Instrumenty rynku pracy i programy aktywizacji bezrobotynch.
Plan wykładu: I. Aktywne i pasywne instrumenty rynku pracy II. Adresaci aktywnych programów rynku pracy III. Rodzaje aktywnych programów rynku pracy IV. Dynamika i struktura wydatków na aktywne programy rynków pracy V. Instytucje dialogu społecznego VI. Instytucje partnerstwa lokalnego
I. Aktywne i pasywne instrumenty rynku pracy
Ustawa o promocji zatrudnienia stworzyła szereg potencjalnych możliwości rzeczywistej pomocy bezrobotnym. Teraz nie jest to tylko pomoc bierna polegająca na rejestracji w urzędzie pracy i wypłacie świadczenia. Oprrócz wielu działań jakie przewidzał ustawodawca państwo będzie wspierać bezrobotnych i poszukujących pracy również finansowo. Sama ustawa stanowi, iż instrumentami rynku pracy wspierającym podstawowe usługi są:
Polityka rynku pracy
Pasywna Aktywna
1. Zasiłek dla bezrobotnych 1. Usługi publicznych służb zatrudnienie 2. Zasiłki i świadczenia przedemerytalne 2. Szkolenia zawodowe 3. Wcześniejsze emerytury 3. Subwencjonowanie zaturdnienia 4. Skracanie czasu pracy 4. Programy specjalne dla młodzieży wchodącej na rynek pracy 5. Zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu 5. Środki promujące zatrudnienie wśród osób niepełnosprawnych 6. Ustawodawstwo chroniące własny rynek pracy przed cudzoziemcami 7. Przepisy emigracyjne
1. Finansowanie kosztów przejazdu do pracodawcy zgłaszającego ofertę pracy lub do miejsca pracy, odbywania stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy,szkolenia lub odbywania zajęć w zakresie poradnictwa zawodowego poza miejscem stałego zamieszkania w związku ze skierowniem przez powiatowy urząd pracy.
Zwrot kosztów przejazdu ma być dokonywany przez starostę. Środki na ten cel pochodzą z Funduszu Pracy. Jednak zwrot taki dokonywany jest przez określony czas- do 12 miesięcy. Oczywiście nie dotyczy to każdego bez wyjątku przejazdu, chodzi tu o przejazdy z miejsca zamieszkania do miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, odbywania u pracodawcy stażu, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenie lubodbywania zajęć z zakresu poradnictwa zawodowego oraz koszty powrotu. Niestety nie każdy może też taki zwrot otrzymać. Osoba taka musi spełniać szereg warunków tzn.:
- na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy podjęta zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, szkolenie, staż lub została skierowana na zajęcia z zakresu poradnictwa zawodowego poza miejscem zamieszkania
- uzyskuje wynagrodzenie w wysokości nieprzekraczającej 200% minimalnego wynagrodzenia za pracę
2. Finansownanie kosztów zakwaterowania w miejscu osobie, która podjęła zatudnienie lub inną pracę zarobkową, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania, w przypadku skierowania przez powiatowy urząd pracy.
Zwrot kosztów zakwaterowania dokonuje także starosta, również przez okres do 12 miesięcy i także z Funduszu Pracy. Aby otrzymać taki zwrot, osoba musi spełniać łączenie nastepujące wrunki:
- na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy podjęta zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, staż, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem zamieszkania w miejscowości, do której czas dojazdu i powrotu do miejsca stałego zamieszkania wynosi łącznie ponad 3 godziny dziennie
- mieszka w hotelu lub wynajętym mieszkaniu w miejscowości w której jest zatrudniona, wykonuje inną pracę zarobkową odbywa staż lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy w pobliżu tej miejscowości
- uzyskuje wynagrodznie w wysokości nieprzekraczającej 200% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w miesiącu za który jest dokonywany zwrot kosztów zakwaterowania
3. Dofinansowanie wyposażenia miejsca pracy podjęcia działalności gospodarczej, kosztów pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa.
Starosta może refundować koszty wyposażenia i doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego w wysokości określonej w umowie. Taka refundacja może być dokonana pracodawcy, który poniósł koszty wyposażenia lub doposażenia stanowiska praca dla skierowanego bezrobotnego pod warunkiem jego zatrudnienia przez okres co najmniej 12 miesięcy w pełnym wymiarze czasu pracy. Refundacja ta nie może jednak przekraczać kwoty stanowiącej więcej niż 300% przeciętnego wynagrodzenia.
4. Finansowanie dodatków aktywizacyjnych
Kto może otrzymać tzw. dodatek aktywizacyjny?
Przysługuje on oczywiście bezrobotnemu, który spełnia kilka niezbędnych warunków:
- w wyniku skierowania przez pup podjął zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie i otrzymuje wynagrodzenie niższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę (wtedy dodatek ten przysługuje w wysokości stanowiącej różnicę między minimalnym wynagrodzeniem za pracę a otrzymywanym wynagrodzeniem, nie większej jednak niż 50% zasiłku dla bezrobotnych przez okres, w jakim przysługiwałby bezrobotnemu zasiłek)
- z własnej inicjatywy podjął zatrudnienie lub inną pracę zarobkową (wtedy dodatek aktywizacyjny przysługuje w wysokości do 30% zasiłku dla bezrobotnych przez połowę okresu, w jakim przysługiwałby bezrobotnemu zasiłek)
II. Adresaci aktywnych programów rynku pracy
Wypłata zasiłku dla bezrobotnych nie jest jedynym powodem do zarejestrowania się w Urzędzie Pracy. Zgodnie z ustawą z dnia 20 IV 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Urzędy Pracy podejmują liczne działania których celem jest ograniczanie bezrobocia. Działania pasywne, jak np. wypłata zasiłku dla bezrobotnych nie są zbyt efektywne. Większy wpływ na poziom bezrobocia mają działania aktywne a dokładniej programy wymienione w ustawie o promocji zarudnienia i instytucjach rynku pracy jakie są realizowane przez Urzędy Pracy przy użyciu posiadanych środków finansowych. Dodatkowo dzięki środkom z Europejskiego Funduszu Społecznego realizowane są projekty skupiające się na określonej grupie bezrobotnych.
III. Rodzaje aktywnych programów rynku pracy
Prace społecznie użyteczne Prace społecznie użyteczne to program skierowany do osób bez prawa do zasiłku. W porozumieniu z gminą Urząd Pracy kieruje bezrobotnego do pracy w jednostkach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz lokalnej społeczności. Wymiar prac społecznie użytecznych wynosi 10 godzin tygodniowo. Fundusz Pracy refenduje aż 60% kwoty świadczenia wypłacanego przez gminę.
Staże Staże to najpopularniejszy program aktywizacji zawodowej bezrobotnych. W ramach stażu bezrobotny wykonuje zadania w miejscu pracy, ale bez nawiązywania stosunku pracy, dzięki czemu ma możliwość nabycia kwalifikacji i umiejętności praktycznych. Staż trwa zazwyczaj minimum 3 miesiące i podczas jego trwania stażyście wypłacane jest stypendium oraz opłacane są składki na ubezpieczenie emeryteralne, rentowe i wypadkowe.
Roboty publiczne Program tan dotyczy przede wszystkim osób znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Roboty publiczne organizowane są przez gminy, spółki wodne i ich zwiżki oraz organizacje pozarządowe, które stosunkowo zajmuje się ochronie środowiska, kulturą i oświatą, kulturą fizyczną i turystyką, opieką zawodową, bezrobociem lub pomocą społeczną. W zamian za zatrudnienie bezrobotnego na okres nie dłuższy niż rok. Fundusz Pracy refunduje część kosztów wynagrodznia i składek na ubezpieczenia społeczne
Przygotowanie zawodowe dorosłych Przygotowanie zawodowe dorosłych jest idealnym programem dla osób, które nie posiadają żadnego wyuczonego zawodu. Obejmuje ono minimum 40 godzin tygodniowo, z czego aż 80% musi być przeznaczone na nabywanie umiejętności w praktyce i kończy się egzaminem. Każdy, kto zdecyduje się na udział w programie otrzymuje stypendium.
Szkolenia Ta metoda ma na celu uzyskanie, uzupełnienie lub doskonalenie umiejętności i kwalifikacji, w tym także umiejętności poszukiwania zatrudnienia. W ramach programu bezrobotny może odbyć szkolnie zarówno indywidualne, jak i grupowe. Fundusze Pracy może również sfinansować studia podyplomowe lub egzaminu i licencje. Trzeba się jednak spieszyć, gdyż większość środków przeznaczonych na ten program rozdysponowana jest już na początku roku.
Środki na podjęcie działalności gospodarczej Z Funduszu Pracy można także otrzymać dotację na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Nie może być ona większa od 6-krotności przciętnego wynagrodzenia i jej zwrot musi być zabezpieczony przez bezrobtnego. Zabezpieczeniem takim może być poręczenie, weksel z poręczeniem wekslowym (awal), blokada rachunku bankowego oraz inne formy, przewidziane w ustawie. Zwrot dotacji wraz z odetkami wymagany jest jedynie w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej przez okres krótszy niż rok.
IV. Dynamika i struktura wydatków na aktywne programy rynków pracy
Programy mające na celu aktyywizację bezrobotnych na rynku pracy, są zdecydowanie warte uwagi. Wystarczy przyjrzeć się statystykom prowadzonym przez Urzędy Pracy- często udział w danym programie kończy się znalezieniem przez bezrobotnego zatrudnienia. Jest to zdecydowanie dobra opcja dla tych, którym zasiłek nie przysługuje, trzeba jednak pamiętać, że środki Funduszu nie są nieograniczone.
Instytucja szkoleniowa może ubiegać się o wpis do rejestru instytucji szkoleniowych po złożeniu wniosku o wpis wraz z informacją o:
- tematyce prowadzonych szkoleń - kadrze prowadzącej szkolenia - bazie lokalnej, jej wyposażeniu i środkach dydaktycznych - metodach oceny jakości szkoleń - liczbie bezrobotnych i poszukujących pracy objętych szkoleniami w okresie ostatniego roku - udzielonej nieodpłatnie pomocy uczestnikom i absolwentom szkolenia lub przygotowania zawodowego dorosłych polegającej na informowaniu o sytuacji na rynku pracy i zapotrzebowaniu na kwalifikacje
Wojewódzki urząd pracy zawiadamia pisemnie instytucję szkoleniową o dokonanym wpisie do rejestru instytucji szkoleniowych oraz przekazuje tę informację ministrowi właściwemu do spraw pracy
V. Instytucje dialogu społecznego
Na rynku pracy są organizacje i instytucje zajmujące się problematyką rynku pracy: organizacje związków zawodowych, pracodawców i bezrobotnych oraz organizacje pozarządowe współpracujące z publicznymi służbami zatrudnienia i Ochotniczymi Hufcami Pracy w zakresie realizacji zadań określonym ustawą.
Komisja Trójstronna
Organizacyjnym trzonem dialogu społecznego w Polsce jest Trójstronna Komisja ds. Społeczno- Gospodarczych, zwana skrótowo Komisją Trójstronną. Powołana została do życia w 1994r. uchwała rządu. Stanowiło to realizację postanowień Paktu o przedsiębiorsktwie państwowym w trakcie przekształcania. Umocowanie prwane Komisji Trójstronnej nadała ustawa z dnia 6 VI 2001r. o Trójstronnej Komisji do Sprwa Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego, opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 100, poz. 1080 z dnia 18 września 2001r. z późn. zm., która określa skład, organizację, kompetencje i zadania Trójstronnej Komisji. Zgodnie z ustawą, Komisja Trójstronna do Spraw Społeczno-Gospodarczych stanowi forum dialogu społecznego prowadzonego dla godzenia interesów pracowników interwsów pracodawców oraz dobra publicznego. Celem działalności Komisji jest dążenie do osiągnięcia i zachownania pokoju społecznego.
Trójstronne Zespoły Branżowe
Trójstronne Zespoły Branżowe, działają poza Trójstronną Komisją ds. Społeczno- Gospodarczych. Zostały powołane w celu prowadzenia trójstronnego dialogu sektorowego dla godzania interesów stron podczas realizacji programów działania rządu oraz rozwiązywania problemów dotyczących funkjonowania branży. Zespoły branżowe umiejscowione są przy Ministrze Pracy, z wyjątkiem czterech, które usytuowane są przy właściwych merytorycznie resortach. W ich skład wchodzą reprezentanci związków zawodowych i organizacji pracodawców działających w danej branży oraz strona rządowa. Stronę rządową reprezentują przedstawiciele, w randze sekretarze lub podsekretarza, właściwych resortów. W celu wypracowania stanowisk, wobec problemów bardziej szczegółowych zespoły mogą powoływać, węższe grupy robocze, skupiające specjalistów w danym zakresie. Do udziału w posiedzeniach i prac w zespołach, mogą być zapraszani również przedstawiciele innych instytucji i organizacji oraz posłowie, zajmujący się konkretną problematyką.
Wojewódzkie Komisje Dialogu Społecznego
Wojewódzkie Komisje Dialogu Społecznego są powoływane na podstawie art. 16 Ustawy z dnia 6 VI 2001r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i Wojewódzkich Komisjach Dialogu Społecznego. Zasady i tryb ich działania, jak również sposób ustalania ich składu określa wspomniana ustawa oraz Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 lutego 2002 roku w sprawie Wojewódzkich Komisji Dialogu Społecznego. Wojewódzkie Komisje Dialogu Społecznego działają obecnie we wszystkich województwach. Wojewódzka Komisje Dialogu Społecznego to intytucja czterostronna. W jej skład wchodzą przedstawiciele: - wojewody- jako strona rządowa - reprezentantywnych organizacji związkowych- jako strona pracowników - reprezentantywnych organizacji pracodawców- jako strona pracodawców - marszałka województwa- jako strona samorządowa
VI. Instytucje partnerstwa lokalnego
Są intytucjami realizującymi inicjatywy partnerów rynku pracy, tworzonymi na rzecz realizacji zadań określonych ustawą i wspieranymi przez organy samorządu terytorialnego
Gminne Centra Informacji to placówki, które w założeniu powinny dysponować informacjami o ofertach pracy, możliwościach podjęcia działań o charakterze wolontariackim, zawodach, szkołach i instytucjach szkolących, warunkach i procedurach uruchomiania własnej działalności gospodarczej, a także podstawowymi informacjami z zakresu: - prawa pracy - praw i obowiązków bezrobotnego - integracji europejskej (a w szczególności dostępu do rynko pracy w innych krajach) oraz: - adresami urzędów pracy i innych organizacji świadczących pomoc osobom osobom bezrobotnym i poszukującym pracy.
Akademickie Biura Karier są specjalistycznymi placówkami pomocy dla studentów i absolwentów szkół wyższych. Projekt Akademickie Biura Karier realizowany jest w ramach ogólnopolskiego Programu Aktywizacji Zawodowej Absolwentów "Pierwsza Praca"
Do podstawowych zadań Akademickie Biura Karier należy:
1. Prowadzenie różnorodnych form poszukiwania pracy dla przyszłych i aktualnych absolwentów wyższych uczelni, m. in. poprzez: nawiązywanie stałych kontaktów z przedsiębiorcami krajowymi i zagranicznymi, gromadzenie informacji o kursach zawodowych i językowych, stypendiach, studiach podyplomowych i studiach zagranicznych 2. Pomoc studentom i absolwentom w planowaniu scieżek kariery zawodowej 3. Oferowanie możliwości znalezienia się w bazie danych udostępnianej pracodawcom 4. Pomoc w przygotowaniu się do rozmowy kwalifikacyjnej 5. Zapewnienie dostępu do banku ofert pracy, biuletynów informacyjnych o przedsiębiorstwach.