Strona ramki
PSYCHOTERAPIE HUMANISTYCZNE
Anna Rozkosz
Psychoterapia humanistyczna zaczyna otwierać
drogę do poznania sfery Nadświadomości. W jej bowiem założeniu zachowanie
człowieka jest motywowane potrzebą rozwoju i dążeniem do zaspokajania własnych
potrzeb, a wszelkie zaburzenia są związane z negatywnymi doświadczeniami
przeżywanymi w procesie zaspokajania potrzeb. W terapii zatem ważne jest
aktualne przeżycie pacjenta hamujące jego rozwój, czy utrudniające mu realizację
jego celów życiowych.
A.
Terapia Carla Rogersa
Rogers twierdził, że realizując naturalną
tendencję do samorozwoju osoba kieruje się przede wszystkim własnymi
doświadczeniami. Doświadczenia są podstawą do kształtowania się poczucia
rzeczywistości, poczucia własnego "Ja" i poczucia świata zewnętrznego.
Podstawową potrzebą, ważną dla prawidłowego rozwoju osoby, jest samoakceptacja.
Aby to osiągnąć, człowiek jest w stanie poświęcić własne zdrowie psychiczne. Aby
być nagradzanym, kochanym i akceptowanym, jest w stanie zrezygnować z własnych
doświadczeń nagradzanych przez osoby znaczące. Osoba goni za pozytywną
akceptacją ze strony innych, ważniejszych w jej mniemaniu osób.
Przyjmowanie za swoje własne opinii i
doświadczeń innych osób, wbudowywanie ich we własny obręb "Ja", prowadzi do
ukształtowania się "warunkowego poczucia wartości". Oznacza to, że osoba nie
może się czuć dobra, wartościowa i zasługująca na Miłość, dopóki nie spełni
jakiegoś warunku. Np. syn musi zdać egzaminy na studia medyczne, ponieważ tego
sobie życzą jago rodzice. Syn, aby nie stracić ich miłości, wsparcia i
akceptacji, zrobi wszystko, aby ich zadowolić, zrobi to kosztem własnego talentu
i rozwoju. Przecież już dawno zrezygnował z własnych potrzeb, aby rodzice nadal
go kochali. Powoduje to, że zaprzecza, jakoby miał jakikolwiek talent do
tworzenia poezji i mimo że 4 nagrody i dyplomy "krzyczą" na niego ze ścian,
usuwa ze swojej świadomości owe doświadczenia. Robi to, co rodzice uważają za
stosowne. Będzie tak postępował przy każdym wyborze w swym życiu.
Źródłem psychopatologii jest tutaj rozbieżność
pomiędzy doświadczeniami "Ja", wynikających z tendencji człowieka do samorozwoju,
a doświadczeniami innych aktualnie przeżywanymi jako część własnego ja. Nasz
przykładowy syn wierzy w treści wyznaczone przez matkę jako jego własne i
jedynie prawdziwe: "tak, rzeczywiście to nie jest dobre zajęcie dla mnie, a
zresztą, z tego nie da się żyć". W efekcie nasza osoba doświadcza rozszczepienia
osobowości - czasem zachowuje się zgodnie z tym, jak być powinno, innym razem
zgodnie z tym, czego potrzebuje jako organizm.
Rogers w stworzonej przez siebie terapii chciał
uznać każdego człowieka jako samostanowiącą siebie jednostkę, samowystarczalną,
dla której jej własne cele, wartości i aspiracje mogą być najważniejsze.
Ważniejsze od determinant społecznych czy rozwojowych. Zmiana ma polegać na
zwiększaniu samoświadomości pacjenta i na odzyskaniu własnej sterowności, czyli
możliwości samodzielnego kierowania się własnymi doświadczeniami. W poszukiwaniu
"ja" Rogers zwraca uwagą na proces przeżywania emocji, które muszą być
uświadomione, ale też wyrażone i odreagowane. To odnosi się do ewolucyjnej
potrzeby Niższego Ja.
W swych późniejszych badaniach Rogers poszedł
znacznie dalej w określaniu człowieka zdrowego psychicznie (zintegrowanego na
poziomie 3 Ja). Jest to więc człowiek otwarty na wszelkie doświadczenia,
autentyczny i uczciwy w porozumiewaniu się ze sobą i z innymi, poszukujący ciszy
oraz całościowego spojrzenia na rzeczywistość, elastyczny, poszukujący wartości
duchowych. Taki opis człowieka w naturalny sposób zbliża go do poznania
Nadświadomości, do sfery intuicji, przekraczania granic, stopniowego stapiania
się ze świadomością kosmiczną.
B.
Logoterapia
Twórcą owej teorii jest Viktor Frankl. W swej
koncepcji Frankl najwyraźniej poszedł w sferę Nadświadomości. Celem jego
psychoterapii jest poszukiwanie sensu życia, przywrócenie go człowiekowi,
wyrażonego najbardziej przez realizację takich wartości, jak wolność,
odpowiedzialność oraz Miłość, mające swe ukorzenienie w religii. W swym dziele "Homopatients"
sformułował koncepcję nerwicy noogennej, której źródłem jest pustka
egzystencjalna, czyli utrata sensu życia. Frankl udowadnia, że pierwotną siłą
porządkującą życie człowieka jest spełnienie rozumiane jako odnalezienie
transcendencji w sobie, spowodowane stopniowym rozwojem i zmaganiem się ze swymi
negatywnymi doświadczeniami. Transcendencja spełnia się również poprzez Miłość
do siebie samego i jako zdolność obdarzania nią drugiego człowieka. Niestety,
uczucia transcendentalne są zahamowane przez nerwicę, czyli tutaj poczucie
bezsensu życia. Każde bowiem działanie neurotyka na tym poziomie jest hamowane
przez czynniki nerwicogenne.
Logoterapia ściśle nawiązuje do Boga, ponieważ
wiara w Niego umożliwia dostrzeżenie w każdej egzystencji znaczenia i wartości,
co staje się równoznaczne z odnalezieniem sensu życia.
Proces terapii w logoterapii następuje w toku
pogłębiania Samoświadomości klienta, tj. poznawania samego siebie, co prowadzi
do samokreślenia się, tzn . wglądu i stania się tym, kim się jest w swej istocie
- wolnym, odpowiedzialnym i zdolnym do głębokiej Miłości.
Teoria Frankla zbliża się do wszechogarniającej
energii Aloha oraz działania Wyższego Ja i Jego inspirującej i odnawiającej
funkcji.
Wraz ze zmianą pojęć teoretycznych zmienia się
również i nastawienie terapeuty. Owe nowe formy sprawnego porozumienia się z
klientem sformułowali Rogers i Kratochvil. A są to m. in.:
a.
Empatia - czyli doświadczanie rozumienia świata wewnętrznego klienta i
przekazywanie mu o tym informacji
b.
bezwarunkowa pozytywna akceptacja, dzięki której uwarunkowania
zewnętrznego poczucia własnej wartości zostają osłabione, co umożliwia klientowi
powrót do bezwarunkowej pozytywnej akceptacji samego siebie
c.
autentyzm - czyli takie zachowanie terapeuty, które zgodne jest z takim,
jaki jest
bez fasady i udawania
C.
W poszukiwaniu twórczości
Gestalt
Terapia Gestalt z wszystkich dotychczas
wymienionych najbardziej eksponuje dialog z samym sobą, czyli szukanie
odpowiedzi na ważne pytania w sobie. Uczy również odpowiedzialności za własne
wybory. Terapia Gestalt stara się zrozumieć istnienie człowieka w chwili tu i
teraz, na każdym poziomie funkcjonowania.
Gestalt to szkoła psychoterapii stworzona przez
Fryderyka Perlsa, skupiająca się na pracy nad procesem świadomości,
wykorzystująca do pracy Średnie Ja i jego funkcję obserwatora.
Podstawowe zasady terapii Gestalt:
AKCEPTACJA
- bezwarunkowa akceptacja siebie, przyjmowanie
siebie takim, jakim się jest, szacunek wobec siebie, bycie otwartym na liczne
możliwości dostępne nam jako ludziom, elastyczność.
PRACA Z CIAŁEM
- obserwacja bloków, pozwolenie na zauważenie
więcej niż tylko tego, co myślę i słyszę, świadomość nieograniczonych
możliwości. Proces ten to przekształcanie bloków i napięć w płynne działanie.
Cele terapii to przede wszystkim uzyskanie
świadomości bycia, pełna świadomość swoich potrzeb, umiejętność działania tak,
aby je w satysfakcjonujący sposób zaspokoić, znajomość swoich możliwości, swoich
talentów oraz umiejętności.
Terapia Gestalt wydobywa prawdziwą istotę
człowieczeństwa. Gestalt przekracza wszelkie nerwice, by wreszcie doświadczyć
transcendencji. Wtedy możemy doświadczać swojej wolności i dojrzałości.
Uwolnienie w terapii zbliża się w pewien sposób do bycia, do stanu istnienia,
które to doświadczenie jest przeżyciem nadświadomym.
D. Terapia Janova
uzdrawianie
dzieciństwa
Według A. Janova, nerwica jest
chorobą odczuć, a u jej podstawy leżą stłumione uczucia przekształcone w
zachowania neurotyczne. Stłumione uczucia to ból powstały we wczesnym
dzieciństwie. Jego proces zrozumienia tego zaburzenia wyłonił się podczas pracy
terapeutycznej, kiedy to pacjenci zamknięci w sobie, wrażliwi i spokojni,
reagowali bardzo silnie emocjonalnie - wydobywali z siebie niesamowity krzyk, a
ich ciała drżały i wiły się. Ten krzyk Janov zidentyfikował jako produkt bólu
tkwiącego w neurotykach. Pierwotny ból autor zinterpretował jako wynik wczesnych
urazów psychicznych, na których bazuje nerwica. Psychoterapia Janova ustawia się
na wykorzenienie tego bólu. Jest to również skuteczna metoda i droga
przepracowania destrukcyjnych wzorców z wczesnego dzieciństwa.
Mechanizm powstawania nerwicy według Janova jest
następujący: do podstawowych potrzeb małego człowieka należą: potrzeba bycia
karmionym i przewiniętym w odpowiednim momencie, kontakt cielesny oraz
psychiczna i fizyczna stymulacja, oraz bezwarunkowa miłość. Zaspokojenie tych
potrzeb u małego dziecka jest warunkiem jego zdrowia psychicznego i prawidłowego
rozwoju "ja", oraz wewnętrznej spójności, która wyklucza stosowanie mechanizmów
obronnych. Proces neurotyczny zaczyna się wówczas, gdy naturalne potrzeby
zostały niezaspokojone przez opiekunów. Każda taka niezaspokojona potrzeba jest
powodem bólu i cierpienia. Wraz z bólem zostaje wyparta potrzeba. Po kolejnym
odcinaniu się od własnych potrzeb, w pewnym momencie krytycznym, dziecko staje
się bardziej "nie-sobą" niż sobą. Ten moment jest określany jako rozszczepienie
"split" na "ja" rzeczywiste oraz na "ja" nierzeczywiste, aby zachować ciągłość.
Od tego momentu obie części ja pozostają w konflikcie. Głębokie rany, jakie
powstały w wyniku niezaspokojenia potrzeb, zostały określone jako "pierwotny
ból". W ten sposób powstaje nerwica, która jest generalizowana na cały świat.
Celem terapii jest pomoc w dotarciu do
prawdziwych odczuć pacjenta, w uświadomieniu, czego się naprawdę potrzebuje.
Terapia jest atakiem na "ja" nierzeczywiste. Aby potrzeby zostały zaspokojone,
muszą zostać wyłonione z podświadomości na światło dzienne, uświadomione i
przeniesione do sfery Średniego Ja, by mogły zostać zasymilowane.
Celem psychoterapii jest wyeliminowanie
mechanizmów obronnych. Zdrowe ciało pacjenta potrafi się rozluźniać. W terapii
dąży się do uzyskania przez niego elastyczności, poszerzenia zakresu możliwych
wyborów, do zastąpienia sztywnych granic charakterologicznych i mięśniowych
przez graniczące "ja" (self), które wyrażają poczucie tożsamości jednostki i są
elastyczne.
Zasadniczym celem psychoterapii humanistycznej
jest zmiana osobowości lub zmiana poczucia sensu życia. Wyraża się ona:
-
uwolnieniem naturalnych tendencji do samorozwoju
-
zwiększeniem samoświadomości
-
uwolnieniem możliwości przeżywania i wyrażania swych emocji oraz uczuć
-
wzrostem samoakceptacji, zrozumienia i akceptacji innych
-
poszukiwaniem sensu życia, którego najpełniejszym wyrazem jest realizacja
takich wartości jak Miłość, wolność, spokój umysłu.
Kiedy zaczyna się w człowieku zmiana, zazwyczaj
wtedy czuje impuls, aby znaleźć rozwiązanie. Kiedy czuje intuicyjną potrzebę
zmiany doświadczenia, zaczyna wracać do siebie. Gdzieś wie, że może to zmienić,
inaczej nie szukałby odpowiedzi. Wykonuje wtedy pierwszy krok w kierunku
poznania siebie. Terapie humanistyczne mają mu w tym pomóc.
Ważne na koniec jest dodać, że w terapiach
humanistycznych, podobnie jak w Hunie, uznaje się, że człowiek jest dobry ze
swej natury. A to, co w nim najlepsze, to prawdziwe, czyli boskie Ja (w Hunie
Wyższe Ja).
Friko.pl - Darmowe serwery WWWFriko_stopka.style.display = 'none';
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Psychologia humanistyczna i poznawczaKoncepcja człowieka w psychologii humanistycznej(1)Psychologiczna koncepcja humanistycznaPsychologia koncepcja poznawcza i humanistycznaPsychologia koncepcja poznawcza i humanistycznadepresja stres płeć psychologicznaHeller Czy fizyka jest nauką humanistycznąMazowieckie Studia Humanistyczne r2000 t6 n1 2 s187 197Psychologia 27 11 2012niezbednik wychowawcy, pedagoga i psychologa 08 4 (1)BOSSA Psychologia rynkuwięcej podobnych podstron