ż
zależność odwrotną', no treści praktyczne, utylitarne, tkwiące w prymitywnej i ludowej religijności1 2. Pomijając już ściśle z religią związaną wiedzą magiczną, mającą cele czysto praktyczne, również religią serwu stricto, całą obrzędowość i rytuał można traktować, jak to czyni Malinowski jako element niezbędny dla przetrwania grupy, umożliwiający grupie nie znającej skomplikowanego aparatu przechowywania doświadczeń minionych pokoleń ciągłość kulturową, a jednocześnie niezbędną integrację tej grupy. Zarówno religia jednak, jak i życic praktyczne przepojone są także wieloma innymi treściami czy znaczeniami " estetycznymi, artystycznymi n, organizującymi określony porządek społeczny, istotnymi dla stosunków międzyludzkich, dla życia towarzyskiego itp.: nawet najbardziej uciążliwe,
wymagające wysiłku fizycznego prace przepojone są elementami natury rozrywkowej, rekreacyjnejiS.
i Mówiąc ogólniej " pisze Kazimierz Moszyński przy okazji analizy sztuki ludowej Słowian " kultura prymitywna to nieomal chaotyczny splot, to jak gdyby olbrzymie źródło, w którego ruchliwym wnętrzu wszczyna się juź czy zapowiada sto osobnych nurtów, ale jeszcze nie rozpływa w sto oddzielnych strugjNie-jeden 7. jej wytworów z pewnością od pierwszych chwil istnienia ma. niczym znany posąg tzw. Światowida, kilka twarzy, patrzących w różne strony ludzkiego życia. Walory magii, sztuki, obrzędowości rodzinnej, różnych stron społecznych ustroju, techniki itp. zespalają się w obrębie prymitywnej kultury tak ściśle, że badacz musi je niejako rozrywać, aby zaprowadzić w tej dziwacznej plątaninie jaki taki lad, pozwalający na jej zgłębienie. Rozrywanie takie jest niezbędne, ale ani na chwilę nie wolno zapominać, że się go dokonało i jak się go dokonało” w.
Ta wielofunkcyjność wytworów i działań wiąże się ze względną jednorodnością społeczeństwa, kompleksowością ról społecznych i całościowymi więziami spajającymi grupę. Jasne jest bowiem, żc skoro nic ma w danej społeczności wydzielonej, zautonomizowanej, samodzielnej dziedziny sztuki, prawa, filozofii, nauki, rekreacji itp., nie ma też ludzi ani instytucji zajmują-
21
1
przymusu ma minimalne znaczenie. Siły plotki i tradycji te potężnymi narzędziami kontroli. Dominuje działanie nieracjonalne, spory wpływ wywiera wiara w czynniki nadprzyrodzone, nacjonalizm, zwłaszcza w formie nauki, nio istnieje. System wartości Jest nicprzenlkliwy". H. Becker i H. K, Barnes: Kostóój myili społecznej... Op. cił.. «. M.
* Por. Z. Szyfeibcjn-Sokolewlcz: Pion, obrzęd, widotaisko. Próba wtnoloętcmago ujęcia obrzędów t swycrojów rotatcrych. Wrocław2 - Warszawa - Kraków 1997. a. 22 - 33.
2
B. Malinowski: Magia nauka i rtiięia w: szkice z reorit kultury. Warszawa >959. Podobnie pewne elementy religijności ludowej traktuje Kazimierz Dobrowolski w studium Tradycyjna rodrina cMoptka to południowej Polsce na przełomie XIX I XX to. w: Studia nad Życiem społecznym... Op. ełt.
" Ernest Fischer, na przykład uwoAa, ic sztuka pierwotna była magię 1 służyła przede wszystkim celom praktycznym: panowaniu nad naturę (E. Fischer: O potrzebie sztuki, warszawa 1991). Na powiązanie sztuki z magię i działalnością praktyczną w społeczeństwach pierwotnych zwraca równie! uwagę Mollński (B. Maliński: WUtoria. osobowość, sztukę. Aejleksje nad antropotopią kultury. Warszawa 1999, 3. M). 7-aś Stanisław Ossowski pisze na ten lemat co następuje:
śW tzw. społeczeństwach pierwotnych sztuka nie wydziela się w2 odrębną sferę. U plemion, które żyły bujniej, możemy łcJ szukać wc wszystkich dziedzinach życia. Wydaje się więc rzeczą właściwą nie traktować tam sztuki ósubstancjalnie2 jako pewnej kategorii przedmiotów, lecz raczej óatrybutywnie2: stanowi ona wtedy pewien aspekt tamtej kultury oglądanej przez pryzmat naszego dzisiejszego pojęcia sztuki." (St. Ossowski: V podziale estetykt. Dzieła. U T, Warszawa I9W, s. l).
u J. Hulrlnga: Homo ludem. Warszawa 1967; por. również H. Firth: Społeczności ludzkie. Wstąp do antropoloyH społecznej. Warszawa IMS. s. 93. Ciekawe przykłady poleczenia czynności handlowych, a wigc czysto praktycznych, z rytuałem, magią i zabawą znajdujemy w książce Bronisława Malinowskiego: Argonauci Zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach ł przygodach krajowców r Natrę) Gwinei (Warszawa 1M7). Uwagi na temat wlelofunkcyjnoścl wytworów kultury ludowej znajdujemy równie* w pracy Kazimierza Dobrowolskiego Studia nad feerią polskiej kultury ludowej (śEtnografia Polska”, t. IV, IM! s. 4S - 49).
** K. Moszyński: Kultura ludowa Słowian t. II. et. X. Warszawa 19M. «. 46.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Pawluczuk Socjologia7Pawluczuk Socjologia8Pawluczuk Socjologia6Pawluczuk Socjologia3Pawluczuk Socjologia6Pawluczuk Socjologia 1Pawluczuk Socjologia 6Pawluczuk Socjologia1Pawluczuk Socjologia7Pawluczuk Socjologia9Pawluczuk Socjologia5Pawluczuk Socjologia 8Pawluczuk Socjologia 4Pawluczuk Socjologia0Pawluczuk Socjologia 2Pawluczuk Socjologia4Pawluczuk Socjologia4Pawluczuk Socjologia1Pawluczuk Socjologia5Pawluczuk Socjologia2więcej podobnych podstron