać na preferowanie sprzedaży gotówkowej i ścisłą kontrolę kredytu, a z
drugiej świadczyć o braku gotówki i silnej presji na ściąganie należności.
Żeby móc prawidłowo zinterpretować poziom wskaźnika okresu spływu należności trzeba dysponować informacjami dotyczącymi nie
tylko ogólnego poziomu tego wskaźnika dla przedsiębiorstw konkurencyjnych (średnim w branży), nie tylko wartościami wskaźnika
osiąganymi w badanym przedsiębiorstwie w okresach poprzednich (dla zaobserwowania trendu), ale również informacjami o polityce
kredytowej, przyjętej przez przedsiębiorstwo.
Inaczej należy zinterpretować wskaźnik okresu spływu należności wynoszący 56 dni w odniesieniu do przedsiębiorstwa, które udziela
kredytu 60-dniowego, inaczej w odniesieniu do przedsiębiorstwa udzielającego kredytu 30-dniowego. W Polsce nie rozwinęły się
jeszcze, wzorem państw zachodnich, zwyczaje, zgodnie z którymi warunki płatności oferowane w poszczególnych branżach uległy
niejako standaryzacji i w zasadzie wszyscy dostawcy oferują podobne terminy płatności.
W warunkach polskich długość oferowanych terminów płatności zależy od pozycji przetargowej dostawcy względem odbiorcy i jest
mocno zróżnicowana. Dostawcy o pozycji monopolistycznej, np. rafinerie, czy huty, oferują bardzo krótkie terminy płatności (np. do 7
dni) lub wręcz żądają przedpłat. Natomiast w innych branżach (np. włókienniczej) coraz częściej spotyka się terminy płatności
90-dniowe.
Należy zwrócić uwagę na pewną niedoskonałość omawianego wskaźnika. Jako wartość sprzedaży we wskaźniku przyjmuje się cała
sprzedaż, a nie tylko tę jej część, która jest realizowana na zasadach kredytowych (informacje na ten temat są czasem trudno
dostępne). To powoduje, że przeciętny okres ściągania należności nie daje precyzyjnej informacji o polityce kredytowania odbiorców
przez firmę.
Przy dokonywaniu oceny wskaźnika okresu spływu należności bardzo istotna jest również wzajemna relacja okresu spływu należności
i okresu płatności zobowiązań. Korzystna dla przedsiębiorstwa jest sytuacja, kiedy okres płatności zobowiązań (okres otrzymywanego
kredytu) jest dłuższy niż okres spływu należności (okres kredytu udzielanego przez przedsiębiorstwo), wtedy przedsiębiorstwo jest
netto kredytobiorcą.
Wskaźnik płatności zobowiązań określa średni okres, jaki upływa od powstania zobowiązania do jego spłaty, czyli efektywną
długość okresu kredytowania przedsiębiorstwa przez dostawców. Z tego względu powinien on być jak najwyższy.
Z punktu widzenia ocenianego przedsiębiorstwa wskaźnik ten powinien być jak najwyższy. Z drugiej strony zbyt duża wartość
wskaźnika może świadczyć o problemach płatniczych. Jeżeli okres płatności zobowiązań jest nadmiernie długi - dłuższy od okresu
inkasowania należności, w połączeniu z niskimi wskaźnikami płynności może świadczyć o trudnościach płatniczych przedsiębiorstwa.
Podobnie jak w przypadku okresu inkasowania należności, ocena poziomu tego wskaźnika wymaga znajomości warunków
kredytowania oferowanych przedsiębiorstwu przez dostawców. Długi okres płatności zobowiązań nie stanowi problemu, jeśli
przedsiębiorstwo jest w stanie uzyskać ze strony dostawców dogodne warunki kredytowania. Natomiast na pewno bardzo niekorzystna
jest sytuacja, w której wysoki wskaźnik okresu płatności zobowiązań wynika z wymuszenia takiej sytuacji przez odbiorcę, który nie ma
wystarczającej ilości środków pieniężnych, aby móc terminowo regulować zobowiązania. W takim przypadku odbiorca, oprócz
konsekwencji finansowych w postaci odsetek karnych naraża się na wstrzymanie dostaw i pogorszenie obrazu ogólnej wypłacalności w
oczach wszystkich wierzycieli.
Kolejnym wskaźnikiem z grupy wskaźników obrotowości (efektywności) jest wskaźnik rotacji zapasów . Jest to relacja stanu
zapasów do przeciętnej dziennej wartości sprzedaży. Poziom tego wskaźnika informuje, jak długo przeciętnie zapasy oczekują na
sprzedaż.
Malejąca wartość wskaźnika informuje o poprawie w efektywności gospodarowania zapasami. Taka sytuacja jest na ogół korzystna dla
przedsiębiorstwa, ponieważ zmniejszają się koszty ich magazynowania oraz następuje uwolnienie kapitału obrotowego
zaangażowanego w zapasach. Jednocześnie jednak zwiększa się ryzyko, że w przypadku powstania jakiejkolwiek nieprzewidzianej
sytuacji przedsiębiorstwo nie będzie w stanie zaspokoić potrzeb odbiorców. Może ono w ten sposób stracić klientów. Jeśli zaś
ograniczenie zapasów dotyczy surowców i materiałów, to przy konieczności szybkiego zwiększenia produkcji może ono prowadzić do
zachwiania rytmiczności produkcji.
Przypadek przeciwny może świadczyć o:
wzrastającym poziomie zapasów w stosunku do sprzedaży,
możliwości zwiększenia się zapasów starych i zbędnych.
Konsekwencje wynikające z tego stanu mogą być następujące:
utrzymywanie wysokiego w stosunku do rozmiarów produkcji poziomu zapasów łączy się z kosztami odsetek od obcych kapitałów
finansujących te zapasy,
wysoki poziom zapasów stwarza większe ryzyko fizycznego zanikania zapasów,
nieduży zapas sprzyja oszczędnej gospodarce.
Należy jednak pamiętać, iż w określonych sytuacjach korzystne jest utrzymywanie dużego zapasu. Ma to miejsce wówczas, gdy:
spodziewany jest znaczny wzrost ceny na surowce i materiały wykorzystywane do produkcji,
przy zakupie dużej partii materiałów uzyskuje się rabat.
Zapasy jako pozycja aktywów bilansu obejmują takie pozycje, jak: materiały, produkcja nie zakończona, produkty gotowe, towary,
zaliczki na poczet dostaw zapasów. Przy obliczaniu wskaźników wykorzystania zapasów można posłużyć się jedynie tą częścią
przychodów ze sprzedaży, która dotyczy sprzedaży zapasów, a więc pominąć przychody finansowe. Jest to celowe szczególnie w
przypadku dużego udziału przychodów finansowych w przychodach ze sprzedaży.
Cechą charakterystyczną zapasów jest ich znaczna różnorodność. Toteż w przypadku dominacji którejś z grup rodzajowych zapasów
pożądana jest bardziej szczegółowa ocena ich wykorzystania.
Ocena efektywności wykorzystania kapitału pracującego oparta jest na wskaźniku produktywności, obliczanym jako iloraz
przychodów ze sprzedaży i przeciętnego stanu kapitału pracującego.
Wskaźnik ten informuje o wielkości przychodów ze sprzedaży przypadających na 1 zł. kapitału pracującego. Na pozytywną ocenę
zasługuje jego wzrost, oznaczający poprawę efektywności, wzrost ilości obrotów a tym samym skrócenie cyklu obrotowego.
Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem efektywności majątku obrotowego jest wskaźnik rotacji majątku obrotowego , obejmujący
wszystkie składniki aktywów obrotowych, a więc oprócz należności i zapasów, także środki pieniężne, papiery wartościowe
przeznaczone do obrotu i rozliczenia międzyokresowe czynne.
Wymienione składniki środków obrotowych, pomimo iż generalnie odpowiadać winny ogólnym zasadom gospodarki majątkiem
obrotowym, a więc wykazywać jak najkrótszy cykl obrotowy, ze względu na różny charakter nie podlegają jednoznacznej ocenie.
Dotyczy to głównie rozliczeń międzyokresowych czynnych, stanowiących koszty przyszłych okresów jako np. sumy wypłacone z góry
i odnoszące się do systematycznej działalności przedsiębiorstwa (np. czynsze).
Wysokość tej pozycji aktywów obrotowych wynika więc z obowiązujących zasad rozliczania kosztów i wprowadzonych zmian w
zakresie produkcji. Ty samym pogorszenie wskaźnika efektywności środków obrotowych z tego tytułu nie może być oceniane
negatywnie.
Odnosi się to również do papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu. Ich udział w majątku obrotowym jest rezultatem
prowadzonej przez firmę polityki finansowej w zakresie obrotu papierami wartościowymi (obligacje, akcje, weksle zakupione w celu
odsprzedaży).
Wskaźnik rotacji środków obrotowych stanowi relację przychodów ze sprzedaży do przeciętnego stanu środków obrotowych:
Wyrazem efektywności wykorzystania środków obrotowych jest szybkość obrotu, zmieniająca ich formę od materiałów i rozliczeń
międzyokresowych czynnych do produkcji nie zakończonej i wyrobów gotowych, należności, środków pieniężnych i papierów
wartościowych przeznaczonych do obrotu. Wynika stąd konieczność analizowania każdej z tych grup oddzielnie.
Ogólnie pożądana jest maksymalizacja ilości obrotów (wzrost wskaźnika rotacji środków obrotowych), oznaczająca wzrost szybkości
krążenia. Wzrost szybkości krążenia środków obrotowych może oznaczać zmniejszenie wartości aktywów obrotowych. Łączy się to
ze zwolnieniem części źródeł ich finansowania. W przypadku gdy aktywa obrotowe finansowane są kapitałami obcymi: kredytami i
pożyczkami, powoduje to zmniejszenie płaconych odsetek, a więc zmniejszenie kosztów.
Wzrost wykorzystania środków obrotowych oznacza jednocześnie polepszenie sytuacji płatniczej, ocenianej w oparciu o wskaźnik
bieżącej płynności.
Różnice wynikające z porównania wskaźnika rotacji majątku obrotowego ze średnią w branży tkwią zwykle w nadmiernych zapasach,
wysokim stanie należności uzasadnionym polityką pieniężną bądź nieprawidłową windykacją należności.
Wskaźnik rotacji środków trwałych jest relacją między wartością sprzedaży a stanem środków trwałych firmy:
Wskaźnik ten informuje o produktywności środków trwałych. Określa on wartość sprzedaży przypadającą na 1 złotówkę
zaangażowanego majątku trwałego.
Wielkość powyższej relacji kształtuje się pod wpływem zmian wielu czynników, takich jak np. zmiany w strukturze asortymentowej
produkcji i jej jakości, zmian cen, zmian organizacyjnych itp. Poziom tego wskaźnika jest uzależniony od kapitałochłonności procesu
wytwarzania. Pożądana jest tendencja rosnąca tej relacji. Oznacza ona wzrost efektywności gospodarki w zakresie majątku trwałego.
Najbardziej syntetycznym wskaźnikiem oceny efektywności gospodarowania majątkiem firmy jest wskaźnik produktywności
aktywów ogółem . Wskaźnik ten ustala się jako stosunek przychodów ze sprzedaży i przeciętnego stanu majątkiem ogółem:
Wielkość tego wskaźnika zależy od wielkości przychodów ze sprzedaży i wartości całego majątku. Pożądany wzrost wskaźnika
oznacza zwiększenie produkcji przypadającej na jednostkę zaangażowanego majątku. Jego wielkość w dużym stopniu zależy od
specyfiki branży. W przemysłach o wysokiej kapitałochłonności jest niski, natomiast w przemysłach o dużym udziale pracy ludzkiej i
niskiej kapitałochłonności jest wysoki.
Analiza zadłużenia
Aby ocenić możliwości firmy do sprostania zobowiązaniom długoterminowym, a jednocześnie strukturę jej finansowania, należy
sprawdzić, w jakim stopniu jej działalność jest sfinansowana środkami pochodzącymi z wkładów właścicieli, a w jakim ze środków
pochodzących od wierzycieli i czy zyski jakie osiąga wystarczają im na spłatę odsetek od zaciągniętych kredytów. Służą temu
wskaźniki wspomagania finansowego.
W przeciwieństwie do wskaźników płynności, oceniających pozycję finansową w krótkim czasie, wskaźniki tej grupy wykorzystywane
są do oceny sytuacji firmy w dłuższym okresie. Umożliwiają one ocenę długoterminowej wypłacalności.
W ramach tej grupy można wyróżnić dwa rodzaje wskaźników:
wskaźniki informujące o strukturze kapitału i finansowaniu majątku, a więc wskaźniki obrazujące poziom zadłużenia (wskaźniki
struktury finansowania) ,
wskaźniki charakteryzujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia, czyli spłaty zadłużenia wraz z odsetkami (wskaźniki
przedstawiające zdolność przedsiębiorstwa do obsługi długu) .
Wskaźniki te są istotne szczególnie z punktu widzenia wierzycieli, którzy przy ich pomocy są w stanie określić ryzyko związane z
pożyczaniem przedsiębiorstwu dalszych środków. Poziom zadłużenia przedsiębiorstwa wpływa w dużym stopniu zarówno na możliwą
do osiągnięcia stopę zwrotu z kapitału jak i poziom ryzyka związanego z angażowaniem kapitału. Stopień zadłużenia przedsiębiorstwa
określa możliwości w zakresie pozyskiwania dalszych pożyczek oraz warunków, na jakich ewentualnie będą one udzielane. Im
większy jest stopień zadłużenia, tym trudniej uzyskać nowe kredyty, tym lepsze musi być ich zabezpieczenie i tym wyższe będzie
oprocentowanie.
Wśród wskaźników tego obszaru analizy wymienić należy w szczególności:
wskaźniki struktury finansowania:
wskaźnik ogólnego zadłużenia,
wskaźnik zadłużenia kapitału własnego,
wskaźnik zadłużenia długoterminowego,
wskaźniki zdolności przedsiębiorstwa do obsługi zadłużenia:
wskaźnik wiarygodności kredytowej,
wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych,
wskaźnik pokrycia kapitałów obcych nadwyżką finansową.
Wskaźnik ogólnego zadłużenia wyraża relację zobowiązań ogółem do aktywów ogółem i pokazuje, jaka część aktywów pochodzi z
długu. Stanowi on informację o ryzyku, jakie zostało przeniesione z właścicieli firmy na kredytodawców.
Należy zauważyć, że przy obliczaniu tego wskaźnika uwzględnia się całość zobowiązań firmy, zarówno bieżących, jak i
długoterminowych. W gospodarce rynkowej bezpieczny poziom tego wskaźnika uzależnia się nie tylko od polityki fiskalnej i polityki
kredytowej, ale także od rentowności prowadzonej działalności gospodarczej. Wykorzystanie kapitału obcego przyczynia się do
podniesienia rentowności kapitału własnego dzięki wykorzystaniu dźwigni finansowej a minimalizacja tego wskaźnika ogranicza tego
typu możliwości.
Typowa wartość tego wskaźnika w warunkach polskich wynosi około 30% do 40%, co wynika przede wszystkim z braku zadłużenia
długoterminowego. Zgodnie z jedną ze złotych zasad bankowości nie należy pożyczać przedsiębiorstwu więcej pieniędzy niż wynosi
wartość jego kapitału własnego. W takiej sytuacji wskaźnik ten nie powinien przekraczać 50%. Jednak doświadczenie wykazuje, że
jest to możliwe. Przedsiębiorstwo zawsze ma możliwość osiągania bardzo wysokiego poziomu zadłużenia wykorzystując zobowiązania
z tytułu dostaw.
Spadek poziomu wskaźnika ogólnego zadłużenia oznacza zmniejszenie stopnia zadłużenia przedsiębiorstwa, a tym samym wzrost
jego samodzielności finansowej (samofinansowania) i umocnienie jego pozycji finansowej.
Wzrost wskaźnika to zwiększenie zaangażowania kapitałów obcych, wiążące się z koniecznością zwrotu pożyczonego kapitału wraz z
odsetkami w odpowiednim terminie, ale również możliwość osiągnięcia korzyści pochodzących z pozytywnego oddziaływania dźwigni
finansowej. Wzrost zobowiązań w stosunku do majątku może mieć uzasadnienie głównie wówczas, gdy przeciętne oprocentowanie
kredytów i pożyczek jest niższe od stopy rentowności majątku osiąganej przez przedsiębiorstwo.
Właściciele kapitału pożyczkowego, czyli właściciele obligacji, kredytodawcy (pożyczkodawcy) preferują niski poziom tego wskaźnika,
gdyż zapewnia on im np. w przypadku likwidacji firmy, zwrot ich kapitału.
Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (określany także mianem "przekładni kapitałowej") określa proporcje pomiędzy całością
zobowiązań przedsiębiorstwa a jego kapitałem własnym:
Jest to typowy wskaźnik zadłużenia stosowany w praktyce gospodarki rynkowej. Określa on wielkość kapitałów obcych
przypadających na jednostkę kapitałów własnych.
Normy tego wskaźnika są bardzo różne. W USA dla małych przedsiębiorstw tolerowany jest wskaźnik wynoszący 3:1, jednak banki
niechętnie udzieliłyby kredytu średniemu lub wielkiemu przedsiębiorstwu, w którym wskaźnik ten nie osiągnąłby relacji 1:1.
Ogólnie można wskazać, że im niższy jest poziom wskaźnika, tym korzystniej należy oceniać sytuację finansową firmy. Jednakże w
przypadku, gdy zysk operacyjny przed płatnością odsetek i opodatkowaniem jest na tyle wysoki, że firma mogłaby wykorzystywać
dodatnie działanie dźwigni finansowej, to wtedy zbyt niski poziom wskaźnika informuje o mało efektywnym zarządzaniu
przedsiębiorstwem. Z kolei wskaźnik zbyt wysoki, a zwłaszcza ciągle rosnący poziom tego wskaźnika może sygnalizować o
niebezpieczeństwie wystąpienia problemów z tytułu nadmiernego zadłużenia.
Znaczenie struktury kapitałowej wynika z zasadniczej różnicy między zadłużeniem a własnymi źródłami finansowania. W
przeciwieństwie do kapitału własnego zobowiązania zarówno bieżące, jak i długoterminowe muszą być spłacone i to bez względu na
kondycję finansową firmy. Za korzystanie z kredytów i pożyczek przedsiębiorstwo musi jeszcze dodatkowo płacić odsetki. Im większy
jest udział zadłużenia w strukturze kapitału przedsiębiorstwa, tym wyższe są koszty obsługi długu i tym samym większe
prawdopodobieństwo nie wywiązania się z płatności odsetek i rat kapitałowych. Wyższy udział zadłużenia oznacza zatem większy
stopień ryzyka finansowego. Ryzyko to jest jednak równoważone przez potencjalnie wysokie zyski, wynikające z działania dźwigni
finansowej. Angażowanie w firmie obcych kapitałów stwarza możliwość zwiększenia rentowności kapitałów własnych, może jednak
prowadzić również (w sytuacji zmniejszenia zysku) do niemożności wywiązania się przedsiębiorstwa ze swoich zobowiązań. Są to
zalety i wady wysokiego poziomu przekładni kapitałowej.
Zaprezentowane wskaźniki przedstawiały strukturę całego kapitału. W ocenie długoterminowej wypłacalności przedsiębiorstwa
szczególnie ważna jest struktura kapitału długoterminowego, czyli kapitału stałego.
Wskaźnik relacji zobowiązań długoterminowych do kapitału własnego stanowi pogłębienie treści wskaźnika zaangażowania ogółu
kapitałów obcych do kapitałów własnych. Określa on tym samym proporcję źródeł finansowania w ramach kapitału stałego. Mierzy
stopień ryzyka związanego z zaciąganiem długoterminowych kredytów i pożyczek.
Wskaźnik kształtujący się powyżej jedności wskazuje na przewagę w strukturze kapitału stałego zadłużenia długoterminowego. W
krajach zachodnich uważa się, że przedsiębiorstwo produkcyjne osiągające relację długu do kapitału powyżej 30% charakteryzuje się
wysokim stopniem zadłużenia, co jednak wcale nie jest równoznaczne z negatywną oceną takiego poziomu wskaźnika. Co więcej,
większość przedsiębiorstw zachodnich należałoby określić jako silnie zadłużone, osiągają one bowiem wartość wskaźnika rzędu
45-55%. Dlatego ogólnie mówi się, że pożądana wielkość tego wskaźnika powinna być mniejsza od 0,5. W przypadku wzrostu ponad
ten wzorcowy poziom banki udzielając kredytu żądają zabezpieczeń w postaci gwarancji, hipoteki itp.
W Polsce typowa wartość tego wskaźnika wynosi od 0 do 0,3 (30%), z reguły jednak jest bliska zeru. Przedsiębiorstwa polskie
generalnie unikają zaciągania zobowiązań długoterminowych ze względu na wyższy niż w przypadku zobowiązań krótkoterminowych
koszt odsetek oraz nieprzewidywalność jego poziomu. Bardziej opłaca się obracać zobowiązaniami krótkoterminowymi. Również
wierzyciele wolą udzielać pożyczek lub kredytów krótkoterminowych, ze względu na niższy poziom ryzyka. Na wysoki poziom
zadłużenia mogą sobie pozwolić takie przedsiębiorstwa, które osiągają wysoką rentowność i mają bardzo stabilne źródła przychodów.
Wraz ze spadkiem tempa inflacji należy oczekiwać zwiększonego zainteresowania przedsiębiorstw zaciąganiem zobowiązań
długoterminowych, co będzie sprzyjać właściwej strukturze finansowania majątku. Finansowanie majątku trwałego kredytami
krótkoterminowymi z punktu widzenia teorii jest nieprawidłowe i ryzykowne, jakkolwiek tańsze niż wykorzystanie w tym celu
zobowiązań długoterminowych.
Obecnie można już zauważyć rosnące zainteresowanie przedsiębiorstw długoterminowymi źródłami finansowania, przede wszystkim
kredytem bankowym, wydaje się jednak, że na rozwój rynku obligacji długoterminowych emitowanych przez przedsiębiorstwa przyjdzie
jeszcze poczekać. Szczególnie obniżenie się kosztu finansowania długoterminowego powinno doprowadzić do wzrostu poziomu
zadłużenia przedsiębiorstw, co powinno zbliżyć wartość wskaźnika struktury kapitału do poziomu typowego dla przedsiębiorstw
zachodnich.
Wadą wskaźników struktury finansowania jest to, że mierzy on jedynie poziom zadłużenia przedsiębiorstwa, nie informując o
obciążeniu przedsiębiorstwa obsługą zadłużenia. Wady te eliminują wskaźniki charakteryzujące zdolność przedsiębiorstwa do obsługi
długu, czyli do zwrotu pożyczonego kapitału wraz z odsetkami.
Wskaźnik wiarygodności kredytowej wyraża zdolność przedsiębiorstwa do spłaty kredytów. Istota wskaźnika wiarygodności
kredytowej sprowadza się do oceny możliwości przedsiębiorstwa w zakresie spłat rocznych rat kapitałowych wraz z odsetkami, w
szczególności rat kredytów długoterminowych.
Wskaźnik ten informuje, ile razy zysk w działalności przedsiębiorstwa (sprzedaż netto - koszty własne sprzedaży) pokrywa roczne
spłaty kredytu długoterminowego i odsetki od niego, czyli obsługę kredytu. Określa on więc stopień zabezpieczenia obsługi kredytu
przez wygospodarowany w przedsiębiorstwie zysk.
Według tego wskaźnika zysk brutto i odsetki powinny wystarczyć na pokrycie rocznej raty kapitałowej wraz z odsetkami. Gdy
wskaźnik ten jest mniejszy od 1, przedsiębiorstwo nie posiada pełnej zdolności do obsługi długu.
Im wyższy (ponad 1) poziom wskaźnika wiarygodności kredytowej, tym przedsiębiorstwo charakteryzuje się większą zdolnością do
terminowego oddania pożyczonego kapitału (wraz z odsetkami). Na pozytywną ocenę zasługuje każdy wzrost wskaźnika, gdyż
zmniejsza prawdopodobieństwo niewypłacalności.
Wskaźnik pokrycia odsetek zyskiem stanowi relację zysku przed opodatkowaniem powiększonego o odsetki do wielkości tych
odsetek:
Wskaźnik ten pomija spłatę samego kredytu, a wyraża tylko zdolność przedsiębiorstwa do opłacenia odsetek od zaciągniętych
kredytów i pożyczek z wygospodarowanego zysku powiększonego o odsetki. W efekcie przyjmuje się, że kredyt nie będzie spłacany z
zysku, lecz że jego spłata zostanie rozłożona w czasie poprzez przedłużanie płatności istniejącego długu lub zaciągnięcie nowej
pożyczki, w celu spłacenia poprzedniej. Jeżeli zarówno odsetki, jak i kwota kredytu muszą być spłacone z zysku jednocześnie, nie ma
wówczas potrzeby liczenia tego wskaźnika.
Zysk brutto ujmowany łącznie z odsetkami określa maksymalną kwotę, jaką firma mogłaby przeznaczyć na spłatę odsetek, nie
ponosząc przy tym żadnych strat.
Omawiany wskaźnik informuje o tym, ile razy zysk brutto powiększony o odsetki przewyższa ich kwotę. Interesuje on przede
wszystkim kredytodawców i pożyczkodawców, stanowiąc kryterium wypłacalności kredytobiorców (pożyczkobiorców). Im wyższy jest
poziom wskaźnika, czyli większa różnica między kwotą odsetek a środkami finansowymi, które mogłyby być przeznaczone na ich
pokrycie, tym korzystniej należy ocenić wypłacalność kredytobiorców (pożyczkobiorców). Im wskaźnik wyższy od jedności, tym
większe prawdopodobieństwo, że nawet w przypadku okresowego zmniejszenia zysku firma będzie w stanie spłacać odsetki.
W omawianych wskaźnikach zysk jest przyjmowany według wartości przed opodatkowaniem, ponieważ odsetki stanowią koszt
uzyskania przychodu.
Do oceny zdolności przedsiębiorstwa do obsługi długu wykorzystuje się też wskaźniki oparte na przepływie środków pieniężnych.
Projekty inwestycyjne ocenia się bowiem na podstawie analizy przepływów środków pieniężnych.
Kolejnym wskaźnikiem oceniającym stopień wypłacalności przedsiębiorstwa w długim okresie jest wskaźnik pokrycia kapitałów
obcych nadwyżką finansową z działalności przedsiębiorstwa, obejmującą zysk netto i amortyzację:
- wskaźnik pokrycia kapitałów obcych z cash flow =
Wskaźnik ten informuje o zdolności przedsiębiorstwa do spłaty zadłużenia ze źródeł wewnętrznego finansowania (nadwyżki
finansowej). Odwrotność wskaźnika określa, ile lat trwałaby spłata ogółu zobowiązań przedsiębiorstwa (przy założeniu, że będzie ono
osiągać w kolejnych latach taką samą kwotę nadwyżki finansowej).
Wzrost wskaźnika zasługuje na ocenę pozytywną, jako że oznacza skrócenie czasu spłaty zadłużenia.
Analiza rentowności
Wskaźniki rentowności przedstawiają efektywność finansową działalności gospodarczej przez relatywne powiązanie wyniku
finansowego z przychodami ze sprzedaży i kosztami ich uzyskania oraz zasobami majątkowymi, kapitału własnego i przeciętnego
stanu zatrudnienia. Informują one o szybkości zwrotu zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału. Mogą one służyć nie tylko do
oceny przedsiębiorstwa, ale i do oceny zdolności kierownictwa przedsiębiorstwa do generowania zysków z zaangażowanych środków.
Wskaźniki rentowności są uważane za najbardziej syntetyczne mierniki oceny działalności gospodarczej firmy. Na ich poziom wpływa
całokształt zjawisk i procesów gospodarczych zachodzących w firmie. Można zatem stwierdzić, że kształtują się one także pod
wpływem tych aspektów działalności, które są szczegółowo charakteryzowane za pomocą wcześniej omawianych wskaźników. Ten
syntetyczny charakter jest niewątpliwie poważną zaletą wskaźników rentowności. Z drugiej jednak strony, odzwierciedlając
skumulowany wpływ różnych zjawisk i procesów, wskaźniki te nie informują o konkretnych przyczynach oraz przejawach
nieprawidłowości występujących w przedsiębiorstwie. Kompleksowa analiza i ocena działalności firmy wymaga zatem stosowania
różnych wskaźników.
W zależności od przyjętej podstawy odniesienia wyróżnia się trzy podstawowe grupy wskaźników rentowności:
wskaźniki rentowności sprzedaży (rentowność handlowa),
wskaźniki rentowności majątku (rentowność ekonomiczna),
wskaźniki rentowności zaangażowanych kapitałów własnych (rentowność finansowa) oraz
wskaźnik rentowności zasobów osobowych.
W analizie rentowności sprzedaży wykorzystuje się najczęściej wskaźnik rentowności sprzedaży netto (zwany także marżą
zysku netto). Jest on relacją wyniku finansowego netto do wartości sprzedaży i informuje o tym, ile wyniku finansowego netto uzyskuje
się z jednego złotego uzyskanych przychodów ze sprzedaży.
Jest on najczęściej wykorzystywany do prezentacji efektów finansowych uzyskanych ze sprzedaży produktów lub towarów.
Tendencja rosnąca lub dodatnie odchylenie tego wskaźnika przy porównaniach dwóch okresów świadczyć mogą nie tylko o
rozszerzaniu działalności gospodarczej przez wzrost sprzedaży i jej odpowiednią strukturę asortymentową, lecz także o osiąganiu
korzystniejszych cen sprzedaży i obniżaniu jednostkowych kosztów własnych.
Im wartość tego wskaźnika jest wyższa, tym efektywność finansowa firmy jest wyższa. Im niższy jest ten wskaźnik, tym większa
wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia określonej kwoty zysku.
Wielkość wskaźnika rentowności sprzedaży netto jest uzależniona od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. W praktyce na ogół
powtarza się zależność, iż zyskowność jest niższa przy wytwarzaniu wyrobów charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i
możliwością szybkiej ich sprzedaży. Natomiast wyższa marża zyskowności jest niezbędna w sytuacji dłuższego cyklu
eksploatacyjnego. Przy takim cyklu wyższa rentowność sprzedaży netto powinna skompensować większą skalę kosztów zamrożenia
środków i ryzyka. Toteż, poza obserwacją poziomu wskaźnika rentowności w czasie należy porównać go również ze wskaźnikami w tej
samej branży oraz ze wskaźnikami średniobranżowymi.
Przy obliczaniu wskaźników rentowności sprzedaży należy mieć świadomość, że poziom wskaźników może podlegać manipulacjom,
tak jak podatna na manipulacje jest wartość wyniku finansowego.
Rentowność ekonomiczna informuje o wielkości zysku netto przypadającego na jednostkę wartości zaangażowanego w
przedsiębiorstwie majątku. Relację zysku netto do wartości majątku ogółem obrazuje wskaźnik zyskowności majątku (zwany
również wskaźnikiem zwrotu z majątku).
Wskaźnik ten wyznacza ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowania zysku, czyli pokazuje, jak efektywnie firma
zarządza swoimi aktywami. Im wartość tego wskaźnika jest wyższa tym korzystniejsza jest sytuacja firmy.
Typowa wartość tego wskaźnika wynosi kilka procent (5-8%). Wartość ta dla przedsiębiorstw handlowych i usługowych powinna być
wyższa niż dla przedsiębiorstw produkcyjnych. Poziom wskaźnika informuje o efektywności wykorzystania majątku. Niski poziom
wskaźnika może świadczyć o przeinwestowaniu przedsiębiorstwa i posiadaniu przezeń nadmiernego majątku. Poziom tego wskaźnika
jest oczywiście uzależniony od ilości zmiennej kwoty zysku, ale generalnie w większości przypadków można zauważyć, że wykazuje
on dość dużą stabilność w czasie. Wartość wskaźnika rentowności aktywów jest również uzależniona od branży, w jakiej działa
przedsiębiorstwo. W branżach kapitałochłonnych (hutnictwo, przemysł stoczniowy) wskaźnik ten jest bardzo niski, w branżach nie
wymagających dużej wartości majątku (handel, większość usług) jest z reguły odpowiednio wyższy.
Zasadniczym walorem wskaźników rentowności majątku jest to, że uwzględniają one
szerzej niż inne wskaźniki rentowności
wpływ
na wynik finansowy efektywności wykorzystania zaangażowanych zasobów majątkowych. W ich rosnącym poziomie ujawnia się
maksymalizacja obrotu i obniżka kosztów własnych oraz racjonalna gospodarka majątkiem trwałym i obrotowym, jak też rozmiar i
efekty ekonomiczne działalności inwestycyjnej. Wskaźnik tego rodzaju stymuluje eliminowanie zbędnych i nadmiernych zapasów oraz
środków trwałych.
Wskaźnik rentowności majątku w toku porównań w czasie wykazywać może niekiedy znaczne skoki, wynikające ze zmian w stanie
majątku. Przykładowo, jeśli następuje zakończenie większych inwestycji budowlano-wyposażeniowych i oddanie ich do eksploatacji, to
wskaźnik ulega
przynajmniej przejściowo
zmniejszeniu.
W innych rodzajach wskaźników rentowności majątku wyróżnić można dwa dodatkowe wskaźniki określające:
rentowność majątku trwałego,
rentowność majątku obrotowego.
Wskaźniki powyższe są w istocie rozwinięciem ogólnego, podstawowego wskaźnika rentowności majątku ogółem. Pozwalają one
określić stopień efektywności finansowej poszczególnych grup majątku przedsiębiorstwa. Efektywność ta może zmieniać się w różnym
stopniu w zależności od zmian zakresu zaangażowanego majątku.
Wskaźnik rentowności majątku, stanowiący relację zysku netto do całości majątku, charakteryzuje się dużym stopniem syntezy i
stwarza możliwość różnokierunkowego badania dedukcyjnego. W najbardziej ogólnym ujęciu analiza przyczynowa tego wskaźnika
zmierzać może do wyodrębnienia wpływu zysku netto i majątku na zmiany jego poziomu. Wyjaśniają to następujące wzory:
W innym ujęciu analitycznym wskaźnik rentowności majątku może być potraktowany jako iloczyn wskaźnika rentowności obrotu
(sprzedaży) i wskaźnika obrotowości (produktywności) majątku. Odpowiedni wzór obliczeniowy wygląda następująco:
W rozliczeniu analizy przyczynowej
pierwszy wskaźnik określa stopień osiąganej efektywności finansowej poniesionych nakładów i
przychodów ze sprzedaży, drugi natomiast
stopień efektywności wykorzystania zaangażowanego w działalności majątku trwałego i
obrotowego. Obliczenie wpływu wymienionych wskaźników cząstkowych na ogólny wskaźnik rentowności majątku przy zastosowaniu
metody kolejnych podstawień przebiega w sposób następujący:
gdzie:
ZM
wskaźnik rentowności majątku,
ZP
wskaźnik rentowności sprzedaży,
PM
wskaźnik obrotowości majątku.
Rentownością finansową interesują się przede wszystkim akcjonariusze. Pozwala on bowiem określić stopę zysku, jaką przynosi im
inwestycja w dane przedsiębiorstwo. Wyraża ją relacja zysku netto do kapitału własnego określana mianem wskaźnika rentowności
kapitału własnego netto (lub stopą zwrotu z kapitału):
Wskaźnik ten wyraża wielkość zysku przypadającego na jednostkę zaangażowanego w przedsiębiorstwie kapitału własnego.
Zainteresowani są nim w szczególności właściciele (akcjonariusze, udziałowcy), gdyż wyraża on stopień zwrotu zainwestowanych
przez nich kapitałów.
Wartość wskaźnika podlega ocenie na podstawie porównania z wartościami osiąganymi przez przedsiębiorstwa konkurencyjne, ale
również z innymi możliwościami lokowania kapitału, takimi jak lokaty bankowe, lokaty w obligacje, papiery komercyjne przedsiębiorstw
itp.
Im wartość wskaźnika zwrotu kapitału jest wyższa, tym korzystniejsza jest sytuacja finansowa przedsiębiorstwa
rośnie stopień
opłacalności zainwestowanego kapitału. Wyższa efektywność kapitału własnego stwarza bowiem możliwość uzyskania wyższych
dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa
stwarza zachętę dla inwestorów.
Wskaźnik rentowności kapitału własnego w toku analizy przyczynowej potraktować można jako iloczyn wskaźnika rentowności
majątku i wskaźnika zaangażowania majątku w stosunku do kapitału własnego. Ujęcie to przedstawia poniższy wzór:
Uwzględniając dalej poprzednie przekształcenie analityczne wskaźnika rentowności majątku, wskaźnik rentowności kapitału własnego
może być potraktowany jako iloczyn poniższych trzech wskaźników:
wskaźnik rentowności kapitału własnego =
W ten sposób wskaźnik rentowności kapitału własnego jest syntetycznym wyrazem zależności nie tylko zysku i kapitału własnego,
lecz także przychodu ze sprzedaży i całości zaangażowanego majątku. Stosując odpowiednie rozliczenia przyczynowe ustalić można
wpływ poszczególnych wskaźników cząstkowych na syntetyczny wskaźnik rentowności kapitału własnego.
Ostatnim wskaźnikiem rentowności jest wskaźnik rentowności zasobów osobowych. Tego rodzaju wskaźnik jest formą syntetycznego
ujęcia efektu finansowego przedsiębiorstwa wypracowanego przeciętnie przez jednego zatrudnionego. Wskaźnik ten jest bowiem
relacją wyniku finansowego do przeciętnego stanu zatrudnienia.
W analizie przyczynowej wskaźnik rentowności zatrudnienia może być potraktowany jako iloczyn wskaźnika rentowności majątku i
wskaźnika zaangażowania majątku na jednego zatrudnionego lub jako iloczyn wskaźnika rentowności sprzedaży (obrotu) i wskaźnika
wydajności pracy na jednego zatrudnionego. Przedstawiają to poniższe wzory:
Jeżeli połączymy powyższe elementy, wskaźnik rentowności zatrudnienia może być traktowany jako iloczyn następujących trzech
czynników:
wskaźnik rentowności zatrudnienia =
Poziom tego wskaźnika zależy od specyfiki branży. Stąd istotnych informacji o stopniu wykorzystania pracowników dostarczą
porównania wydajności pracy nie tylko w kolejnych okresach funkcjonowania przedsiębiorstwa, ale i z wydajnością innych firm w
branży oraz z wielkościami średniobranżowymi.
Analiza wartości rynkowej
Odrębną grupę wskaźników rentowności stanowią wskaźniki zyskowności jednostkowej. Wskaźniki te charakteryzują wysokość zysku
przypadającego na jeden udział lub jedną akcję, a podstawą ich ustalenia jest zysk netto, zysk podziału pomiędzy udziałowców lub
akcjonariuszy, a także dywidenda pomniejszona o część należną posiadaczom akcji uprzywilejowanych. Stąd też wskaźniki
zyskowności jednostkowej wykorzystywane są w ocenie efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw mających charakter spółki
udziałowej lub spółki akcyjnej.
Do ustalania wskaźników wartości rynkowej nie wystarczą tylko informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych. Niektóre wskaźniki
wymagają dla ich obliczenia danych o ilości udziałów lub ilości akcji, o cenie transakcyjnej udziału lub o cenie rynkowej akcji.
Wskaźniki te obejmują dwie grupy wskaźników:
pierwszą grupę stanowią wskaźniki zyskowności liczone w oparciu o ilość udziałów lub akcji (uznawane za wskaźniki wewnętrzne)
do drugiej grupy zalicza się wskaźniki, których podstawą ustalenia jest cena transakcyjna udziału lub cena rynkowa akcji (wskaźniki
zewnętrzne)
Wskaźniki pierwszej grupy to m.in.:
wskaźnik zyskowności jednego udziału (lub jednej akcji)
wskaźnik maksymalizacji zysku do podziału lub maksymalizacji dywidendy
Do wskaźników drugiej grupy zaliczamy:
wskaźnik stopy dywidendy,
wskaźnik pokrycia zysku netto ceną rynkową akcji,
Wskaźnik zyskowności jednego udziału określa jaka wartość zysku netto przypada na jeden udział (akcję w obiegu).
Z punktu widzenia udziałowców (lub akcjonariuszy) jest to bardzo ważna informacja, określająca wielkość dochodu z posiadanych
akcji. Określa on maksymalną możliwą do uzyskania wysokość dochodu z jednego udziału lub jednej akcji. Tendencja rosnąca tego
wskaźnika i jego wysoki poziom mogą spowodować wzrost ceny transakcyjnej udziału lub ceny rynkowej akcji w najbliższym czasie.
Wartość tego wskaźnika jest niestety nieporównywalna ze wskaźnikami dla innych przedsiębiorstw, ponieważ akcje różnych
przedsiębiorstw mają różne wartości nominalne i rynkowe. Informacja, że zysk na jedną akcję wynosi 20 groszy jest inaczej
interpretowana, jeśli cena akcji na rynku wynosi 2,40 złotych, a inaczej jeśli wynosi 24 złote. Dla inwestora
posiadacza akcji istotne
jest więc w zasadzie tylko to, czy zysk na jedną akcję wzrasta czy spada i jakie są przyczyny tych zmian. Należy również pamiętać,
że tylko część tego zysku może zostać wypłacona właścicielom, reszta musi pozostać w przedsiębiorstwie, aby finansować jego
rozwój.
Wskaźnik maksymalizacji zysku do podziału lub maksymalizacji dywidendy obliczany jest według wzoru:
wskaźnik maksymalizacji zysku do podziału =
Prezentowany wskaźnik określa stopień, do wysokości którego zysk wypłacany na 1 udział lub dywidenda jednostkowa jest pokrywana
zyskiem netto. Wskaźnik ten może przyjmować wysokość:
< 1
w przypadku, gdy ilość wyemitowanych akcji jest większa niż ilość akcji sprzedanych, a wysokość zysku do podziału pomiędzy
akcjonariuszy tylko nieznacznie jest mniejsza od zysku netto. W tej sytuacji, aby uniknąć w przyszłości zmniejszenia kapitałów
własnych, pożądane jest skorygowanie wysokości zysku przeznaczonego do podziału pomiędzy akcjonariuszy do poziomu wskaźnika
równego co najmniej 1. Skorygowanie to można przeprowadzić w oparciu o następujący wzór:
skorygowana wysokość zysku do podziału pomiędzy akcjonariuszy =
Zamiast 1 można podstawić pożądaną wysokość wskaźnika maksymalnego dywidendy.
= 1
co oznacza, iż cały zysk netto rozdysponowany został pomiędzy udziałowców lub akcjonariuszy, bądź też zachowano takie
same proporcje pomiędzy zyskiem netto a dywidendą, jakie występują pomiędzy ilością akcji wyemitowanych i akcji sprzedanych.
Wskaźnik ten w wysokości 1 sugeruje, iż w przyszłości w spółce mogą wystąpić problemy finansowe w wyniku zmiany struktury
kapitałów,
> 1
wskazuje na zyski zatrzymane, a to powinno zapewnić w przyszłości osiąganie relatywnie lepszych wyników ekonomicznych.
Omawiany wskaźnik dostarcza także informacji (w sytuacji, gdy jego wysokość kształtuje się powyżej 1) o dopuszczalnej obniżce
zysku netto, nie powodującej zmniejszenia zysku do podziału pomiędzy udziałowców lub wypłaty dywidendy.
Wskaźnik stopy dywidendy, który określa jaki procent ceny rynkowej akcji stanowi dywidenda jednostkowa, oblicza się według
wzoru:
Stopa dywidendy umożliwia akcjonariuszom ocenę opłacalności lokowania kapitałów w akcje danej spółki. Może stanowić kryterium
wyboru kierunku inwestowania, lokaty kapitałów.
Stopa dywidendy określa bieżącą stopę zwrotu właściciela akcji, wynikającą z otrzymywanych dywidend. Ponieważ dywidenda stanowi
jedynie część zysku (pozostałą przeznacza na rozwój przedsiębiorstwa), z punktu widzenia akcjonariusza jest to dochód, który można
skonsumować, nie powodując uszczuplenia realnej wartości zainwestowanego w akcje kapitału.
Stopa dywidendy jest w warunkach polskich stosunkowo niska, ponadto nie wszystkie spółki wypłacają dywidendy. Wynosi ona od ok.
0,5% do ok. 8,0%, średnia oscyluje wokół 2,5% w stosunku do wartości rynkowej akcji.
Rosnąca wartość wskaźnika oznacza wyższe korzyści posiadaczy akcji w postaci dywidendy, ale także sygnalizuje wzrost ryzyka.
Wyższa stopa dywidendy wiąże się bowiem z wyższym ryzykiem.
Dywidenda nie stanowi jednak głównego dochodu posiadacza akcji, tym dochodem jest wzrost wartości rynkowej posiadanych akcji. W
Polsce bardzo niewielu inwestorów kupuje akcje dla dywidend. Możliwa jest również wypłata dywidend w postaci akcji
przedsiębiorstwa. Wtedy posiadacz akcji w ogóle nie otrzymuje gotówki.
Należy pamiętać, że nawet tak niewielkie dywidendy mogą stanowić istotne obciążenie dla przedsiębiorstwa. Na przykład stopa
dywidendy wynosząca 5% może być osiągnięta kosztem przeznaczenia na dywidendy 50% zysku. Polskie przedsiębiorstwa
przeznaczają na dywidendę (o ile ją w ogóle wypłacają) najczęściej 20
25% zysku, ale są i takie (nieliczne), które na dywidendę
przeznaczają ponad 50% osiągniętego zysku. Wynika to z dużych potrzeb inwestycyjnych przedsiębiorstw szybko rozwijających się
lub podejmujących wysiłek restrukturyzacji. W krajach zachodnich na dywidendę przeznacza się najczęściej od 40% do 60% zysku.
Wskaźnik pokrycia zysku netto ceną rynkową akcji przedstawia relację rynkowej ceny akcji do zysku netto przypadającego na
jedną akcję:
Na podstawie tego wskaźnika można dokonywać porównań opłacalności lokat kapitałowych. Określa on, jaką wielokrotność rocznego
zysku trzeba zapłacić, aby stać się posiadaczem jednej akcji. Wskaźnik ten charakteryzuje stopień pokrycia zysku na 1 akcję ceną
rynkową, wskazuje, ile razy cena rynkowa akcji jest większa od zysku przypadającego na 1 akcję. Stanowi też przybliżoną miarę faktu
nadmiernie wysokiego kursu lub też niedoszacowania kursu akcji na giełdzie.
Wskaźnik ten informuje, za ile lat zwróci się inwestycja w akcje. Jeśli np. wskaźnik ten wynosi 10, oznacza to, że cena zakupu akcji
zwróci się po 10 latach (przy założeniu, że zyski nie będą wzrastać). Przy takim poziomie wskaźnika stopa zwrotu z kapitału wynosi
nieco poniżej 10% rocznie (z tym, że chodzi tu o zysk wypracowany przez przedsiębiorstwo, a nie wypłacony w postaci dywidendy).
Można ją porównać np. z oprocentowaniem depozytów bankowych czy stopą dochodowości innych lokat.
Gdy wskaźnik ten osiągnie wysoki poziom, inwestorzy mogą być nadal zainteresowani kupnem akcji w przypadku optymistycznych
przewidywań dotyczących poziomu zysków. Stąd uzasadnienie rzeczywistej wartości akcji jest kwestią osądu, który między innymi
zależy od spodziewanego poziomu rentowności przedsiębiorstwa.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Analiza wskaźnikowa sprawnośćAnaliza wskaźnikowa Gdańska w latach 1996 2000analiza wskaźnikowa 1kopia analiza wskaznikowa4 analiza wskaznikowa 1Prowadzenie analiz wskaźnikowychAnaliza wskaznikowa cz 1Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego Tom 1 Sprawozdanie finasoweAnaliza wskaźnikowa sprawozdania finansowego Tom 1 Sprawozdanie finasowe(1)Analiza wskaźnikowa płynność5 Analiza wskaźnikowaanaliza wskaznikowa jako metoda analizy ekonomicznejAnaliza wskaźnikowaAnaliza wskaźnikowa zadłużeniewięcej podobnych podstron