Jean Maisonneuve - Rytualy dawne i wspolczesne
3. Pojecie ofiary.
Implikuje z jednej strony utrate
czegos wartosciowego, a z drugiej zniszczenie
tego, co zostalo ofiarowane, niezaleznie od formy obrzedu: spozycie, rozsianie,
spalenie i przede wszystkim zabicie zwierzecia lub czlowieka. Dotykamy
tutaj najbardziej drastycznego aspektu, ktorego dwa przyklady naznaczyly
nasze dziedzictwo kulturowe: biblijny - ofiara Abrahama i hellenski - ofiara
Ifigenii. Ich wspolna cecha jest zlozenie na ofiare mlodych, niewinnych
ludzi, ktorych rodzice sa sprawiedliwymi i poteznymi wladcami. W ten sposob
ofiara staje sie doniosla, nawet jesli wspolczesna swiadomosc odbiera ja
jako najbardziej niesprawiedliwa i oburzajaca. Prawda jest, ze w obu wypadkach
(w Biblii i wedle tradycji ukazanej
przez Eurypidesa) zwierze ofiarne zostalo jedynie wyjatkowo zastapione
ofiara ludzka.
Wielu autorow szukalo odpowiedzi na pytanie: czym jest ofiara i dlaczego
ma ona byc najczystsza? Wedlug M.Maussa1 ofiara
to posrednik dla profanum w komunikacji z sacrum,
tj. rzecz poswiecona, zniszczona w trakcie ceremonii. Brezposredni kontakt
z sacrum moglby okazac sie niebezpieczny.
Wybor istoty czystej i niewinnej podnosi range ofiary w oczach ofiarujacego,
a takze sprawia, iz staje sie ona szlachetniejsza i blizsza bostwu. Istotne
jest, aby oddala sie dobrowolnie, bo z jednej strony zastepuje ofiarnika,
odkupuje go, z drugiej zas - wedlug J.Cazeneuve'a - dzieki poswieceniu
zyskuje boski charakter. Smierc wyzwala ostatecznie ducha zwiazanego dotychczas
z cialem, czyniac jego poswiecenie absolutnym.
Nalezy jeszcze ustalic zwiazki ofiary z sacrum uzyskane poprzez rytualy
wejscia i wyjscia.
Pierwsze maja charakter oczyszczajacy i umozliwiaja zblizenie sie do bostwa,
drugie stanowia pokute, gdyz zadawanie smierci ofierze (nawet koniecznej)
jest rodzajem swietokradztwa.
W kazdym razie gwaltowny i ambiwalentny charakter ofiary antycznej
i archaicznej utrudnia zrozumienie ich funkcji i pochodzenia, a takze ich
pozniejszego przejscia do wiekszosci religii. Niektorzy uczeni, zwlaszcza
Z.Freud i R.Girard (zob. rozdz. IV), probowali rozwiazac te problemy.
1 Por. Szkic na temat ofiary,
[w:] M.Mauss, CEuvres, t.I, Ed.Minuit, 1968.
This page hosted by
Get your own Free Home
Page
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Maiso23 (2)Maiso241Maiso253Maiso21Maiso264 (2)Maiso2więcej podobnych podstron