INDEKS
Indeksem objęto tekst tomu I oraz tekst na str. 5-440 tomu II.
Zastosowano następujące skróty imion: A. - Aulus, D. - Decimus, G. - Gajusz
(Caius), Gn. - Gnejusz (Cnaeus), Kw. - Kwintus, L. - Lucjusz, M. - Marek (Marcus),
Mn. - Maniusz, P. - Publiusz, Sks. - Sekstus, Sp. - Spuriusz, T. - Tytus, Tb. Tyberiusz.
ab epistolis II 95, 208
Aberdeen (dziś.), m. II 190, 302
Abisynia zob. Aksum; Etiopia
Abisyńczycy II 402
Abonutejchos, m. II 282
Aborigeni 77
Abraham (bibl.) II 329, 418
Abrittus (dziś. Dobrudza) II 193, 194, 239,
342, 396
acciamatio II 382
Acerrae, m. 184
Achaja (Grecja kontynentalna) 241, 248, II
12, 274, 290, 388; prowincja rzym. II 12,
52, 86, 118, 153; chrześcijaństwo II 290
Achajski Związek 225, 292, 300, 301, 303,
304, 309, 312, 313
Achemenidzi, dynastia II 321
Achilles (mit.), bóg 85
Achilleus, awanturnik polityczny II 369
acta (zarządzenia) II 16
acta diwna II 17
acta populi (uchwały zgromadzeń lud.) 121
acta senatus II 17
actiones 141
Mn. Acyliusz Aureolus II 350, 351, 354
Mn. Acyliusz Glabrion, konsul 191 r. p.n.e.
306
Mn. Acyliusz Glabrion, trybun lud. (?) 122
r. p.n.e. 403
Mn. Acyliusz Glabrion, konsul 67 r. p.n.e.
476, 495
Adad (mit.), bóg II 266
Adana (dziś. Aden) II 36, 129
Adcock F.E. 22
Aden zob. Adana
Adherbal, dowódca kartagiński 235
Adherbal, syn króla Numidii 415, 416
Adiabene zob. Media Adiabene
adiectio II 175, 206, 296, 381
adoratio II 384
Adria, m. 53
Adrianopol, Hadrianopol 424, II 378, 380
Adriatyk zob. Morze Adriatyckie
adventus II 270
ad vitam aut culpam 133
advocati flsci II 218
Adyga, rz. 153, 423, 424, II 45
Aecjusz, Ecjusz, władca państwa zachodnio-
rzymskiego II 425, 426
aedicula, "pokoik" 98
aediii, edylowie 137, 143, 144, 161, 162, 169,
170, 348, 361, II 25, 26, 381
aediiicii, ex-edylowie 203
Aelane, m. II 227
Aelia Capitolina, Colonia Aelia Capitolina
II 234, 235
Aemilia, tribus 112
aerarium (skarbiec) militare II 49, 59, 68, 96
aerarium populi romani 110, 122, 131, II 58,
94, 96, 97, 324, 382
aerarium sanctius 178, 262
aes grave, "metal ciężki", forma pieniądza
214, 215, 218
aes rude 101, 214
aes signatum, "metal oznakowany", forma
pieniądza 214, 215
Aesernia, m. 198, 206, 436, 439
Afer zob. Domicjusz; Terencjusz
Afganistan II 128
L. Afraniusz, komediopisarz rzym. 600
L. Afraniusz, konsul 60 r. p.n.e. 527, 530
684 Indeks
Sks. Afraniusz Burrus II 85, 87, 89-91, 119,
294
Afrodyta (mit.), bogini 235, 388
Afrodyzjas, m. II 326
Afryka Północna: powstanie pasm górskich
31; kolonizacja, państwa płn.-afryk. 52,
207, 226, 228; inwazja przez tyrana Syra-
kuz Agatoklesa 233; wojny Rzymu z Kar-
taginą 225, 226, 228, 229, 233, 234,
236-238, 243-245, 262-267; utworze-
nie prowincji rzym., zob. niżej; walki Rzy-
mu z Numidią 415, 416, 418-420, 529,
II 102, 103; najazd Wandalów II 402, 425;
handel 228, 589, II 129, 130, 132, 251,
402; miasta 546, II 52, 135, 259, 323;
wykopaliska rzym. budowli II 103, 135,
267, ceramiki II 251, rzeźby II 270;
mozaiki II 328; teksty łacińskie z czasów
rzym. II 275, 280, 323, 324; inne 37, 228,
235, 238, 244, 246. 257, 271, 339, II 52,
172, 223, 282; J)
Afryka, prowincja rzym. (dziś. Tunezja):
utworzenie prowincji (146 r. p.n.e.) 288,
337; prowincja A. częścią Numidii 420;
Numidią wcielona do prowincji A. II 51,
64; prowincja A. zajęta przez Pompejusza
455, 461; kampania Cezara 529, 530, 538;
przyznana Oktawianowi 565, Lepidusowi
569, 571; prowincja senatorska II 12, 54,
zarząd Cezara II 12, 13; nadanie praw
latyńskich II 170; ochrona granicy (limes)
II 35, 225, 304, 396; powołanie mieszkań-
ców prowincji A. do senatu rzym. II 206;
majątki cesarskie w A. II 294; koniec
cesarstwa, podział A. między cesarzy II
369, 372, 374-376; kolonizacja rzym. w
A. 428, 454, 455, 544, 546, 586, kolonie
weteranów i werbunek żołnierzy 260, 454,
II 265, 586; produkcja zboża 402, 588,
589, II 26, 35, 99, 124, 125, 402, oliwy II
125, 251; kult Mitry II 282; chrześcijanie
II 55, 287, 416-418, 421; kraj pochodze-
nia ces. Sewera II 301, 309; inne 271,
284-288, 405, 406, 412, 413, 428, 460, II
55, 68, 158, 172, 220, 303, 308, 344, 348,
388
Afryka Wschodnia II 256
Afryka Zachodnia 228
Agatokles, tyran, potem król Syrakuz 128,
193, 233
agentes in rebus II 385, 386, 389
agentes vices praesidium zob. vicarii
ager, "pole", wieś 112
ager Falernus 160, 587
ager Gallicus (dawne posiadłości Senonów)
191, 198, 240
ager publicus 134, 159, 272
ager Romanus 190
agger 100, 175
Agri Decumates (dziś. Szwarcwald) II 192,
344
Agrigentum (dziś. Akragas) 232, 258
Agrykola zob. Juliusz; Kalpurniusz
Agłyppa zob. Herod; Meneniusz; Wipsa-
niusz
Agryppina Młodsza II 81, 84, 85, 87, 89, 95,
119, 145, 149, 317
Agryppina Starsza II 73, 75, 84
Ahenobarbus zob. Domicjusz
Ahura-Mazda (mit.), bóg II 282
Aisne, rz. zob. Axona
Aix-en-Provence zob. Aquae Sextiae
Akaba, zatoka II 227
Akarnanowie 299
Akcjum, m. 577-582, 586, II 9, 24, 28, 33,
37, 46-48, 50, 55, 60
L. Akcjusz 381, 383, 600
Akragas zob. Agrigentum
Akrokorynt, twierdza grecka 302, 303
Aksum (Abisynia), kraj II 103; zob. też
Abisyńczycy
Aksydares, król Armenii II 227
akwedukty II 135, 265; zob. też aqua
Akwileja, Aquileia, m. 274, 312, 505, 574, II
127, 131, 240, 335
Mn. Akwiliusz, konsul 129 r. p.n.e. 325
Mn. Akwiliusz, konsul 101 r. p.n.e. 426,447,
449, 452, 460
Akwilonia, m. 190
Akwitania, Aquitania, prowincja rzym. 506,
511, II 39, 52, 251, 425
ala 60
alae catafractarii II 246, 247
alae sagittariae II 246
Alalia, m. 66
Alamanowie II 314, 321, 342, 344, 351, 354,
355, 364, 367, 371, 397, 437
Alanowie II 110, 196, 228, 232, 338, 363
Alaryk, król Wizygotów 175, II 402, 425
Indeks 685
Alba Fucens (dziś. Allae), m. 188, 189, 206,
311, 437, 597
Alba Longa (dziś. Albano), m. 78, 86, 92,
114, 115
Albania 312
Albanowie 497, II 109
Albanum, m. II 304
Albans (St.) zob. Verulamium
Albanus, góra zob. Mons Albanus
Albańskie Góry 42, 77-79, 88, 92, 114, 149,
178, 379, 594, II 124
Albańskie Jezioro, Albanus Lacus 34, 78, II
304
Albinus zob. Juniusz Brutus; Klodiusz; Po-
stumiusz
Albiusz Tybullus II 139-141, 440
Alcantara, m. II 267
Aleksander, biskup Aleksandrii II 422
Aleksander, król Epiru 193
Aleksander, żeglarz II 255
Aleksander Bałaś, król Syrii 327
Aleksander Helios, syn Kleopatry VII i
Antoniusza 577, 582, II 37
Aleksander Sewer, cesarz zob. Sewer
Aleksander Wielki, Macedoński: porówna-
nie z Hannibalem 266, z Cezarem 266,
516, 552; wpływ na losy Grecji i całego
Wschodu 290, 292, 299, 301; tolerancja
religijna II 328; inne 193, 308, 315, 357,
495, 500, 533, II 145, 153, 276
Aleksander z Abonutejchos II 282
Aleksander z Afrodyzjas II 326
Aleksandria, m.: stolica Ptolemeuszów 290;
zdobyta przez Antiocha IV Epifanesa 325;
stłumienie buntu przez Karakallę II 312,
314; handel 370, 589,II 35,132; Żydzi li
86, 106; poezja II 141; szkoła katechety-
czna II 327; chrześcijanie II 418, 423; inne
290, 326, 359, 370, 377, 402, 535, 536, 575,
577, 580, 589, 598, II 50, 165, 180, 234,
257, 276, 277, 308, 355, 357, 369, 391, 410,
413, 422
Aletrium, m. 216
Alezja (dziś. Alise), m. 515, 531
L. Alfeniusz Senecio II 301
Algidus, góry 149, 150
Algieria 285, II 125, 225; zob. też Numidia
a libellis II 95
alieni mris 375
A. Alienus Cecyna II 160-162, 165, 166,
197
alimentacyjny fundusz II 250
Alise zob. Alezja
Al-Kaba w Mekce 388
Alkibiades, strateg Aten 217
Alkuin II 440
Allektus II 371
Allia, rz. 155, 158, 175
Allobrogowie 343, 409, 480, 509
Alpy, góry 31, 33-35, 39, 69, 243, 249, 256,
545, II 162; drogi rzym. przez A. II 112,
118; A. Julijskie 42, 274, 423; A. Karnij-
skie 34, 274, 505, 560; A. Kotyjskie, pro-
wincja rzym. II 92, 117; Alpy Nadmorskie
35, Alpes Maritimae, prowincja rzym. II
45, 66, 119; A. Wschodnie 424, II 45
Aluta, rz. II 238, 239, 302
Aluza zob. Sucro
Alzacja 508
Amaniszachete Kandake zob. Kandake
Ambioryks, wódz Eburonów 513, II 187
Ambrakijska Zatoka 580, 581
Amfiteatr Flawiuszów zob. Koloseum w
Rzymie
amid 335
amid cesarscy II 17, 22, 94, 206, 212
amid populi Romani, "przyjaciele" Rzymu
241, 242, 332, 334, 499
amidtia polityczna 198, 331, 335, 352, 485
Amiens zob. Samarabrywa
Amisia (dziś. Ems), rz. II 44, 111
Amman, kraj II 255
Ammedar, m. II 35
Ammianus Marcellinus II 410, 411
Amminiusz, wódz Brytów II 113
Ammoniusz Sakkas z Aleksandrii II 327
Amor (mit.), bóg II 280
Ampurias, m. zob. Emporiae
Amyntas, król Galacji II 36, 64
anabasis II 314
anachoreis II 324
Anagnia, m. 195
Anchizes (leg.), ojciec Eneasza 84
Andaluzja 260, 275, 469, II 127; zob. też
Hispania (Hiszpania) Ulterior
Andronikus zob. Liwiusz Andronikus
Andryskos, rzekomy syn Perseusza, króla
Macedonii 311, 312
Anglesey zob. Mona
686 Indeks
Anglia, teren Anglii 34, 428, 539, 547, 603,
606, II 7, 133, 144, 251, 272, 301, 382;
wykopaliska obiektów rzym. II 267, 268;
zob. też Brytania
Anicetus, wyzwoleniec II 87, 88
Anio, rz. 75, 102, 115, 134, 149, 379
Anio Novus II 99
Anio Vetus 216
Ankona 40, 47, 48, 445, II 216
Ankus Marcjusz, król rzym. 94
Annales Maximi 123, 124, 127
L. Anneusz Gallion II 153
M. Anneusz Lukan II 143, 149, 198
L. Anneusz Seneka, zw. Młodszym, filozof
II 87, 89-91, 119, 130, 133, 140, 146,198,
294
L. Anneusz Seneka, zw. Starszym, retor,
poeta II 143, 146, 149
G. Anniusz, legat Sulli 454
T. Anniusz Milon 519, 521, 592
M. Anniusz Werus, cesarz zob. Marek Au-
reliusz
Anniusz Winicjanus II 84
annona (podatek gruntowy) II 392
annus consularis 564
Antemus, urzędnik cesarski II 59
Antioch I, król Kommagene 499
Antioch III, król Kommagene II 107
Antioch IV Epifanes, król Kommagene II
86, 107
Antioch III Wielki, król Syrii 268, 269, 297,
299-301, 304-308, 315-323, 334, 353,
533
Antioch IV Epifanes, król Syrii 325-328,
598, II 234
Antiochia Margiana (dziś. Merw), m. II 128,
254
Antiochia Pizydyjska (dziś. Yalvac), m. II 38
Antiochia w Syrii (dziś. Antakiya), m. 290,
327, 377, 498, 575, 576, II 52, 132, 152,
228, 283, 300, 312, 317, 323, 326, 338, 348,
350, 355, 357, 396
Antium (dziś. Anzio), m. 79, 115, 123, 149,
150, 179, 183, 184, 206, 214, 216, 229
Antonia Młodsza, córka M. Antoniusza,
triumwira, i Oktawii Starszej, żona Dru-
zusa, pasierba Augusta II 61, 75
Antoninowie, ród II 215, 306, 317, 352, 397
Antoninus Pius (Titus Aurelius Antoninus
Aelius), cesarz: charakter II 201, 203; kraj
pochodzenia II 221; polityka zagraniczna
II 223, 242, 244, 245; zabezpieczenie gra-
nic w Germanii i Brytanii II 233, 242, 244;
fundusz alimentacyjny i roboty publiczne
II 216; budowa drogi II 232; stosunek do
senatu II 205, 206, do handlu II 256, do
pisarzy II 274, do religii II 281, 283, do
chrześcijan II 284, 290, do Żydów II 235;
sprawa sukcesji II 292; inne II 218, 220,
235, 256, 259, 266, 325
G. Antoniusz, konsul 63 r. p.n.e., stryj
triumwira 478
G. Antoniusz, pretor 44 r. p.n.e., brat
triumwira 565
L. Antoniusz, konsul 41 r. p.n.e., brat
'triumwira 569, 570
M. Antoniusz, pretor 102 r. p.n.e., dziad
triumwira 414, 490, 604
M. Antoniusz, triumwir 531-584: osobo-
wość 554, 555, 584, II 59; w służbie
Cezara 525, 531, 537, 549, 550; początki
kariery 554-556; zerwanie z Oktawia-
nem, Brutusem, Kasjuszem i Cyceronem
557, 558; bitwa pod Filippi 567-569;
pokój w Brundisium 569, 570, 572; poro-
zumienie z Oktawianem w Tarencie 572;
walki na Wschodzie 574-577; małżeń-
stwo z Oktawią, siostrą Oktawiana 571;
spotkanie i związek z Kleopatrą 574,
576-583; rozwód z Oktawią i zerwanie z
Oktawianem 576, 578; bitwa pod Akcjum
580, 581; ucieczka z Kleopatrą i samobój-
stwo 582, 583; inne 524, 526, 586, 599,
607, II 37, 53, 69, 142
M. Antoniusz Feliks, namiestnik Judei, wy-
zwoleniec II 104, 153
M. Antoniusz, zw. Kretykus, pretor 74 r.
p.n.e., ojciec triumwira 476, 478, 490, 554
M. Antoniusz Primus, Gal z Tolozy II 167,
169, 170, 186, 299
L. Antoniusz Saturninus II 193, 197, 199
An-Tun zob. Marek Aureliusz
Antygonidzi, dynastia 290
Antygonos Doson, król Macedonii 292
Antygonos Gonatas, król Macedonii 232
Antypater, historyk zob. Celiusz Antypater
Antypater, żydowski dyplomata 535, 536
Anxur, m. zob. Tarracina
Aoos, rz. 295, 301
Aosta, m. zob. Augusta Praetoria
'"<_
Indeks 687
Apama, siostra Perseusza, królewicza mace-
dońskiego, żona Prusjasza, króla Bitynii
308
Apamea, m. 321, 334, II 348
Apeniny, góry 38, 39, 44, 49, 58, 67, 69, 70,
76, 100, 179, 180, 183, 186, 188, 208, 243,
272, 337, 397, 434, 442, 481, II 169, 216;
klimat 31, 33, 34
Apeniński Półwysep zob. Italia
Aper, teść cesarza Numeriana II 366
Apollo (mit.), bóg 62, 99, 151, 219, II 23, 32,
136, 281
Apollonia, m. 241, 295, 301, 312, 556, 565
Apollonios z Rodos II 277
Apollonios z Tjany II 282, 327, 329
Appian, historiograf rzym. II 276
Appiusz Herdoniusz Sabinus zob. Herdo-
niusz
Appiusz Klaudiusz zob. Klaudiusz Appiusz
Apsos, rz. 295
Apuanowie 274
Apulejczycy 434
L. Apulejusz Saturninus, trybun 103 i 100 r.
p.n.e. 427-429, 431, 433, 441, 446, 518
Apulejusz z Madaury II 280
Apulia 36, 39, 42, 48, 52, 178, 180, 186, 187,
193, 195, 198, 251, 255, 256, 359, 365, 437,
471
aqua Appia 216
aqua Ciaudia II 86, 99
aqua Marcia 379
aqua Traiana II 265
aqua Virgo II 24
Aquae, m. II 238
Aquae Mattiacae (dziś. Wiesbaden), m. II
259 .'
Aquae Sextiae (dziś. Aix-en-Provence), m.
409, 423, 424, 426
Aquincum (dziś. Budapeszt), m. II 194, 239,
259
Aquinum, m. II 277
Arabia, Arabowie 498, 581, II 35, 36, 63,
103, 126, 129, 232, 251, 350, 402; prowin-
cja rzym. II 227
Arabia Felix (dziś. Jemen Południowy) II 36
Arabia Nabatejska II 36, 227
Arabia Skalista (Arabia Petraea) II 222, 223
Arabska Pustynia II 227, 267
Arabski Półwysep 498, II 227
Arae Flaviae (dziś. Rottweił), m. II 192
Aragonia, Aragon 243, 279
Arakses, rz. 494, 576, II 108
Ara Pacis, Ołtarz Pokoju II 66, 67, 138
Ara Pacis Augustae II 24
Ara Romae et Augusti II 41
a rationibus II 59, 84, 95, 97
Arausio (dziś. Orange), m. 422, 427, 503, II
267
Archelaos, dowódca floty ateńskiej, następ-
nie wódz wojsk Mitrydatesa VI Wielkiego
450, 451
Archelaos, król Judei II 51
Archidamos III, król Sparty 193
Archimedes 258
archonci II 213
Ardaszir (Artakserkses), król Persji, założy-
ciel dynastii Sasanidów II 320, 321, 338
Ardea, m. 79, 100, 115, 150, 184
Ardeny, góry 513
Arelate (dziś. Aries), m. 544, II 132
Arezzo zob. Arretium
Argei, symboliczne kukły 120
argenteus (srebrny denar) II 391
Argentorate (dziś. Strasburg), m. II 44, 259
Argonauci. II 277
Ariarates, król Kapadocji 322
Ariminum (dziś. Rimini), m. 44, 198, 206,
239, 240, 250, 273, II 63, 355
Ariobarzanes, pretendent do korony Ka-
padocji 447
Ariobarzanes, król Armenii II 37
Ariowist, wódz Swebów 508-510, 516
Arkadia, kraina 84
Arkadiusz, syn ces. Teodozjusza II 424, 425
Aries, m. II 267, 421, 422; zob. też Arelate
Armenia, Armeńczycy 447, 493-500, 502,
546, 576, 577, 587, II 37, 38, 64, 72, 92,
107-109, 125, 196, 227-232, 315, 321,
348, 350, 365; walki Partii o A. II 67, 223;
walki z Tiridatesem o A. II 371; prowin-
cja rzym. II 222, 227, 314
Armenia Mniejsza II 194
Arminiusz, wódz Cherusków II 44, 68, 112,
186
Arno, rz. 58, 273, 467
Arnobiusz, pisarz chrześcijański II 410
Ariusz II 422
Arpinum, m. 216, 359, 413, 474, 594
Arras, m. II 371
688 Indeks
Arretium (dziś. Arezzo), m. 62, 191, 250,
588, II 127, 130, 252
Arrian zob. Flawiusz Arrianus
Arruns, syn Larsa Porsenny 117
Arsacydzi, dynastia 502, II 107, 230, 231,
320, 348, 368, 399, 402, 436
Arsinoe, siostra Kleopatry VII 575
Artabanos III, król Partii II 107, 108
Artabanos V, król Partii II 314, 315, 320
Artaksata, m. 494, 495, II 107, 108, 230
Artakserkses zob. Ardaszir
Artakses, król Armenii II 37, 107
Artawasdes, król Armenii 502, 503, 576, II
37
Arwernowie 409, 410, 507, 508, 514, 516
Arycja (dziś. Ariccia), m. 67, 97, 117, 146,
150, 184
Aryman (mit.), bóg II 282
Arystion, despota Aten 449, 450
Arystobulos, syn władcy Judei 498
Arystodemos z Kumę 67, 117
Arystonikos, pretendent do tronu perga-
mońskiego 324, 325, 334, 395
Arystoteles 128, 229, II 71, 413
Arystydes, retor zob. Eliusz Arystydes
as (jednostka monetarna) 214, 253
Asander, król Pergamonu, zięć Farnakesa
II, króla Pontu 546, II 47
Asculum, Asculum Picenum, m. 198, 434,
437, 438
Aselion zob. Semproniusz Aselion
Askaniusz vel Julus (leg.), syn Eneasza i
Lawinii 86
Asklepiodotos, prefekt gwardii prctoriań-
skiej II 371
Kw. Askoniusz Pedianus II 148
Aspargus, wódz krymski II 110
Aspendos, m. II 267 '
asses II 60
assesores II 22
a studiis II 95
Asturowie II 39
asylum, azyl 90
G. Asyniusz Pollion 527, 560, 570, II 139,
145
Asyria, prowincja rzym. II 222, 228
Atanazy, biskup Aleksandrii II 422
Atenagoras z Aten II 285
Atenajos, poeta II 326, 327
Ateneum w Rzymie II 274
Atenion z Cylicji, przywódca powstania
niewolników na Sycylii 425, 426
Ateny, m. 112, 117, 118, 134, 241, 292, 299,
300, 358, 402, 449, 450, 565, 598, 600, II
266, 267, 274, 276, 351, 352
Ateste (dziś. Este), m. 47 II 28
Atestynowie zob. Wenetowie
P. Atiusz Warus 529
atrium 58, 126
Atlantyk 228, 370, 410, 507, 509-511
Atlas, góry II 102, 130, 225
Atropatene zob. Media Atropatene
Atropates, wódz Medów 576
Attalidzi, dynastia 324, 328
Ąttalos I, król Pergamonu 295, 297, 299,
300, 315, 388
Ąttalos II, król Pergamonu 324
Ąttalos III, król Pergamonu 271, 324, 397,
405
Attus (Atta) Klauzus zob. Klaudiusz (Ap-
piusz) Sabinus
Attyka 450
Attykus zob. Herod; Pomponiusz
Attyla, wódz Hunów 497, II 426
G. Atyliusz Regulus, konsul 256 r. p.n.e.
233, 234, 237
G. Atyniusz, trybun lud. 399
Auchinhove, m. II 190
auctoritas 352, 527, II 16; a. patrum 143
augur 90, 103, 108, 162, 219, 460
Augsburg, m. zob. Augusta Vindelicorum
August, cesarz zob. Oktawian August
Augusta Praetoria (dziś. Aosta), m. II 28,
45, 64
Augusta Taurinorum (dziś. Turyn), m. II 28,
376
Augusta Trevirorum, Colonia Augusta Tre-
virorum (dziś. Trewir), m. II 187, 351,
355, 397, 403, 405, 422
Augusta Vindelicorum (dziś. Augsburg), m.
II 45
Augustales zob. seviri Augustales
Augustodunum (dawna Bibrakte, dziś. Au-
tun), m. II 355
Augustyn, św. II 409
augustus, tytuł II 11, 310, 311, 314, 317, 338,
342, 355; nazwa miesiąca II 11
aurei 547 \
Aurelian (Lucius Domitius Aurelianus), ce-
sarz II 323, 328, 351, 355, 357-359, 361,
Indeks 689
365, 382, 383, 390, 397, 400, 403, 405,
414, 416
G. Aureliusz Kotta, konsul 75 r. p.n.e. 467
L. Aureliusz Kotta, pretor 70 r. p.n.e. 474,
475
M. Aureliusz Kotta, konsul 74 r. p.n.e. 468,
492
Kw. Aureliusz Symmachus II 411
Aureolus zob. Acyliusz Aureolus
Aures, góry II 225, 265
aurum coronarium II 325, 393
Aurunkowie 184
Ausculum, m. 196, 206
Ausonowie 41
auspicia 103, 107, 172
Austria zob. Panonia
Autun zob. Augustodunum
auxilia (oddziały pomocnicze) 513, 544, II
48, 191, 238, 246, 304, 305
Auzoniusz, poeta II 410
Avaricum (dziś. Bourges), m. 514
Avenio (dziś. Awinion), m. 409, 544
Awentyn, Awentyńskie Wzgórze 80, 81, 86,
89, 97, 102, 115, 122, 136-138, 144, 175,
382, 407, II 98
Awerneńskie Jezioro 573, II 100
Awidiusz Kasjusz II 208, 225, 230, 232, 241,
248, 301
Awiliusz Flakkus II 106
Awinion zob. Avenio
Axona (dziś. Aisne), rz. 510
Ayr, hrabstwo II 190
Azerbejdżan 576; zob. też Media Atropatene
Azincourt, m. 508
Azja 315-322, II 110, 126, 127, 378; pro-
wincja rzym. 271, 300, 325, 399, 404, 405,
432, 447, 449, 451, 452, 460, 491-493,
495, 499, 543, 566, II 12, 54, 60, 128, 300;
administracja rzym. 339-341, 345, II 64,
290, 388; chrześcijanie 290
Azja Mniejsza: bogactwa naturalne 32; związ-
ki z Etruskami 55-57; wojny z Antio-
chem III Wielkim 269, 271, 315-321;
Rzymianie zajmują A.M. 322-325; pro-
wincja rzym. 220, 348; w wojnie z Mitry-
datesem 446-452, 495; walka z piratami
489; wyprawa Cezara 536; polityka wsch.
Augusta II 37-39; inwazja Fartów 575;
podział między cesarzy II 372, 376; bu-
dowle rzym. w A.M. II 267; powstawanie
fortun II 257; prymat języka greckiego w
A.M. II 409; eksport kamienia 597; udział
w senacie rzym. II 206; gęstość zalud-
nienia II 258, 259; najazd Palmyreńczy-
ków II 348-351, najazd Alanów, Gotów i
Wandalów II 363, 364; chrześcijanie II
283, 286-290, 422, 423; podróże św.
Pawła do A.M. II 153; inne 66, 269, 271,
290, 295, 297, 301, 334, 413, 446, 449, 460,
465, 493, 495, 496, 498-500, 536, 538,
567, 575, 581, 589, 597, II 37-39, 46, 50,
52, 59, 107, 118, 125, 127, 206, 238, 323,
355, 364, 365, 409, 438
azyl zob. asylum
Baal z Emesy (mit.), bóg II 281, 315, 328
Baalbek, m. zob. Heliopolis
Bab el-Mandeb, cieśnina II 35
Babilon, Babilonia 292, 327, 502, 546, 576,
II 301, 321, 416
Baecula (dziś. Bailen), m. 261, 262
Baetica, prowincja rzym. zob. Hiszpania -
Hispania Baetica
Bagdad, m. II 128
Bagradas (dziś. Medżerda), rz. 226, 234, 264,
529
Bahram II, król Persji II 364, 371
Bailen zob. Baecula
Baje, m. 594
Bakchus (mit.), bóg 389, II 266, 328
Baktria (dziś. Balch w Afganistanie) 300,
315, II 128, 254
Baleary, wyspy 263, 410
Balbinus (Decius Caelius Balbinus), cesarz
II 335, 336
Ballista, prefekt pretorianów II 350
Bałkański Półwysep, Bałkany: ludy 425; na-
jazd Gotów II 351, 354, 355, 425; inne
312, II 110, 269, 338, 379, 425, 534, 545
Bałtyk zob. Morze Bałtyckie
Barbalissos, m. II 348
Barcino (dziś. Barcelona), m. II 52
Barea Soranus, konsul 52 r. n.e. II 198
Bar Kochba, Bar Koziba, przywódca po-
wstania w Palestynie II 234
Basilica lulia 596
Basilica Porcia 377
Basilica Ulpia II 216, 261, 274
basilicae 377
Bassjanus zob. Heliogabal
44-
- Dzieje Rzymu t. II
690 Indeks
Bastarnowie II 46, 47, 364
Batawowie II 42, 49, 163, 186, 188
Baton, wódz Panonów II 46
Bawaria 151
Baynes N.H. II 380
Bazylea, m. II 45, 192
Beatis (dziś. Gwadalkiwir), rz. 259, 278, II
126
Bedriacum, m. II 163, 167
Beduini II 251
Begram, m. II 128
Belgica, Belgia zob. Galia Zaalpejska (G.
Belgica)
Belgowie 423, 506, 508, 510-512
Belgrad zob. Singidunum
Belizariusz, wódz cesarza Justyniana II 438
Benacus (dziś. Garda), jezioro 38, II 354
beneficium, "dobrodziejstwo" wyzwolenia
spod jarzma rzym. 241, 332
Beneventum (dziś. Benewent), m. 196, 198,
II 216
Bengal 243
Bengalska Zatoka II 129
Beocja 309
Berlin, m. II 328
Bernarda Świętego Przełęcz Wielka II 45,
112; 162
Bernarda Świętego Przełęcz Mała II 45
Bernini Gianiorenzo II 262
Besancon zob. Vesontio
Besowie zob. Trakowie-Besowie
Bestia zob. Kalpurniusz Bestia
Bibrakte, m. 509; zob. Augustodunum
Bibulus zob. Kalpurniusz Bibulus
Biłbilis, m. II 277
Biskra, m. II 267
Bituitus, król Arwernów 409
Bitynia: w czasie wojny z Mitrydatesem 447;
prowincja rzym. 495, 499, II 12, 215, 218;
chrześcijanie II 285, 287; podział między
cesarzy II 380; inne 271-308, 324, 447,
449, 451, 465, 491, 492, 496, 499, II 282,
326, 355, 368, 369, 380
Bizancjum, Bizantyjczycy 230, II 300, 312,
323, 355, 378, 380, 384, 438
Blemmjowie II 368
Blesus zob. Juniusz Blesus
Bliski Wschód 52, 56, 58, 297, 321, 389, 476,
487, 493, 498-500, 587, II 55, 153, 344
Blossios z Kumę 394
Bodeńskie Jezioro II 45, 66
Bodotria (dziś. Firth of Forth), zatoka II
190, 223, 243, 244
Boecjusz, Anicjusz Manhusz Sewerynus II
440
Boguda, król Mauretanii 540
"Bohemia" 272
Bejowie 153, 191, 239, 272, 273, 277, II 43
Bokchus I, król Mauretanii 418, 420, 457
Bokchus II, król Mauretanii II 51
Bolonia, m. zob. Bononia
Bolsena, m. zob. Wolsynie
Bonna (dziś. Bonn), m. II 44, 192, 259
Bononia (dziś. Bolonia, etruska Felsina), m.
44, 47, 67, 70, 153, 273, 562
Bonosus, rzym. dowódca wojskowy II 364
Boranowie II 348
Bordeaux zob. Burdigala
Borgiowie, ród II 119
Bosfor 447, 491, II 354, 380
bosporańskie królestwo II 348
Bostra, m. II 227, 267, 396
Bośnia 545
Boudikka, Boadycea, królowa Icenów II 92,
114, 115, 117
Boulogne zob. Gesoriacum
Bourges, m. zob. Avaricum
Bovianum Vetus, m. 180, 439
Bracciano, jezioro 33
Bravo Benedetto II 285, 287
Brecon, m. II 189
Brennus, wódz Senonów 153, 156
Brescia, m. 37, 38
Bretonia, Bretania 506, 511
Brigantium (dziś. Corunna), m. 425
Brigetio, m. II 239
Brundisium (dziś. Brindisi), m. 35, 198, 236,
453, 484, 490, 529, 570, 572, 575, 581, II
126, 167, 216
Bruttiowie 180, 193, 197, 198, 254, 271, 292
Bruttium, przylądek 180, 255, 256, 263, 271,
272
Brutus zob. Juniusz Brutus
Brygantowie II 114, 189, 190, 243, 245
Brytania, Brytyjskie Wyspy: pokojowa pene-
tracja przed podbojem II 41, 128; podbój
rzymski II 113-117, 189-191, 436; pro-
wincja rzym. 86, II 117, 133, 243-245,
250-253, 302; podział na dwie prowincje,
Górną i Dolną II 302, 308; w walce o
Indeks 691
władzę cesarską II 299; podział między
cesarzy II 372, 375; bogactwa naturalne II
251, 257; budowle i sztuka rzym. II 267,
268, 270, 271; ceramika II 252, 271;
gęstość miast w II w. n.e. II 259; opis
Agrykoli II 278; chrześcijanie II 287;
rzym. wykopaliska II 251, 268; inne 506,
508, 512, 513, II 34, 81, 85, 92, 102, 114,
117,125,127,130,133,156,172,191,220,
223, 247, 257, 268, 270, 278, 292, 299, 301,
302,314, 344, 364, 368, 369, 371, 372, 396,
397, 402, 425
Brytanik (Tiberius Ciaudius Britanicus), syn
Klaudiusza i Messaliny II 85, 87
Brytowie 513, II 115, 130, 242, 246, 425
Brytyjczycy 351, 515
Bucco (leg.), klown 221
bucchero 61, 89, 99
Budapeszt zob. Aquincum
Bulla Regia, m. II 103
Bułgaria II 47
Burdigala (dziś. Bordeaux), m. II 355, 410
Burebista, król Daków 508, 545, 574, II 193,
239
Burgundia 409
Burgundowie II 367, 425
Burns Robert 602
Burrus zob. Afraniusz Burrus
bursztyn II 128, 254
Bury J.B. II 432
Byron George Gordon Noci II 265
Caelestis (mit.), bogini II 328
Caelius, Celius, wzgórze 80, 87, II 100, 359
Caere. m. 61, 79, 89, 96^102, 116, 150, 155,
179, 191, 219
Caerhun, m. II 190
Caerleon zob. Isca Silurum
Caernavon zob. Segontium
Caersws, m. II 189
Caerwent zob. Venta Silurum
Caesaraugusta (dziś. Saragossa), m. II 39, 52
Caesariana celeritas 552
Calagurris, m. II 280
calendarium, kalendarz 108, 386, 605
Cales, m. 185, 361
calumnia II 290
Camerinum, m. 189
Campi Cataulani zob. Kataulańskie Pola
Campi Magni, Wielkie Pola 264, 266
Campi Rudii 424
Campus Martius zob. Pole Marsowe
Camulodunum, Colonia Ciaudia Camulo-
dunum (dziś. Colchester), m. II 41, 113,
114, 119, 135, 252, 267
Canterbury, m. II 267
canabae II 259
Canusium (dziś. Canossa), m. II 323
Capena, m. 151
Capistrano, historyk 25
capitatio, pogłówne II 392
capitecensi zob. proletarii
cappellatio 97, 100
Capri, wyspa II 75, 78, 79, 94, 95
caput (jednostka pracy ludzkiej) II 392
Caraceni zob. Karacenowie
Carcopino Jeróme 25
Cardiff, m. II 189
cardo 60, 207; zob. też decumanus
carmen rituale II 32
carmina II 32
Carnuntum (dziś. Petronell), m. II 43, 46,
128, 194, 239, 241, 254, 299, 374, 375
Carrara, Karrara, m. 597
Carseoli, m. 188, 189, 437
Carthago Nova (dziś. Carthagena) zob. No-
wa Kartagina
Cary Max 23, 25
casa Romuli, "chata Romulusa" 88
Castelfranco zob. Forum Gallorum
Castel Gandolfo, m. 78
ccistella. forty II 243, 244, 247, 323
Castellamare delia Bruca zob. Velia
castellum 409
Castiglione, wzgórze 48
Castor, m. II 252, 271
Castra Legionum (dziś. Leon), m. II 39
Castra Praetoria, m. II 98
Castra Vetera zob. Vetera
castrensis II 384
castrensiani II 385
castrum 216
Castulo, m. 261
casus belli 246
cataphractarii II 354
Cauca, m. 279
Caudini zob. Kaudynowie
Cecyliusz Cyprian zob. Cyprian
Cecyliusze Metellusowie, ród 383, 412, 413
Kw. Cecyliusz Metellus Balearski 410, 412
692 Indeks
Kw. Cecyliusz Metellus Celer 481, 527
L. Cecyliusz Metellus Dalmatyński, cenzor
115 r. p.n.e. 412, 413
G. Cecyliusz Metellus Kaprariusz, konsul
112 i 113 r. p.n.e., 412
Kw. Cecyliusz Metellus Kretykus 490
Kw. Cecyliusz Metellus Macedoński, konsul
143 r. p.n.e., cenzor 131 r. p.n.e. 281, 282,
311, 313, 375, 377, 399, 418
Kw. Cecyliusz Metellus Numidyjski 413,
418-420, 428, 453, II 103
Kw. Cecyliusz Metellus Pius 439, 453-455,
468-470
Kw. Cecyliusz Metellus Scypion 522, 538,
539, 586
Cecyliusz Stacjusz 381, 383, 600
Cecyliusz Tascjusz Cyprianus zob. Cyprian
Cecyna zob. Alienus Cecyna
cegielnie II 127
Cejlon zob. Taprobane
L. Cejoniusz Kommodus Werus zob. Werus
celeres (jeźdźcy konni) zob. eąuites
Celesyria, prowincja rzym. II 300
Celius zob. Caelius
Celiusz (Caelius) Antypater 386
Celiusz Attianus II 206
Celiusz Rufus 537
cella (sanktuarium) 60, 99
Celsus, autor encyklopedii, zob. Korneliusz
Celsus
Celsus, filozof II 283, 284
Celtowie, celtyckie ludy 47, 50, 62, 67, 152,
153, 155, 243, 409, 421, 438, 506, 509, 512,
II 39, 46, 192, 246, 271; zob. też Galowie
Celtyberowie, Celtowie-Iberowie 243, 244,
259, 264, 269, 276-279, 281, 423-425,
505, II 39
Cenis, góra zob. Mont Cenis
Cenomanowie 272
censores, cenzorzy 144, 160, 170-172, 459,
II 9, 93
censoria potestas II 65
censorii, ex-cenzorzy 203
census, spis ludności 122, 145, II 9, 13, 28,
29, 41, 63, 67, 68, 104, 213, 324
census majątkowy 111, 112, 168, 336, 347,
363, II 9, 11, 12, 213, 216
Centaur (mit.) II 232
centesima rerum venalium II 59
centonarii II 325
Centumcellae (dziś. Civita Vecchia), m. II
216
centuria (jednostka wojskowa i jednostka
podziału ludności) 110-113, 168, 202
centuria praerogativa 168, 347, II 20
centuria seniores i iuniores 346
centuriae (czworoboki, na które dzielono
zakładane miasto) 207
Cenzor zob. Porcjusz Katon
cenzorzy zob. censores, censorii
Cepion zob. Serwiliusz Cepion
Ceprano, m. zob. Fregellae
ceramika 41, 588, II 126, 128, 130, 252, 271
Cerera (mit.), bogini 122, 134, 137, 143, 219
Gerialis zob. Petyliusz Cerialis
Cermalus, wzgórze 89
Cernay, m. 510
L. Cesseniusz Petus II 109
Cestiusz Gallus II 105
Cezar (Caius lulius Caesar): początki karie-
ry 477-488; pierwszy triumwirat 485,
rozpadnięcie się triumwiratu 525-527;
przymierze z Klodiuszem 517-519; spot-
kanie w Lukce 520; walki z Pompejuszem
524, 528-540; odbudowa państwa 540-
-547; władza dyktatorska 530, 547-551;
działania w Egipcie 487, 535; podbój i
polityka w Galii 505-511, 513-517, 519,
520, 522-527, II 132; prawa obywatelskie
dla Galii 542; zdobycze i polityka w Ger-
manii i Brytanii 512, 513, II 41; walki pod
Dyrrachium 531-533, 536; bitwa pod
Farsalos 533, 534, 536, 537; bitwa pod
Zelą 536; wojna w Afryce 538; walki w
Hiszpanii 485, 530, 539, 540; bitwa pod
Tapsus 539; bitwa pod Mundą 540; prze-
kroczenie Rubikonu 525, 526, 528; alea
iacta est (kości zostały rzucone) 524, 528;
osobowość 550-553, 602, II 143; podobiz-
na 486, 599; wykształcenie 600; zamiar
założenia biblioteki w Rzymie II 139;
Pamiętniki 547, 603, II 144; mowy 604;
małżeństwa 552, 594; romans z Kleopatrą
536, 552; Cezarion, syn C. i Kleopatry
577; organizacja administracji 550; spisy
ludności II 28; prace publiczne i budowle
596, 597, II 23, 28, 100; kolonie osadni-
ków 341, II 53, 125; śmierć 551, 555, 556,
563, 564; kult po śmierci 556, 565, 607, II
55, 70; inne 266, 461, 462, 484, 502, 505,
Indeks 693
519, 521, 522, 536, 591, 595, 605, 608, II
7, 8, 16, 26, 34-36, 47-49, 52, 82, 106,
162, 201
"cezar", tytuł II 300
Cezareja (Caesarea) w Mauretanii (dziś.
Szerszel), m. II 102
Cezareja (Caesarea Maritima) w Palestynie,
m. II 51, 52, 104, 413
Cezarion, Ptolemeusz Cezar, syn Cezara i
Kleopatry 577, 580, 582
Chaikedon, Chalcedon, m. 492, II 348
Chalkis, twierdza 302, 303
charta hieratica II 140
Chartres, m. 508
Chartum, m. II 103
Chattowie II 192, 342
Chaukowie II 86
Chedworth, m. II 268
Cheroneja, m. 450, 451
Chersonez Tracki (dziś. półwysep Gallipoli)
315-317, 497
Cheruskowie II 44, 111, 186, 342
Chester zob. Deva
Chieti, m. 36
Chiny, Chińczycy II 128, 254-257, 320, 402
Chosroes, król Armenii II 321, 348
Chosroes, król Partii II 227, 228, 230, 234
Chrestos II 153; zob. też Jezus Chrystus
Chrysopolis (dziś. Skutari), m. II 380
Chryzostom Dion zob. Dion Chryzostom
chrześcijanie II 151-154, 179, 281, 283-
-290, 294, 328, 338, 369, 376-378, 394,
406, 413-423, 425, 427, 430, 432, 433,
439; pierwsze herezje II 422
Ciminiańskie Góry zob. Monti Cimini
cingulum II 387
Circaeum Promontorium, m. 84
Circe zob. Kirke
Circeii, m. 79, 115, 184, 216
Circeo, góra zob. Monte Circeo
Circesium, m. II 396
Circus Maximus II 100
Cirencester zob. Corinium
Cisa, Tissa, rz. II 238, 240
Cispius, wzgórze 89, 90
cistophori 340
cmiitas 549, II 41, 384
civis Romanus sum 201
Civita Vecchia zob. Centumcellae
civitas Cornoviorum II 267
civitas optima iure 208
civitas Romana, obywatelstwo rzymskie 111,
134, 184, 208, 210, 212, 336, 356, 359, 360,
400, 405, 413, 431, 433-435, 437, 439,
460, 465, 542, 544, II 54, 87, 118, 119,
170, 220, 221, 249, 309, 312, 345
civitas sine suffragio (półobywatelstwo) 164,
184, 190, 191, 198, 212, 359
cmtates (dworna uprzejmość) II 41
cmtates foederatae 336, 338
cmtates liberae 332, 338
cmtates liberae et immunes 336
ciades Lolliana II 42
ciades Yariana II 44, 48, 68
darissimi zob. vir ciarissimus
ciassis Alexandrina II 294
ciassis Augusta Alexandrina II 180
ciassis Pontica II 240
Ciastidium, m. 254
Clermont-Ferrand, m. 514
clibanarii II 247, 357, 376
clientes, klienci 66, 105, 130, 136, 158, 348,
352, 434, 508, 594; c. Rzymu 331-335,
414, 577, II 52
clipeus 111, 176
Clive Robert, baron Clive of Plassey 243
Cloaca Maxima 97, II 23, 261
Ciota (dziś. Cłyde), zatoka II 190, 191, 243,
244
Ciusium, m. 58, 153, 155, 239, 454
Cłyde, rz. II 223
Cłyde, zatoka zob. Ciota
coercitw 139, 143, 201, II 307
cognitio extra ordinem II 289
cognomen 550, II 317 .
cohortes, kohorty 210, 338, 424, II 17, 29; c.
comituum 338; c. sagittariorum II 246; c.
urbanae (policja miejska) II 27, 58, 100,
374; c. yigilum II 25, 26, 29, 68, 75, 304
cohortes praetoriae, kohorty pretoriańskie,
pretorianie 362, II 21, 27, 58, 75, 156, 160, .
164, 304, 322, 374; zabijają Kaligulę,
obwołują cesarzem Klaudiusza II 81, 82;
zabijają Nymfidiusza II 158, Kommodusa
II 296, Pertinaksa II 297, Julianusa II
299; prefekta Ulpiana II 320, Pupienusa i
Balbinusa II 338; stają się urzędnikami II
386
Colchester, m. zob. Camulodunum
Collatia, m. 115
694 Indeks
co/tono globalis II 393
collatio lustralis II 393
collegia (korporacje państwowe) II 386; c.
iwenum II 48
collegia (stowarzyszenia, bractwa) 518, II 26,
273, 320, 325, 326, 394; c. illicita II 273; c.
funeratica zw. też c. tenuiorum II 274, 326
co/on;, dzierżawcy 207, 586, II 123, 125, 217,
250, 354, 395
Colonia Aelia Capitolina zob. Aelia Capito-
lina
Colonia Augusta Trevirorum zob. Augusta
Treyirorum
Colonia Ciaudia Camulodunum zob. Camu-
lodunum
Colonia Ciaudia Agrippinensis, Colonia
Agrippinensis zob. Kolonia
Colonia Commodiana (nazwa Rzymu) II
294
Colonia lulia Florentia Vienna zob. Vienna
colonia maritima 184
Colonia Ulpia Traiana zob. Ulpia Traiana
coloniae (c. Latinae, c. Romanae) 148, 206,
207, 211, 341, 360, II 135, 213, 243; c.
wojskowe zob. kolonie rolnicze wetera-
nów
comitatenses zob. palatini
comitatus II 367, 385, 386
comites (comes) II 388, 398
comites consistoriani II 385
comites rei prwatae II 385, 386
comites sacrarum largitionum II 385
comitia centuriata 109, 113, 130, 131, 141,
143, 162, 168, 199, 240, 337, 346, 357, 426
comitia curiata 106, 109, 113, 131, 167, 199,
201, 202
comitia tributa, comitia populi tributa 142,
143, 145, 162, 168-170, 199, 210, 347,
357, 393, 403, 412, 417, 418, 426, 427, 430,
442, 459, 477, 490, II 93, 212
comitiatus maximus (korniej a centurialne)
113, 141
comitiorum habendorum causa 530
comitium (miejsce zebrań) 98, 217
commendatio II 14
commentarii 122
commercium 210
Como, jezioro 272, 460
Comum, m. II 275
concilia II 55, 118, 238, 249
conciliabula 211
concilium Galliarum II 41
concilium plebis 142-144, 162, 169, 189,
396, 397, 399, 442, 458
concilium plebis tributum 139, 143
concordia 444
concordia ordinum 482-485, 553
conductores II 217, 250, 294, 323, 395
confarreatio 104
congiaria 348, II 216, 309, 320
coniuratio 580
consilium (kolegium senatorskie) 170
consilium (rada przyboczna cesarza) II 206,
^260, 318, 384
consilium (zalecenie) II 72
consilium assesorum II 22
consilium familiae 105
consilium principis II 22, 94, 212, 280, 307,
308, 322
Constitutio Antonimami II 304, 312
constitutiones II 322
consul zob. consules
consul ordinarius II 54
consul sine collega 445, 521
consul suffectus 555, II 172
consulares, ex-konsulowie 203, II 12, 54
consules ("koledzy"), konsulowie 91, 116,
118, 130-133, 135, 159-161, 169, 170,
178, 201, 203, 337, 355, 393, 459, II 14,
19, 322, 323, 381, 382
:contarii II 246
contiones 202
conubium 210
contubernium 376
conventus 337
Copia, m. zob. Turioj
Coppa Nevigata, wioska 36, 41
Córa, m. 148, 184, 216
Corbridge, m. II 271
Cordoba, m. zob. Kordowa
Corfinium, m. zob. Korfinium
Cori, m. 598
Corinium (dziś. Cirencester), m. II 191, 251
Cornelia, tribus 112
corporati II 394
corrector, correctores II 323, 361, 387, 388
Corvo, góra zob. Grań Sasso
corvi 233, 511
Cortona, m. 58
Corunna zob. Brigantium
Indeks 695
Cosa, m. 198, 216, 229, 597
Cotswolds II 251
Crecy, m. 508
Cremera, rz. 118, 133, 150
Cremona, Kremona, m. 240, 249, 272, 273,
II 162-164, 167, 168, 180
crimen laesae maiestatis II 77, 90
Cromwell Oliver 424, 563
cubicularii II 384
cubiculum II 384; c. sacrum II 385
cultura laziale 77
cuniculi 134
cura annonae II 16
curatores II 215, 383
curalores aquarum II 24
curatores riparum alvei Tiberis II 24, 98
curatores viarum II 28
ci/na (jednostka podziału ludności) 106, 110,
113
curia (rada dekurionów) II 213
curia (siedziba rady miejskiej) 207
Curia Hostiiia 92
curiae II 394
curiales II 393, 394
curiosi II 386
cursus honorum 170, 172, 355, 459, 472, II
210, 322; reguły c.h. 543
cursus publicus, poczta państwowa II 28, 54,
386; cesarska II 216
Cyceron zob. Tuliusz Cyceron
Cylicja, prowincja rzym. 427, 449, 460, 492,
494-496, 499, 500, 518, 525, 535, 575,
577; baza piratów 414, 447, 489, 491, II
39; C. Aspera II 196, C. Campestis II 196
Cylicyjskie Wrota II 300
G. Cylniusz Mecenas 561, 571, 597, II 67,
69, 139, 140, 274
Cymbelin zob. Kunobelinus
Cymbrowie 421-426, 428, 440, 446, 454,
508, 512, 513, II 46, 163
Cyminiańskie Góry 188
Cyncjusz Alimentus 86, 127, 384
Cyncynata zob. L. Kwinkcjusz Cyncynata
Cyneasz zob. Kineas z Tesalii
cynicy II 198, 280, 281
Cynna zob. Korneliusz Cynna
Cypiusz Polibiusz, rzemieślnik II 130
Cypr 290, 328, 499, 518, 577, II 12, 14, 64,
234, 354
Cyprian, Cecyliusz Tascjusz Cyprianus, bis-
kup Kartaginy II 287, 418
Cyrenajka, Kyrena 286, 290, 489; zapisana
testamentem Rzymowi 328, 414, 491; pro-
wincja rzym. 465, 557, 577, II 12, 35, 234
Cyrta, Cirta (dziś. Konstantyna), m. 264,
415, 416, 418, 420, 589, II 52, 280
Cywilis zob. Juliusz Cywilis
Czarny Kamień zob. Lapis Niger
Czechy, teren Cz. 37, 151, II 43, 46, 66
Czerwona Wieża II 237, 238
Czerwone Skały, Saxa Rubra II 376
Dacja, Dakowie: plan najazdu Cezara 545;
atak Domicjana II 193; podbój Trajana II
235-240; prowincja rzym. II 239; opu-
szczenie D. przez Rzymian II 355, 396;
przesiedlenie Daków do Mezji II 110; kult
Mitry II 283; kopalnie złota II 217, 251;
inne 505, 574, II 47, 194, 222, 223, 246,
257, 270, 292, 338, 396, 436; Dacia Paro-
lissensis II 239
Daleki Wschód 497, II 254, 291
Dalmacja (część Ilirii), Dalmatyńczycy 31,
241, 269, 312, 545, 574, II 46, 50, 163,
239, prowincja rzym. II 46, 66, 84; zob.
też Illyricum
Damaszek, m. 498, II 152, 227, 232, 350, 396
Damian, św. II 405
damnatio ad metalla II 131
Dania II 254
Danowie II 351, 397
Danubium, rz. zob. Dunaj
Dante Alighieri II 142
Darantkurgan, m. II 254
Dardanele 450, 491
Dardanelska Cieśnina 318, 319, 321
Dardanos, m. 451, 452, 491
Dardanowie 300
Dariel, przełęcz II 196
Dariusz III, król Persji 533
Daunowie 48
Dawid, król żydowski II 104, 151, 152, 498
Dea Dia (mit.), bogini II 32
Dea Suria (mit.), bogini II 328
Decebal, wódz Daków II 193, 194, 222,
235-238, 270
decemprimi lub dekaprotoi II 217, 324, 393
decemviri, decemwirowie 109, 139, 140
decemyiri sacris faciundis 161
696 Indeks
decennalia II 301, 352
Decjusz (Caius Messius Quintus Decius),
cesarz II 290, 338, 342, 414, 418
Decjusz, bohater w bitwie pod Sentinum
(295 r. p.n.e.) 382
P. Decjusz Mus, konsul 295 r. p.n.e. 190
decumanus 60, 207; zob. też cardo
decuriae II 12
decuriones II 213, 324
dediticii 271, 333
deditio 286
Dee, rz. II 117
Dejanira (mit.) II 232
Dejotaros, tetrarcha Galacji 493, 498, 536, II
36
Dekan, wyżyna II 255
Dekangowie II 114
dekaprotoi zob. decemprimi
Deksyppos, dowódca ateński, historyk II
351
Delfy 151, 384, 425, II 281
Delgado, przylądek II 256
Delhi, m. II 129
Delos, wyspa 323, 370, 450, 490, 589, 607
Demaratos, kupiec 53
Demaratos, ojciec Tarkwiniusza Starego 96
Demeter (mit.), bogini 137
Demetrias, m. 302-304, 307
Demetrios, syn Filipa V, króla Macedonii
307, 308
Demetrios I Soter, król Syrii 327, 329
Demetrios z Faros 242, 295, 332
Demetriusz, złotnik II 288
Demostenes 604
depositio barbae II 89
de rebus repetundis zob. guaestio de rebus
repetundis
Dertosa, m. 259
destinatio II 19, 20
Deva (dziś. Chester), m. II 189-191, 267
devotio tua II 383
Diadumenianus, syn cesarza Makrynusa II
314
Diana (mit.), bogini 78, 97, 102, 115, 146, II
32
Dickens Charles 406
dictator, przywódca 115, 118, 133, 170, 355
dictator in perpetuum 549
dicta for rei publicae constituendae 521, 541,
547, 553
T. Didiusz, wódz rzym. 425, 435
dies ater 155
dies fasti i dies nefasti 123, 165
dignitas 352, 527
Dijon, m. 515
Diodor Sycylijski 41, 129
Diofanes, nauczyciel 394
Diofantos z Aleksandrii II 413
Diogenes Laertios II 327
Didiusz Julianus (Marcus Didius lulianus),
cesarz II 299
Dioklecjan (Caius Aurelius Valerianus Dioc-
letianus), cesarz, 23, II 366-372, 374,
379, 380, 382, 385-389, 391-396, 398-
' -400, 408-410, 414, 416, 424; budowle
II 405, 407; stosunek do chrześcijan II
419, 420; podział Italii II 361; reformy II
352, 377, 436
Dion Chryzostom II 198, 205, 275, 412
Dion Kasjusz zob. Kasjusz Dion
Dion z Prusy II 276
Dionizjusz z Halikarnasu 95, 117, 128, 129,
347, 587, II 148
Dionizos (mit.), bóg 137
Dioskorides II 148
Dioskurowie zob. Kastor i Polluks
Dis Pater (mit.), bóg 388
Dius Fidius 134
divide et impera 148, 271
Dwifilius II 91
divus lulius 607
Dobrudza zob. Abrittus
Dobry Pasterz II 406
Dolabella zob. Korneliusz Dolabella
Domicja, córka Gn. Domicjusza Korbulona,
żona cesarza Domicjana II 199, 200
Domicjan (Titus Flavius Domitianus), ce-
sarz II 174-179; objęcie władzy II 170;
charakter II 174, 201, 205; edykty o bani-
cji II 198; obrona granic II 182, 222; walki
w Brytanii II 190, 191, w Nadrenii II
192-194; kampania w Dacji II 193, 222,
235; przyłączenie Transjordanii II 227;
podział Mezji II 239; budowle II 179, 256,
260-262, 265, 272; finanse II 182, 215;
rolnictwo II 180, 250, 251; stosunek do
senatu i wysokich urzędników II 175, 176,
203, 206, do nauki II 274, 278, do religii
II 281, do chrześcijan II 179, 289, do
Żydów II 184; ustanowienie konkursów
Indeks 697
muzycznych i gimnastycznych II 278; spi-
ski na życie D. i zabójstwo II 198-200,
296; D. w sztuce rzym. II 268, 270; inne II
179,182,215,223,240, 251,260,306,383,
384, 405
Gn. Domicjusz Afer II 127, 143, 149
Gn. Domicjusz Ahenobarbus, konsul 192 r.
p.n.e. 320
Gn. Domicjusz Ahenobarbus, konsul 122 r.
p.n.e. 409, 410
Gn. Domicjusz Ahenobarbus, trybun ludo-
wy 104 r. p.n.e., konsul 96 r. p.n.e. 426
Gn. Domicjusz Ahenobarbus, konsul 32 r.
p.n.e. 578
Gn. Domicjusz Ahenobarbus, zięć Cynny
455
Gn. Domicjusz Ahenobarbus, pierwszy mąż
Agryppiny Młodszej, ojciec cesarza Nero-
na II 85
L. Domicjusz Ahenobarbus, syn Agryppiny
Młodszej, cesarz zob. Neron
L. Domicjusz Ahenobarbus, konsul 54 r.
p.n.e. 519, 522, 525, 528, 586, II 85
L. Domicjusz Ahenobarbus, wódz rzym. w 5
r. p.n.e. II 42, 55
Domicjusz Aleksander, proklamowany au-
gustem w prowincji Afryce II 375, 376
L. Domicjusz Domicjanus, samozwańczy
cesarz Aleksandrii II 369
Gn. Domicjusz Kalwinus 536
Gn, Domicjusz Korbulon II 91, 108, 109,
112, 145, 199
Domicjusz Ulpian II 318, 320, 322, 411
Domicylla (bibl.) II 286
Domicylla, siostra lub matka cesarza Tytusa
II 179
dominatio II 205
dominus (tytuł) II 383
domus 60
Domus Augusti, Domus Augustiana, zw. też
Domem Liwii II 17, 260
Domus Aurea, Złoty Dom II 90, 95, 101, 136,
137, 260, 262
Domus Flavia II 260
Donat, biskup Kartaginy II 422
donativa 419
Donatus zob. Eliusz Donatus
Dorowie 47
Dossenus (leg.), klown-garbus 221
Douro, rz. 279, 283
do ut das (zasada religii starożytnych) 103
Drawa, rz. II 46
Drepanum (dziś. Trapani) 233, 235, 236
Drobetae, m. II 238
drogi budowane przez Rzymian 402, 405, II
45, 112, 118, 126, 216, 232, 236, 242, 251,
309, 396; zob. też via
druidowie, druidyzm 506, 507 II 33, 86, 114,
187
Druentia (dziś. Durance), rz. 249, 409
Druzus (I), Neron Klaudiusz Druzus, pa-
sierb cesarza Augusta, brat cesarza Tybe-
riusza 572, II 42, 43, 45, 55, 61, 62, 65, 66,
111, 174
Druzus (II), syn cesarza Tyberiusza II 67,
68, 72, 75-78
Druzus (III), syn Germanika i Agryppiny
Starszej II 73, 78
Druzus Germanikus, syn Druzusa (I), brat
cesarza Klaudiusza, zob. Germanik
Druzus Liwiusz zob. Liwiusz Druzus
Duero, rz. 278
G. Duiliusz, konsul 260 r. p.n.e. 233, 511
Dunaj, Danubium, rz.: granica na D. 545,
546; II 43, 222, 436; zabezpieczenie gra-
nicy II 117, 194, 238-241, 246, 300, 314,
396; przekroczyli Germanowie II 225,
240, 342, 343, 354, 357; most na D. II
267, 396; wędrówki wzdłuż D. 421, 425;
inne 508, 574, II 42-47, 49, 50, 66, 110,
193, 238, 368, 424;
naddunajskie kraje: niepokoje i działania
zbrojne II 191, 222, 235, 241; miasta II
259; drogi II118,236;handel 587, 589, II
254; nadanie pełnego obywatelstwa rzym.
II 221; kraj pochodzenia cesarzy Diokle-
cjana i Maksymianusa II 367; inne 38, 39,
151, 425, 497, II 42, 44-48, 72, 96, 109,
110, 128, 167, 192-194, 220, 292, 300,
333, 364, 368, 371, 545
Duocortorum (dziś. Reims), m. 510, II 187
duoviri navales 170, 188
duoviri perduellionis 109
duoviri quinquennales II 213
duoviri sacris faciundis 219
dupondiusii II 60
Dura-Europos, m. II 230, 282, 348, 407
Durance zob. Druentia
Durazzo zob. Dyrrachium
Durostorum, m. II 239
698 Indeks
dux, duces 580, II 387-389, 398
dux Orientis II 350
Dwanaście Tablic zob. Leges duodecim ta-
bularum
Dydona (leg.), córka Belosa, króla Tyru,
założycielka Kartaginy 86, II 142
dyktator zob. dictator
Dyliusz Wokula II 186, 187
Dynamis, królowa Pergamonu II 47
Dyrrachium (dziś. Durazzo), m. 241, 531-
-533, 536
Dywicjak, wódz Eduów 509
dzierżawcy zob. coloni
Dżebel, skarpa II 302
Dżerma, oaza II 35
Ebro, rz. 243-246, 259, 260, 277, 279, 469,
470, 530
Eburacum, Eboracum (dziś. York), m. II
189-191, 282, 301, 302, 308, 373, 397
Eburowie 512
ecdesiae (greckie zgromadzenia ludowe) 201
Ecjusz zob. Aecjusz
Edessa, m. II 286, 348
edictum de pretiis II 391
edictum perpetuum II 210
edictum provinciale 432
Eduowie 409, 410, 508-510, 513, II 112,
119
edylowie zob. aediii
Efez, m. 315-317, II 131, 267, 276; chrześci-
janie II 153
Egackie Wyspy 236
Egejskie Morze zob. Morze Egejskie
Egipt: klimat 31; inwazja "ludów morza" 57;
stosunki z Rzymem przed podbojem 198,
316, 325-331, 477, 519; inwazja Cezara
535, 536; zdobycie przez Oktawiana Au-
gusta 581, 582, II 37, 51, 58, 59; prowincja
rzym. 582, II 20, 26, 34, 117, 165; przesu-
nięcie granicy II 35, 36; wizytacja Ha-
driana II 220, Wespazjana II 282, Sewera
II 301, 308, 324; wkroczenie królowej
Zenobii z Palmyry II 355; bunt kupca
Firmusa II 357; powstanie 291 r. n.e. II
368; przyznanie Galeriuszowi II 369;
miasta II 259, 323; rolnictwo II 26, 124,
165, 324, 403; spis ludności w 201-202 r.
n.e. II 324; turystyka do E. II 273; język
grecki II 409; wystąpienia antyżydowskie
II 106; chrześcijanie II 289, 409, 420; inne
232, 271, 290, 297, 413, 477, 487, 535, 536,
567, 575, 577, 581, II 9, 49, 51, 53, 54, 63,
64, 72, 99, 118, 126, 180, 232, 234, 251,
262, 292, 344, 348, 355, 372, 378, 413
Egnacjusz Geliusz, wódz sarmacki 189, 190
M. Egnacjusz Rufus, edyl II 24, 65
Eklektus, dworzanin cesarski II 296
Eknomos, przylądek 233, 234
ekwici zob. eąuites
Ekwowie 133, 145, 148, 149, 175, 178, 179
Ełah-Gabal, Elagabalus (mit.), bóg-Słońce II
317; zob. też Słońce
Elba, wyspa 34
Elba, rz. zob. Łaba
Eldorado, kraina legendarna 512
Elea zob. Velia
Elian (Aelian), pisarz II 327
Eliusz (Aelius) Arystydes, retor II 206, 275,
276
M. Eliusz Aurelius Werus, cesarz zob. Ma-
rek Aureliusz
Eliusz Donatus II 411
G. Eliusz Gallus II 36
Sks. Eliusz Petus, konsul 198 r. p.n.e. 387
L. Eliusz Sejanus II 72, 73, 75, 77, 78, 103,
120, 174, 310, 312
L. Eliusz Stylon 605
L. Eliusz Werus, adoptowany syn cesarza
Hadriana II 201
emancipatio 141
Emerita Augusta (dziś. Merida), m. II 39,
52, 63
emerytalne zaopatrzenie żołnierzy II 59; zob.
też aerarium militare
Emesa, m. II 227, 315, 317, 328, 357, 416
Emilia, okręg 37, 273
Emilianus (Marcus Aemilius Aemilianus),
cesarz II 342
Emiliusze (Aemilii), ród 132, 352
M. Emiliusz Lepidus, konsul 187 r. p.n.e.
273, 377, 379
M. Emiliusz Lepidus, konsul 78 r. p.n.e. 461,
466-472, 573, 585
M. Emiliusz Lepidus, triumwir: w służbie
Cezara 529, 530, 537, 548; współzawod-
nictwo z Antoniuszem 554, 555, 560; za-
wiązanie triumwiratu 562; pokonany przez
Oktawiana 573, 574; pontifex maximus
II 20; inne 265, 269, 282, 509, 571, II 66
Indeks 699
M. Emiliusz Lepidus, konsul 6 r. n.e. II 81
Kw. Emiliusz Letus II 296, 299
Emiliusz Papinianus II 307, 312, 322, 326,
411
L. Emiliusz Paulus, konsul 216 r. p.n.e. 251
L. Emiliusz Paulus, konsul 182 r. p.n.e. 274,
287, 310, 363, 372, 382
L. Emiliusz Paulus, konsul 50 r. p.n.e. 596
L. Emiliusz Regillus 319
M. Emiliusz Skaurus, konsul 115 i 107 r.
p.n.e. 413, 417, 426, 427, 434, 457, 603
eminentissimus II 387
Empeos, rz. 302
Emporiae (dziś. Ampurias), m. 259
Ems, rz. zob. Amisia
Eneasz, Trojańczyk (leg.) 84-86, II 142, 412
Enna, m. 258
Kw. Enniusz z Rudiae 85, 86, 124, 127, 137,
251, 381-384, 389, 600, 601, II 141, 142,
144
Eolskie Wyspy zob. Liparyjskie Wyspy
Epiktet II 198, 280
Epikur, epikureizm 601, 606, 608, II 150
Epir 195, 197, 309-312, 556; prowincja
rzym. II 52
episkopos ton ektos II 421
epistolae II 385
epistolarum magister II 279
eguester ordo zob. ordo equester
equites, czyli celeres, ekwici (pierwotnie
jeźdźcy konni) 110, 113, 168, 372, 374,
403, 404, 416, 427, 432-434, 440, 441,
446, 455, 458, 461, 462, 466, 476, II 9, 11,
12, 16, 28, 86, 176, 205, 210, 323
equites Dalmatae II 354 i
equites singulares II 327
equitum centuriae 372
Eratostenes z Kyreny, zw. Beta 85
Erechtejon II 138
Eryks, góra 388
Eryks, m. 235, 236
Erzerum, płaskowyż II 108, 227
Eskulap (mit.), bóg 219
Eskwilin, Esquilinus, wzgórze 80, 81, 85, 87,
89, 92, 111, 218, II 136
Essex 513, II 41, 114
Este zob. Ateste
Etiopia, Abisynia II 31, 35, 64, 92, 103; zob.
też Aksum, Abisyńczycy
Etna, góra 231, U 273
Etolia, Etolowie 241, 292, 297, 300-302,
304-307, 313, 317, 318, 331, 332, 384
Etolski Związek 292, 295, 303, 304, 307
Etruria (dziś. Toskania): wulkany 33; bo-
gactwa naturalne 34; gospodarka 366,
369, 394, 586; rzemiosło i sztuka 379, 381,
588; konfiskaty za Sulli 456; malaria II
429; inne 37-42, 44, 46-48, 52-58, 62,
66, 67, 77, 79, 80, 84, 97, 100, 111, 117,
129, 134, 137, 151, 153, 188, 191, 198, 208,
213, 219, 229, 239, 250, 369, 379, 429, 434,
437, 454, 466, 480, 481, 528, 570, 588, II
82
Etrusca disciplina 62, 207, 219
Etruski Związek 154, 188
Etruskowie (Tyrrenowie, Tyrsenowie) 44,
46, 48, 50, 51, 53-71, 78-80, 84, 89, 90,
92, 94, 96-101, 103, 105, 107, 108,
114-119, 133, 135, 136, 145, 146, 148,
150, 151,175,178,179,181,183,187,188,
191, 195, 203. 208, 213, 218-221, 292,
381; miasta 229; sztuka 61, 62; otrzymanie
pełnego obywatelstwa rzym. 437
Euander, dowódca wojskowy 84
Eubeja, wyspa II 136
Eudamos, wódz 318, 319
Euenos (mit.), rz. II 232
Eufrat, rz. 447, 494, 499, 500, 502, II 37, 91,
107, 109, 117, 126, 128, 194, 196, 222, 223,
227, 228, 230, 300, 301, 314, 348, 396, 407,
409, 447
Eumachia, kapłanka II 325
Eumenes II, król Pergamonu 308, 315-
-318, 320-324, 334, 335, 450, 494
Eunus z Syrii, wódz powstania niewolników
na Sycylii 394, 426
Euzebiusz z Cezarei palestyńskiej II 377,
378, 413
ex castris II 246
Exeter zob. Isca Dumnoniorum
ex se natus II 171
expedit esse deos II 32
externa super stitio II 154
Ezop 563
Fabia, tribus 112
Fabrateria, m. 401
Fabian św., papież II 418
Fabiusze (Fabii), ród 118, 132, 133, 137,
138, 150, 349
700 Indeks
M. I abiusz Kwintylian ll 280, 291
Kw. I abiust Maksymus, konsul 121 r. p.n.c. 343, 377, 378, 409
Kw. Ivabiusr Maksymus Rullianus 170, 1H7-190
Kw. Fabiust Maksymus Scrwilianus, konsul 142 r. p.n.c. 2lil
Kw. Fabiusz Maksymus Werrukozus, zw. Kunkmuor 251, 254, 262, 267, 355 Fabiusz. "1'ictor", twórca freskow w świątyni bogini Salus 21H
Kw. 1 abiusz Piktor, tmnalista 85, 86, 127, 129, 3R4, 3 5
I abiusz Walen.s II 158, 160-1(i3, 165, 167, 169, 197
C . I abrycjusz Luscinus 196 /ńbulcro Altolarrae 221, 3112 /ahulao hrcrctc.a-ICrc 383 /'cthalao lp,arcto 3113
l acsulac, m. SZ;, 466 I agutal, wzgórze t(9 I
I alcrii, m. 151, 17H, 179, 187 Falcrnia, rriho.s IS6
/'cnna 352 /amilia 7 , 1()5 Jernriliu Irrbana 375 Ci. Faniusz 4()6
I aniusz Ccpion zob. Scrwiliusz Cepion I aIl I l15!
I aniusz Rufu> I1 13
f arum Voltumnac, m. 6d /arr 101. 213
Ivarnakcs l, krcil Pontu 322
Farnakes 11, król Pontu 497, 49H, 536, 546 Farsalos, m. 526, 533-537, 539-541, 543, 545, 546, 565, 595
/ir.s i n y/b.s 123
J'a.scc.s, rózgi 64, IOH. 131
Fasri cnrr.srtlarc.s. l'a.sti n agi.stratuum (lista nywyi.szych urzędnikc>w) 118, 119, 122, 124, 125, 129, 133, 137, 350, 550, 11 23
Fir.sti Iriunrpfralo.s. I'!ISlr kapitolińskie 123 /eiicrlos ll4
I gusta, siostra cesarza Maksencjusza, żona cesarza Konstantyna Wielkiego II 374, 422
I .mstulus, pasterz 82 t awencja, m. 454
I clicissimus, kierownik mennicy Il 359
Fclsina, rz_Ymsku Bononia (zob.) 44, 67, 70. 153
Ivenicja, 1cnicjanic (Punici) 52, 53, 226, 22 t, 24 , X75, 277, 2H7, 2H9, 318, 370, Il 127; prowincja rzym. 11 300
I-enike, m. 295, 332 Fcniusz Rufus II 156, 157 Fergańska Kotlina 500 Fermo, m. 42
Festus zob. Porcjusz. Festus Fezzan, m. II 256
Fideny, Fidcnac, m. 94, I 15, I S0, 11 99 /icles. _f: pnhuli l amani 245, 246, 332 Figulus zob. Nigidiusz Figulus
Filc, wyspa na Nilu II 34
Filip II, krcSl Macedonii, ojciec Aleksandra Wielkiego 290, 292, 295, 299-301, 3U3 Filip V, król Macedonii 242, 257, 2621, 292,
295, 297, 299-304, 306-309, 315, 316. 319, 325, 332, 334. 353
Filip, tetrarcha Palestyny 11 51
Filip Arab (Marcus lulius Philippus), cesarz ll 33H
1 ilippi, m. 567-569, 571, 574, ll 23, 153 Ivilippopolis (fizis. I'lowdiw), m. 11 342 Filiskos z Tesalii Il 327
lilistyni ll6
I ilon, konsul zob. Kw. 1'ubliusz Filon Filon, żydowski teolog ll 106 Filostrat Flawiusz II 275, 326, 327 Fimbria zob. G. Flawiusz Fimbria f irmum. m. 19S
hirmus, kupiec ll 357
Firth of Clvdc, zatoka zob. Clota Firth of Forth, zatoka zob. l3odotria fi,scrr.s I I 5 , 216, 21 R, 309, 31 (l: ,/: ('ao.sari.s
II 5R, 97; zob. też pcrWinronirtrn
Flakkus (Flaccus) zob. Awidiusz; Fulwiusz; Horacy; Hordconiusz; Persjusi; Septymiusz; Waleriusz; Weriusz
/Ianron. ./7amirro.s 92, 107, 108. 13 I , 549 Jlcnnen Dicrlis II 32
J7anren Quirinali.s 155
Flamininus zob. Kwinkcjusz Flamininus G. Flaminiusz, konsul 223 i 217 r. p.n.c. 240, 250, 273, 379, 396
G. Flaminiusz, konsul Ir;7 r. p.n.c. 273 Flandria 511
F'lawiusze (Flavii), ród-dynastia ll 172
Indeks 701
-199, 203, 206, 220, 221, 246, 2(5, 268, 277
Gn. Flawiusz, edyl 304 r. p.n.e. 12ś, 159, 165 Flawiusz Arrianus z Nikomedii II 276
G. Flawiusz Fimbria 451, 491, 495, 496 Flawiusz _Iózef 11 105, 276, 413 Flawiusz Justynianus zob. _łustynian Flawiusz Kasjodor zob. Kasjodor
G. Flawiusz Klemens II 178, 199, 286
T. Ulawiusz Klemens zob. Klemens Alcksandryjski
Flawiusz Sabinus, brat cesarza Wcspazjana II 169
Flawiusz Sabinus, kuzyn cesarza Domicjana II 178
Flawiusz Sulpicjanus 11 299 Flawiusz Sylwa II 184
< . Flawiusz Waleriusz Konstantynus, cesarz zob. Konstantyn 1 Wiclkt
Flawiusz Waleriusz Scwerus, cezar II 372-374, 379
Flawiusz Wopiskus ll 359 Flintshire, m. 11 252 Florencja, m. 33
Florian (Marcus Annius Ivlorianus), cesarz Il 3fi3
I lotus zob. Gcsjusz; .luliusz /ńcclttc 331
/bcdtt.s C'a.s.sictttttm 121, 125, 148, 178 /i ecltt.s eqttttnt 304
Foggia, m. 36 Fokcjczycy 66 /ń!!os II 391
Fontcjusz Kapitan ll 15R, 160, 161, 186 fńra Ił 179, 260
I atest of Dcan, m. II 251 Formiac, m. 184, 359 /111771_1- 377
Forth zob. Bodotria
Fortis, producent lamp 11 130
Fortuna (mit.), bogini 99, 552; F. Primigenia 389, 598; F. Redux 11 65
/"rum (miastó) 273
Forum Augusta, plac II 23, 261
Forum Boarium, Targ Bydl cy 86, 98, 220 Forum Gallorum (fizis. Castelfranco), m. 560 Forum Julii, Forum lulium (fizis. Irćjus), m. 596, II 50
Forum Nerwy, Forum 'Fransitorium, plac 11 261
Forum Romanum 41, 42, R4, 88, 90, 97, 98, 121, 123, 131, 134, 146, 148, 155, 1R3. 2l5-217, 220, 233, 239, 377, 379, 44(l, 442, 443, 484, 521, 583, 593, 594, 596, II 23, 67, 185, 217, 262, 301, 309, 327
Forum Tra,jana, plac II 216, 261 Forum Wespazjana, plac ll 262 /OS.S(I 46, 55, Ś Ś
fassa Scipiaui.s 2H8 Jizs.satum lub vallum ł1 244 l os.ratum AJYicuo 11 225 FrauspFrancja 34, 36, II 7; wykopaliska budowli rzym. II 267, 268; teren fizis. Francji w czasach rzym. 37, 42, 409, 410, 421, 42R, 508-510. 513, Il 162. 426; zob. też C alia
I ran ois Alessandro 128, 129, 21R Frankowie 11 342, 344, 351, 364, 367. 375, 397, 425, 426, 43R
. /i atrc.s Arvale.c II 32
Fregellae (fizis. Ccprmo), m. I R5, 186, 206, 401
Frćjtts zob. Ivorunt .lulii Frcntanowic 188, 434
Fronton zob. Korncliusz Ivronton Frontynus zob. Juliusz Frontynus fruntentarii (tajna policja) 11 2()8, 294, 3R5 Fryderyk 11, cesarz rzym. II 439
Frygia 446, 573, II 285
Fryzju, Fryzowie 421, II 42. 1i6, I12, 254 Fucino, m. 3fi
Fucyńskic .lczioro, l.acus Fucinus (fizis. Lago di Cclano) 75, 186. 542, ll R6, 100 Fufecjusz zob. Mctittsz Fufccjusz
Fulwia, żona M. Antoniusza, triumwira 569, 571, 578
Fulwiuszc (Fulvii), ród 163, 203, 349, 352 Kw. Fulwiusz Flakkus, konsul 212 r. p.n.c. 224, 237, 254, 255, 258
Kw. FulWlllsZ Flakkus, pretor 182 r. p.n.c. 277
M. Fulwiusz Flakkus, konsul 125 r. p.n.c. 400, 401, 405-407, 409, 431
T. Fulwiusz Makrianus II 344, 348, 350 M. Fulwiusz Nobilior, konsul IR9 r. p.n.c. 123. 307. 34R. 377_ 384
702 Indeks
Kw. Fulwiusz Nobilior, konsul 153 r. p.n.e.
279
G. Fulwiusz Plaucjanus II 307, 310, 322
Fundanus zob. Minucjusz Fundanus
Fundi, m. 184, 216, 359
Furculae Caudinae zob. Kaudyński Wą-
wóz
M. Furiusz Kamillus 151, 156, 161, 176
M. Furiusz Kamillus Skryboniusz II 84, 155
G. Furiusz Timezyteusz 338
Fuskus zob. Korneliusz Fuskus; Pedianus
Fuskus
Gabie, Gabii, m. 97, 115, 116, 121, 184
A. Gabiniusz, trybun lud. 139 r. p.n.e. 393
A. Gabiniusz, trybun lud. 67 r. p.n.e., konsul
58 r. p.n.e. 476, 477, 500, 520, 522, 535,
545
Gades,m. 262, 276,370,512,544,549,II 132
Gaj Ferentyny zob. Lucus Ferentinae
Gajusz, prawnik II 212, 280
Gajusz Cezar, wnuk cesarza Augusta II 20,
37, 61, 62, 65, 67, 146
Galacja, Galatowie 271, 322, 324, 354, 446,
447, 449, 492, 493, 498, 536, II 38, 39, 47,
51, 64, 92, 117, 194; prowincja rzym. II
109
Galba (Servius Sulpicius Galba), cesarz: na-
miestnik Hiszpanii II 156-161; przy-
znaje prawa obywatelskie środkowej Galii
II 170; polityka oszczędnościowa II 182;
inne II 167, 171, 172, 200, 268, 297
Galba, konsulowie 200 i 144 r. p.n.e. zob.
Sulpicjusz Galba
Galen, Klaudiusz Galenus, lekarz II 276,
277, 326
Galeriusz (Caius Galerius Valerius Maximia-
nus), cesarz II 369, 371-379, 406, 419,
420
Galia: wędrówki ludów 423; ludność 423,
505-508; kolonie rzym. 544, II 11, 52, 66,
341; podział między triumwirów 569; sy-
tuacja przed podbojem 505-509, podbój i
aneksja 510-517, 520, 522-525, 553,
554, 560, 570, 571, II 39; namiestnictwo
Cezara 596; obrona rzym., budowa umoc-
nień II 50, 135, 397; werbunek żołnierzy w
G. II 48; niepokoje, bunty, powstania 469,
II 112, 115 (Wercyngetoryksa), 117, 157,
292, 299, 300, 367 (tzw. bogaudów); G. za
Augusta II 39-42, 52, 65, 132; podział G.
za Augusta II 41, 52; inspekcja Augusta II
52, Agryppy II 65, Kaliguli II 113; napaści
Germanów 423, II 42, 65, 187, 344, 364,
371, 425; Imperium ("cesarstwo") Gallia-
rum Klassykusa II 187, Postumusa II 344,
348, 351, 354, 357, 368; walki o władzę
cesarską i podział między cesarzy II 299,
369, 372, 375, 376, 386;
przyznanie obywatelstwa rzym. 542, 544,
II 170; rolnictwo 370, 587-589, II 123,
125, 251, 403; złoża żelaza II 127, 128;
miasta II 52, 135, 259, 404; drogi i trans-
port wodny II 118, 126; handel 370, II
i 257, 587; rzemiosło, sztuka, nauka II 128,
252, 257, 270, 271, 275, 403; kult Augusta
II 55, 70; chrześcijanie II 287; kraj urodze-
nia: cesarza Antoninusa (G. Narbońska) U
221, Antoniusza Primusa II 167, Cecyliu-
sza Stacjusza (G. Przedalpejska) 381, cesa-
rza Domicjusza Afera (G. Narbońska) II
149, cesarza Klaudiusza II 119, Tacyta II
278, Waleriusza Katullusa 602; G. pro-
wincja rzym. zob. Galia Przedalpejska i
Galia Zaalpejska; inne 42, 256, 510, 528, II
11, 50, 52, 54, 65, 87, 132, 169, 175, 268,
352, 386, 425
Galia Przedalpejska, Gallia Cisalpina, czyli
Italia przedalpejska, tzn. północna (Rzy-
mianie dzielili ją na Gallia Transpadana,
po lewej stronie Padu, i Cispadana, po
prawej stronie Padu) 70, 153, 268, 360,
364, 381, 437, 443, 460, 471. 488, 556, 569,
II 27; prowincja rzym. 505, 508, 513, 520,
525, 544, 557-560, 565, 600; G. Cispa-
dańska, Gallia Cispadana 240, 438; G.
Transpadańska, Gallia Transpadana 435,
438, 542, 602
Galia Zaalpejska, Gallia Transalpina, Gallia
Comata (podzielona za Augusta na pro-
wincje: G. Narbońska, Akwitania, G. Lug-
duńska i Gallia Belgica): 153, 239, 408-
-410, 505,508-510, 515, 525, 528,530,
542, 557, 560, 565, 566, II 49, 52, 59; G.
Narbońska, Gallia Narbonensis, zw. Pro-
vincia (dziś. Prowansja), prowincja rzym.
335, 336, 341, 343, 408-410, 421, 488,
507, 508,514,544,554,560,565,569,586,
II 12, 14,40,52,55,64,149,221,251,426;
G. Lugduńska, Gallia Lugdunensis, pro-
Indeks 703
wincja rzym. II 52, 156; Gallia Belgica
(dziś. Belgia), prowincja rzym. II 44, 45,
52, 117, 125, 192, 242, 251, 252, 368
Galicja, Galicia, w Hiszpanii 281
Galilea 498, II 51, 105, 151
Gallien (Publius Licinius Gallienus), cesarz
11 306, 307, 344, 347, 348, 350-354, 359,
382, 390, 397, 406, 407, 413, 418
Gallion zob. L. Anneusz Gallion
Gallipoli zob. Chersonez Tracki
Galloway, półwysep II 190, 399
Gallus zob.: Cestiusz; Eliusz; Korneliusz;
Lukrecjusz; Sulpicjusz; Trebonian
Galowie (lud celtycki): najazdy na Italię 70,
178, 238-240; napad na Rzym w 390 r.
p.n.e. 70, 124, 126; handel II 131, 257; w
wojsku rzym. II 435, 481, 502; inne 152-
-157, 181-183, 188, 191, 195, 215, 245,
248,249,256, 263, 272, 377, 382,409,424,
441,471, 481, 506-511, 513-517,546,II
130, 157, 186-188
Garamantowie II 35
Gard, rz. II 135
Garda, jezioro zob. Benacus
Garganus (dziś. Gargano), półwysep 36, 180
Garonna, rz. 410, 511, 514
Garzetti A. 165
Gaskonia 422, 506
Gauda, król Numidii 420, 455
Gaudo, m. 37
Gaza, m. II 232
Genaya (dziś. Genewa), m. 409, 509, II 52
Gn. Geliusz, annalista 127, 385, 602
Geliusz Egnacjusz zob. Egnacjusz Geliusz
L. Geliusz Poplikola, konsul 72 r. p.n.e.,
cenzor 70 r. p.n.e. 475 i
generalissimo 181
Geneyre, góra zob. Mont Genevre
genius II 414
Genius Augusti II 70
gens, gentes, ród, klan 44, 66, 78, 92, 105,
106,110,112,130,132,136,137,352;gens
lulia, Ciaudia i inne zob. Juliusze, Klau-
diusze i inne
gentes minores 96
Gentios, wódz iliryjski 310, 311
Genucjusze (Genucii), ród 125, 163
L. Genucjusz 161
Genua, m. 35, 240, 263, 273, 274
Genzeryk, wódz Wandalów II 426
Gerasa, m. II 265
Gerazim, góra II 104
Gergowia, m. 514
Germania: polityka Cezara wobec G., najazd
i zamiar podboju 512, 514, 546, II 42, 44;
walki rzym. i podbój G. II 67, 68, 110-
-113, 192, 193, 240-247, 314; zabezpie-
czenie granic rzym. II 223, 244; podział
podbitej części G. na dwie prowincje II 44
- G. Górną (Superior, południową) II 44,
81, 112, 157, 160, 192, 193, 200, 223, 242,
302, i G. Dolną (Inferior, północną) II 44,
112, 158, 186, 192, 193, 242; kult Augusta
w G. II 70; handel II 128, 254; opis G.
przez Tacyta II 278; inne II 66, 72, 12.8,
161, 223, 270, 399
Germanik (Nero Ciaudius Drusus Germani-
cus), bratanek cesarza Tyberiusza II 44,
46, 62, 67, 68, 72, 73, 75, 78, 79, 81, 84,
107, 110-112, 149, 155, 158, 174
Germanikus, Klaudiusz Druzus zob. Klau-
diusz, cesarz
Germanowie, germańskie plemiona 421-
-424, 428, 446, 471, 508, 510, 512-516,
II 41-44, 65, 67, 112, 145, 186-188, 192,
225, 240-242, 278, 292, 314, 333, 338,
351, 355, 364, 425, 438, 439; w wojsku
rzym. 390, 399, 402; zob. też Alamano-
wie, Chattowie, Frankowie, Goci, Uzype-
towie, Tenkterowie, Wandalowie
Gesjusz Florus II 104, 105
Gesoriacum (dziś. Boulogne), m. II 113, 368,
373
Geta (Publius Antoninus Geta), cesarz II
302, 312, 313
Getulikus zob. Korneliusz Lentulus Getuli-
kus
Getulowie (dziś. Tuaregowie) 418, II 35, 68,
225
Gibbon Edward II 249, 314, 426, 427, 432
Gibraltar 284
Gindaros, góra 575
Giskon, ojciec Hazdrubala 261
Gjerstad E. 118
Glabrion zob. Acyliusz Glabrion
gladiatores, zapaśnicy 64, 219, 348, 596, II
26, 99, 133-135, 272, 408; szkoła gladia-
torów w Kapui 471
Glaucja zob. Serwiliusz Glaucja
Glencoe, m. 310
704 Indeks
Glevum (dziś. Gloucester), m. II 114, 189,
243
gloria 352
Gloucester, m. zob. Glevum
Gloucestershire, hrabstwo II 251, 268
gnosis II 285
Goci II 314, 341, 342, 347, 348, 351, 354, 355,
363, 364, 368, 380, 397, 424, 426, 437
Goethe Johann Wolfgang von II 142
Gordian I (Marcus Antonius Gordianus),
cesarz II 326, 333-335, 338
Gordian II (Marcus Antonius Gordianus
Africanus), cesarz II 326, 333
Gordian III (Marcus Antonius Gordianus
Pius Felix), cesarz II 338, 412, 413
Gorgiasz, sofista II 275
Gotarzes, władca Iberii II 108
Góra Święta zob. Mons Sacer
Grakchus zob. Semproniusz Grakchus
Grakchuris, m. 279, 284
grammateis II 213
grammatika 599
Grange, przełęcz II 190
Grań Sasso (Monte Corvo), szczyt w Apeni-
nach 33
Graufesenque (w Sewennach), m. II 128, 252
Graupius, góra zob. Mons Graupius
gravitas rzymska 441, 602, II 133
Grecja: najazd Dorów 47; w ręku Antygoni-
dów 290; teren wojen macedońskich 268,
269, 292, 295, 302-304, 311; inwazja
Antiocha III Wielkiego 304, 306, 307, 317,
318; protektorat rzym. nad G. 300; w
rękach Rzymian 303; stosunki z Rzymem
w II w. p.n.e. 312-314, 332, 334; najazd
Krytolaosa 313; wojna aleksandryjska 534;
napady Kostoboków II 240; pobyt Anto-
niusza i Kleopatry 580, Augusta II 64,
Nerona II 89, 91, 118, 156; immunitety
podatkowe Nerona II 180; pobyt Had-
riana II 220, Galliena 351; kult Cezara i
Romy II 55; chrześcijanie II 285, 288, pod-
róże św. Pawła II 153; powstawanie wiel-
kich fortun w II w. n.e. II 257, 258; obiekt
turystyki w starożytności II 273; prowincja
rzym. zob. Achaja; inne 111, 193, 195,
225, 228, 241-243, 332, 365, 390, 450,
452,492,565, II 91,213,351,352; zob. też
Grecy
grecki język 381, 382, 384, 599, II 148, 274,
409-414, 438
Grecki Półwysep, budowa wybrzeża 35
Grecy (Hellenowie): kolonizacja Italii 48,
52-54, 56, 67, 70, 86, 164, 185, 193, 226,
228, 230, 232, 235, 290, 292; żeglarze-
-transportowcy 370, 372, II 131, 255-257,
370,372; handel 40,53,136,137,226,243,
244, 370, 372, 402, 414, 506, 545, 589, II
128, 255-257; w czasie drugiej wojny
punickiej 256-258, w czasie wojny z Ma-
cedonią 292, 295, 297-304, 306-310, w
czasie wojny z Mitrydatesem 449; miasta
58, 163, 179-181, 193, 195-197, 210,
' 213, 214, 241, 359, 414, 434, II 110; wpływ
na naukę, literaturę, sztukę, budownictwo
i rzemiosło Rzymian 46, 66, 79, 80, 84, 85,
100, 101, 112, 117, 127, 128, 134, 137, 152,
175, 217-219, 365, 376, 377, 379, 381-
-384, 386, 387, 389, 506, 597-600, 606,
II 135, 138, 139, 141, 142, 148, 252,
272--277; religia 104, 388, 389, wpływ na
religię rzym. 219, 388; wpływ kultur, na
Galów 506; ceramika 98, 99, 117, 118, 588;
stosunek do Żydów II 105, 106, 214, 234;
chrześcijanie II 284; inne 40, 62, 67, 228,
230, 235, 243, 244, 290, 295, 317, 323, 373,
381, II 106, 129
Gressenich, m. II 252, 271
grama 207
Grotta Oscura 175
Gruzja zob. Iberia
Grzegorz XIII (Ugo Buoncompagni), papież
547
Guadiana, rz. 278, 468
Gwadalkiwir zob. Beatis
habeas corpus 201
Hadria, m. 190
Hadńan (Publius Aelius Hadrian), cesarz:
osobowość II 201; adoptowanie przez Tra-
jana i objęcie rządów II 201; pochodzenie
II 220; reformy w armii II 246; umocnienie
germańskiej granicy II 242; podróże ins-
pekcyjne II 220, 273; podróż do Brytanii
II 243; walka z napadami łupieskimi II
225; reorganizacja administracji i prawa II
205, 206, 208, 210-212; stosunek do sena-
tu II 203, 205, 206, 306; finanse, podatki II
216, 217, 274, 309, 325; rozwój miast II
Indeks 705
259; wpływ na zmiany obyczajów II 272,
273; budowy II 24, 232, 260, 262, 267, 268,
406, 407; stosunek do literatury i sztuki II
268, 270, 274-276, 412, do chrześcijan II
284, 290; inne II 206, 220, 235, 239, 251,
254, 279, 284, 308, 325, 352, 408, 411
Hadrianopolis, m. II 239
Hainault 511
Haliakmon, rz. 309
Hałys, rz. 496
hamata, squamata II 246
Hamilkar Barkas, ojciec Hannibala 236, 238,
243-246, 248, 300
Hammer Seweryn 167, 527, II 158, 160, 174,
191, 279, 299
Hań, dynastia II 254
Hannell K. 118
Hannibal Barkas, wódz kartagiński: podbój
Hiszpanii 242-248, druga wojna punicka
245-267; reforma administracji w Karta-
ginie 284; ucieczka z Kartaginy 285, 286;
stosunki z Macedonią 292, 295; w służbie
u Antiocha III Wielkiego 316-318; sa-
mobójstwo 322; oczernienie H. przez hi-
storyków rzym. 583; inne 175, 176, 205,
233, 234, 271, 272, 288, 300, 354, 362, 364,
367, 369, 384, 385, 423, 470, 583, 601, II
162, 399
Hannon, polityk kartagiński 246
Hanoi zob. Kattigara
Hardy Thomas II 143
haruspex, haruspices 62, 219, II 416
hastae 176
hastati, włócznicy (druga linia żołnierzy) 176,
264, 424
Hatra, m. II 228, 301
Hazdrubal, brat Hannibala 255, 256, 259,
261
Hazdrubal, zięć Hamilkara Barkasa
243-245
Hazdrubal, syn Giskona, szwagier króla Nu-
midii Syfaksa 261, 264
Hazdrubal, syn Hannona, wódz kartagiński
pokonany w 250 r. p.n.e. pod Panormos
235
Hazdrubal, wódz kartagiński podczas trzeciej
wojny punickiej 287
Heinheim, m. II 302
Helena, św., matka cesarza Konstantyna
Wielkiego II 369, 405
45 - Dzieje Rzymu t. II
Heliogabal (Marcus Aurelius Antoninus,
przedtem Wariusz Awidiusz Bassianus),
cesarz II 315, 317, 321, 327, 328, 361, 416,
435
Heliopolis (dziś. Baalbek), m. II 266
Heliopolis, utopijne Państwo Słońca 325
Hellanikos z Mityleny 48, 84, 128
Hellenowie zob. Grecy
Hellespont II 300
Helwecja II 253
Helwetowie 509, 516, II 162
Helwidiusz Pryskus II 198
Hemina zob. Kasjusz Hemina
Henchir-Tenir, m. zob. Ruspina
Henryk VII, król Anglii II 180
Henryk VIII, król Anglii II 119
Herakleja, m. 195-197, 205
herbu medica II 124
Herculius (Herkulijski), przydomek cesarza
Maksymiana II 367, 414
Herdoniusz, Appiusz Herdonrusz Sabmus
149
Herkte, góra 236
Herkulanum, m. II 180
Herkules, Herakles (mit.), bóg 123, 215, 219,
II 232, 294, 328, 414; H. Przewodnik Muz
123
Hermaeum, przylądek 234
Hermes Trismegistos II 414
T. Herminiusz, bohater rzym., towarzysz
Horacjusza Koklesa 116
Hernikowie 148, 175, 178, 179
Herod Agryppa I, król Judei II 86, 104
Herod Agryppa II, król Judei II 104, 106,
153, 227
Herod Antypas, tetrarcha Galilei II 51, 151
Herod Attykus, retor II 259, 274, 276
Herod Wielki, król Judei 575, II 51, 52, 67,
104, 184
Herodiada, wnuczka Heroda Wielkiego II
151
Herodian II 412, 413
Herodium, m. II 184
Hertford, m. 513
Herulowie II 351
Hesja II 192
Hetyci 57
Hezjod 54
Hiarbas, władca Numidii 455
Hiberia zob. Iberia
706 Indeks
Hibernia (dziś. Irlandia) II 190
Hiempsal, syn Gaudy, króla Numidii 455
Hiempsal, syn Micypsy, króla Numidii 415
Hieron I Starszy, tyran Syrakuz 67
Hieron II Młodszy, tyran Syrakuz
230-232, 235, 257, 340
Hieronim z Kardii, historyk 128
Hieronim ze Strydonu, Ojciec Kościoła II
409
Hieronymos, tyran Syrakuz 257
Himera, m. 67
Hipolit, antypapież II 418
Hippalos, żeglarz II 129
Hippiasz, tyran Aten 117
A. Hircjusz, konsul 43 r. p.n.e. 559-561
Hirpinowie (Hirpini) 180, 198, 208, 434
L. Hirtulejusz, wódz rzym. 469
Hispalis (dziś. Sewilla), m. 544, II 126; zob.
też Sewilla
Hiszpania, Półwysep Iberyjski: osady fenic-
kie 52; podbój przez Kartaginę 226, 229,
243-245; H. w drugiej wojnie punickiej
247, 249, 255, 258-262; wojna domo-
wa w Hiszpanii będącej w rękach Serto-
riusza 454, 465, 468-470; podbój H.
przez Rzymian 261, 269, 275-284, 362,
377; przyznana Pompejuszowi 520; we
władaniu Lepidusa 565, 569; kampania
Didiusza i Krassusa 425, Cezara 484, 485,
530, 539, 548, Augusta II 13, 39-41, 63;
H. prowincja rzym. przed podziałem 271,
344, II 11; podział na prowincje II 39, 52,
63: H. Bliższa. (Citerior), którą za Augu-
sta nazwano Hispania Tarraconensis 275,
335, 337, 341, 343, 410, 460, 477, 520, 554,
565, II 39, 156, i H. Dalsza (Ulterior) 275,
279, 335, 337, 341, 343, 460, 484, 520, 565,
II 51, 52, z której August wydzielił His-
pania Baetica (południowa) II 12, 39, 52,
175, 197, 469, i Hispania Łuskania zob.
Luzytania; werbunek żołnierzy w H. 244,
362, 435, II 48, 49; hiszpańscy żołnierze
w wojnie ze sprzymierzeńcami w Italii
435; wojska rzym. w H. II 49, 117, 158,
586; podział H. między cesarzy II 372,
374, 375; najazdy plemion germańskich II
344, 425;
bogactwa naturalne 32, 243, 275, 357,
370, II 127, 257; ludność 243, 244, 506,
507; kolonie rzym. w H. 52, 284, 544, 586,
II 11, 63, 66; przyznanie H. obywatelstwa
rzym. 544, praw latyńskich II 170, 196;
miasta 546, II 55, 135; budowle-rzym. w
H. II 267; produkcja żywności 586, 588, II
125, 132, 251, 403; handel 243, II 130,
257; emitowanie monet przez Augusta II
52, 60; transport rzeczny II 126; kult
Mitry II 282; chrześcijanie II 287;
kraj pochodzenia: cesarza Galby II 156,
cesarza Trajana II 220, Kolumelli II 149,
Fabiusza Kwintyliona II 280, Seneki II
119, Waleriusza Marcjalisa II 277; inne
37, 183, 206, 226, 229, 242-249, 253, 257,
' 259-262, 264, 267, 272, 273, 362, 394,
415, 423, 454, 468-470, 472, 477, 485,
510, 522, 523, 525, 530, 539, 560, 570, 571,
II 64, 65, 127, 220, 292, 299, 344, 354,
364, 369
Holandia, Holandii teren 421, II 254; zob.
też Gallia Belgica
Holleaux Marcel 25
Homer 384, 600, II 142, 274
homo civilis II 178
homo novus, homines novi, "człowiek nowy"
na arenie politycznej 163, 169, 240, 349,
350, 352, 413, 432, 433, 458, 478, 544, II
11, 165
Homonadensowie II 39
honestiores II 307, 308
Honoratus zob. Mariusz Serwiusz Honora-
tus
Honoriusz, syn cesarza Teodozjusza Wiel-
kiego II 424, 425
honos 169
hoplita 66
Horacjusze, bracia (VII w. p.n.e.) 126
M. Horacjusz Barbatus, konsul 449 r. p.n.e.
140, 142
P. Horacjusz Kokles, bohater rzym. 116
Horacy, Kw. Horacjusz Flakkus 33, 376,
565, 600, II 30, 32, 33, 67, 138-141, 145,
278, 440
Kw. Hordeoniusz Flakkus II 160, 186
Hortensja, córka Kw. Hortensjusza, mów-
cy 564
Kw. Hortensjusz, dyktator 287 r. p.n.e. 166
Kw. Hortensjusz, mówca 475, 564, 604
Hostiiia, m. II 167
Hostyliusze (Hostiiii), ród 92, 125; zob. też
Tullus Hostyliusz
Indeks 707
A. Hostyliusz Mancynus, konsul 170 r.
p.n.e. 309
G. Hostyliusz Mancynus, konsul 137 r.
p.n.e. 282, 283, 393, 394
Huan-ti, cesarz chiński II 256
Huang-ho, Żółta Rzeka II 256
humanitas 595, II 408
Humber, rz. II 117
humiliores II 307
Hunowie II 426
Hydra (mit.) 205
hypocaustum II 136, 268
Hyrkan, Jan Hyrkan, władca Judei 498, 535,
575
Iberia, Hiberia (dziś. Gruzja) 497, II 107,
108, 196 .
Iberowie 243, 244, 497, 506
Iberowie-Celtowie zob. Celtyberowie
Iberyjski Półwysep zob. Hiszpania
Icelus, wyzwoleniec II 158, 159
Icenowie II 114, 117
Idistaviso, m. II 111
Idumea 498
Ignacy, św., biskup Antiochii II 283, 290
igrzyska zob. ludi
Ilerda, m. 530, 542, 567
Ilia (leg.) zob. Rea (Sylwia)
Ilipa, m. 261, 262
Ilirowie, iliryjskie ludy 48, 49, 241, 274, II
45
Illyricum, Iliria: piraci 241; wojny iliryjskie i
uzależnienie od Rzymu 241, 242; pro-
wincja rzym. II 12, 13, 66; namiestnictwo
Cezara 488, 505, 525; pod zarządem
Oktawiana 571; odłączenie Panonii II 46;
kraj pochodzenia cesarzy: Klaudiusza
Gockiego II 354, Konstancjusza Chlorusa
II 369; inne 42, 47, 245, 246, 248, 301,
309-312, 354, 400, 545, 565, 571, II 9, 46,
68, 128, 350, 386; zob. też Dalmacja
imagines (maski przodków) 217, 220, 381
immunitas II 53
imperator (pełnomocnik ludu) 109, 261, II 9,
205, 350
imperium, władza 107, 108, 110, 130, 131,
135, 139, 143, 167, 204, 260, II 426; /. con-
sulare 201, II 12, 16; /. infinitum 361, 468,
476, 490; /. maius II 14, 17, 18, 61, 66, 72,
218; /. proconsulare II 12, 61, 62, 75, 538;
/. proconsulare maius II 14, 17, 64-68; (.
propraetorianum 467
Imperium Britanniarum II 371
Imperium Galliarum zob. Galia
Inchtuthii, warownia II 190, 191
indicatio belli 114
indicationes II 392
"Indie" (dolina Kabulu) 300
Indie, Indyjski Półwysep 243, 276, 315, 515,
II 35, 128-130, 132, 186, 255, 256, 259
Indowie II 402
Indus, rz. II 129, 321
indutiae 179
Indyjski Ocean II 36, 103, 131, 255, 402
Ineditum Yaticanum 110
Ingenuus, namiestnik Panonii II 344
Inguanowie 274
Inn, rz. II 45, 112
Insubrowie 153, 240, 272
insulae 377, II 100, 267
Interamna (dziś. Termini), m. 187, 206
Interamna (dziś. Terni), m. II 342, 374
intercedo 172
interregnum 107
interrex 106, 107, 132
intra cubiculum principis II 86
Inyerness, m. II 190
Iovius (Jowijski), przydomek cesarza Dio-
klecjana II 367, 414
Irlandia II 253; zob. też Hibernia
Irlandzkie Morze zob. Morze Irlandzkie
Isca Dumnoniorum (dziś. Exeter), m. II 114,
191
Isca Silurum (dziś. Caerleon), m. II 189, 191,
267
Ischia, wyspa 40, 41, 48
Isola Sacra, m. II 407
Issa, m. 241
Issos, m. II 300
Istmijskie Igrzyska 241, 304
Istria, Istrowie 269, 274, 275, II 46, 124
"Italia", nazwa 273
"Italia", m. 435
Italia, Półwysep Apeniński: dominacja Etru-
sków 53-71; najazdy Galów 151-156
(zdobycie i splądrowanie Rzymu), 239;
najazd Hannibala 248-256; podbój przez
Rzymian 203-207, 239; organizacja polit.
po podboju 208-213; włączenie Italii
północnej (Galii Przedalpejskiej) i Istrii
274, 275; zamiar podboju I. przez Ale-
708 Indeks
ksandra W. 292; groźba wojny domowej
444; najazd Cymbrów i Teutonów 421-
-425; bunt przeciw Rzymowi 434, 435;
wojna sojusznicza 436-439; bunt Lepi-
dusa 466-468; powstania niewolników
468, 471, 475, 586; spisek Katyliny 479-
-482; opanowanie I. przez Cezara i jego
zarządzenia administracyjne 528, 529, 542,
543; współwładanie I. przez triumwirów
565; konfiskaty za drugiego triumwiratu
II 122; I. za Augusta II 27-29; Oktawian
faktycznym władcą I. 580; konfiskaty za
Oktawiana 569; I. pod nadzorem senatu
II 12; podział I. na 11 okręgów adminis-
tracyjnych i udział obywateli w zarządza-
niu II 28; wojna domowa cesarzy Witeliu-
sza i Othona II 162-167, 180, 186; dzia-
łania wojenne cesarza Witeliusza i Pri-
musa 165-168; najazd Markomanów i
Kwadów II 240-242, Gotów, Alamanów
i innych barbarzyńców II 338, 342-347,
354, Wizygotów (Alaryka) II 425, 426;
walki cesarza Galeriusza z cesarzem iton-
stantynem II 374, 375; najazd cesarza
Konstantyna II 377; I. w podziale ziem
między cesarzy II 372, 424;
ludność: pierwotni mieszkańcy 36-51;
przybycie nowych ludów do Lacjum 77-
-80; problemy ludnościowe w II w.
p.n.e. 359-361; spis ludności za Augusta
II 28; prawa obywatelskie 359, 400, 405,
431, 433-435, 437, 439; spadek liczby
ludności II 91; ludność w czasie zmierz-
chu Cesarstwa II 430, zob. też Grecy;
klimat i bogactwa naturalne 33-35; ur-
banizacja 52, 53, 70, 272-274, 359, II
131, 257-260; sytuacja gospodarcza w
okresie królów 100, po podboju przez
Rzymian 213-215, stan gospodarki w II
w. p.n.e. 357; rolnictwo 213, 214, 364-
-368, 370, 585-588, II 99, 122-125,
180, 217, 250; I. terenem rekrutacji żołnie-
rzy 443, II 48, 246; wytwórczość, handel i
transport 369-373, 587-590, II 126-
-131, 251-257; drogi 402, 405, II 216,
251, zob. też via; architektura i sztuka
215-218, 379-381, 596-599, II 136-
-138, 261-271, 405-408; literatura
220-221, 381-390, 599-608, II 138-
-149, 277-280, 410
Italica, osada 278, 279, 284, II 220
Italikowie, italskie ludy 35, 49, 105, 190,
212, 267, 338, 341, 367, 373, 381, 400, 402,
429, 441-443, 456, 458, 460, 463, 466,
467, 586, II 140, 257, 335; nadanie peł-
nych praw obywatelskich 360, 405, 433,
434, 437, 439
Italikus zob. Syliusz Italikus
iudex, iudices 171, 338, 356, 357, 403, 432
iudicia populi 130, 356
iugum II 392
iuniores 112, 113
iuridicus, iuridici II 178, 210, 361; i. consula-
res 206, 208, 210
ius agend! cum plebe 139
ius auxilii 139, 172
ius cmiae 166, 356, 605, 607
ius divinum (zasady rytuału państwowego)
108, 607
ius fetiale 114
ius gentium 283, 356, 387, 605
ius gladii II 50
ius honorum 208
ius Italicum II 53
ius Latii zob. Latinus status
ius suffragii 208, 347, 433
ius trium Itberorum II 30, 123
iustitium 441
lwenalia II 89, 179
Izaurykus zob. Serwiliusz Izaurykus; Serwi-
liusz Walia Izaurykus
Izera, rz. 409
izopoliteia 115
Izrael, królestwo II 151; zob. też Judea
Izraelici zob. Żydzi
Izyda (mit.), bogini 607, II 33, 99, 150, 179,
262, 280, 282, 283, 416
Izydor (Isodorus), przywódca antyrzym.
stronnictwa w Judei II 106
Jahwe, Bóg 327, II 151, 243
Jakub I, król Anglii II 119
Jałon, rz. zob. Salo
Jan Chrzciciel, św. II 151
Janikulum, wzgórze 80, 166, 467, 575
Janus (mit.), bóg, zamknięcie świątyni J.
102, 103, 214, 215, 239, II 9, 47, 63, 109,
188, 189
Japygia 48
Jarmuk, rz. II 51
Indeks 709
Jawne, m. II 184
Jazygowie II 193, 194, 225, 239-241
Jemen Południowy zob. Arabia Felix
Jerozolima, m. 327, 498, 502, 575, II 51, 52,
103-105, 151-153, 184, 194, 234, 235
Jerzy, św. II 406
Jezus Chrystus II 151-153, 284-286, 289,
329, 378, 418-422; ukrzyżowanie II 152,
289
Johannes Lydus II 398
Johns Lovell 24
Jordan, rz. II 51, 151
Jowisz (mit.), bóg 101, 103, 108, 143, 389,
563, II 32, 169, 171, 266, 281, 414; J.
Anksuryjski 598; J. Feretrius 150; J.
Kapitoliński 118, 150, 179, 184, 186, 217,
234, 272, 596; J. Latiaris 78, 115, 117; J.
Najlepszy, Największy (Jupiter Optimus
Maximus) 99, 220; J. Stator 377
Józef, św., opiekun Jezusa II 151
Józef Flawiusz zob. Flawiusz Józef
Józef z Arymatei (bibl.) II 286
Juba I, król Numidii 529, 538
Juba II, król Numidii, następnie Mauretanii
II 51, 64, 68, 102
Juda Machabeusz zob. Machabeusz
Judea 498, 499, II 36, 50-52, 54, 67, 68, 86,
92, 103-106, 152, 153, 194, 223, 228,
232-235; J. prowincja rzym. II 68, 86
Jugosławia 425
Jugurta, król Numidii 415-421, 426, 428,
452, 457, 465, 603, II 102
Julia, córka cesarza Augusta, żona: l. G.
Klaudiusza Marcellusa, 2. M. Wipsaniu-
sza Agryppy, 3. cesarza Tyberiusza 572, II
61-67, 73, 141
Julia, córka Juliusza Cezara, żona Pompeju-
sza Wielkiego 485, 522, 578
Julia, córka cesarza Tytusa II 179
Julia, siostra cesarza Kaliguli II 81
Julia, wnuczka cesarza Augusta II 62
Julia, żona Mariusza, ciotka Juliusza Cezara
413
Julia Domna II 309, 315, 326, 408, 409
Julia Mamaea II 317, 318, 321, 328
Julia Męża II 315, 317
Julian Apostata (Flavius Ciaudius lulianus),
cesarz II 286, 423, 424
Julianus zob. Salwiusz Julianus
Julich, m. II 252
Juliusze (lulii), ród II 96
G. Juliusz Agrykola II 278
Gn. Juliusz Agrykola II 189-191, 199, 278
G. Juliusz Cezar zob. Cezar
L. Juliusz Cezar, konsul 90 r. p.n.e. 436,
437, 439
Juliusz Cywilis II 186-188, 342
Juliusz Filip, cesarz zob. Filip Arab
Juliusz Florus II 112, 117, 157
Sks. Juliusz Frontynus II 189, 190, 199
Juliusz Kapitolinus II 315
Juliusz Klassycjanus II 115
Juliusz Klassykus II 186-188, 351
Juliusz Maksyminus, cesarz zob. Maksymi-
nus
Juliusz Maternus II 256
Juliusz Paulus II 322, 326, 411
Juliusz Pelignus II 108
Juliusz Sakrowir II 112, 117, 157
G. Juliusz Sewerus II 234
Juliusz Tutor, wódz Trewirów II 187
Juliusz Ursus Serwianus zob. Serwianus
Juliusz Werus II 245
G. Juliusz Windeks II 156-158
Julus (leg.) zob. Askaniusz
Juniusz Blesus II 103
Juniusze (lunii), ród 137
D. Juniusz Brutus, konsul 138 r. p.n.e. 281
L. Juniusz Brutus, pierwszy konsul rzym.
509 r. p.n.e. 116, 382
M. Juniusz Brutus, trybun lud. 83 r. p.n.e.,
stronnik Lepidusa 467, II 248
M. Juniusz Brutus, pretor 44 r. p.n.e. 541,
551, 556, 557, 560, 565-569, 574, 575,
590, 594, 606, II 53, 203
D. Juniusz Brutus Albinus, pretor 45 r.
p.n.e., uczestnik spisku na życie Cezara
511, 530, 551, 555, 556, 558-561, II 140
D. Juniusz Brutus Pera 219
D. Juniusz Juwenalis II 265, 277, 278, 291
L. Juniusz Moderatus Kolumella II 122-
-124, 146, 149, 250
M. Juniusz Pennus, trybun 126 r. p.n.e. 400
L. Juniusz Pullus 235
M. Juniusz Sylanus, konsul 109 r. p.n.e. 422
Junona (mit.), bogini 99, 103, 156
Junonia, kolonia zbudowana na miejscu zni-
szczonej Kartaginy 341, 402, 405-407,
411
Jupiter zob. Jowisz
710 Indeks
Jura 509, II 128
Justyn Męczennik II 284, 290
Justynian (lustinianus Flavius), cesarz II
406; 438; Justyniana Kodeks II 411, 424,
438
Jutlandia 421, II 42, 254
Jutungowie II 355
Juwenalia zob. Imenalia
Juwenalis zob. Juniusz Juwenalis
Kabeira, twierdza 492, 493, 497
Kabul, m. 300
Kalabria 48, 198
Kaledonowie, Kaledończycy II 301, 302,
372, 396; zob. też Piktowie
kalendarz zob. calendarium
Kaligula (Caius Caesar Caligula), cesarz II
79-81; pobyt na Capri II 75; polityka
zagraniczna II 81, 82, 106-108; rebelia w
Mauretanii II 102; zamiar najazdu na
Brytanię II 113; osobowość II 79, 95, 179,
435; budowle II 95, 99, 136, 435; wydatki
II 97, 98; stosunek do religii II 104, 149,
150, do Żydów II 104, 106; inne II 78, 84,
85, 92, 93, 102, 103, 113, 119, 120, 145,
155, 158, 174
Kallias, historyk 128
Kallikrates 312
Kallistus, wyzwoleniec II 84
Kalpurnia, ostatnia żona Cezara 555
Kalpurniusz Agrykola II 243, 245
L. Kalpurniusz Bestia, konsul 111 r. p.n.e.
416, 417
L. Kalpurniusz Bibulus, konsul 59 r. p.n.e.
485, 518
G. Kalpurniusz Krassus II 200
G. Kalpurniusz Pizon, konsul 48 r. n.e. II
198
Gn. Kalpurniusz Pizon, kwestor 65 r. p.n.e.
477
Gn. Kalpurniusz Pizon, konsul 23 r. p.n.e. II
64
Gn. Kalpurniusz Pizon, konsul 7 r. p.n.e. II
72, 73
L. Kalpurniusz Pizon, trybun lud. 149 r.
p.n.e. 344, 357
L. Kalpurniusz Pizon, konsul 133 r. p.n,e.
127, 385, 602, II 72
L. Kalpurniusz Pizon Licynianus 159-161
Kalwia Kryspinilla II 127
Kalwinus zob. Domicjusz; Sekstiusz
Kambria II 396
Kamienna Wieża, m. zob. Taszkurgan
Kamillus zob. Furiusz Kamillus
Kampania, Kampanijczycy: okupacja etru-
ska 70; okupacja oskijska 179-181; w
wojnie Latynów z Samnitami 182-187,
189; zajęta przez Rzymian 208; otrzyma-
nie rzym. praw obywatelstwa 208; pod-
czas drugiej wojny punickiej 251, 255;
zamieszki w 133 r. p.n.e. 395; w wojnach
ze sprzymierzeńcami 436, 437, 439; ko-
lonie weteranów Cezara 558; rozwój miast
! 70; rozwój wytwórczości 369, II 127, 130;
rolnictwo 134, 365, 368-370, 587, II 124;
handel z Kartaginą 228; latynizacja 359,
381; kult Izydy II 150; wybuch Wezuwiu-
sza w 79 r. n.e. II 180; propozycja zbudo-
wania w K. idealnego miasta platońskiego
II 352; wykopaliska w K. 48; inne 52, 53,
66, 67, 70, 75, 77-79, 117, 134, 160, 164,
170, 195, 213, 217, 221, 228, 370, 381, 434,
443, 453, 461
Kampański Związek 181
Kandake, Amaniszachete Kandake, królowa
Etiopów II 35, 64, 65
Kan-Ing, chiński emisariusz II 254
Kanny, Cannae, m. 234, 251-255, 257, 259,
266, 267, 295, 297, 358, 362, 384, 412, 470,
503, II 435
Kantabrowie II 39
kanton 78
G. Kanulejusz, trybun lud. 445 r. p.n.e. 144
Kapadocja 271, 322, 325, 446, 447, 452, 494,
II 108, 194, 282, 355; prowincja rzym. II
79, 107-109, 117, 230, 232, 276; kraj
pochodzenia Apolloniosa z Tjany II 282
Kapitol, Kapitolińskie Wzgórze 79, 80, 88-
-91,99,103,109,123,126,149,155,156,
159, 220, 398, 429, 457, 554, 596, 607, II
169, 170
Kapitolinus zob. Maniiusz Kapitolinus
kapłani II 213; zob. też flamen pontifices;
salii
Kapsa, twierdza 419
Kapua, m.: założona przez Etrusków 66, 67;
zajęta przez Osków 179; sprzymierzona z
Rzymem 182, 185-187; otrzymuje prawa
obywatelstwa rzym. 184; przeznaczenie
posiadłości K. na ager publicus 272; usta-
Indeks 711
wa G. Grakcha o założeniu kolonii rolni-
czych w K. 402, 411; rzemiosło 181, 213,
369, 588, II 127; szkoła gladiatorów 471;
inne 165, 181, 206, 211, 216, 230, 252,
253, 255, 266, 271, 437, 443, 528, II 130
Kapylos, tyran Koryntu 53
Karacenowie (Caraceni) 180
kara śmierci 106, 107, 130, 141, 143, 201,
204, 343, 356, 357, 360, 361, 363, 403, 406,
411, 412, 506, II 289, 290, 426
Karakalla (Marcus Aurelius Antoninus Ca-
racalla), cesarz II 302, 304, 310-315, 317,
320, 323, 325, 327, 328, 333, 390, 405, 416;
edykt Karakalli zob. Constitutio Antoni-
niana
Karatakus, syn króla Brytanii II 113, 114
Karauzjusz, M. Aureliusz Mauzeusz Karau-
zjusz II 368, 369, 371, 396
Karbon zob. Papiriusz Karbon
Karia 321, II 326
Karol I, król Anglii 412
Karol II, król Anglii II 7, 133, 272
Karol Wielki II 438, 440
Karpaty, góry II 239, 241, 302
Karpetanowie 277, II 338, 357
Karry, m. 502, 503, 510, 522, 546, 566, 576,
II 232, 314, 338, 348, 371; zwrot Rzymowi
jeńców z bitwy pod K. II 37
Kartagina: handel z Italią 52; walki z Etru-
skami 66, 67; pierwotne stosunki z Rzy-
mem 102, 115, 116, 183, 228; K. w czasie
wojny Rzymian z Pyrrusem 196; wzrost
potęgi i ekspansja K. 226, 228-231;
wojny punickie - pierwsza 231-238,
druga 245-256, 262-267, 331, trzecia
287-289, 335, 393; utrata Sardynii i Kor-
syki 238; podbój Hiszpanii 243-245;
utrata Hiszpanii 258-262, 275; wojna o
Sycylię 256-258; walki z Numidią 284-
-287; zniszczenie K. w 146 r. p.n.e. 269,
271, 283, II 184; utworzenie kolonii wete-
ranów rzym. na terenie zniszczonej K.
402, 406, 411; odbudowa przez Cezara i
. Augusta 544, 586, II 35, 52; ożywienie
handlowe po odbudowie II 130, 132; kul-
tura 290; uprawa zboża 348, 365; usługi
transportowe 370; religia II 281; inne 79,
84, 125,146,183,196,198,213-215, 226,
256, 267, 323, 332, 334, 384, 410, 415, 544,
II 82, 184, 418, 422, 437; miasto na terenie
zburzonej K. zob. Junonia
Kartagina Nowa zob. Nowa Kartagina
Kartalon, wódz kartagiński 235
Karteia, Carteia (dziś. El Rocadiiio), m. 284
Kartymandua, królowa Brygantów II 114,
189
Karus (Marcus Aurelius Carus), cesarz II
365, 366, 382
Karus zob. T. Lukrecjusz Karus
Karynus (Marcus Aurelius Carinus), cesarz
II 365, 366
Kasjodor, Flawiusz Magnus Aureliusz Kas-
jodor II 440
Kasjusze (Cassii), ród 137, 138
L. Kasjusz 447
Kasjusz Awidiusz zob. Awidiusz Kasjusz
G. Kasjusz Cherea II 81
Kasjusz Dion Kokcejanus II 16, 300, 318,
320, 326, 327, 412
L. Kasjusz Hemina 127, 385
G. Kasjusz Longinus, konsul 73 r. p.n.e. 468
G. Kasjusz Longinus, pretor 44 r. p.n.e. 503,
541, 551, 556, 557, 565-567, 569, 574,
575, 606, II 53
L. Kasjusz Longinus, konsul 107 r. p.n.e.
422
L. Kasjusz Longinus, trybun lud. 137 r.
p.n.e., konsul 127 r. p.n.e. 393, 412
Kasjusz, Spuriusz Kasjusz Wecellinus, kon-
sul 502; 493 i 486 r. p.n.e. 119, 135, 138,
148
Kasperiusz Elianus II 200
Kasprowicz Jan II 144, 265
Kastor (mit.) 80, 134, 146, 219
Kastylia 243, 276; K. Nowa 277, 278; K.
Stara II 267, 279
Kasywelaunus, wódz Brytów 513, II 41
Kataulańskie Pola, Campi Cataulani II 357
Katon zob. Porcjusz Katon
Kattigara (dziś. Hanoi?), m. II 256
Katullus zob. Waleriusz Katullus
Katulus zob. Lutacjusz Katulus
Katylina zob. Sergiusz Katylina
Kaudynowie, Caudini 180
Kaudyński Wąwóz, Furculae Caudinae 165,
186, 187, 513, 516
Kaukaz, Kaukaskie Góry 497, II 92, 130,
196
Kefizodoros, poseł ateński 299
712 Indeks
Kent, hrabstwo II 41, 113, 513
Kercz zob. Pantikapajon
Kerczyńska Cieśnina II 128
Kierszys Zofia II 426
Kineas (Cyneasz) z Tesalii 174, 196
Kirke, Circe (mit.), czarodziejka 84
Klaros, m. II 282
Klassycjanus zob. Juliusz Klassycjanus
Klassykus zob. Juliusz Klassykus
Klaudia, pasierbica Antoniusza, narzeczona
Oktawiana 565
Klaudianus zob. Klaudiusz Klaudianus
Klaudiusze (Ciaudii), ród 132-134, II 96;
K. Marcellusowie 349
Klaudiusz (Tiberius Ciaudius Drusus Ger-
manicus), cesarz II 81-87; miejsce uro-
dzenia II 119; dojście do władzy II 81, 82;
osobowość II 82, 85, 120; żony II 84;
nagła śmierć II 85; polityka wschodnia II
106, 107, 110, 117-119; aneksja Maure-
tanii II 102; stosunek do Brytanii II 113,
114, 156; finanse II 97; administracja II
93-95; policja miejska II 100; prace pub-
liczne II 99, 100, 136, 256; budowa dróg
II 112, 118; troska o zaopatrzenie lud-
ności w żywność II 95, 99; przyznawanie
praw obywatelskich II 87, 119; stosunek
do Żydów II 106, 153, do religii II 86,
149, do druidyzmu II 86, 114; pamiętniki
II 145; kult K. II 100, 114, 149; inne 96,
128, 129, II 44, 46, 96, 108, 113, 114, 120,
138, 161, 175, 205, 220, 222, 351, 365
Kw. Klaudiusz, trybun lud. 225 r. p.n.e. 240
Klaudiusz (Appiusz) Caecus, Appiusz Klau-
diusz Caecus 164, 165, 168, 196, 215, 216,
221
Klaudiusz (Appiusz) Kaudeks, konsul 264 r.
p.n.e. 231
Klaudiusz (Appiusz) Krassus Sabinus, syn
protoplasty rodu, decemwir 139, 140
Klaudiusz (Appiusz) Pulcher, teść Tyberiu-
sza Grakcha 396, 397
Klaudiusz (Appiusz) Sabinus, pierwotnie At-
tus Klauzus (Atta Ciausus), protoplasta
rodu Klaudiuszów 134, 149
Klaudiusz Cezar, Neron, cesarz zob. Neron
Klaudiusz Druzus, Neron zob. Druzus (I)
Klaudiusz Galenus zob. Galen
Klaudiusz II Gocki (Marcus Aurelius Ciau-
dius Gothicus), cesarz II 351, 355, 356,
365, 376, 397, 400
Klaudiusz Klaudianus II 410
Klaudiusz Kwadrigariusz 602
Klaudiusz Lyzjasz II 153
G. Klaudiusz Marcellus, konsul 50 r. p.n.e.
523
G. Klaudiusz Marcellus, siostrzeniec i zięć
cesarza Augusta II 24, 61, 63, 64, 66
M. Klaudiusz Marcellus, konsul 222 r. p.n.e.
254, 257, 258, 382
M. Klaudiusz Marcellus, konsul 196 r. p.n.e.
272
M. Klaudiusz Marcellus, konsul 155 r. p.n.e.
279
M. Klaudiusz Marcellus, konsul 51 r. p.n.e.
523-525,. 541
G. Klaudiusz Neron, konsul 207 r. p.n.e. 256
Tb. Klaudiusz Neron, cesarz zob. Tyberiusz
Tb. Klaudiusz Neron, ojciec cesarza Tybe-
riusza 572
Klaudiusz Ptolemeusz, astronom II 277
P. Klaudiusz Pulcher, konsul 249 r. p.n.e.
235
Klaudiusz Rutyliusz Namacjanus II 410
Klaudiusz Tacyt, cesarz zob. Tacyt
Kleander, prefekt pretorianów II 294, 296
Kleistenes 112
Klelia, Cloelia, Rzymianka-bohaterka 116
Klemens Aleksandryjski, T. Flawiusz Kle-
mens II 284, 327, 409
Kleon (Gleon) z Cylicji 394, 426
Kleonymos ze Sparty 193
Kleopatra VII, królowa Egiptu 535, 536,
552, 567, 575-578, 580-583, II 37, 58,
59, 142, 351
Kleopatra Selene, córka Antoniusza i Kleo-
patry VII, żona króla Mauretanii Juby
575, 577, 582, II 51
klienci zob. clientes
Klodia (Lesbia), siostra P. Klodiusza Pul-
chera, trybuna lud. 594, 602
D. Klodiusz Albinus II 299-301, 306, 308,
310
Klodiusz Macer II 158
P. Klodiusz (Appiusz) Pulcher, P. Appiusz
Klaudiusz Pulcher, trybun lud. 58 r. p.n.e.
517-519, 521, 592, 594, 602, II 325
P. Klodiusz Petus Trazea II 90, 143, 198
Kniwa, król gocki II 342
Indeks 713
Koblencja, m. II 44
Kodeks XII Tablic zob. Leges duodecim
tabularum
kodycyle II 385
koine 600, II 153
Kollińska Brama 454
Kolonia, Colonia Ciaudia Agrippinensis
(dziś. Koln), m. żal. na miejscu dawnej
stolicy Ubiów - Oppidum Ubiorum
(zob.) II 42, 86, 119, 126, 252, 257, 267,
282, 344, 351, 364, 403
kolonie rolnicze 148, 273, 402, 542, 586, II
35; k.r. weteranów 278, 279, 372, 410,
411, 427, 428, 430, 484, 544, 586, 598, II
9, 28, 38, 39, 52, 63, 66, 114, 119, 125,
232, 238, 239
kolonowie zob. colom
Koloseum w Rzymie, Amphitheatrum Fla-
vianum II 101, 179, 260, 265, 272
Kolosy, m. II 285
Kolumb Krzysztof II 130
Kolumella zob. Juniusz Moderatus Kolu-
mella
Kolumna Marka Aureliusza II 270
Kolumna Trajana II 261, 270, 291
Komanysowie 47
komicja zob. comitia
Kommagene, królestwo 499, II 86, 107, 196;
prowincja rzym. II 79
Kommodus (Lucius Aurelius Commodus),
cesarz II 225, 245, 292-297, 309, 310,
323, 327, 416
Kommodus Cejoniusz Werus, cesarz zob.
Werus
Komorin, przylądek II 129, 255, 256
Komum, m. 460 ^
Konkordia, Concordia (mit.), bogini zgody
145, 161
Konstanca, m. zob. Tomi
Konstancja, św. II 405
Konstancja, siostra cesarza Konstantyna I
Wielkiego, żona cesarza Licyniusza II
378, 380
Konstancjusz Chlorus (Caius Flavius Vale-
rius Constantius), cesarz II 369, 371-373,
376, 402, 405, 420, 424
Konstantyn, samozwańczy cesarz rzym. w
407 r. n.e. II 425
Konstantyn I Wielki (G. Flavius Valerius
Constantinus), cesarz: zdobywanie władzy
II 372-380; jedynowładztwo II 380; bit-
wa przy Moście Mulwijskim II 376; re-
forma finansów II 390-393, administra-
cji II 381, 390, 393-396, prawa II 395,
396, wojska II 396-399; prace budow-
lane II 405-407; stosunek do nauki II
409, 410, do chrześcijan II 288, 394,
420-422; inne 23, II 369, 402, 413, 424,
431
Konstantyn II (CIaudius Flavius lulius Con-
stantinus lunior), cesarz II 385
Konstantyn XIII, cesarz II 438
Konstantyna, córka cesarza Konstantyna I
Wielkiego II 405
Konstantyna, m. zob. Cyrta
Konstantynopol, Rzym Wschodni, Bizan-
cjum II 380, 381, 390, 395, 397, 403, 406,
408, 409, 424, 432, 438
konsulowie zob. consules
Konsus (mit.), bóg 90
Kopenhaga, m. 598
Korbulon zob. Domicjusz Korbulon
Kordowa (dziś. Cordoba), m. 284, II 119,
220, 221
Korfinium, Corfinium 435, 436, 438, 439,
528
Koriolan zob. Marcjusz Koriolan
Korkyra, wyspa 241, 332, 581, II 126
Kornelia, córka Scypiona Afrykańskiego,
żona Tyberiusza Grakchusa, konsula 375,
393
Korneliusz, setnik II 152
Korneliusze (Cornelii), ród 132, 349, 352,
455; K. Scypionowie 381, 384
L. Korneliusz Balbus, stronnik Cezara 549,
II 35
L. Korneliusz Balbus, prokonsul, siostrze-
niec poprzedniego II 35
A. Korneliusz Celsus II 148
L. Korneliusz Cynna, konsul 87 r. p.n.e.
442-445, 453-455, 482
L. Korneliusz Cynna, wnuk poprzedniego i
Pompejusza II 68
P. Korneliusz Dolabella, konsul 283 r. p.n.e.
191
P. Korneliusz Dolabella, konsul 44 r. p.n.e.
537, 555, 556, 566, 567
P. Korneliusz Dolabella, prokonsul
Afryki, wuj Sejana II 103
714 Indeks
M. Korneliusz Fronton II 274, 279, 280, 284,
285
Korneliusz Fuskus II 193
G. Korneliusz Gallus II 34, 35, 63
Korneliusz Kossus II 68
A. Korneliusz Kossus, konsul 428 r. p.n.e.
150
Korneliusz Lakon II 158, 159
Gn. Korneliusz Lentulus, cenzor od 86 r.
p.n.e. 475
L. Korneliusz Lentulus, konsul 49 r. p.n.e.
525
Gn. Korneliusz Lentulus Getulikus II 35, 81,
84, 155
Korneliusz Nepos, historyk rzym. 603
Korneliusz Palma II 206
Gn. Korneliusz Scypion, konsul 222 r. p.n.e.
259, 260, 264, 272
L. Korneliusz Scypion, konsul 190 r. p.n.e.
306, 319-321, 352, 353
L. Korneliusz Scypion, konsul 83 r. p.n.e.
453
P. Korneliusz Scypion, konsul 218 r. p.n.e.
249, 260, 275
P. Korneliusz Scypion Afrykański Starszy
(Maior) (236-184 r. p.n.e.) 233, 259-
-262, 264-267, 272, 275, 277, 278, 283,
284, 286, 287, 306, 316, 319-321, 352-
-354, 373, 375, 378, 393, 420, 428, 462,
469, 481, 516, II 134, 354, 399
L. Korneliusz Scypion Barbatus, konsul 298
r. p.n.e. 189
P. Korneliusz Scypion Emilianus Afrykański
Młodszy (Minor), zw. też . Numantinus
(185-129 r. p.n.e.) 225, 283, 287, 288,
328, 362, 363, 381, 383, 387, 393-395,
399-401, 423, 472, 484, 544, 606, II 123,
184
P. Korneliusz Scypion Nazyka, konsul 191 r.
p.n.e. 272, 277
P. Korneliusz Scypion Nazyka, konsul 162 r.
p.n.e. 286, 398, 399, 408, 433
L. Korneliusz Sulla: osobowość 461-463;
odparcie najazdu Turyngów 424; walki w
Italii 439, 440, 453-456, z Mitrydatesem
441-443, 452, w Grecji i Azji Mn.
450-452; prokonsul Cylicji 447, 500;
Sulla a Mariusz 453, 454, 540, S. a Cezar
540, 541, 546-548; proskrypcje 455, 457,
564, 590; reformy i objęcie dyktatury
456-461, II 9; małżeństwa 457, 594, II
372; budowle 596; pamiętniki 603; inne
127, 420, 421, 441-445, 447, 465, 466,
468, 469,472,493,494,496,526, 527, 552,
553, 585, 588, 590, 598, 603, II 372
P. Korneliusz Tacyt zob. Tacyt, historyk
Kornwalia 228, 243
Korsyka, wyspa 66, 128, 226, 233, 238, 240,
258, 274, 288, 335, 412; prowincja rzym.
271, 460, II 12
Tb. Korunkaniusz 163
Korykos, przylądek 318, 319
Koryncki Przesmyk II 118, 321
Korynt, m. 53, 241, 271, 313, 314, 370, 379,
544, 586, II 52, 131, 285; Igrzyska Istmij-
skie w K. 241, 304; zburzenie K. w 146 r.
p.n.e. 269, 314
Kos, m. II 127
Kosma, św. II 405
Kossus zob. Korneliusz Kossus
D. Kosucjusz 598
"Kostobokowie" (rozbójnicy) II 240
Kościółek A. 159
Kotiusz, wódz galijski II 45
Kotta zob. Aureliusz Kotta
Kras, obszar 312
Krassus zob. Kalpurniusz; Klaudiusz Ap-
piusz; Licyniusz
Kremera, rz. zob. Cremera
Kremona zob. Cremona
Kreta, Kreteńczycy 52, 490, 499, 557; pro-
wincja rzym. II 12
Kretykus zob. M. Antoniusz, pretor; Kw.
Cecyliusz Metellus
Kroton, m. 197
krwawa pomsta 109
Krym 413, 497, II 110
Kryński Stanisław II 426
Kryspus, syn cesarza Konstantyna Wielkie-
go II 422
Krytolaos, dowódca Związku Achajskiego
313
Ksantippos ze Sparty 234
Kserkses, król perski 306
księgi sybilińskie zob. Libri Sibyllini
kuratorzy zob. curatores
Ktezyfon, m. II 228, 230, 301, 309, 350, 465,
371
Kubiak Zygmunt 87
Kuen-Lun, góry II 254
Indeks 715
Kurne, Cumae, m. 41, 48, 53, 66, 67, 117,
179, 184, 213, 214, 272, 359, 394; Kumej-
ska Kronika 128
Kunktator zob. Kw. Fabiusz Maksymus
Werrukozus
Kunderewicz Cezary II 212
Kunobelinus, Cymbelin, wódz Brytów II 41,
113
Kurcjusz zob. Metiusz Kurcjusz Sabinus
Kw. Kurcjusz Rufus II 145
Kures, Cures, m. 90
Kuriacjusze, bracia (VII w. p.n.e.) 126
Kurion zob. Skryboniusz Kurion
Mn. Kuriusz Dentatus, trybun, następnie
konsul 290 r. p.n.e. 190, 191, 196
Kwadowie II 193, 225, 240, 241, 292
Kwadratus, apologeta II 284, 285
kwestorzy zob. quaestores
Kwietus, syn T. Fulwiusza Makrianusa II
344, 350
Kwietus, Luzjusz zob. Luzjusz Kwietus
L. Kwinkcjusz Cyncynata 149
T. Kwinkcjusz Flamininus 301-304, 306,
309, 316, 317, 322, 334, II 399
P. Kwinktyliusz Warus II 43, 44, 48, 68, 111,
155
Kwinkwegetanowie II 371
Kwintylian zob. Fabiusz Kwintylian
Kwintyllus, brat cesarza Klaudiusza II 355
Kwiryci 91
Kwirynał, Quirinalis, Kwirynalskie Wzgó-
rze 80, 81, 83, 87-92, 115, 261, II 261
Kwiryniusz zob. P. Sulpicjusz Kwiryniusz
Kwirynus (mit.), bóg 91, 108, 548
Kybele, czyli Wielka Macierz (Magna Ma-
ter) (mit.), bogini 388, 446, II 282 ,
Kynoskefalaj, wzgórza 302, 303, 309, 310,
319
Kyrena zob. Cyrenajka
Kyzikos, m. 492, 499, 514, II 300
labarum II 378
D. Laberiusz 549, 601
Kw. Labienus 575
T. Labienus, trybun lud. 63 r. p.n.e. 249,
514, 528, 538, 539
Labicum, m. 150
Lacjum 33, 42, 46, 53, 66, 67, 70, 71, 75,
77-80, 84-86, 88, 97, 116, 128, 137, 146,
150,157,179,183,184,195, 208, 213, 368,
434, 437, 443, II 429
Lacus Fucinus zob. Fucyńskie Jezioro
Lago di Celano zob. Fucyńskie Jezioro
Lago di Como 47
Lago Maggiore 47
Lagozza di Besnate, m. 37, 38
Laktancjusz, teolog II 377, 388, 409, 410
Lampon, przywódca stronnictwa antyrzym.
w Judei II 106
lampy terakotowe II 253
La Manche, kanał 506, 512, II 41, 81, 113,
117, 130, 252, 344, 368, 371, 436
Lambaesis, m. II 225, 247, 273
Lampsakos, m. 316, 317
Lancasterowie, dynastia II 440
lancea II 246
Langwedocja 410, 422, 506
Lanuyium, m. 79, 178, 184, II 221
Laodyka, córka Seleukosa IV, żona Perseu-
' sza 308
Laodykeja, Laodicea, m. 567, II 125, 300
Lapis Niger, Czarny Kamień 98, 121
A. Lappiusz Maksymus Norbanus II 197
lapsi II 418
Larcjusze (Larcii), ród 137
Larcjusz, Spuriusz Larcjusz, towarzysz Ho-
racjusza Koklesa 116
Larissa, m. 309
Lars Porsenna zob. Porsenna
lary 102, 103; l. Augusta II 70
Las Teutoburski zob. Teutoburski Las
Last Hugh 25
La Tene (lateńska) kultura 153
Lateran II 327
Laterculum maius, czyli noticia II 385
Laterculus weroński II 388
laticlayii II 10, 11
latifondisti 366
latifundium 366-368, 414, 471, II 122, 180,
250, 389, 390, 395, 402
Latini iuniani II 31
Latinus (leg.), król rzym. 86
Latinus status, ius Latii, nomen Latinum 208,
544; przyznanie dla: Lacjum 210, 360,
437, Arpinum 359, Fundi 359, Gades 544,
Kapui 184, Galii 542, II 170, terenów
naddunajskich II 221, Hiszpanii 196, 544,
II 170, Kampanii 208, dla innych prowin-
716 Indeks
cji 196, II 87, 118, 170, 220; niewolnikom
455, II 68
G. Latyniusz Postumus II 344, 348, 351,
354, 368
Latynowie 50, 67, 77-79, 96, 114-117,
133,138,146,148,160,163,165,175,178,
182-185, 187, 188, 198, 203, 208, 212,
272-274, 406, 429; pra-Latynowie 78;
przyznanie obywatelstwa rzym. 210, 360;
latyńscy królowie 107; wpływ na kulturę
rzym. 384
Latyński Związek 97, 133, 146, 148, 149, 178
laudatio, laudationes 555, II 144, 278
Lauro, m. 469
Lautulae, m. 187, 188, 205
Lavinium (dziś. Pratica di Marę), m. 78-80,
85, 86, 115
Lawinia (leg.), córka Latinusa, żona Enea-
sza 86
Lea, rz. 513
lectiones senatus, weryfikacje list senatorów
459, 475, II 93
lectisternia 219
legali 338
legali Augusti II 20, 54, 192, 289
leges 143, 166; zob. też lex
leges Corneliae annalis (81 r. p.n.e.) 457, 472
Leges duodecim tabularum. Prawa (Kodeks)
XII Tablic 101, 113, 121, 125, 139-141,
159, 218, 221, 387
leges populi 162, II 212
leges Yaleriae Horatiae (449 r. p.n.e.) 142,
143
' legibus scribendis et reipublicae constituendae
457
legio, legiones 111, 424, II 48, 49, 398
Legio Alaudae 544
legis actiones 165, 387
Lęka zob. P. Porcjusz Lęka
Lelianus (Laelianus), przywódca buntu w
Mogontiacum II 351
G. Leliusz, konsul 190 r. p.n.e. 266
G. Leliusz, konsul 140 r. p.n.e. 395, 400
Le Mans, m. II 397
Lemnos, wyspa 56, 57, 492
Lenas zob. Popiliusz Lenas
Lentulus zob. Korneliusz Lentulus
Leodium, m. 513
Leon zob. Castra Legionum
Leontinoj, m. 257
Lepcis Magna, Leptis Magna, m. II 303,
304, 306, 327, 328, 407
Lepcis Minor, m. 538
Lepidus zob. Emiliusz Lepidus
Lepinus, góra zob. Mons Lepinus
Lesbia zob. Klodia, siostra P. Klodiusza
Letus, cesarz II 297
Letus Emiliusz zob. Emiliusz Letus
Leukadia, półwysep 581
Leuke Komę, port II 36
Lewant, Lewantyńczycy 370, 372, 451, 589,
II 105, 127, 130-132, 430
Lewinus zob. Waleriusz Lewinus
leK Aebutia (ok. 150 r. p.n.e.) 356, 605
lex Aelia (ok. 150 r. p.n.e.) 349, 389, 518
lex Aelia Sentia (4 r. n.e.) II 31
lex agraria (133 r. p.n.e.) 395, 401
lex Aurelia (70 r. p.n.e.) 474, 475
lex Calpurnia (149 r. p.n.e.) 344, 357
lex Canuleia (445 r. p.n.e.) 144, 158
* lex curiata de imperia 106, 562
lex de ambitu 348
lex de maiestate 459
lex de maritandis ordinibus zob. lex lulia de
maritandis ordinibus i lex Papia Poppea
lex de permutatione proyinciae 557
lex Fufla (ok. 150 r. p.n.e.) 349, 389, 518
lex Fufia Caninia (2 r. p.n.e.) II 31
lex Gabinia (67 r. p.n.e.) 476
lex Genucia (342 r. p.n.e.) 159, 161, 170
lex Hortensia (287 r. p.n.e.) 143, 166
.- lex lulia (90 r. p.n.e.) 437
" lex lulia de adulteris coercendis (18 r. p.n.e.)
II 30
lex lulia de maritandis ordinibus (18 r. p.n.e.)
II 31, 180, 431
lex lunia (Norbana?, 17 r. p.n.e.) II 31
lex Licinia Pompeia (70 r. p.n.e.) 520, 523
lex Licinia Sextia (367 r. p.n.e.) 159-161,
365
lex Maenia 166
lex Manilia (66 r. p.n.e.) 476
lex Ogulnia (300 r. p.n.e.) 162
lex Oppia de lucu feminarum (215 r. p.n.e.)
373
lex Ovinia (ok. 312 r. p.n.e.) 164, 172
lex Papia Poppea de maritandis ordinibus (9 r.
n.e.) II 31
lex Plautia (89 r. p.n.e.) 593
lex Plautia Papiria (89 r. p.n.e.) 438
Indeks 717
lex Poetelia (313 r. p.n.e.) 159
lex Porcia (199, 195?, 184 r. p.n.e.) 356
lex Publilia (339 r. p.n.e.) 139, 143, 166
lex provinciae 335
lex Rubria (122 r. p.n.e.) 407
lex sacrata 138, 143
lex Servilia Caepio (106 r. p.n.e.) 426
lex Sewilla Glaucia, lex iudiciaria (100? r.
p.n.e.) 427
lex labellaria 399
lex Titia (43 r. p.n.e.) 563
lex Yaleria (509, 300 r. p.n.e.) 143
lex Yaleria Cornelia (5 r. n.e.) II 19, 68
' lex Vatinia 485
lex Villia annalis (180 r. p.n.e.) 355, 398, 426
lex Voconia (169 r. p.n.e.) 375
Lezoux, m. II 252
Liban, góry 492
libelli II 385, 418
Liber i Libera (mit.), bóstwa 134, 137, 143,
219
liberae cmtates II 53
libertas et consulatus II 279
liberii, wyzwoleńcy 164, 218, 347, 376, II 21,
25, 30, 31, 53, 68, 84-86, 91, 95, 96, 99,
120, 131, 176, 208, 294; /. Caesaris II 96
libertini (synowie wyzwoleńców) 164
Libia, Libijczycy 183, 226, 228, 285, 287,
577, II 225
libra 214
libri fulgurales 62
libń haruspices 62
libri magistratum 122
libri pontificum 122
Libri rituales 60
Libri Sibyllini, księgi sybilińskie 219, 388,
412, 550, II 32 i
Lichfieid, m. II 115
Licinus, wyzwoleniec II 54
Licja zob. Lycja
lictores, liktorzy 108, 131, II 16
Licynianus zob. Kalpurniusz Pizon Licynia-
nus
Licyniusze (Licinii), ród 163, 202
Licyniusz (Valerius Licinianus Licinius), ce-
sarz II 374-376, 378-380, 421
L. Licyniusz Krassus, konsul 95 r. p.n.e.
411, 431, 604
M. Licyniusz Krassus Dives, konsul 70 i 55
r. p.n.e., członek triumwiratu 453, 454,
468, 471-475, 477-481, 484, 485, 500,
502, 503, 517, 519, 520, 522, 565, 590, 591,
II 37, 84, 348
M. Licyniusz Krassus, konsul 30 r. p.n.e.,
wnuk triumwira II 11, 47, 63
P. Licyniusz Krassus, konsul 171 r. p.n.e.
309
P. Licyniusz Krassus, konsul 131 r. p.n.e.
325, 372, 396, 399
P. Licyniusz Krassus, konsul 97 r. p.n.e. 425,
435
P. Licyniusz Krassus, syn triumwira 502,
503, 510, 511
L. Licyniusz Lukullus, konsul 151 r. p.n.e.
279, 281, 362
L. Licyniusz Lukullus, konsul 74 r. p.n.e.,
legendarny bogacz 451, 468, 476, 484,
492-497, 499, 514, 587, 596, 597, II 16,
108, 125, 162
M. Licyniusz Lukullus, brat konsula 74 r.
p.n.e. 545
G. Licyniusz Macer, trybun lud. 73 r. p.n.e.
127, 472, 602
G. Licyniusz Mucjanus II 165, 167, 169, 170,
187, 193
L. Licyniusz Murena 451, 452, 460
G. Licyniusz Stolon, trybun lud. 376-
-367 r. p.n.e. 159-161, 163, 178, 350
P. Licyniusz Walerian, cesarz zob. Walerian
Licynnus, prokurator w Galii II 54
Lidia zob. Lydia
Liege, m. II 127
Liguria (dziś. Riwiera włoska), Ligurowie
46, 77, 268, 273-275, 354, 408, 409, II 45;
"Ligurowie" (Celtowie) 505
Likos, rz. 492, 497
Lilibaeum (dziś. Marsala), m. 233, 235, 236,
573
limes II 113, 192, 225, 232, 242; /. Arabicus II
251; /. Raeticus II 242; /. Tripolitanus II
304
limes w Afryce II 396
limitanei, czyli ripenses (osadnicy wojskowi)
II 304, 398
Lindum (dziś. Lincoln), m. II 114, 189, 243
Lingonowie II 170
Linkestis (dziś. Monastyr), m. 301
Lipari, wyspa 40, 41
718 Indeks
Liparus, syn króla Ausonów 41
Liparyjskie (Eolskie) Wyspy, Aeoliae Insu-
lae 38, 40
Lippe, rz. II 111, 112
Liris, rz. 77, 79, 149, 181, 183, 185-187,
205, II 100
Liternum, m. 354, 377
Liwia, żona Tyberiusza Klaudiusza Nerona,
następnie Oktawiana Augusta, matka ce-
sarza Tyberiusza 88, 572, II 30, 69, 71, 73,
95, 133, 137, 138, 149
Liwilla, żona Druzusa (II) II 73
G. Liwiusz, konsul 188 r. p.n.e. 318
T. Liwiusz, historyk 86, 89, 95, 116, 122,
124, 128, 129, 143, 144, 159, 225, 226, 283,
349, 352, 359, 388, 461, 603, II 33, 82,
119, 138, 144, 145, 412
Liwiusz Andronikus 382, 600
M. Liwiusz Druzus, trybun lud. 122 r. p.n.e.
406, 425, 432
M. Liwiusz Druzus, trybun lud. 91 r. p.n.e.
432-434, 440, 458, 467
M. Liwiusz Salinator, konsul 207 r. p.n.e.
256
Lizbona, m. zob. Olisipo
Lizymach, król Tracji 291
Lizymacheja, m. 316
LIanmelin-Wood, gród II 189
Loara, rz. 514
Locus Castorum, m. II 163
locus standi 246, 299
Lojang, Loyang, m. II 256
Lokroj, m. 197
Lokryda 301
Loliusz Urbikus II 244
Lombardia 153, II 163
Londinium (dziś. Londyn), m. 82, II 41, 100,
114, 133, 135, 191, 243, 282, 283, 371, 391,
397
Longinus zob. Kasjusz Longinus
Longus zob. Semproniusz Longus
Longobardowie II 438
Lorch, m. II 223, 242, 302
lorka segmentata II 246
Luca (dziś. Lucca, Lukka), m. 520, 562
Luceres, tribus 105, 111
Luceria, twierdza 187
Lucjusz Cezar, wnuk cesarza Augusta, II 20,
61, 62, 65, 67, 146
Lucknow, m. II 186
lucumo 64, 95
Lucus Ferentinae, Gaj Perentyny 115
Lucylia, siostra cesarza Kommodusa II 296
G. Lucyliusz, poeta 381, 383, II 140
ludi. igrzyska 348, 361, II 26, 309
ludi Apollinares 348, 382
ludi Ceriales 348
ludi compitalicii II 31
ludi Floriales 348
ludi Istmijskie zob. Istmijskie Igrzyska
ludi Megalenses 348, 382
ludi Plebeii 348, 382
ludi Romani 348, 382
ludi Saeculares II 31-33, 65, 86, 149, 179,
i309
ludi Sullanae victoriae 595
ludi Terentini 388
ludi Veneris 595
Ludwik bawarski II 119
"ludy morza" 57
Lugdunensis, prowincja zob. Galia Zaalpej-
ska (Lugduńska)
Lugdunum (dziś. Lyon), m. 544, 586, II 41,
50, 55, 60, 66, 97, 119, 126, 130, 132, 252,
258, 275, 290, 300
Lukan zob. Anneusz Lukan
Lukania, Lukanowie 180, 181, 189, 191, 193,
195-198, 254, 255, 263, 271, 292, 437,
439, II 361, 372
Lukian z Samosaty II 275, 276
Lukka zob. Luca
Lukrecja, żona Tarkwiniusza Kollatinusa
116
G. Lukrecjusz Gallus 343, 344
T. Lukrecjusz Karus 601, 605, 606, 608
Kw. Lukrecjusz Ofella vel Afella 461
Lukullus zob. Licyniusz Lukullus
Luna (dziś. Spezia), m. w Ligurii 35, 240,
273, 274, 597
Luna (dziś. Luni), m. w Etrurii 40
Lupercalia (rzymskie święta ku czci
bóstwa pasterskiego, Fauna), luperci 89,
120
Lupus zob. Rutyliusz; Wiriusz
G. Lutacjusz Katulus, konsul 242 r. p.n.e.
236
Kw. Lutacjusz Katulus, konsul 101 r. p.n.e.
423, 424
Kw. Lutacjusz Katulus, konsul 78 r. p.n.e.
467, 472, 476, 482, 593, 596, 603
Lutecja (dziś. Paryż, zob.), m. 514, II 41,126
Indeks 719
Luzjusz Kwietus, wódz mauretański II 206,
228, 234, 237
Luzytania, Hispania Lusitania, prowincja
rzym., Luzytanowie 269, 276, 277, 279,
281, 284, 425, 468, II 39, 52, 160
Lwia Zatoka 273
Lycja, Licja 321, 323, 489, 499, II 67, 257;
prowincja rzym. II 86, 107
Lydia, Lidia, Lidyjczycy 55, II 324
Lympne, m. II 371
Lyon, m. zob. Lugdunum
Lystra, m. II 39, 52
Łaba, Elba, rz. 421, II 42, 43, 55, 62, 66-68,
72, 78, 112
łacina, łaciński język 49, 141, 221, 359,
381-386, 435, 599, 600, II 140, 146,
274-280, 323, 324, 327, 409, 414, 438,
439
łaźnie, termy 361, II 24, 100, 135, 136, 260,
265, 272, 320, 327, 405
"Łaźnie Myśliwskie" II 407
Łuk Augusta II 23
Łuk Galliena II 407
Łuk Konstantyna II 405, 407
Łuk Sewera II 327
Łuk Tytusa II 185, 270
Łukasz ewangelista, św. II 51, 286
Macaulay Thomas B. 126, II 144
Maccus (leg.), klown 221
Macedonia, Macedończycy: sprzymierzona
z Hannibalem 257; wojny z Rzymem 257,
269, 292, 295, 297, 299-303, 307-312;
aneksja przez Rzym 271, 312, 335; pod-
czas wojny z Mitrydatesem 450-452;
zagrożona przez piratów 465; oddana
Mariuszowi 556; we władaniu M. Brutusa
565; prowincja rzym. 312, 316, 335, 337,
342, 460, II 12, 13, 52, 86, 110, 118;
chrześcijanie II 290; inne 232, 253, 282,
290, 313, 319, 334, 337, 342, 412, 428, 450,
451, 545, 556-558, II 47, 437
Macellum Magnum (hala targowa) II 100
Macer zob. Klodiusz; Licyniusz
macchia 58
Machabeusze, ród II 103, 104, 150
Machabeusz Juda 327, 498, II 103, 104, 150
Machares, syn Mitrydatesa VI, króla Pontu
493, 497
Macheront, twierdza II 184
Madras, kraj 243
Madyda Władysław II 412
Maercia, tribus 184
Maes Titianus, kupiec II 254
Maggiore, jezioro 38
magister 371
magister bibendi 373
magister equitum 133, 537, 548
magister militum II 386, 398
magister officiorum II 385-387
magister populi 118, 133
magister rei privatae II 389
magister scriniorum II 385
magistratura rzymska 170, 173, 200, 202,
203, 208, 220, 354-358, 372, 404, 459,
460, 548, II 9-14, 16-22, 68, 93, 212-
-215
magistratus 166, 200; m. ordinarii 168
Magna Mater zob. Kybele
Magnezja, Magnesia ad Sipylum, m. 319,
322, 323, 353, 450, 494, 500, 533
Magon, brat Hannibala 263, 264
Magon, poseł kartagiński 196
maiestas populi Romani 307, 427
Majorka, wyspa 410
Makrianus zob. Fulwiusz Makrianus
Makron zob. Sutoriusz Makron
Makrynus (Marcus Opilius Macrinus), ce-
sarz II 314, 315, 317, 321, 322, 333
Maksencjusz, syn cesarza Maksymiana II
372-376, 378, 405-407
Maksymian (Marcus Aurelius Valerius Ma-
ximianus), cesarz II 367-369, 371-
-375, 405
Maksymianus, G. Galeriusz Waleriusz zob.
Galeriusz
Maksyminus (Caius lulius Maximinus), ce-
sarz II 321, 333, 335, 336, 338, 418
Maksyminus Dają (Caius Valerius Maxi-
minus Daia), cesarz II 372, 374-380, 414,
421, 437
Maksymus, pełnomocnik cesarza Trajana do
spraw finansowych Achai II 215
Maksymus, syn cesarza Maksyminusa II 335
Malabarskie Wybrzeże II 256
Malaca (dziś. Malaga), m. 276, 540
Malajski Półwysep II 402
Malakka, cieśnina II 255
Maleventum, m. 198; zob. też Beneventum
720 Indeks
Gn. Maliusz Maksymus, konsul 105 r. p.n.e.
422, 427
Malta, wyspa 37
Mamertyni (najemnicy kampańscy) 230, 332
G. Mamiliusz, trybun lud. 109 r. p.n.e. 417,
418, 426
Mamiliusz z Tusculum, Oktawiusz Mami-
liusz Tuskulanus 115, 117
manceps 371
Mancynus zob. Hostyliusz Mancynus
Manczu, dynastia II 320
manes (duchy przodków) 102
Mani, Manicheusz II 416
G. Maniliusz, trybun lud. 66 r. p.n.e. 476,
477
M. Maniiusz Kapitolinus, konsul 392 r.
p.n.e. 159
A. Maniiusz Wulson, konsul 178 r. p.n.e.
274
Gn. Maniiusz Wulson, konsul 189 r. p.n.e.
320-322, 354
L. Maniiusz Wulson, konsul 256 r. p.n.e.
233
Manios, twórca złotej fibuli 79
manipulus 176
Mantua, m. 272
manu ad ferrum II 359
manumissio 164, 218; m. testamento II 31
manus 105, 141, 218
Marcellus zob. Klaudiusz; Noniusz; Ulpiusz
Marche, kraina 42, 47
Marcja, kochanka cesarza Kommodusa II
294, 296
Marcjalis zob. Waleriusz Marcjalis
Marcjusze (Marcii), ród 84, 125, 163, 202;
zob. też Ankus Marcjusz
Kw. Marcjusz Filippus, konsul 169 r. p.n.e.
309
L. Marcjusz Filippus, konsul 91 r. p.n.e.
433, 590
Gn. Marcjusz Koriolan 126, 149
Kw. Marcjusz Reks, pretor 144 r. p.n.e. 379
Kw. Marcjusz Reks, konsul 68 r. p.n.e. 490
G. Marcjusz Rutylus, dyktator 356 r. p.n.e.
162
Kw. Marcjusz Turbon II 234
Marę Etruscum, M. Tyrrenum zob. Morze
Tyrreńskie
Marę Nostrum, Nasze Morze zob. Morze
Śródziemne
Marek Aureliusz (M. Annius Verus, adop-
towany przez cesarza Antonina Piusa,
zwał się odtąd M. Aelius Aurelius Verus,
a od wyniesienia na tron cesarski M.
Aurelius Antoninus), cesarz: osobowość
II 203, 281; kraj pochodzenia II 220; dojś-
cie do władzy II 203; armia, zabezpiecze-
nie granic II 245-247, 301; działania
wojenne II 223, 230, 232, 240-242, 245,
292; kłopoty finansowe II 218; fundusz
alimentacyjny II 216; administracja II
206, 208; stosunek do handlu II 256, do
nauki II 274, 279, 281, do chrześcijaństwa
II 283, 284, 290, 416; Rozmyślania II 291;
roboty publiczne, budowle II 216, 270;
zaraza w czasach M.A. II 310; sprawa
sukcesji władzy II 292, 294; deifikacja II
281; inne II 223, 256, 268, 270, 272, 296,
306, 309, 326, 361, 369, 401, 407, 412
Marek ewangelista, św. II 284, 406
Marengo, m. II 7
Mariba, m. II 36
Maria II Stuart, królowa Anglii II 272
Marisus (dziś. Marusza), rz. II 237
G. Mariusz Młodszy, konsul 82 r. p.n.e., syn
G. Mariusza (starszego) 453, 454
G. Mariusz (starszy): osobowość 428, 429;
wkroczenie na arenę polityczną 413; ko-
lejne pełnienie urzędu konsula 423, 426,
457, II 16; wojna z Jugurtą 418-420;
wojna z Cymbrami 422-426; w wojnie
sojuszniczej w Italii 435, 438, 439; zatarg z
Sullą 440-442; czasowa ucieczka do Afry-
ki 442; przymierze z Cynną, marsz na
Rzym i masakra w Rzymie 443; reorgani-
zacja armii 424, 425, 432; działki dla
weteranów 427, 428, 430; śmierć 443; inne
429, 440, 446, 457, 462, 466, 476, 491, 596,
II 134, 165
M. Mariusz, dowódca rzym. w armii Serto-
riusza (I w. p.n.e.) 492
M. Mariusz, wódz rzym. w Galii (III w. n.e.)
II 351
Mariusz Maksymus, historyk II 326
Mariusz Serwiusz Honoratus II 411
Markomania, prowincja rzym. II 225, 241,
245
Markomanowie II 43, 66-68, 193, 218, 220,
225, 240-242, 245, 292
Marmara, morze 492
Indeks 721
Marmarydowie II 35
Marna, rz. 506
Maroboduus, wódz Markomanów II 43, 46,
112, 240
Maroko zob. Mauretania
Mars (mit.), bóg wojny 82, 91,102, 103, 108,
230; M. Mściciel (Ultor) II 23, 38, 67
Marrucynowie 188, 434
Marsala, m. zob. Lilibaeum
Marsowie 186-188, 208, 433, 434,
436-439
Marsylia zob. Massilia
maru 64
Marzabotto, m. 60, 67, 70, 153
Masada, twierdza II 184
Massicus, góra zob. Mons Massicus
Massilia, Massalia (dziś. Marsylia), m. 66,
151, 214, 244, 248, 259, 331, 336, 401,
408-410, 506, 512, 530, 544, II 67, 132
Massywa, kandydat na tron Numidii 416
Mastarna zob. Serwiusz Tuliusz
Masynissa, król Numidii 264-266, 279,
285-288, 334, 415
Mater Matuta (mit.), bogini 99
Maternus zob. Juliusz Maternus
Mathura, m. II 129
Mauretania (dziś. Maroko): kolonie rzym. II
52; aneksja przez Rzym II 102, 117, 130;
przyznanie obywatelstwa rzym. II 119;
wizytacja Hadriana II 220, 225; chrystia-
nizacja II 287; miejsce urodzenia cesarza
Makrynusa II 314; M. Caesariensis i M.
Tingitana, prowincje rzym. II 102, 117,
302; inne 286, 331, II 35, 51, 79, 86, 102,
114, 130, 371; zob. też Bocchus, Boguda,
Juba II
Maurowie II 246, 342 i
Mauzoleum Augusta II 24
Mauzoleum Hadriana II 216
Meaci II 245, 301, 302
Meander, rz. 321
Mecenas zob. Cylniusz Mecenas
meddix, mettius 92, 180, 211
meddix tuticus 180
Media 577, II 230, 314; M. Adiabene II 228,
301, 314; przekształcona w Asyrię, pro-
wincję rzym. (zob.); M. Atropatene (dziś.
Azerbejdżan) 576
Mediolanum (dziś. Mediolan), m. II 127,
46 - Dzieje Rzymu t. II
344, 351, 372, 376, 378, 406; Edykt
Mediolański II 421
Medżerda, rz. zob. Bagradas
Mehmed II, sułtan II 438
Melitene, m. II 194
Meliton, biskup Sardes II 284, 285
M. Meliusz, M. Spuriusz Meliusz 134
Melpum, m. 153
G. Memiusz 416-418, 429
P. Memiusz Regulus, konsul 31 r. p.n.e. Ht
75
memoria II 385
Men, rz. 508, II 43, 192, 242, 314
Menai, cieśnina II 114
Menapiowie II 368
Mendip, m. II 251
Meneniusze (Menenii), ród 137
Meneniusz Agryppa, Agryppa Meneniusz
Lanatus 138
G. Meniusz Antiaticus, konsul 338 r. p.n.e.
216
mennice 340, II 66, 97, 117, 138, 386, 391;
zob. też monety
Mennipos z Gadary 606
Mercati Traianei, hale targowe II 261
Merida zob. Emerita Augusta
Merkury (mit.), bóg 134, 214
Meroe, m. II 35
Mersey, rz. II 252
Merw zob. Antiochia Margiana
Mesjasz, Zbawiciel II 151
Messala Korwinus zob. Waleriusz Messala
Korwinus
Messalina, trzecia żona cesarza Klaudiusza
zob. Waleria Messalina
Messana (dziś. Mesyna, Messina), m. 33,
229-232, 246, 248, 332, 336, 573
Messapia, Messapiowie 48, 198, 384
Mesyńska Cieśnina 231, 232, 272, 471, 572,
573
metalla II 308
Metapontum, m. 40, 197
Metaurus, rz. 256
Metella, wdowa po Emiliuszu Skaurusie,
następnie żona L. Korneliusza Sulli 457
Metellusowie zob. Cecyliusze Metellusowie
Methul, rz. 418
Metiusz Fufecjusz 92
Metiusz Kurcjusz Sabinus 126
metropoleis II 259, 309
722 Indeks
mettius zob. meddix
Mezja, prowincja rzym. II 47, 66, 110, 163,
167, 191, 193, 235-240, 314, 342, 347; M.
Górna i Dolna II 194, 239
Mezopotamia 327, 494, 495, 498, 500, 502,
503, II 108, 230, 232, 234, 304, 315, 321,
348, 350, 365, 371; prowincja rzym. II
222, 238, 301
Michał Anioł 258
Micypsa, król Numidii 288, 334, 415
Middlesex 513
Milazzo zob. Myląc
Milon zob. Anniusz Milon
Miltenberg n. Menem, m. II 242
Minerwa (mit.), bogini 99, 103
Mincio, rz. 272
Minden, m. II 111
Minho, rz. 281
Minojczycy 40
Minos (leg.), król Krety 52
Minucjusze (Minucii), ród 125
Gn. Minucjusz 353
L. Minucjusz 134
M. Minucjusz Feliks II 285, 327
Minucjusz Fundanus II 290
M. Minucjusz Rufus, trybun lud. 122 r.
p.n.e. 407, 411
Minturnae, m. 189, 216, 229
Misenum, m. 572, II 50, 87, 180
Mitra (mit.), bóg II 91, 282, 283, 407, 416
Mitrydates, król Armenii II 107, 108
Mitrydates, król Pergamonu 535, 536, 546,
II 47
Mitrydates V Euergetes, król Pontu 414
Mitrydates VI Eupator, zw. Wielkim, król
Pontu 413, 428, 440, 441, 444-452, 457,
458, 465, 468, 469, 476, 477, 489, 491-
-498, 500, 535, 536, II 238
Modena, m. 38
modius 402
Mogontiacum (dziś. Moguncja), m. II 44,
186, 187, 193, 259, 321, 351
Mojżeszowe Prawo II 152, 184
Mommsen Theodor 165
Mona (dziś. Anglesey), wyspa II 114, 190
Monastyr, m. zob. Linkestis
monety, pieniądze 109, 340, 357, 547, II 52,
60, 97, 98, 130, 182, 253, 268, 310, 311,
351, 359, 382, 391; pierwsze m. rzym. 214,
215, 218; dewaluacja II 182, 390, 391, 402
Mongolia II 128
Mons Albanus (dziś. Monte Cavo) 75, 77, 78
Mons Graupius II 190
Mons Lepinus 75, 77
Mons Massicus 587
Mons Sacer, Święta Góra 138
Mont Cenis 249, II 45, 117, 376
Mont Genevre 249, 409, II 45
Monte Circeo 36
Monte Corvo zob. Grań Sasso
Monte Testaccio II 251
Monte Vico 48
Monti Cimini, Ciminiańskie Góry 33, 178
Morawa, rz. zob. Morgus
Moray Firth, zatoka II 302
Morgus (dziś. Morawa), rz. II 366
Morze Adriatyckie, Adriatyk: najdawniejszy
handel grecki 53; handel Tarentu 193;
walki z piratami 47, 241, 574; kontrola
Rzymian nad wybrzeżem 241, 312; w dru-
giej wojnie punickiej 256; w walce Pompe-
jusza z Cezarem 529, Pompejusza z Anto-
niuszem 531, 567, Antoniusza z Brutusem
i Kasjuszem 567; inne 36, 37, 42, 180, 186,
188, 190, 193, 239, 241, 242, 257, 295, 297,
434, 567, 570, II 86
Morze Arabskie II 129
Morze Bałtyckie, Bałtyk 506, II 128, 254
Morze Czarne 290, 414, 490, 492, 497, 545,
582, II 43, 66, 109, 110, 129, 130, 141,
194, 239, 348, II 240, 300
Morze Czerwone II 35, 129, 223, 227 '
Morze Egejskie: działania floty rzym. w dru-
giej wojnie macedońskiej 300, przeciw
Antiochowi 318-320, przeciw piratom
490; zwycięstwo Lukullusa nad flotą Pon-
tu 492; najazd Kostoboków II 240; wypę-
dzenie egipskich żeglarzy przez Macedoń-
czyków 232; handel 323, 589; inne 290,
295, 297, 299, II 47
Morze Irlandzkie II 190
Morze Jońskie 581
Morze Kaspijskie 497, II 109, 128
Morze Lewantyńskie 290
morze Marmara zob. Marmara
Morze Martwe II 151, 184
Morze Północne II 42, 43, 112, 128
Morze Śródziemne, Marę Nostrum: pier-
wotne ludy 52, 57; klimat, struktura
obszaru 29-32; handel 129, II 255-257;
Indeks 723
walki z piratami 425, 489, 490, II 50; inne
25, 35, 40, 58, 66, 199, 214, 226, 228, 237,
268-281, 290, 291, 303, 306, 323, 331,
334, 335, 354, 413, 414, 436, 438, 476, 489,
490, 499, 506
Morze Tyrreńskie, M. Etruskie (Marę Tyr-
renum, M. Etruscum) 70, 240
Morze Żółte II 255
mos maiorum 172, 220, 271, 353, 373, II 8,
429
Moskwa, m. 576
Moza, rz. II 188
Mozela, rz. 512, II 402, 410
Mucjanus zob. Licyniusz Mucjanus
G. Mucjusz Scewola, Mucjusz Kordus Sce-
wola, bohater rzym. 116
Kw. Mucjusz Scewola, konsul 95 r. p.n.e.
431, 432, 454, 605
P. Mucjusz Scewola, konsul 133 r. p.n.e.
122-124, 127, 396
muli Mariani 425
Mulucha, rz. 419, 420
Mulwijski Most, Pons Milvius 467, II 376-
-378, 421
L. Mummiusz 313
L. Munacjusz Plankus 560, 586
Munda, m. 540, 546, 555, 571
munera II 324; m. mixta II 325; m. patrimo-
nium II 324; m. personalia II 325
municipia 184, II 213, 239; m. splendissima II
214, 265
Mur Aureliana II 359
Mur Hadriana II 190, 243-245, 247, 282,
301, 302
Murena zob. Licyniusz; A. Terencjusz War-
ron
Mursa, m. II 344
Mury Serwianskie 175, II 397
Mutina, m. 273, 467, 559-561, 570, 571, II
127, 130
Mykeny, Mykeńczycy 40, 48, 52, 57
Mylae (dziś. Milazzo), m. 40, 41, 233, 234
Myonessos, przylądek i m. 319
Myos Hormos, port II 129
Nabatejczycy 498, 581, II 36, 227, 232
Nabis, tyran Sparty 303
Nadrenia zob. Ren
Naissos (dziś. Nisz), m. II 354
namiestnik prowincji 335, 337, 338, 340-
-342, 371, II 20, 54, 94, 102, 108. 193
Napala, m. II 35
Napoleon Bonaparte 260, 576, II 7,113, 162,
439
Nar, rz. 188
Narbo, Narbona, m. 341, 410, 411, 506, 512,
II 132, 365
Narcyz, wyzwoleniec II 84, 113
Narnia, m. 188, II 28
Narses, król Persji II 371, 438
Naulochos, zatoka 573
navicularii II 325, 326, 394
Nazaret, m. II 151
Nazyka zob. Korneliusz Scypion Nazyka
Neapolis (dziś. Neapol), m. 67, 137, 170,
185, 187, 272
Neapolitańska Zatoka 33, 53, 77, 573, 591,
594, II 89
Neckar, rz. II 192, 242
nefas zob. fas
Negew II 227
negotiatores 371, 373
nekropolis 61
Nemausus (dziś. Nunes), m. 410, II 52, 55,
135-137,221,267
Nemorensis Lacus (dziś. Nemi), jezioro 34,
78
Nene, rz. II 252
Nepete, m. 178, 184
Nepos zob. Korneliusz; Platoniusz
ne quis iudicio circumveniatur 403
Neron Cezar, syn Agryppiny Starszej i Ger-
manika II 73, 78
Neron (Lucius Domitius Ahenobarbus, Ne-
ro Ciaudius Caesar), cesarz II 87-95;
osobowość II 87, 89, 90, 120, 138, 179,
180; adoptowanie przez cesarza Klaudiu-
sza i objęcie rządów II 85, 87; polityka
wobec Armenii i Partii II 92, 107-109,
117, 193, 196, 227, 228, 230, wobec Pale-
styny II 105, wobec Brytanii II 115;
zarząd prowincji II 118, 119; działania
gospodarcze II 100, 125, 129, 130, 256;
finanse II 97, 98; budowle II 100, 101,
136, 260, 262; stosunek do nauki II 140,
146; prześladowanie chrześcijan II 90,
153, 154, 288; rozrywki, hulanki, zbytek
II 87, 95, 133, 139, 146, 160, 180, 424,
435; pożar Rzymu II 90, 420; występy
724 Indeks
artystyczne, podróż do Grecji II 89, 156;
pałac Złoty Dom zob. Domus Aurea; mał-
żeństwa N. II 89; obyczaje za N. II 272;
ostatnie lata panowania, spisek na życie
N. i śmierć II 91-94, 155-158, 170; inne
II 94, 103, 105, 108, 115, 128, 143, 145,
149, 156, 159, 172, 174, 176, 179, 197, 200,
268, 294, 298, 317
Neronia, święto II 89
Nerwa (Marcus Cocceius Nerva), cesarz II
160, 200-203, 205, 216-218, 250, 261,
265, 292
Nerwiowie 510, 511, 513
Nesson (dziś. Nestos), rz. II 351
Nessos (mit.), centaur II 232
Nestor, król Pylos 40
Neus zob. Nowizjum
Gn. Newiusz, poeta 85, 127, 381-384, 600,
II 142
Newstead, m. II 243, 244
nexum 159
nexus 135
Nicea (grec. Nikaia, dziś. Iznik), m. w Azji
Mn. II 300, 380, 422
Niebuhr Barthold Georg 165
niewolnicy, servi 66, 218, 345, 347, 367, 368,
375, 376, 455, 587, II 96, 122, 123, 131,
250; handel niewolnikami 135, 218, 367,
370, 414, II 53; bunty i powstania n. 394,
395, 425, 426, 447, 468, 471, II 115; zob.
też servitium
Niger zob. Pesceniusz Niger
P. Nigidiusz Figulus, pretor 58 r. p.n.e. 605,
608
Nijmegen, m. II 188
Nikaja, Nikaia, m. w Lokrydzie 301
Nikiasz, polityk ateński 258
Nikodem (bibl.) II 286
Nikomedes II, król Bitynii 324
Nikomedes III, król Bitynii 446, 449
Nikomedes IV, król Bitynii 447, 465, 491
Nikomedia, m. II 368, 372, 380, 410, 420
Nikomedyjska Zatoka 492
Nikopolis, m. 497, 536, 598
?1,rz. 34, 330,535,536,II 34,35,103,130,
256, 286; N. Biały II 103
Nimes, m. zob. Nemausus
Nisibis (dziś. Nasibin), m. 495, II 228, 301,
321, 338, 371
Nisz zob. Naissos
Nobilior zob. Fulwiusz Nobilior
nobiles, nobilowie 349, 350, 352, 362, 476
nobilitas 166, 203, 347, 349, 351, 372, 381,
430, 433, 440, 463, 594, II 11, 18, 133
Nock A.D. II 153
Nola, m. 66, 437, II 68
nomen (imię rodowe) 105
nomen Latinum, "miano latyńskie", zob.
Latinus status
Nomentum, m. 115
Noniusz Marcellus II 411
Norba, m. 148, 184, 216
G. Norbanus 453
Norbanus Lappiusz Maksymus zob.
Lappiusz
Noreja, m. 421
Noricum (dziś. Styria) II 46, 66, 86, 119,
128, 240
Normandia 511, II 252
Normanowie II 189
Northumbria II 440
Norwegia II 254
notae censoriae 171
notarii II 385
Novae, m. II 239
Novaesium zob. Nowizjum
novae tabulae 479, 480
Novilara, m. 48
Noviomagus Bataviorum, m. II 188
Nowa Kartagina, Carthago Nova (dziś. Car-
tagena), m. 183, 243, 246, 259, 260, 264,
275, 420, 469
Nowantowie II 243
Nowizjum, Novaesium (dziś. Neus), m. II
44, 186
Numa Pompiliusz (leg.), król rzym. 92, 98,
103, 108, 114
Numancja, m. 243, 278-281, 283, 362, 393,
394, 413, 415
Numantynowie 283
Numasios, posiadacz złotej fibuli 79
numen 102
numerarii II 393
numeri II 242, 246; n. Brittonum II 242
Numerian (Marcus Aurelius Numerianus),
cesarz II 365, 366, 411
Numidia (dziś. Algieria): w drugiej i trzeciej
wojnie punickiej 262-265, 334; walki z
Kartaginą 285-287; pomoc zbożowa Rzy-
mowi 348; wojny Rzymu z Jugurtą 415-
Indeks 725
-421, II 102; włączenie i odłączenie od
prowincji Afryki II 51, 308; uprawa zbóż
II 26; urbanizacja II 259; chrześcijanie II
287; kamieniołomy 597, II 136; inne 228,
288, 529, 589, II 64, 223, 259, 333, 421
Numitor (leg.), król rzym. 86
Nymfidiusz Sabinus II 157, 158, 160, 171
ob cives servatos II 11
obywatelstwo rzymskie zob. civitas romana;
Latinus status
oculus II 262
P. Odenat, P. Septymiusz Odenatus II 348,
350
Odenwald II 192, 242
Odeon (Odeum) w Rzymie II 272
oderint dum probent II 71
Odoaker, wódz germański II 426, 438
Odra, rz. II 254
Odrysowie II 13, 47
Odyseusz (leg.) 84
Oea, m. II 303
Oescus, m. II 239
Ofella zob. Lukrecjusz Ofella
Ofoniusz Tygellinus zob. TygeUin
Ogilvie R.M. 124
Gn. Ogulniusz, trybun lud. 300 r. p.n.e. 162
Kw. Ogulniusz, trybun lud. 300 r. p.n.e. 162
Oktawia, córka Klaudiusza i Messaliny,
żona Nerona II 85, 87, 89, 140
Oktawia Młodsza, córka Antoniusza i Okta-
wii Starszej II 61
Oktawia Starsza, siostra Oktawiana Augu-
sta, żona M. Antoniusza, triumwira 571,
576, 578, 580, II 24, 61
Oktawian August (Caius lulius Caesar Octa-
yianus Augustus), cesarz 556-584: pocho-
dzenie 556; adoptowanie przez Cezara i
przybranie imienia G. Juliusz Cezar Okta-
wian 556, 557; konflikt z Brutusem i Kas-
juszem 557, z Antoniuszem 558-560,
562; poparcie Cycerona 559-561; marsz
na Rzym i bitwa pod Mutiną 561, 570;
triumwirat (przymierze w Lukce) 562,
565; bitwa pod Filippi 567-569; wy-
właszczanie gruntów 569, 571; wojny i
zawarcie pokoju w Brundisium 569-571;
walka z Pompejuszem 571-574; koniec
triumwiratu 578; bitwa pod Akcjum 580,
581; zakładanie kolonii 585; przyjęcie
imienia Augustus II 11, 12; przejmowanie
władzy II 8-13; choroba i zagrożenie
życia II 13; spisek na życie A. II 13; trzy
triumfy w Rzymie II 9; reorganizacja
senatu i administracji w Rzymie II 8-11,
14-22, w Italii II 27-29; dalsze reformy
i przejmowanie władzy absolutnej II 14-
-20; reforma wojska II 48-50, 322,
finansów II 58-60; założenie mennicy II
66; polityka w sprawie granic państwa II
34-48, 69, w prowincjach II 51-58, w
Afryce II 35, w Azji Mn. i nad Eufratem
II 37-39, na terenie zach. Europy II
39-44, w krajach naddunajskich II 44-
-48; ,
ustawodawstwo socjalne II 26, 29-31,
53, 434, małżeńskie II 29-31; prace
budowlane w Rzymie II 23, 24, 28, 135;
zaopatrzenie Rzymu w żywność II 26, 35;
osadnictwo II 52, 53, 66; spisy ludności II
13, 28, 29, 67; stosunek do sztuki II 137,
138, do nauki i literatury 600, II 139-
-149; utwory własne, pamiętniki i listy
600, II 145, 279; Res gestae II 68; stosu-
nek do religii II 31-33, 149, 150, do
Żydów II 51, 106, 290; charakter II 69,
70; rozrywki II 133; rezydencje II 17, 136;
małżeństwa 571, 572, 594; sprawa sukcesji
II 60-63, 66, 68; śmierć II 68; ocena rzą-
dów A. II 63-69, 434; kult A. II 41, 55,
70, 138, 149; inne 146, 150, 563, 605, II
137, 306, 308
Gn. Oktawiusz, konsul 165 r. p.n.e. 327
Gn. Oktawiusz, konsul 87 r. p.n.e. 442, 443
M. Oktawiusz, trybun lud. 133 r. p.n.e. 396,
397, 406
Olimp, góra 309
Olimpia, m. II 91
Olisipo (dziś. Lizbona), m. 281, 544
Ołtarz Pokoju zob. Ara Pacis
ominą 103
L. Opimiusz, konsul 121 r. p.n.e. 407, 408,
411, 415, 417
L. Opiusz 549
Opiusz Sabinus II 193
Oppian, poeta II 326, 327
oppidum 88
Oppidum Ubiorom, na miejscu którego po-
wstała później Kolonia (zob.) II 42, 55
Oppius, wzgórze 89, 90
726 Indeks
Opramoas, magnat z Lycji II 257
Optat, biskup Numidii II 421
optimates, optymaci 128, 136, 408, 421, 433,
441, 457, 522, 533, 603
Optimus Princeps II 201
ora 211
Orange, m. zob. Arausio
oratio princeps II 322
Orbiliusz 600
Orchomenos, m. 450, 451
ordinarii II 323
ordo eguester 372, 403, 476, 480
ordo senatorius 207, 458, II 11, 393
Ordowikowie II 189, 190
Orestes, cesarz rzym. II 426
Oretanowie 277
Orfeusz (leg.) II 329
Orkady, wyspy II 190
Orodes II, król Partii 500, 502, 503, 546, 575
Orontes, rz. II 251, 260
Orygenes II 284, 326, 327, 409, 417
Oska, m. 469
Oskowie 70, 179-181, 187, 191, 197, 203,
213, 359, 384
Osroene II 230, 232, 286; prowincja rzym. II
301
Ostia, m. 35, 94, 115, 184, 214, 216, 229,
370, 490, 542, II 28, 86, 100, 126, 131,
136, 216, 256, 258, 267; budowle II 262,
328; składy zboża 402; kult Mitry II 283;
zob. też Portus Augusti
P. Ostoriusz Skapula II 113, 114
Ostrogoci II 438
Othon (Marcus Silvius Otho), cesarz II 87,
160-165, 167, 170, 171
otium cum dignitate 458, 482
Otranto, zatoka 241
Otton I, cesarz rzym. II 439
Owernia 409, II 128, 130, 252
P. Owidiusz Naso II 32, 141
Pad, rz., tereny nad Padem 34, 35, 37-39,
53, 67, 153, 193, 240, 249, 259, 264, 272,
273, 368, 424, 586, II 124, 162, 163, 167
Padwa, m. zob. Patavium
Paestum, m. 37, 198, 229
pagus 78, 90, 112, 180
Pakorus, król Armenii II 230
Pakorus, król Partii II 227, 230
Pakorus, syn Orodesa, króla Partii 575
M. Pakuwiusz 381-383, 600
palatini, czyli comitatenses II 386, 398
Palatyn, Palatyńskie Wzgórze 41, 42, 80, 83,
87-89, 9.1, 155, 220, 379, 591, 597, II 17,
23, 32, 95, 136, 260, 309, 328
Palazzo delia Cancellaria w Rzymie II 270
Palermo, m. zob. Panormos
Palestrina, m. zob. Praeneste
Palestyna 315, 325, 327, 498, 536, 575, 607,
II 51, 103-106, 165, 182, 184, 185, 232,
234, 235, 260, 315; chrześcijanie 286, 420,
421; jako prowincja rzym. początkowo (w
44 r. n.e.) włączona do prowincji Syrii
(jako Syria Palestyna II 235), za czasów
cesarza Konstantyna podzielona na trzy
prowincje Palestyny (Prima, Secunda, Ter-
tia)
Pallantia, m. 470
Pallantion, Pallanteum, m. 84
Pallas, wyzwoleniec II 84, 97, 104
Pallotino Massimo 15
Palma zob. Korneliusz Palma
Palma, osada 410
Palmyra, Palmyreńczycy II 196, 257, 266,
301, 348, 350, 355, 357, 359, 396, II 246
Pamfilia 414, 489, II 117; prowincja rzym. II
107
Pandataria, wyspa II 62
Panajtios z Rodos 387
panis et circenses II 390
Panonia (dziś. Austria i zach. Węgry) II 46,
47, 66, 68, 72, 119, 145, 155, 163, 167,
193,194,197,235,239,240,335,355,372,
379, 380; bunty II 43, 130, 344; prowincja
rzym. II 66, 344; P. Dolna II 239; P.
Górna II 239, 299
Panormos (dziś. Palermo), m. 233, 235, 236
Pansa zob. Wibiusz Pansa
Panteon (sanktuarium siedmiu planet) II 24,
63, 216, 261, 262, 291, 406
Pantikapajon, Panticapaeum (dziś. Kercz),
m. 497
Papinianus zob. Emiliusz Papinianus
P. Papiniusz Stacjusz II 277, 410
G. Papiriusz Karbon, konsul 120 r. p.n.e.
399-401
G. Papiriusz Karbon, trybun 89 r. p.n.e. 438
Gn. Papiriusz Karbon, konsul 113 r. p.n.e.
421
Indeks 727
Gn. Papiriusz Karbon, konsul 86 r. p.n.e.
444, 445, 453, 454, 478
L. Papiriusz Kursor, konsul 293 r. p.n.e. 190
G. Papiusz Mutiius, wódz Samnitów 436,
439, II 28
M. Papiusz Mutiius, konsul 9 r. n.e. II 28, 30
Parma, m. 38, 273, II 127
Partamazyrys, syn króla Partii II 227
partes 371, 484
Partia, Partowie: walki z Syrią 300, 503, z
Armenią 494, 496, 497, II 223; początki
królestwa P. 500; stosunki i walki z Pom-
pejuszem 496, 497, 499, 531, walki z Kras-
susem 500, 502, 503, bitwa pod Karrami
502 (zob. też Karry); walki z Antoniuszem
574-576, 578; projekt kampanii Cezara
545, 546, 549, 551; stosunki z Oktawia-
nem Augustem II 37, 38, z następnymi
cesarzami II 107-109, 196; wyprawa Tra-
jana II 227-230, 232, 234, 245, Septy-
miusza Sewera II 301, 309; upadek króle-
stwa II 320; prowincja rzym. II 228;
Partowie w wojsku rzym. II 246; inne 300,
327, 447, 550, 577, II 34, 60, 64, 65, 67,
79, 126, 128, 145, 196, 222, 254, 315
Paryzjowie II 41
Paryż 82; II 7; zob. też Lutecja
Passaro, przylądek 231, 235
Patamaspates, król Partii II 228, 230
Patavium (dziś. Padwa), m. II 127, 131, 132
pater familias 78, 105, 109, 141, II 396
pater patriae 482, II 20, 67, 78
Paterkulus zob. Wellejusz Paterkulus
Paternus, prefekt kohorty II 296
Patrae, m. 252
patres (rada starszych, zwierzchnicy rodów)
106, 107, 136 i
patres conscripti (senat jako całość) 106
patricii, patrycjusze 104, 130, 132, 135-138,
142, 157-174, 202, 203, 216-219, 349
patrimonium, czyli flscus II 58, 97, 310
patronus, patron (klientów) 105
patrum auctoritas 107, 130, 162, 166, 349,
458, 459
patrycjusze zob. patricii
Paulinus zob. Swetoniusz Paulinus
Paulus zob. Emiliusz; Juliusz
Paweł z Samosaty II 357
Paweł (Szaweł) z Tarsu, św., apostoł II 146,
152, 153, 283-285, 287
pax Augusta II 120, 431
pax Caudina 186
pax deorum ("pokój z bogami", przymierze z
bogami) 104, 108, 219, 607, II 32, 290, 418
pax Romana 363, II 39, 135, 153, 249, 401,
430
Pazyfae (mit.), bogini II 171
peculatus 344
peculium 368, 376
pecus, pecunia 214; zob. też monety, pienią-
dze
Gn. Pedianus Fuskus II 208
Kw. Pediusz, konsul 43 r. p.n.e. 562
Sks. Peduceusz, trybun lud. 114 r. p.n.e. 412
Pegazańska Zatoka 304
Pelignowie 186-188, 208, 434, 435, 438
Pelignus zob. Juliusz Pelignus
Pełła, m. II 184
Peloponez 40, 292, 312, 313, 572, II 252
Peluzjum, Pelusium, m. 535, 581
penaty 102, 103
Pendżab 495, II 255
Penińskie Góry II 245
Pennus zob. Juniusz Pennus
per aes et librom 213
Pentrowie (Pentri) 180, 198
perduelio 426, 427
peregrini 355
Perennis, prefekt pretorianów II 294, 296,
297
perfectissimus II 388
Perga, m. II 267
Pergamon: w wojnach macedońskich 295,
309; w wojnie przeciw Antiochowi III
Wielkiemu 315, 316, 321, 324; P. przeka-
zany testamentem Rzymowi 271, 324,
397, 404, 491; prowincja rzym. 340; po-
wstanie niewolników 395; kult Augusta II
55; inne 271, 297, 299, 308, 334, 335, 388,
451, 536, 537, 546, 598
pergamin II 412
M. Perperna, konsul 130 r. p.n.e. 325
M. Perperna, wódz rzym. 469, 470
Persefona (mit.), bogini 137, 388
Perseusz, syn Filipa V, król Macedonii 269,
307-311, 323, 325, 382
Persja, Persowie 290, 306, 315, 500, 576, II
320, 321, 344, 347, 348, 357, 364, 365, 368,
371, 402, 413, 416, 437; zob. też Sasanidzi
A. Persjusz Flakkus II 140, 141, 146
728 Indeks
Perska Zatoka II 128, 228
Pertinaks (Publius Helvius Pertinax), cesarz
II 292, 296-299, 306, 318, 327
Peruzja, Perusia, m. 58, 569, 570
Perykles 358
Perynth, m. II 300
Pesaro, m. 48
G. Pesceniusz Niger II 299-301, 306, 308,
310
Pessinus, Pessinos, Pessynunt, m. 388, 446
Peszewar, m. II 259
Peterborough, m. II 252
Petra, m. w Arabii 498, II 227, 267
Petra, m. w Ilirii 531
M. Petrejusz 482, 530
Petronell, m. zob. Carnuntum
G. Petroniusz, namiestnik Egiptu II 35, 64
P. Petroniusz, namiestnik Syrii II 104
G. Petroniusz Arbiter II 90, 146
Petroniusz Sekundus II 200
Petus zob. Cesseniusz; Klodiusz
Kw. Petyliusz, trybun lud. 187 r. p.n.e. 353
Kw. Petyliusz Cerialis II 114, 187-190
Peuketowie 48
phalanx, falanga 66, 111, 176
Pianello, m. 40-42
M. Piawoniusz Wiktorynus II 351, 355
Piazza Armerina II 406, 407
Piazza Navona II 262
Picenum, Picenowie 33, 47, 188, 198, 240,
434, 437, 453, 454, 560
Piemont 47, 240
pieniądz zob. mennice; monety
pietas II 291
Piganiol Andre II 427
Piktowie (dzielili się na Kaledonów, zob., i
Wenturionów) II 372, 396, 425
pilą 176, 424, 533
Piłat zob. Poncjusz Piłat
Pinariusz Klemens II 193
Piotr, św. II 152, 283, 408
Piotr Wielki, car Rosji 285
piraci, korsarze, bandyci 47, 241, 242, 273,
274, 410, 414, 415, 425, 428, 447, 465,
468, 476, 489-491, 574, II 50, 68, 112,
368, 396
Pireneje, góry 31, 259, 261, 277, 410, 507
Pireus, port 450
Pisae (dziś. Piza, Pisa), m. 239, 240
pistores II 326
Pistoria (dziś. Pistoia), m. 481, 482
Pitagoras z Samos 217, 608
Pithekusai, m. 48
Pius zob. Tetrykus
Pizon. zob. Kalpurniusz Pizon
Pizos, m. II 323
Placencja, Placentia (dziś. Piacenza), m. 38,
240, 249, 272, 273, II 162
Planasia, wyspa II 62
Plankus zob. Munacjusz Plankus
Plantageneci, dynastia II 189
Platon II 413
A. Platoniusz Nepos II 243
Plaucjanus zob. Fulwiusz Plaucjanus
Plaucjusze (Plaucii), ród 163, 202
A. Plaucjusz II 113
M. Plaucjusz, trybun lud. 89 r. p.n.e. 438
Tb. Plaucjusz Sylwanus II 110
Plaut, Makcjusz Plautus 379, 381, 383, 389,
600, 601
plebiscita 142, 143, 162, 166
plebs, plebeii, plebejusze 104, 132, 135-145,
157, 159-166, 174, 202, 203, 219, 349, II
213
G. Pliniusz Cecyliusz Sekundus, zw. Młod-
szym (Minor) II 205, 215, 218, 220, 268,
274, 275, 279, 285, 287, 289, 298, 409-
. -411, 418
G. Pliniusz Sekundus, zw. Starszym (Maior)
II 122, 145, 148, 256, 366
Pliszczyńska Jadwiga 548, II 71, 118, 153,
155, 174, 178
plostella Punica 365
Plotyn II 352, 413
Plotyna, żona cesarza Trajana II 201
plumbeus Auster 33
Plutarch II 274-276, 281
Pluton (mit.), bóg 388
Poblilia, tribus 179
poczta zob. cursus publicus
podatki 137, 172, 338, 339, 371, 543, II 53,
59, 97, 117, 118, 182, 216-218, 274, 296,
324, 325, 392-394, 402; p. dzierżawienie
340, 342, 365, 371; zob. też annona, publi-
cani, tributum, vectigalia
Poduke (dziś. Pondichery), m. II 129
Poetovio, m. II 46
Pole Marsowe, Campus Martius 82, 113,
220, 379, 520, 596, II 23, 262, 270
Polemon, król Krymu II 110
Indeks 729
Polemon, król Pontu II 47, 63
Polibiusz, historyk 25, 47, 86, 115, 116, 167,
206, 220, 225, 247, 268, 273, 312, 313, 341,
363, II 276, 427
Polibiusz Cypiusz, rzemieślnik zob. Cypiusz
Polibiusz
policja zob. cohortes
policja tajna zob. frumentarii
Polikarp, męczennik II 290
Poliksenidas, wódz grecki 318, 319
Polion zob. Asyniusz Pollion
Pollentia, osada 410
Polluks (mit.) 80, 134, 146, 219
pomerium 60, 90, 113
Pomorze II 254
Pompeje, m. 33, 66, 369, 377, 380, 437, 588,
597-599, 607, II 127, 136-139, 150, 180,
185, 213, 279, 325
Kw. Pompejusz, konsul 141 r. p.n.e. 282
Sks. Pompejusz, syn triumwira 539, 540,
567, 569, 571-574, II 25, 50
Pompejusz Kwintianus II 296
Gn. Pompejusz Młodszy, syn triumwira 531,
539, 586
Kw. Pompejusz Rufus, konsul 88 r. p.n.e.
441, 442
Gn. Pompejusz Strabon, ojciec triumwira
437, 438, 442, 443, 453, 472
Gn. Pompejusz Wielki: oficer Sulli 453, 454,
461; współpraca z Lepidusem 467; kam-
pania przeciw Sertoriuszowi 469, 470;
walki w Azji 495; walki z piratami 476,
490, 491; zmagania z senatem 484; dzia-
łania na wschodzie 497-500; pierwszy
triumwirat 484, 485; kryzysy i upadek
triumwiratu 519-527; konflikt z P. Klo-
diuszem 517-519, z Krassusem 519, 520;
konferencja w Lukce 520; dyktatura w
Rzymie 520-522; upadek i śmierć 528-
-535; akcja osiedleńcza 586; lichwiarskie
pożyczki 590; budowa teatru w Rzymie
551, 596; budowa drogi przez Mt. Ge-
nevre II 45; małżeństwa 552, 594; inne
467-503, 524-546, 558, 563, 598, 607, II
16, 17, 38, 45, 109, 143, 162
Pompiliusze (Pompilii), ród 125
Pompiliusz Numa zob. Numa Pompiliusz
Pomponia Grecyna II 154
T. Pomponiusz Attykus 123, 590, 591, 603,
605
47 - Dzieje Rzymu t. II
Pomptina, tribus 179
Pomptyjskie Bagna, Pomptyjska Nizina 75,
77, 160, 182, 542
Poncjusz Piłat II 104, 152
Pondichery, m. zob. Poduke
Pons Milvius zob. Mulwijski Most
Ponst Sublicius 94
Pont, królestwo 325, 414, 446, 447, 452, 468,
492, 495, 496, 498-500, 536, 546, II 47,
63, 92, 109, 238
Pontiae, wyspa 188
pontifex maximus, najwyższy kapłan 98, 123,
131, 167, 479, II 20, 32, 381
pontifices 92, 94, 108, 162, 460; zob. też
flamen
Pontus Augusti, m. II 407
Popiliusze (Popili;), ród 125, 163, 352
G. Popiliusz Lenas, konsul 172 r. p.n.e. 325
G. Popiliusz Lenas, legat L. Kasjusza 422,
426
M. Popiliusz Lenas, konsul 173 r. p.n.e. 274,
354
P. Popiliusz Lenas, konsul 132 r. p.n.e. 399,
403
Poplikola zob. L. Geliusz Poplikola
Poppea Sabina, żona M. Sylwiusza Othona,
później cesarza Nerona II 87, 89, 160
Poppediusz Silon, wódz Marsów 433, 436,
439
G. Poppeusz Sabinus II 110
Kw. Poppeusz Sabinus, konsul 9 r. n.e. II 31
populares, popularzy 128, 136, 408, 421, 427
populi (małe jednostki terytorialne) 78, 435
populus 142, 166, 408
Porchester, m. II 371
Porcja, córka M. Porcjusza Katona Młod-
szego, żona M. Juniusza Brutusa 594
Porcjusze (Poreii), ród 203, 352, 356
Porcjusz Festus II 153
G. Porcjusz Katon, konsul 114 r. p.n.e. 425
L. Porcjusz Katon, konsul 89 r. p.n.e. 438
M. Porcjusz Katon Młodszy, zw. Utyckim,
prawnuk Cenzora 481, 482, 484, 485, 518,
522, 527, 539, 547, 564, 593, 594, 603
M. Porcjusz Katon Starszy, zw. Cenzorem,
konsul 89 r. p.n.e. 86, 127, 146, 167, 277,
286, 306, 323, 343, 344, 352-354, 356,
363, 365, 366, 368, 369, 373, 376, 378, 379,
382, 384, 385, 587, 593, 606
730 Indeks
P. Porcjusz Lęka, trybun lud. 199 r. p.n.e.
343, 356
L. Porcjusz Licyniusz, konsul 184 r. p.n.e.
356
Porfiriusz II 413, 418
Porolissum, m. II 238
Porsenna, Lars Porsenna, król Etrurii 116-
-118, 129, 133, 146
Porta Maggiore w Rzymie II 136
Porta Nigra w Trewirze II 397, 405
Porticus Aemilia w Rzymie 377
Porticus Minucia w Rzymie II 95
portoria 339, II 53
Portus, Portus Augusti, port Ostii II 100,
216
Portus lulius, port 573
Posejdonios z Apamei 606, 608
possesores 365
Postumiusze (Postumii), ród 352
Postumiusz, poseł rzym. w 181 r. p.n.e. 381
A. Postumiusz Albinus, brat Spuriusza, kon-
sula 110 r. p.n.e. 417
L. Postumiusz Albinus, konsul 173 r. p.n.e.
361
Sp. Postumiusz Albinus, konsul 110 r. p.n.e.
416, 417
Sp. Postumiusz Albinus, pretor 180 r. p.n.e.
277, 278
Postumus zob. Latyniusz; Wipsaniusz
potentia 527
potestas rodziców II 62, 212
potestas właścicieli niewolników II 212
potestas tribunicia zob. tribunicia potestas
pozzo 46; a pozzo groby 55, 88
pożyczki na procent 371, 590, II 130
praeceptor a libelli celarii, p. a rationibus, ab
epistulis II 84
praecones 170
praeda (zdobycz wojenna) 353
praedes (poręczyciele) 371
praefecti, prefekci 170, 171, 210, 211, 410, II
20, 97; p. alimentorum II 216; p. annonae
II 26, 68, 95, 210, 307, 381, 387;^. castro-
rum II 50; p. equitum 548; p. fabrum II 50;
p. legionum II 352; p. praetorii II 21, 307,
322, 386, 392 (zob. też cohortes praeto-
riae); p. Urbi (Rzymu) II 17, 27, 95, 290,
297, 307, 322, 381, 386, 387; p. vehiculo-
rum II 208; p. vigilum II 25, 210, 381, 387;
zob. też procurator
praefectwa morum 548
Praeneste (dziś. Palestrina), m. 79, 80, 149,
179, 184, 195, 210, 211, 213, 361, 379, 389,
453, 454, 461, 569, 596
praenomen (imię osobiste) 105, II 78
praepositus ab epistolis II 208
praepositus sancti cubiculi II 384
praesides II 382, 387-389
praetor, praetores, pretor 118, 130, 162, 170,
171, 179, 211, 323, 337, 348, 354, 356, 357,
382, 459, II 26; p. fiscalis II 218; p. maxi-
mus IIS; p. peregrinus 355, 389; p. urbanus
i 355
praetorii (ex-pretorzy) 203, II 12, 28, 54
Prae Wood, m. II 41
pragmaticus II 144
Pratica di Marę, m. zob. Lavinium
prefekt zob. praefe"','
prefekt w prowincji, zw. później prokurato-
rem, zwierzchnik prowincji cesarskiej zob.
procurator
Premnis, m. II 35
Prestopans, m. 155
pretorianie zob. cohortes praetoriae
pretorzy zob. praetor
Prima Porta II 137
primicerius notariorum II 385
primicerius sacri cubiculi II 384
Primus zob. M. Antoniusz Primus
M. Primus, namiestnik Macedonii II 13, 64
primus inter par es II 13
princeps, princeps cmtatis 517, 527, II 13, 17,
63
princeps iwentutis II 62, 67, 178
princeps legibus solutus est II 322
princeps senatus 396, 472, 473, II 9
principatus, pryncypat II 14, 205, 279, 322
principes (żołnierze pierwszej linii) 176, 264,
424
prisci latini (pra-Latynowie) 78, 208
Priyenum, m. 186
Probus (Marcus Aurelius Probus), cesarz II
355, 359, 362-364, 397
pro consule, prokonsul 170, 337, 354, II 12,
14, 93
procurator, początkowo zw. praefectus
(zwierzchnik prowincji cesarskiej) II 50-
-54
procurator, procuratores (zarządcy prywat-
nych majątków cesarskich) II 20, 59, 96
Indeks 731
procurator a patrimonio II 97
procurator ad ripas Tiberis II 95
procurator aguarum II 95
procurator de Minucia II 95
procurator portus Ostiensis II 95
procurator proyinciae Belgicae et utriusque
Germaniae II 192
procurator vicesimarum hereditatum II 97
procuratores (ściągający podatki i czynsze) II
95
procuratores ludorum, munerum II 134
prodigia (znaki woli bożej) 123
profectio II 270
prokonsul zob. pro consule
proletarii lub capitecensi 112, 419, 590
pronaos 99
pro praetore, propretorzy 170, 337, 354
Sks. Prppercjusz II 139-141
prorogatio 337, 350, 362, 426; p. imperii 170
protector lateris divini II 352
protectores et domestici II 385
provinciae, prowincje 200, 335-345, 370,
371, 499, II 51-55, 70, 117, 118, 180, 213,
218-221; prowincje rzym. zob.: Achaja,
Afryka, Akwitania, Alpy, Arabia, Arme-
nia, Asyria, Azja, Azja Mniejsza, Bitynia,
Brytania, Celesyria, Cylicja, Cyrenajka,
Dacja, Dalmacja, Egipt, Epir, Fenicja,
Galacja, Galia, Germania, Hiszpania, II-
lyricum, Judea, Kapadocja, Kommagene,
Korsyka, Kreta, Luzytania, Lycja, Mace-
donia, Markomania, Mauretania, Mezja,
Mezopotamia, Osroene, Palestyna, Pamfi-
lia, Panonia, Partia, Pergamon, Recja,
Sardynia, Sarmacja, Sycylia, Syria, Tracja
provocatio, "apelacja" do ludu rzym. 142,
143, 166, 208
Prowansja zob. Galia Narbońska
Prozerpina (mit.), bogini 388
Prusjasz I, król Bitynii 322
Prusjasz II, król Bitynii 308, 324
pryncypat zob. principatus
Pryskus zob. Helwidiusz; Stacjusz
Psyche (mit.), bogini II 280
Ptolemeusze, dynastia egipska 271, 290, 297,
315, 327, 402, 477, 478, 575, 582, II 7,
124, 126, 436
Ptolemeusz, król Mauretanii II 102
Ptolemeusz II, król Egiptu 198, 292
Ptolemeusz V Epifanes, król Egiptu 297, 315
Ptoleraeusz VI Filometor, król Egiptu 325,
32f '
Ptolemeusz VII Euergetes Fyskon, król Egip-
tu 328, 414
Ptolemeusz VIII Apion, król Egiptu 414
Ptolemeusz X, król Egiptu 478
Ptolemeusz XI Auletes, król Egiptu 477,
487, 518-520, 535
Ptolemeusz XII, król Egiptu 535, 536, 546
Ptolemeusz XIII, król Egiptu 536, 575
Ptolemeusz, syn Antoniusza i Kleopatry 577,
582
Ptolemeusz Cezar zob. Cezarion
Ptolemeusz, astronom zob. Klaudiusz Pto-
lemeusz
publicani (dzierżawcy podatków) 172, 340,
342, 371, 373, 404, 405, 432, 589, II 118
Kw. Publiliusz Filon, konsul 339 r. p.n.e.
162, 163, 165, 170
Publiliusz Syrus 601
Pulcher zob. Klaudiusz; Klodiusz
Pullus zob. Juniusz Pullus
puls, papka 101
Pupienus (Marcus Clodius Pupienus), cesarz
II 335, 336
Purdom W.T. 22
purthne 64
Puteoli, m. 272, 369, 370, 589, II 100, 119,
131, 150, 256
Pydna, m. 310, 323, 325, 372, 386
Pylos, m. 40
Pyrgi, m. 102, 216
Pyrrus, król Epiru 85, 128, 174, 191, 195-
-199, 205, 206, 214, 215, 218, 229, 230,
239, 251, 257, 262, 266, 292, 295, 384, 601
quad.riga.tus 215
quaestio, quaestiones (trybunał karny) 427,
431, 461, 475, II 16, 322; q. de rebus repe-
tundis 344, 403, 426, 427, 432, 460, 461,
474, 478; q. perpetua 345, II 307; q. perpe-
tua de rebus repetundis 357
guaestor, auaestores 109, 131, 135, 145, 170,
338, 354, 355, II 11, 53, 213, 323, 382; q.
Italici, czyli ciassici 210, 211, 229, q.
Ostiensis 427, q. parricidii 109, q. pro prae-
tore 477, q. sacri palatii II 385, 387
quaestorii (ex-kwestorzy) 203, II 9
quattuorviri consulares II 208
Quetta, m. II 259
732 Indeks
quinquennium 520
quinqueviri mensari, "komisja pięciu" (rodzaj
banku) 159
Quirinalis zob. Kwirynał
Qumran, m. II 151
Radamist, bratanek Mitrydatesa, króla Ar-
menii II 108
rady miejskie (municypalne) II 213, 215,
324, 383, 393
Raete, m. 369, II 172
Ramnes, tribus 105, 111
Randeja, m. II 92, 109
Raszów, m. II 194
Ratiaria, m. II 239
ratio, rationes II 59; r. patrimonii II 97
rationalis II 386, 389
Rawenna, m. 520, II 50, 374, 425
Rea, Rea Sylwia, Ilia (leg.), matka Remusa i
Romulusa 80
reciperatores 171, 338, 343, 344, 356
Recja, Raetia 460, II 66, 117, 193, 223, 240,
242, 302, 344, 364; prowincja rzym. II 45,
46
rector 517, II 8, 16
rector ac gubernator 564
redditor lucis aeternae II 371
Regia w Rzymie 98, 123, 131
Reggio Emilia, m. 38
Regillianus, pretendent do tronu ces. II 344
Regillus, jezioro 117, 146
regiones II 25
regnum 398
Regulus zob. Atyliusz; Memiusz
rei gerundae causa 536
Reims, m. zob. Duocortorum
Reitia (mit.), bogini 47
Reks zob. Marcjusz Reks
religio (w pierwotnym tego słowa znaczeniu,
"lęk") 103
Remedello, m. 37
Remowie 510
Remus (leg.), brat Romulusa 82, 86, 126
Ren, rz.: 35, 151, 410, 506-509, 512, 516, II
41-45, 49, 50, 112, 117, 126, 510, II
186-188, 192, 197, 259, 344, 351, 402;
zabezpieczenie granicy na R. II 68, 223,
246, 251, 314, 396; Nadrenia 510 II
42-45, 49, 67, 72, 79, 96, 109, 111, 112,
128, 130, 155, 160, 161, 186, 188, 192-
-194, 220, 242, 300, 333, 351, 367, 403,
512; gęstość miast w II w. n.e. II 259;
rzemiosło 252, 257; kult Mitry 282; wyko-
paliska budowli rzym. II 268
rerum repetitio 114
res divina 389
res humana et res divina 548
res privata II 310
responsa II 210; r. iurisprudentum II 210
respublica 184
Restitutor orbis II 197, 400
Retowie II 45
rex. któl 91, 107, 117, 549, 550
Rex (przydomek) zob. Reks (Marcjusz Reks)
Rex Allen 24
rex sacrorwn 98, 121, 131
Rhegium, m. 198
Rheinzabem, m. zob. Tres Tabernae
Rhyndakos, rz. 451
Richborough, m. zob. Rutupiae
Rimini, m. zob. Ariminum
Rinaldone, m. 37
ripenses zob. limitami
ritus Graecus 219
Riwiera Francuska 46, 409
Rodan, rz., tereny nad R. 35, 151, 249, 409,
410, 422, 423, 506, 509, II 112
Rodos, wyspa, miasto-państwo 271, 297,
299, 309, 315, 318, 321, 323, 334, 335, 370,
414, 449, 452, 499, 589, 600; pobyt cesarza
Tyberiusza II 62, 67
rogatio 396
Roger de Flor 230
Roksolanowie II 193
Roma (mit.), bogini 215, II 41, 42, 55, 66,
70, 149, 216, 262
Roma quadrata 112
Romulus (leg.), założyciel Rzymu 82, 83, 85,
86, 88, 90-92, 98 (grobowiec Romulusa),
100, 106, 108, 126, 382, 548, II 144
Romulus, synek cesarza Maksencjusza II
405
Romulus Augustulus, ostatni cesarz zachod-
niorzym. II 426
Romus (leg.), syn Odyseusza i Kirke 84
Rosja, teren R. 546, II 47, 110, 193
Rostovtzeff Michaił (Michael) 25, II 434
rastra, "dzioby", Rostra, nazwa mównicy na
Forum Romanum 183, 216, 220
Rottweił, m. zob. Arae Flaviae
Indeks 733
ród zob. gens
Rubikon, rz. 525, 526, 528, 543, II 8
Rubriusz, trybun lud. 122 r. p.n.e. 402
Rufus zob. Celiusz; Egnacjusz; Faniusz;
Feniusz; Minucjusz; Pompejusz; Ruty-
liusz; Salwidienus; Sulpicjusz; Werginiusz
Rullianus zob. Kw. Fabiusz Maksymus Rul-
lianus
Rullus zob. Serwiliusz Rullus
Rumunia, teren R. 505, 545
Ruspina (Henchir-Tenir), m. 538
Rutupiae (dziś. Richborough), m. II 113, 371
P. Rutyliusz Lupus 436-438
Rutyliusz Namacjanus zob. Klaudiusz Ruty-
liusz Namacjanus
P. Rutyliusz Rufus, konsul 105 r. p.n.e. 432,
603
Rutylus zob. Marcjusz Rutylus
Rzym, Urbs (miasto): klimat i położenie 33,
38, 39, 80, 82, 84-94, 203; założenie i
początki miasta 82, 84-94, 104, 109, 114,
120, 126-128; początki potęgi 61, 71,
114; czasy królów 64, 67, 95-102; gospo-
darka, rolnictwo 100, 101; wytwórczość i
handel 79, 101, 102, 134, 183, 214, 365,
369, II 60, 97, 127, 131, 256, 257; zaopa-
trzenie w żywność 95, 99, 100, 103, 125,
216, 296, 589, II 26, 28, 123, 217, 294;
liczba ludności 200, 541, 592, 597, II 132;
administracja II 12, 18, 20, 67, 307, 383,
387, 541 (zob. też magistratura); walki o
miasto - zajęcie przez Etrusków 66, 79,
98-100, zajęcie przez Porsennę 70, 116,
133, napad Galów 70, 124, 126, 155, 156,
zagrożenie przez Hannibala 255; marsz na
Rz. Poppediusza Silona, wodzą Marsów
433, walki Cezara z Pompejuszem 437,
marsz na Rz. Cynny i Mariusza 443, 481,
Rz. w rękach Sulli i Cynny 441-443,
bitwa Sulli, Krassusa i Mariusza 441,
442, 454, marsz Lepidusa 464, 467, 481,
planowany marsz Katyliny 480, 481, pla-
nowany marsz Sulli 441, 480, marsz żoł-
nierzy zwolnionych przez Cezara po bit-
wie pod Farsalos 537, marsz Oktawiana
561, zamiar marszu Werginiusza II 157,
marsz Antoniusza Primusa (69 r. n.e.) II
167-169, 299, walki z Witeliuszem II
165, 169, 170, marsz na Rz. armii cesarzy
Othona i Witeliusza II 164, 165, marsz
Saturninusa II 197, marsz cesarza Sewera
II 374; zdobycie Rz. przez Wizygotów i
Wandalów II 402, 425, 426; triumf Cezara
546, Augusta II 68 i Tytusa II 185; niepo-
koje w mieście 438, II 16, 64, 65, 186;
pożary II 90, 91, 98, 100, 127, 180, 420,
592; zarazy II 100, 180, 344, 429; za-
budowa 97-100, 134, 215-218, 358,
359, 377-379, 596, 597, II 23-28, 63,
100, 135-138, 150, 179, 216, 241, 260-
-267, 270, 272, 309, 312, 327, 328, 405,
588; budowa wodociągów II 86, 127, łaźni
II 135; nauka, literatura i sztuka 379, 381,
382,547,597-599,602-608, II 139,142,
143, 241, 274-283, 291, 328; życie towa-
rzyskie 602, II 133; uroczystości na 800-
-lecie założenia II 86, publiczne rozrywki
348, II 26 (zob. też ludi, gladiatores); spi-
sywanie dziejów Rz. 62, 85, 95, II 144, 145
(zob. też Flawiusz Józef, Liwiusz, Tacyt);
gminy chrześcijańskie II 90, 152, 153, 283,
284, 288-290; wykopaliska 36, 44, 77, 98,
II 270; inne 46, 135, 157, II 12, 149, 150,
277,279,294,296,324,326,338,386,397,
403, 410, 440, 466, 467 i passim
Rzym Wschodni II 380, 426, 432; zob.
Konstantynopol
Rzymianie w początku swoich dziejów 35,
44, 47, 50, 52, 54, 60, 75, 85, 90-92, 94,
101, 103 i 104
Saala, rz. II 42
Sabejczycy II 36
Sabelowie, sabelskie plemiona 67; S.-Itali-
kowie 49; S.-Oskowie 179-181
Sabinia, Sabinowie 39, 83, 88, 90-92, 126,
133, 149, 189, 190, 198, 208, 212, 240;
Sabinek porwanie 90, 91, 126
Sabinus zob. Flawiusz; Herdoniusz; Klau-
diusz (Appiusz); Metiusz Kurcjusz; Nym-
fidiusz; Opiusz; Poppeusz
Sabińskie Góry 165, 216 II 140
Sabrata, m. II 303
Saby królestwo II 36
Saccopastore, m. 36
sacellum 98
sacra 155
sacrosancti (nietykalni) 139
sacrosanctitas 142, II 9; s. tribunicia zob. tri-
bunicia potestas
734 Indeks
sacrum II 384; s. consistorium II 385
Saepta lulia 597
Sagumbrowie II 67
Sagunt, m. 242, 245, 246, 248, 259, 332. 470
Sahara II 102, 225, 256, 267
Sajdak Jan II 287
Sakrowir zob. Juliusz Sakrowir
Saksonia, Saksonowie, II 344, 368, 371, 396,
397, 425, 439, 440
Salassowie II 45, 64
Salentynowie 198
Salerno, m. 37, 42
salii 89, 92
Saliowie 92
Salo (dziś. Jałon), rz. 277, 279, II 277
Salomon, król żydowski 498
Salona (dziś. Split), m. 574, II 372, 379, 405
Salome, córka Herodiady II 151
Saloninus, syn cesarza Galliena II 344
saltus 34, II 53; s. Bwunitanus II 324
Salus (mit.), bogini 218
G. Salustiusz Kryspus 597, 603, II 278
salutationes II 205
Saluwiowie 401
Kw. Salwidienus Rufus 561, 570
Salwiusz Julianus II 210, 237
Salwiusz Tryfon, przywódca powstania nie-
wolników na Sycylii 426
Samarabrywa (dziś. Amiens), m. 513
Samaria II 51, 152
Samarytanie II 104
Sambra, rz. 511
Samnium, Samnici 39, 49, 110, 114, 165,
176, 180-182, 185-191, 193, 195-198,
206, 212, 255, 274, 434-436, 439, 453-
-455, II 28
Samos, wyspa 318, II 35
Samosata, m. 499, II 196, 276, 357
Samotraka, m. 452
Samuel (bibl.) II 104
Sanctis de Gaetano 25
Saona, rz. 508
Saraceni II 368
Saragossa, m. zob. Caesaraugusta
Sarapis (mit.), bóg 607, II 150, 282, 327, 328
Sardes, m. II 285
Sardynia, wyspa 66, 183, 226, 233, 238-240,
247, 248, 253, 258, 274, 288, 348, 401, 412,
467, 530, 565, 572, II 68, 99; prowincja
rzym. 271, 300,335,337,339,340,460,II
12
Sarmacja, Sarmaci 414, II 193, 240, 241,
245, 246, 348, 368; prowincja rzym. II 225
Sarmizegetuza zob. Ulpia Traiana
Sasan, mag, dziad Ardaszira, króla Persji II
320
Sasanidzi, dynastia perska II 320, 350, 357,
371, 397, 402
Sasso de Fubara, osada 37
Satala, m. II 194
Saticula, m. 187
Satricum, m. 79
satura 383, II 280
Saturn (mit.), bóg 121, 122, 131, 134, II 281
Saturnalia 388
Saturninus zob. Apulejusz Saturninus
Sawa, rz. 412, 574, II 45
sądownictwo 109, 199, 356, 357, 427, 432,
433, 459, 460, 475, 481, 506, 508, II 12,
26, 94, 178, 387; zob. też iwidicus
Scaptia, tribus 184
Scewola zob. Mucjusz Scewola
scholae palatinae II 385, 398
Scoglio del Tonno, wioska 40, 41
scribae 165, 170, 338
scrinia II 385, 393
scriptura 339
Scullard Howard Hayes 24, 25
scutum 176
Scypionowie, ród zob. Komeliusze Scypio-
nowie
Scypion Cecyliusz Metellus zob. Cecyliusz
Metellus Scypion
Scytowie 414
secessio 138, 140, 166
Segesta, m. 85
Segontium (dziś. Caernayon), m. II 190
Segowia, m. 469, II 267
Segusio (dziś. Suza), m. II 45
Sejanus zob. L. Eliusz Sejanus
Sekstiusze (Sextii), ród 163, 202
G. Sekstiusz Kalwinus 409
L. Sekstiusz Lateranus, trybun lud. 376-
-367 r. p.n.e. 159-161, 163, 350
Sekstus, syn Tarkwiniusza Pysznego 116
Sekwana, rz. 151, 506, 508
Sekwanowie 508
Seleukia, m. nad Tygrysem 502, II 128, 228,
230, 309, 348, 350
^'s^s2"-2-^
Sl%^1^2^----5,..
, ró4. 150, 234: 436' \\328' ^-^OO H
Seeukosiv,^s3^
Se eukos Nikator 315 8
WIgowie H 243
sella. cur^ 107, 131
Semici 226
^mo Sancus Cmit) h
^mpronius^ K )' og 115
A- SempS:^0""). ród 137
G- Sen^oniu S S 440
r- P.n.e. 135 397S5' trybun l"d. 123
--413, 428-43,|4.3401' 408, 41 li
ss^";::;;:
^sas^
, P.n.e. 135,2^ac^ trybun'"d. 133
406--408, 411-4 n , ^^Ol, 403
^585, 590 l1-413' ^-^O, 432: 433
P^01""" Lo^us. knsul 218 .
^S:^^95
^^(radastars2ych)
94- ró6, 173,200' O' y^0^ 92,
351. 435. 460, 462 465 4^ H 348' 350
9~12.16,18 21 28 ^ 6'475'^ 11
306- ^^ 322 381 365' 86> 93- 94, 248
Wtórów zob /^,. 3' ^^kacJe list
^con^^^
^407,411,429 4.173> " 60'85; ..c.
^neka zob Ań ' 67
^^ ^n sz seneka
168 zołnlerze ^ieku 47-60 lat ^
senonowie 153 170 ,"
Indeks 735
Seleukia, m. w Syrii (dzis. Zeugma w Turcji) II 50, 196, 254, 348
Seleukidzi, dynastia 156, 271, 290, 295, 297, 315, 316, 319, 321, 327, 328, 497-500, II 104, 150, 234, 436; zob. też Antioch
Seleukos 1V, król Syrii 308 Seleukos Nikator 315 Selgowie II 243
sella curulis 107, 131 Semici 226
Semo Sancus (mit.), bóg 115 Semproniusze (Sempronii), ród 137 A. Semproniusz Aselion 440
G. Semproniusz Grakchus, trybun lud. 123 r. p.n.e. 135, 397, 399-401, 408, 411-413, 428-433, 449, 458, 463, 499, 518, 541, 585, 588, 590, II 28
Tb. Semproniusz Grakchus, konsul 177 i 163 r. p.n.e., ojciec Gajusza i Tyberiusza, trybunów lud. 274, 277-279, 327, 343, 353, 361, 375, 377, 381, 393
Tb. Semproniusz Grakchus, trybun lud. 133 r. p.n.e. 135, 283, 347, 393-401, 403, 406-408, 411-413, 427-430, 432, 433, 585, 590
Tb. Semproniusz Longus, konsul 218 r. p.n.e. 249
Semproniusz Tudynatus 295 Sena Gallica, m. 191, 206
senatus (rada starszych), senat, senatorzy 92, 94, 106, 173, 200, 201, 203, 214, 348, 350, 351, 435, 460, 462, 465, 466, 475, 482, II 9-12, 16, 18, 2l, 28, 65, 86, 93, 94, 248, 306, 321, 322, 381-383; weryfikacje list senatorów zob. lectiones senatus
senatus consulta 122, 144, 173, II 60, 85; s. c. ultima 407, 411, 429, 467
Seneka zob. Anneusz Seneka
seniores, żołnierze w wieku 47-60 lat 112, 168
Senonowie 153, 178, 189, 191, 239, 240 Sentinum, m. 191, 382
septimontium 89 Septizodium 11 309 Septymiusz Flakkus II 256
P. Septymiusz Odenatus zob. Odenat Septymiusz Sewerus (Lucius Septimius Severus), cesarz II 299-312, 314, 315, 318, 320, 322-324, 326-328, 350, 352, 381,
382, 387, 390, 396, 401, 405, 409, 411, 412, 416
Serbia, S. teren 545, II 47 Serdica (dzis. Sofia), m. II 355 serenitas nostra II 383
Serenus Sammonik, lekarz II 326
L. Sergiusz Katylina 478-482, 518, 530, 583, 603
Kw. Sertoriusz 454, 465, 467-470, 489-492, II 45, 351
servi zob. niewolnicy
servitium (niewola) za długi 104, 135, 142, 159
Serwianus, Juliusz Ursus, szwagier cesarza Hadriana II 208
Serwilianus zob. Kw. Fabiusz Maksymus Serwilianus
Serwiliusze, ród 384 G. Serwiliusz 434
Kw. Serwiliusz Cepion, konsul l06 r. p.n.e. 422, 426, 427
Serwiliusz Cepion Faniusz II 64 Gn. Serwiliusz Glaucja 427, 429
P. Serwiliusz Izaurykus, konsul 79 r. p.n.e. 489
P. Serwiliusz Rullus, trybun lud. 63 r. p.n.e. 478, 479
P. Serwiliusz Watia Izaurykus, konsul 48 r. p.n.e. 536, 537, II 38
Serwiusz Cepion, konsul 140 r. p.n.e. 281, 282
Serwiusz Honoratus zob. Mariusz Serwiusz Honoratus
Serwiusz Sulpicjusz Galba, cesarz zob. Galba
Serwiusz Sulpicjusz Rufus 606
Serwiusz Tuliusz ve! Mastarna (leg.), król rzym. 95-97, 99, 100, I10-113, 115, 129, 132, 136
sestertii II 60 Setia, m. 184
Severn, rz. II 113, 189 seviri Augustales II 31, 135 Sewenny, góry 514, II 128
Sewerowie, dynastia II 321-329, 352, 399, 416
Sewer Aleksander (Marcus Aurelius Severus Alexander), cesarz II 302, 317-322, 326, 328, 329, 333, 342, 381, 401, 412, 417
736 Indeks
Sewerus zob. Juliusz; cesarz Flawiusz Wale-
riusz Sewerus; cesarz Septymiusz Sewerus
Sewilla, m. 261, 284, 540; zob. też Hispalis
sextans 347
Shelley Percy Bysshe II 185
Shropshire, kopalnie II 252
siccari II 104
Side, m. 318, II 267
Sierra de Toledo, m. 243
Sierra Nevada, m. 31
Signia, m. 148, 184, 216
Silchester, m. II 371
silentarii II 385
Silon zob. Poppediusz Silon
Silva Arsia, m. 116
Simon Marcel II 421
Singara, m. II 228, 371
Singidunum (dziś. Belgrad), m. II 239, 259
Sinuessa, m. 189, 229
Sirmium, m. II 241
Siskia (dziś. Sisak), m. 574, II 46
Sitifis, m. II 323
sit u la 47
Skagen, m. II 42
Skandynawia II 128, 451
Skapula zob. Ostoriusz Skapula
skarbiec zob. aerarium
Skaurus zob. Emiliusz Skaurus
Skrybonia, żona Oktawiana 571, 572
Skryboniusz, Furiusz Kamillus zob. Furiusz
Kamillus Skryboniusz
G. Skryboniusz Kurion, konsul 76 r. p.n.e.
545
G. Skryboniusz Kurion, trybun lud. 50 r.
p.n.e. 523-525, 529, 545, 591
Skryboniusz Libon Druzus II 72
Skordyskowie 412, 425
Skutari zob. Chrysopolis
Słońca-boga kult II 282, 317, 328, 361, 405,
414, 416
Słońce Niezwyciężone zob. Soi Imictus
Smyraa, m. 316, 317, II 125, 276, 290
Soaemias, matka cesarza Heliogabala II 328
socii. socii et amid (sprzymierzeńcy) 115,
208, 210, 211, 335, 336, 360, 499
socii (wspólnicy w spółce) 371; s. navales 197
socii Latini nominis 184
Sofena, królestwo 447
Sofia zob. Serdica
Sohemos, król Armenii II 231
Soknopaiu Nesos, m. II 324
Sokrates 432, II 275
Soi Imictus, Stolice Niezwyciężone (mit.) II
327, 328, 376, 416
solidus II 391
Solon, prawodawca 112
Solway, Solway Firth, zatoka II 190, 243,
302
Somalia, Somali II 35, 129
Sora, m. 187
Sosigenes, uczony 547
Southampton Water II 371
G. Sozjusz, konsul 32 r. p.n.e. 575, 578
Sparta, Spartanie 193, 303, 306, 312, 313
Spartakus Trak 468, 471, 475, 586
Spengler Oswald II 427
Spezia, m. zob. Luna
Spina, m. 67
spis ludności zoti. census
splendissimum municipium II 214
Spira, m. II 252
Split zob. Salona
spolia opima II 11, 63
Spuriusz zob. Kasjusz; Meliusz
Spuriusz Larcjusz, towarzysz Horacjusza Ko-
klesa 116
squamata zob. hamata
Stabie, Stabiae, m. II 180
Stacjusz zob. Cecyliusz; Papiniusz
Stacjusz Pryskus II 230
Stanwick, m. II 189
stationes II 323
T. Statyliusz Taurus II 26
Stayeley E.S. 165
Stefanus, urzędnik II 199
L. Stertyniusz 377
Stesichoros, poeta 84
stipendium 339, II 53
St. Louis, m. II 126
stoicy 387, 606, 608, II 90, 91, 150, 197, 198,
203, 280, 281
Stolon zob. Licyniusz Stolon
stowarzyszenia zob. collegia
Strabon, ojciec Pompejusza, triumwira, zob.
Pompejusz Strabon
Strabon z Amazei, geograf 598, II 148
Strasburg zob. Argentorate
Stylon zob. Eliusz Stylon
Styria zob. Noricum
suarii II 326
Indeks 737
sublica 94
Sucro (dziś. Aluza), rz. 470
Sudan II 256
Sudd, m. II 103
Suessa Aurunca, m. 183, 187
Suessonowie 508
Suessula, m. 184
suffetes 228
suffragia 111
Sugambrowie II 42
sui iitris 375
Sulla zob. Korneliusz Sulla
Sulpicjanus, teść cesarza Pertinaksa II 297,
299
P. Sulpicjusz Galba, konsul 200 r. p.n.e. 299,
301
Sulpicjusz Galba, Serwiusz, cesarz zob. Gal-
' ba
Sulpicjusz Galba, konsul 144 r. p.n.e. 279,
281, 344
G. Sulpicjusz Gallus 386
P. Sulpicjusz Kwiryniusz II 35, 39, 68
P. Sulpicjusz Rufus, trybun lud. 88 r. p.n.e.
439-442, 444 i
summi fastigi yocabulum II 14
superstitio 103, 219, 389
Sura, m. II 196, 396
Surenowie, ród 502, 503
susceptores II 393
Sussex Weald, kopalnie II 251
Suthul, m. 417
Gn. Sutoriusz Makron II 75, 79
Sutrium, m. 178, 184
Suza zob. Segusio
Swebowie 508-510, 512, II 42, 193, 222,
425
G. Swetoniusz Paulinus II 102, 114, 115,
117, 130, 133, 153, 162, 189, 190
G. Swetoniusz Trankwilus, pisarz 528, 538,
548, 594, II 71, 118, 153, 155, 169, 174,
178, 279, 281, 411
sybilińskie księgi zob. Libri Sibyllini
Sycylia: Fenicjanie i Grecy na S. 52, 53;
wyprawa Pyrrusa 196; we władzy Karta-
giny 226; w wojnach punickich 228, 234-
-237, 256-258, 262; prowincja rzym.
240, 271, 335, 337, 339-341, 345, 460,
587, II 12, 338, 388; namiestnictwo Wer-
resa 345, 474, 475; praca niewolnicza 587;
powstania niewolników 394, 395, 425-
-427, 447, 471, 586; zakładanie kolonii
428; okupuje Cezar 530; atak Oktawiana
na S. 572; S. otrzymuje ius Latu 544;
podatek gruntowy 543; produkcja zboża
134, 348, 370, 402, 468, 586-599, II 26,
124; wykopaliska 48; inne 40, 41, 48, 67,
80, 84, 128, 137, 183, 238, 248, 249, 253,
287, 332, 339, 341, 386, 410, 454, 460, 490,
530, 565, 571, 573, 574, II 12, 64, 405, 454
Sydon, m. II 127
G. Sydoniusz Apollinaris II 411
Syfaks, król Numidii 264
Sykoris, rz. 530
Sykulowie 48, 77
Sylanus zob. Juniusz Sylanus
G. Syliusz, artystokrata rzym. planujący
zamach na cesarza Klaudiusza II 84
G. Syliusz, senator planujący zamach na
cesarza Tyberiusza II 72
G. Syliusz Italikus II 277
Sylurowie II 114, 189
M. Sylwiusz Othon, cesarz zob. Othon
Sylwanus zob. Plaucjusz Sylwanus
Synaj II 227
synoikismos 79
Syrakuzy,m. 40, 67, 193,214,228,230,231,
237, 257, 258, 260, 379
Syria, Syryjczycy: podzielona między Seleu-
kidów i Ptolemeuszów 290, 315; stosunki
z Rzymem w II w. p.n.e. 325-330; najazd
Tigranesa 494; zajęta przez Pompejusza
497, 498; inwazja Fartów 503, 575; przy-
znana Dolabelli 556; zajęta przez Kasju-
sza 567; prowincja rzym. II 11, 79, 107-
-109, podział prowincji II 104, 300, 308,
namiestnicy 500, 502, 546, II 72, 104, 105,
109, 165, 230; pobyt inspekcyjny Augusta
II 64; kupcy syryjscy 589; II 257; produk-
cja oliwy 251, eksport żywności II 125;
chrześcijanie II 286, 423; miejsce urodze-
nia Domicjusza Ulpiana II 411, Hero-
diana II 412, śmierci Germanika II 73;
wykopaliska II 251; inne 413, 520, 522,
535, 566, 575, 577, II 49, 50, 128, 193-
-195, 227, 228, 241, 251, 255, 299, 301,
309, 348, 357, 368, 412, 492, 497-500,
502; Syria Palestyna zob. Palestyna
Szapur I, król Persji II 338, 344, 348, 364,
416
Szaweł zob. Pawel
738 Indeks
Szczepan, św. II 152
Szekspir (Shakespeare) William II 143
Szelest Hanna II 315, 359, 411
Szerszel zob. Cezareja w Mauretanii
szkła wyrób II 127, 130, 252, 403
Szkocja, Szkoci II 190, 191, 243-245, 292,
302, 373, II 130, 396, 425
Szwabia II 42
Szwajcaria, Sz. teren 508, 509, II 44, 162;
wykopaliska rzym. II 268
Szwarcwald zob. Agri Decumates
Szwecja, Sz. teren II 254
Śląsk II 254
Świątynia Jerozolimska II 184, 234
Świątynia Pokoju, Templum Pacis II 261,
262
tabernae 215, 216, II 261
tablinum 220
tabu/a amicorum 334
tabulae censorum 122
tabulae pontiflcum 123-125, 221
tabularium 596, II 178
T. Tacjusz, władca miasta Kures (Cures)
90-92
Tacyt (Marcus Ciaudius Tacitus), cesarz II
360, 363
Tacyt (Publius Cornelius Tacitus), historyk
116,129,527, II 14,77,78,145,158, 160,
171,174,191,205,278,279,288, 291, 299,
411
Tag, rz. 277, 281, II 267
Takfarinas, wódz numidyjski II 102, 103
Taksila, m. II 128
Tamiza, rz. II 113, 126, 371
Tanakwil (leg.), córka Tarkwiniusza Py-
sznego 96
Tanaus (dziś. Tay), rz. II 190
Tanger zob. Tingis
tansvectio equorum 146
Taormina zob. Tauromenium
Tapae, m. II 193, 237
Taprobane (dziś. Cejlon), wyspa II 129, 255,
402
Tapsus, m. 539, 541, 589
Tarent, pierwotnie Taras, m.: port 35; zało-
żenie osady 48, 52; wojna z Rzymem 193,
195, 197, 207; w drugiej wojnie punickiej
255, 271; handel 53, 213, 241, 269; litera-
tura i sztuka 379, 381, 382; kolonie Grak-
cha 402, 411; spotkanie Antoniusza z
Oktawianem 572, 578; inne 35, 40, 180,
182, 185, 192, 215,228,232,236, 271, 572
Tarentyjska Zatoka 193, 195
Tarkwinie, Tarquinii 53, 55, 58, 62, 96, 116,
151, 178, 179, 187
Tarkwiniusze, dynastia 95-97, 549
Tarkwiniusz Kollatinus 116
Tarkwiniusz Pyszny (Lucius Tarquinius Su-
perbus) (leg.), ostatni król rzym. 67, 97,
99, 100, 115-118, 126, 146, 219
Tarkwiniusz Rzymianin 128
Tarkwiniusz Stary (Lucius Tarquinius Pris-
cus), król Rzymu 53, 90, 94-97, 99-111,
115
Tarpeja (leg.), westalka 90
Tarpejska Skała 109, 399
Tarracina, pierwotnie Anxur, m. 77, 79, 115,
187, 229, 598
Tarraco (dziś. Tarragona), m. 259, 544, II
S2, 55, 63
Tars, m. II 348, 379
Tartessos, m. 243
Tarymska Kotlina 500, II 254, 255
Tascjowanus, wódz Brytów II 41
Taszkurgan, Kamienna Wieża, m. II 254
Ta-Ts'in, kraj II 254
Taunus, góry II 192
Tauromenium (dziś. Taormina), m. 573
Taurus zob. Statyliusz Taurus
Taurus, góry 320, 321, II 38, 107, 372
Taurynowie 240
Tavoliere, m. 36, 37
Tay zob. Tanaus, rz.
Tebriz, m. 576
Tektosagowie 422
Telamon, przylądek 239
Telegonos (leg.), syn Odyseusza i Kirke 84
Tempe, przełęcz 301
Tenkterowie 512, II 65
Tenney Frank 25
Teodoryk, król Ostrogotów II 438
Teodozjusz I Wielki, cesarz II 424
Teodozjusz II, cesarz II 424, 438, 439
Teofast, uczeń Arystotelesa 128
Teokryt II 141
Teopomp, historyk 128
Terencja, żona Cycerona 594
Indeks 739
P. Terencjusz Afer, komediopisarz 379, 383,
389, 600, II 411
M. Terencjusz Warron, encyklopedysta 86,
369, 463,474,530,547,552,587,603, 605,
606, II 123, 146, 148
G. Terencjusz Warron, konsul 216 r. p.n.e.
251, 253
M. Terencjusz Warron, konsul 73 r. p.n.e.
468
A. Terencjusz Warron Murena, konsul 23 r.
n.e. II 13, 45, 64
G. Terentiiiusz Harsa, trybun lud. 462 r.
p.n.e. 139
Termini, m. zob. Interamna
terminus ante quem 113
Termopile, wąwóz 306, 318
termy zob. łaźnie
Terni, m. zob. Interamna
terra marna 38
terra sigillata II 128, 130, 252
terramare lud, "terramarikolanie" 39, 41, 50
territorium 206
Kw. Tertulian, Kw. Septymiusz Florencjusz
Tertulianus II 179, 285-287, 327, 409
Tesalia 290, 301, 302, 304, 306, 307, 309,
311, 312, 450, 531, 533, II 327
Tessaloniki, m. 312, 531, II 347, 406, 407
Testaccio, kopiec zob. Monte Testaccio
testatio deorum 114
Tetiusz Julianus II 193
Tetrykus, G. Pius Tetrykus II 355, 357, 361
Teuta, królowa Ilirii 241, 242
Teutoburski Las II 44, 68, 155
Teutonowie 421-425, 505, 512
Thamugadi (dziś. Timgad), m. 207, II 265,
267, 272, 275 '
Theveste, m. II 35, 225
Thugga, m. II 103, 267
Tibur (dziś. Tivoli), m. 80, 178, 184, 210,
211, 597, 598, II 260, 268; wykopaliska 88
Ticinus, rz. 249
Tigranes I, król Armenii 447, 449, 476,
493-500, 502
Tigranes II, król Armenii II 37, 64
Tigranes V, król Armenii II 108
Tigranocerta, twierdza 494, 499, II 108
Timajos, historyk 84, 85, 86, 128
Timezyteusz zob. Furiusz Timezyteusz
Timgad zob. Thamugadi
Timmari, m. 42
Tingis (dziś. Tanger), m. II 52, 102
Tiridates I, król Armenii II 91, 108, 109,
183, 227
Tiridates II, król Armenii II 315
Tiridates III, król Armenii II 371
Tiridates, rywal Artabanosa II do tronu Par-
tii II 107
Tiridates, rywal Fraatesa IV do tronu Partii
II 37
tirocinium fori 604
Tissa zob. Cisa
Tities, tribus 105, 111
tituli 126
Tivoli zob. Tibur
Tjana, m. II 282, 327
toga 131
Togidubnus, syn Kunobelina, króla Brytanii
II 113
Tolosa (dziś. Tuluza), m. 422, 544, II 167,
410
Tolumniusz Lar, król Wejów 150
Tołstoj Lew Nikołajewicz II 143
Tomi (dziś. Konstanca), m. II 141, 194
Tongres, m. II 252
Torrimpietra, m. 36
Toskania zob. Etruria
touto 180
Toynbee Arnold II 427
Tracja, Trakowie 377, 378, 380, 412, 450,
545, II 47, 213, 239, 323, 333, 342, 347,
350, 357, 364; prowincja rzym. II 86, 110,
117
traditio II 420
Traianopolis, m. II 239
Trajan, ojciec cesarza Trajana zob. Ulpiusz
Trajan
Trajan (Marcus Ulpius Trajanus), cesarz:
adopcja przez cesarza Nerwę i objęcie
władzy II 200; osobowość II 201, 205,
220; miejsce urodzenia II 220; działania w
Germanii II 200, 242; polityka i aneksje
na wschodzie II 194, 222, 223, 225,
227-245, 254, 259, 301; podatki II 217;
finanse II 215, 309; opieka socjalna II
216; roboty publiczne, budowle II 256,
260,261,265,267,268,270,272,291, 401;
zakładanie kolonii II 212, 259; stosunek
do prowincji II 218, 219, 309, do armii II
246, do senatu II 203, 206, do nauki i
uczonych II 274, 281, do chrześcijan II
740 Indeks
285, 287, 289, 290, do Żydów II 232; kult
cesarza II 161; inne II 91, 160, 208, 218,
257, 308, 333, 396
Trakowie, trackie plemiona 307, 312, 465,
471, II 47, 49, 50, 193; T.-Besowie 565
Transjordania 498, II 104, 105, 227, 232,
251, 259, 265
Transylwania 42, II 193, 237-239
Trapani zob. Drepanum
Trapezus (dziś. Trapezunt), m. II 348
Trazea zob. Klodius Petus Trazea
Trazymeńskie Jezioro 36, 250, 292
Trebia, rz. 249, 292
L. Trebeliusz, trybun lud. 67 r. p.n.e. 476
Trebonian Gallus (Caius Trebonianus Gal-
lus), cesarz II 342, 344
G. Treboniusz, pretor 48 r. p.n.e. 520, 530,
551, 556, 566, 567
Trerus, rz. 77, 148, 149, 205
Tres Tabernae (dziś. Rheinzabern), m. II 252
Trewir zob. Augusta Trevirorum
Trewirowie II 112, 187
triarii (żołnierze trzeciej linii) 176, 264, 424
G. Triariusz, legat Lukullusa 495
tribuni aerarii 474, 475, 547
tribuni celerum 110
tribuni militum 110, 138; /. m. consulari pote-
state 144, 160
tribuni plebis, trybuni plebejscy, ludowi
138-140, 143, 145, 169-173, 200, 201,
349, 353, 459, 467, 475, 517, 521, 522, 548,
574
tribunicia potestas, sacrosanctitas II 9, 14, 61,
64, 381
tribunicii (ex-trybuni) 203
tribus praerogativa 168
tribus terytorialna 110-113, 139, 157, 168,
169, 179, 184, 186, 202, 440, 442, 444; t.
rustica (wiejska) 164, 168, 240, 347; t.
urbana (miejska) 89, 90, 164, 168, 347; t.
plemienna 105, 106, 110-112
tributa 109, 339, 404, 405
tributa ultra zob. ultra tributa
tributum (podatek gruntowy) 137, 210, 253,
357, 358, II 53, 217
tributum capitis 339, II 53
tributum soli 339, II 53
triumphator 108, 220, II 23; triumf 220, 221,
II 34
triumwi capitales 170, 357, II 26
triumviri monetales 214, II 60
triumwi rei publicae constituendae consulari
potestate 562
trybunał apelacyjny cesarski II 19
trybunał de rebus repetundis zob. quaestio de
rebus repetundis
Tryfon zob. Salwiusz Tryfon
Tritonis, jezioro II 225
Troesmis, m. II 194, 239
Troja, m. 85, 150, 451, II 90, 273
Trynowantowie 513, II 41, 114
Trypolis, m. 31, II 130
Trypdlitania 229, II 302, 327, 407
Tuaregowie zob. Getulowie
Tudorowie, dynastia II 180
Tukidydes, historyk 56, 66, 603
Tulia, córka Cycerona 608
Tulia (leg.), córka Serwiusza Tuliusza 97
Tuliusze (Tulii), ród 125, 137
Kw. Tuliusz Cyceron, brat mówcy 513
M. Tuliusz Cyceron, mówca: początek ka-
riery 474-476; wybór na konsula 478;
plan "zgody stanów" 482-484; pierwsze
kontakty z Cezarem 484, 485; wygnanie z
Rzymu i powrót 517-519; prokonsul w
Cylicji i pośrednictwo w negocjacjach
Cezar-Pompejusz 525; stosunek do woj-
ny domowej 527, 541; stosunek do jedy-
nowładztwa Cezara 550, 552; wniosek o
amnestię dla zabójców Cezara 555; po-
parcie dla Oktawiana 561; śmierć w wy-
niku proskrypcji 564; pisma 547, 552, 600,
601, 603-606; mowy - przeciw Werre-
sowi 345, 474, przeciw Krassusowi i Katy-
linie 478-482, filipiki 556-560, 563, 564;
inne 107, 121-124, 139, 159, 221, 229,
339, 401, 483, 520, 549, 566, 590-592,
594, 598, 608, II 8, 70, 82, 139, 146, 148,
279, 329, 409, 410
M. Tuliusz Cyceron, syn mówcy 565, 600
Tuliusz Serwiusz zob. Serwiusz Tuliusz
Tullus Hostyliusz (leg.), król rzym. 92
Tuluza zob. Tolosa
Tunezja zob. Afryka, prowincja rzym.
Tunezyjska Zatoka 183
tunica praetexta 131
Turbon zob. Marcjusz Turbon
Turcy II 438
Turdetanowie 277
Indeks 741
Turioj, grec. Thurioi, tac. Thurii lub Thu-
rium, potem Copia, m. 193, 195, 197, 332
turma (jednostka wojskowa) 111
G. Turraniusz II 26
Turyn, m. zob. Augusta Taurinorum
Tusculum (obok dziś. Frascati), m. 79, 80,
84, 115, 146, 149, 163, 184, 203, 594
tutor 375
Tutor zob. Juliusz Tutor
Tyatejra, m. 451
Tyber, rz. 29, 34, 35, 49, 58, 66, 77, 78, 80,
82, 88, 94, 102, 115, 116, 134, 178, 188,
226, 397, 454, 592, II 24, 98-100, 190,
251, 256, 317, 370, 376, 377
Tyberiusz (Tiberius Ciaudius Nero, Tiberius
Caesar Augustus), cesarz II 71-79: ro-
dzice 572, II 61, 71; charakter II 71, 72,
75, 77, 98, 99, 120, 133, 138, 179, 182;
sprawa sukcesji tronu po Auguście II 61,
62, 66-68, 73, 75; rozwód z Wipsanią i
małżeństwo z Julią II 61, 66; pobyt na
Rodos II 67, na Capri II 75, 78; intrygi
Sejana II 73, 75, 77; procesy o zdradę II
77; działania w Armenii II 37; walki w
Panonii II 46, w Recji i Germanii II
42-45, 65-68, w Galii II 68; polityka
wschodnia II 107, 108, 118, w Germanii II
110, 112, 117, w Brytanii II 113; zarząd
prowincji II 117, 118; organizacja admi-
nistracji II 93-96, 212; finanse II 96;
polityka gospodarcza II 129; pałac II 136;
budowle II 136, 260; T. a nauka II 148, a
religia II 149-151, a wojsko II 102, 155;
pamiętniki II 145; wyznaczanie następców
II 73, 78; inne II 20, 59, 64, 65, 82, 90, 92,
97, 98, 102, 103, 110, 117, 118, 120, 133,
139, 143, 174, 176, 325 '
Tyberiusz Aleksander, prefekt Egiptu II 106,
165
Tyberiusz Gemellus, wnuk cesarza Tyberiu-
sza II 78, 79
Tybet II 254
Tybullus zob. Albiusz Tybullus
Tygellin, Ofoniusz Tygellinus II 89, 90, 98,
120, 156-159, 294
Tygrys, rz. II 228, 371
Tygurynowie 421-424, 426
Tyne, rz. II 190, 243, 302
Tyr, m. 226
Tyrrenowie, Tyrsenowie zob. Etruskowie
Tyrreńskie Morze zob. Morze Tyrreńskie
Tytus (Titus Flavius Vespasianus), cesarz:
osobowość II 179, 182; wojny II 184, 185,
190; budowle II 260, 262, 265, 270, 272;
stosunek do literatury II 277, 279; kult T.
II 179, 197; inne II 172-183, 190, 197,
268
Ubiowie II 42, 43, 55
Ufetina, tribus 186
ukrzyżowanie II 152, 289, 396
Ulpia Traiana, Colonia Ulpia Traiana, m.
(dziś. Sarmizegetuza) II 237, 238
Ulpian zob. Domicjusz Ulpian
Ulpiusz Marcellus II 245, 292
M. Ulpiusz Trajan, ojciec cesarza Trajana II
196
ultro tributa 358
Umbria, Umbrowie 70, 188, 189, 208, 359,
381, 434, 437
uncia 347
unciarum foenus 159
urbanitas 595
urbi et orbi 577
Urbikus zob. Loliusz Urbikus
wbs, miasto 90, 97; u. geminata 89; Urbs
zob. Rzym (miasto)
Uriconium (dziś. Wrox.eter), m. II 114, 189,
267
Usk, rz. II 189
usus, "użytkowanie" (forma zawarcia mał-
żeństwa) 141, 218
Utyka, m. 263, 287, 288, 370, 418, 529, 539,
589, II 132
Uzypetowie 512, 522, II 65
vae, puto deus fio II 178
vae yictis 156
Yale of York II 250
yaletudinaria II 123
vallum zob. fossatum
Vasio, m. II 119
Vaticanum zob. Watykan
yectigalia 172, 339, II 98, 118
velites 176
Veii zob. Weje
Velia, wzgórze w Rzymie zob. Welia
Velia, Elea (dziś. Castellamare delia Bruca),
m. 137, 197
Velitrae, m. 79, 148, 149, 556
venetiones 596, II 294
742 Indeks
veni, vidi, vici 536
Venosa zob. Venusia
Venta Silurum (dziś. Caerwent), m. II 189,
267
Venusia (dziś. Venosa), m. 36, 190, 193, 206,
437
Yercellae, m. 424
ver sacrum, święta wiosna 50
versus Fescennini 221
Verulamium (dziś. St. Albans), m. II 41, 114,
191, 267
Vesontio (dziś. Besancon), m. 510, II 157
Vetera, Castra Vetera (dziś. Xanten), m. II
44, 186-188
veto, weto 172, 200, 201, 344, 458, 521
vexillationes II 244, 246, 398
vexillum 207
via Aemilia Lepidi 273
via Aemilia Scauri 274
via Appia 165, 187, 205, 471, II 216, 309,
405
via Aurelia 240
via Cassia II 376
via Domitia 410
via Egnatia 301, 312
via Flaminia 240, 250, 256, 273, II 28, 63,
376
via Latina 205, 453
via Praenestina II 405
via Sacra 98, 220, 379, 595
via Valeria 188, 436-438, II 86
via Valeria Ciaudia II 86
viatores 170
yicarii, agentes vices praesidium II 306, 352
yicarii, zastępcy II 386, 387, 389
vicanus in urbe, vicarius urbis Romae II 387
vicennalia II 372
yicesima hereditatum II 59
Vico, góra zob. Monte Vico
yicomagister, yicomagistri II 25, 31
vicus, wieś 78
Vicus Tuscus, Plac Etruski 98
Vienna, Colonia lulia Florentia Vienna (dziś.
Vienne), m. 544, II 52, 66, 290
vigmtiviri II 11
Villa Hadriana 598
villicus 368
Viminacium, m. II 239
Yiminalis zob. Wiminal
yinarii II 326
Vindobona (dziś. Wiedeń), m. II 194, 239,
241, 259
Vindonissa (dziś. Windisch), m. II 44, 252
vir darissimus II 203, 318, 387
yirgines Yestalis, westalki 108, 131, 155, 412
viri egregii II 210
viri eminentissimi II 210, 389
viri perfectissimi II 210, 389
viritane 160, 211, 273, 411
virtus 352, II 279
Visurgis (dziś. Wezera), rz. II 44, 66, 111
Vivera, wyspa 48
Vix, m.' 151
Volatterrae (dziś. Wolterra), m. 454, 460
Volsinii zob. Wolsynie
Yolturnus, rz. 186, 272
Volustana, góry 309
Vulcan (Vilcan), przełęcz II 237
Vulci, m. 58, 218
Waballatus, syn królowej Zenobii II 350,
355
Wadymońskie Jezioro 188, 191
Wakcejowie 278, 279, 281
Walencja 284, 470
Walens (Valens), cesarz II 424
Walens Fabiusz zob. Fabiusz Walens
Walentynian I (Valentinianus), cesarz II 424
Waleria, córka cesarza Dioklecjana, żona
cesarza Galeriusza II 369
Waleria Messalina, trzecia żona cesarza
Klaudiusza II 84, 85
Walerian (Publius Licinius Valerianus), ce-
sarz II 342, 344, 347, 348, 354, 418
L. Waleriusz, konsul 449 r. p.n.e. 140, 142
Waleriusz Antias 127, 602
G. Waleriusz Flakkus, poeta II 277
L. Waleriusz Plakkus, konsul 100 r. p.n.e.
457
L. Waleriusz Flakkus, konsul 86 r. p.n.e.
444, 451, 457
G. Waleriusz Katullus, poeta 549, 602, II
140, 141
M. Waleriusz Lewinus 257, 295
M. Waleriusz Maksymus, konsul 300 r.
p.n.e. 166
M. Waleriusz Marcjalis II 179, 265, 277
Mn. Waleriusz Messala, konsul 263 r. p.n.e.
231
Indeks 743
M. Waleriusz Messala, konsul 31 r. p.n.e. II
39, 45, 139, 143
M. Waleriusz Messala Korwinus II 63
L. Waleriusz Messala Wolezus II 54
L. Waleriusz Potitus, konsul 449 r. p.n.e.
140, 142
Waleriusz Sewerus zob. Flawiusz Waleriusz
Sewerus
Walia II 114, 130, 189-191, 243, 396
Wał Antoninusa II 190, 244, 245, 247, 292,
302
Wandalowie II 240, 355, 364, 402, 425, 426
Wardar, rz. 545
Kw. Wariusz, trybun lud. 434
Warron zob. Terencjusz Warron
Warus zob. Atiusz; Kwinktyliusz
Wash, zatoka II 113
Watykan, Vaticanum, Watykańskie Wzgó-
rze 80, II 138, 407
Watykańskie Muzeum 598, II 268
P. Watyniusz, trybun lud. 59 r. p.n.e. 484,
485, 488, 518, 545, 565
Wecellinus zob. Kasjusz Spuriusz Wecellinus
Weje, Veii, m. 44, 55, 58, 62, 84, 89, 99,
115, 116, 150, 151, 155-157, 175, 178,219
Wejentowie 118, 150
Welia, Velia, wzgórze w Rzymie 82, 89, 379,
II 262
M. Wellejusz Paterkulus II 144, 145
Wenecja, m. 153, 228, 229, II 406
Wenetowie z Bretanii 506, 511, 512
Wenetowie z Italii (Atestynowie) 47, 274,
423
Wenuzja zob. Venusia
P. Wentydiusz 560, 570, 575
Wenus (mit.), bogini 78, 85, 388, 552, li 216,
262; W. Rodzicielka (Genetrix) 575, 595,
596
Wercyngetoryks, wódz Arwernów 514, 515,
II 115
P. Wergiliusz Maron 86, 384, 571, 600, II 30,
33, 63, 65, 138, 139, 141-145, 277, 329,
411
Werginia, dziewczyna rzym. zasztyletowana
przez ojca w obronie jej czci 140
L. Werginiusz Rufus II 157, 160, 162, 163,
171
Werika, wódz brytański II 113
M. Weriusz Flakkus II 146
Werona, m. 272, 602, II 167, 338
G. Werres 341, 345, 474, 475, 588, 604
Werus (Lucius Aurelius Verus), adoptowany
przez cesarza Antonina Piusa, współre-
gent cesarza Marka Aureliusza II 230, 292
Werus (Lucius Ceionius Commodus Verus),
cesarz II 201, 203, 230, 292, 369
Werus, adoptowany syn cesarza Hadriana,
zob. Eliusz Werus
Werus Juliusz, namiestnik Brytanii zob.
Juliusz Werus
Wespazjan (Titus Flayius Vespasianus), ce-
sarz: dojście do władzy II 165-171; oso-
bowość II 172, 174, 179; reformy w admi-
nistracji II 175-179, w wojsku 188; orga-
nizacja floty II 180, 294; polityka na
wschodzie II 105, 107, 194, 196; wojna
żydowska II 105, 182, 183, 234; polityka
w prowincjach II 196, przyznanie Hiszpa-
nii praw latyńskich II 196; działania w
Galii II 113, w Brytanii II 189, w Nadrenii
i nad Dunajem II 188, 192; walka z Klas-
sykusem II 186-188; finanse, podatki,
oszczędzanie II 179, 180, 182, 215; prace
publiczne, budownictwo II 260-262,
265; stosunek do nauki II 217, 274, 280,
do chrześcijan II 289; sprawa sukcesji II
197; kult W. II 178, 281; inne 339, II 100,
107, 198, 268, 272, 282, 288
Westa (mit.), bogini 98, 102, 103, II 32, 100,
328
westalki zob. yirgmes Yestalis
weterani II 49; osiedlanie w. zob. kolonie rol-
nicze weteranów
Wetiusz Bolanus II 189
weto zob. veto
Weturia, matka Koriolana 149
Westynowie 186, 188, 434
Wezera, rz. zob. Visurgis
Wezuwiusz, góra-wulkan 33, II 180
Węgry, teren W. 37, 42
Wheathampstead, m. 513
G. Wibiusz Pansa 559-561
Wiedeń zob. Vindobona
Wielka Brytania (dziś.) 199
Wielka Macierz zob. Kybele
Wielkopolska II 254
Wiesbaden zob. Aquae Mattiacae
Wiktoria (mit.), bogini 215
Wiktoryn zob. M. Piawoniusz Wiktorynus
Wilamowitz-Moellendorf Uirich von II 153
744 Indeks
Wilhelm Orański, król Anglii II 272
Wilczyca Kapitolińska 82, 84, 101, 126, 217
"willanowiańczycy" 41, 42, 44, 47, 48, 50, 55,
57, 58, 67, 88
Wiminal, Viminalis, -wigorze 80, 100
Windeks zob. Juliusz Windeks
Windelikowie II 45
Windisch zob. Yindonissa
Wipsania, córka Wipsaniusza Agryppy,
pierwsza żona cesarza Tyberiusza II 61,
66
M. Wipsaniusz Agryppa, trybun lud. 18 r.
p.n.e., konsul 37, 28, 27 r. p.n.e.: stanowi-
ska II 9, 52, 65, 66, 69; w wojnie peruzyj-
skiej 570, przeciw Pompejuszowi 561, 570,
572, 573, 580, 581, 583; wyprawa do
Hiszpanii i Galii II 39, 41, 42, 65; nadzór
nad prowincjami II 52, 61, 64; prace pub-
liczne, budowle II 23, 24, 63, 118, 135,
262, 406; jako pisarz II 148; inne II 13, 24,
32, 39, 62, 73, 369
Wipsaniusz Agryppa Postumus II 62
Wiriatus, wódz Luzytanów 281
Wiriusz Lupus II 301
Wirtembergia II 333
Wisła, Vistula, rz. II 254, 314
Witeliusz (Aulus Vitelius), cesarz II 160-
-171, 184, 186, 196, 197
L. Witeliusz II 104, 161, 162
M. Witruwiusz II 146
Wizygoci II 425, 426
Wogezy, góry 510
wojskowej służby obowiązek 137
Wokoniusz, trybun lud. 169 r. p.n.e. 374
Wokula zob. Dyliusz Wokula
Wolezus zob. Waleriusz Messala Wolezus
Wolkowie Tektosagowie 422
Wologezes I, król Partii II 108, 109, 196,
230, 314
Wologezes III, król Partii II 230
Wologezes IV, król Partii II 301
Wolskowie 133, 145, 148, 149, 160, 175, 178,
179, 182-184, 216, 413, 474, 556, II 277
Wolsynie, Volsinii (dziś. Bolsena), m. 64,
379
Wolterra zob. Volaterrae "^^'^'^t
Woltumna (mit.), bóg 64, 98 /^^^l.
Wolumnia, żona Koriolana 149
Wolumniusze, ród 125
Woluzjanus, syn cesarza Treboniana Gal-
lusa II 342
Wołoszczyzna II 110
Wordsworth William II 142
Wortigern, władca Brytów II 425
Wroxeter, m. zob. Uriconium
Wulka, rzeźbiarz 99
Wulkan (mit.), bóg 98
Wulson zob. Maniiusz Wulson
wyzwoleńcy zob. liberii
Xanten zob. Vetera
York, m. zob. Eburacum
Yorkshire, kopalnie II 252
Zabdas, wódz palmyrski II 357
Żarna, Żarna Regia, m. 265, 266, 362
Zamek Świętego Anioła II 260
Zanzibar II 129
zaraza w Italii II 344
zegar słoneczny i wodny 386
Zela, m. 495, 536
Zelandia II 254
zeloci II 104
Zenobia, królowa Palrnyry II 351, 355, 357
Zeugrna, zob. Seleukia, rn. w Syrii
Zeus (mit.), bóg 327, II 267
zilath 64
Złoty Dom zob. Domus Aurea
Zoroaster II 320
Zoskales, król Aksum II 103
Zuider Zee II 42
Żelazna Brama II 237-239, 267
Żydzi: bunt przeciw Seleukidom 327; wojny
żydowskie II 105, 106, 165, 182-185,
188, 232-234, 261, 270; bunt za cesarza i
Trajana II 232-235; prześladowania 389,
II 99, 100, 179, 234; religia II 150-152,
283, 286, 416; inne 104, 116, 227, 386,
389, 498, 536, 542, II 32, 51, 68, 86, ,
103-106, 116, 117, 131, 153, 154, 172, !
179, 184,185,214,217, 232,287,288, 290, !
436 i
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
indeksautorow dol
indeks
005 wykaz symboli indeksowych pojazdow i maszyn
indeksautorow dol
model ekonometryczny 9 indeks giełdowy (9 stron)
Indeks chodzenia po urazie rdzenia kręgowego
Indeks nazwisk
Deschner Karlheinz Krzyż Pański z Kościołem indeks osób
indeksy agregatowe
Indeks osób starożytnych i postaci mitycznych
Indeks osób
indeks
IndeksyGPW 1007
artykuly numery indeksów wszystkie grupy
indeks
więcej podobnych podstron