Sygn. akt III CZP 75/05
UCHWAA
A
Dnia 21 paz
dziernika 2005 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Bronisław Czech (sprawozdawca)
SSN Tadeusz Żyznowski
Protokolant Bożena Nowicka
w sprawie z wniosku Piotra O
przy uczestnictwie Anny O
o ustalenie kontaktów z małoletnią Wanesą O,
po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym
w dniu 21 paz
dziernika 2005 r.,
zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu
postanowieniem z dnia 24 maja 2005 r.,
1. "Czy dopuszczalne jest orzekanie o kontaktach rodziców
z dziećmi w postępowaniu o rozwód i czy zatem, wobec wytoczenia
sprawy o rozwód ulega zawieszeniu z mocy art. 4451 ż 2 k.p.c.
postępowanie o ustalenie kontaktów rodziców z dziećmi;
2. czy dopuszczalne jest zawarcie ugody w sprawie o ustalenie
kontaktów rodziców z dziećmi ?"
podjął uchwałę:
Postępowanie o uregulowanie osobistych kontaktów rodziców,
będących małżonkami, z ich małoletnim dzieckiem ulega z urzędu
zawieszeniu z chwilą wytoczenia powództwa o rozwiązanie przez
rozwód małżeństwa jego rodziców. Dopuszczalne jest zawarcie ugody
w sprawie o uregulowanie osobistych kontaktów rodziców z ich
małoletnim dzieckiem.
2
Uzasadnienie
W czasie trwania małżeństwa z Anną O, Piotr O w dniu 21 lutego 2005 r.
złożył w Sądzie Rejonowym w Oleśnicy wniosek o ustalenie kontaktów z ich
małoletnią córką Wanesą O, urodz. 6 marca 2003 r., twierdząc, że uczestniczka
postępowania Anna O utrudnia mu te kontakty.
W dniu 21 marca 2005 r. Anna O wniosła pozew o rozwiązanie małżeństwa z
Piotrem O i postępowanie w tym przedmiocie jest w toku.
Natomiast w niniejszej sprawie o uregulowanie kontaktów z córką, uczestnicy
postępowania na rozprawie w dniu 31 marca 2005 r. zawarli ugodę przed Sądem
Rejonowym w Oleśnicy w której ustalili sposób kontaktowania się wnioskodawcy
z małoletnią córką. W związku z tym Sąd Rejonowy umorzył postępowanie.
Uczestniczka postępowania Anna O złożyła zażalenie na umorzenie postępowania,
zarzucając, że treść ugody narusza dobro dziecka. Przy rozpoznawaniu zażalenia
Sądowi Okręgowemu nasunęły się zagadnienia prawne budzące poważne
wątpliwości, przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia, przytoczone w
sentencji niniejszej uchwały.
Sąd Okręgowy powołał się na uchwałę Całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego
z dnia 12 paz
dziernika 1970 r., III CZP 6/70 (OSNCP 1971, 7-8, poz. 117), w której
zawarte jest stwierdzenie, że sprawa rozwodowa nie jest w ujęciu polskiego
ustawodawstwa sprawą, w której chodzi wyłącznie o ewentualne rozwiązane
małżeństwa, lecz sprawą, w której Sąd orzeka o całości spraw rodziny. Zdaniem
Sądu Okręgowego sprawa o uregulowanie kontaktów rodziców z dziećmi należy do
całości spraw rodziny. W praktyce z reguły, sądy orzekające o rozwiązaniu
małżeństwa regulują sposób kontaktowania się rodziców z dzieckiem,
w szczególności w sytuacjach, gdy rodzice żyją w rozłączeniu. Art. 4451 ż 1 i 2 k.p.c.
dotyczy wyłącznie postępowań dotyczących władzy rodzicielskiej nad wspólnymi
małoletnimi dziećmi stron. Natomiast prawo utrzymywania przez rodziców kontaktów
z dzieckiem, nie należy do sprawowania władzy rodzicielskiej (z uzasadnienia
postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., I CKN 1115/00 (OSNC
2001, nr 3, poz. 50). Zdaniem Sądu Okręgowego dopuszczalne jest zawarcie ugody
w sprawie o uregulowanie kontaktów rodziców z dzieckiem (art. 10 i 13 ż 2 k.p.c.).
Ugoda taka podlega egzekucji na podstawie art. 1050 i 1051 k.p.c.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
I.
Podstawowe znaczenie dla udzielenia odpowiedzi na pierwsze przedstawione
zagadnienie prawne ma określenie wzajemnych relacji pomiędzy władzą rodzicielską
a prawem do osobistych kontaktów rodziców z dzieckiem.
W orzecznictwie dominuje pogląd, że pojęcie osobistej styczności z dzieckiem
nie wchodzi w zakres władzy rodzicielskiej.
Jednym z pierwszych orzeczeń Sądu Najwyższego dotyczącym tej kwestii
była uchwała pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 18 marca 1968 r. (III CZP 70/66,
OSNCP 1968, nr 5, poz. 77). Powołuje się na nią zarówno doktryna, jak
i orzecznictwo. Analizując pkt V tej uchwały można znalez
ć argumenty
przemawiające zarówno za kognicją sądu rozwodowego do orzekania o kontaktach
osobistych rodziców z dzieckiem, jak i argumenty za stanowiskiem przeciwnym. I tak
Sąd Najwyższy podkreśla, że zakres kognicji sądu rozwodowego wprowadzony
w art. 58 k.r.o., różni się znacznie od stanu prawnego wynikającego z art. 32 k.r.
z 1950 r. i art. 437 d. k.p.c. W szczególności ustawodawca w art. 58 k.r.o. wprowadził
nakaz określenia obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka,
odpowiadających zakresowi władzy rodzicielskiej tego z rodziców, któremu nie
powierzono jej wykonywania. Z jednej strony Sąd Najwyższy wskazał, że w zakres
tych uprawnień nie wchodzi prawo do osobistych kontaktów z dzieckiem, z drugiej -
do przykładów obowiązków i uprawnień małżonka, któremu wykonywania władzy
rodzicielskiej nie powierzono, zalicza  określenie czasu i miejsca widywania się
takiego małżonka z dziećmi .
Na powyższą uchwałę powołał się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14
czerwca 1988 r. (III CZP 42/88, OSNC 1989, nr 10, poz. 156) podzielając w pełni
pogląd, że sfera osobistej styczności z dzieckiem pozostaje poza władzą rodzicielską
i nie wpływa w niczym na uszczuplenie jej zakresu. W uzasadnieniu uchwały
podkreślił, że  władza rodzicielska - jak to wynika z całokształtu przepisów kodeksu
rodzinnego i opiekuńczego, a zwłaszcza art. 95 ż 1, art. 96 i art. 98 ż 1, - stanowi
ogół obowiązków i praw względem dziecka, mających na celu zapewnienie mu
należytej pieczy i strzeżenie jego interesów. Zakres władzy rodzicielskiej nie oznacza
wyłączności rodziców w stosunku do dziecka i powinna być ona wykonywana tak, jak
4
tego wymaga dobro i interes dziecka. Jest rzeczą oczywistą, że rodzicom przysługuje
prawo do osobistej styczności z dzieckiem, jest ono ich prawem osobistym
i niezależnym od władzy rodzicielskiej. Przysługuje ono rodzicom mimo pozbawienia
ich władzy rodzicielskiej, jej zawieszenia lub ograniczenia. Pozbawienie lub
ograniczenie tych kontaktów wymaga odrębnego orzeczenia przez sąd, takie bowiem
uregulowanie zostało zawarte w odrębnym przepisie kodeksu rodzinnego
i opiekuńczego (art. 113) . Takie też stanowisko przyjął Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 5 maja 2000 r. (II CKN 761/00, Lex nr 51982), stwierdzając,
że  władza rodzicielska (...) stanowi ogół obowiązków i praw względem dziecka
mających na celu zapewnienie mu należnej pieczy i strzeżenie jego interesów.
Rodzice mają jednak względem dziecka także prawa i obowiązki nie objęte władzą
rodzicielską, nie stanowiące jej elementu, jak np. prawo do osobistej styczności
z dzieckiem . Podobnie w uzasadnieniu postanowienia z dnia 7 listopada 2000 r.,
I CKN 1115/00 (OSNC 2001, nr 3, poz. 50) Sąd Najwyższy przyjął, że  prawo do
osobistej styczności rodziców z dzieckiem nie jest elementem władzy rodzicielskiej.
Wynika ono z więzi rodzinnej łączącej rodziców z dzieckiem i przysługuje rodzicom
także w razie pozbawienia ich władzy rodzicielskiej. Stosownie do art. 113 ż 1 k.r.o.,
przesłanką zakazania rodzicom osobistej styczności z dzieckiem jest jego dobro.
Dobro to należy rozumieć szeroko. Dobru dziecka nie służy zerwanie osobistej
styczności rodziców z dzieckiem, nawet gdy nie wykonują oni władzy rodzicielskiej
lub zachodzą podstawy do pozbawienia ich wykonywania tej władzy (art. 111 ż 1
k.r.o.). Ze względu na charakter prawa do osobistej styczności z dzieckiem,
odebranie rodzicom tego prawa może nastąpić wyjątkowo, np. gdy utrzymywanie
osobistych kontaktów rodziców z dzieckiem zagraża jego życiu, zdrowiu,
bezpieczeństwu bądz
wpływa demoralizująco na dziecko. W razie braku
porozumienia rodziców, co do utrzymywania osobistych kontaktów z dzieckiem,
uregulowanie w tym zakresie może  nastąpić na mocy orzeczenia sądu
opiekuńczego, wydanego na wniosek jednego z rodziców lub z urzędu (art. 109 ż 2
pkt 1 k.r.o. i art. 570 k.p.c.).
W niektórych orzeczeniach Sąd Najwyższy wskazywał też na związek
pomiędzy władzą rodzicielską z kontaktami osobistymi rodziców z dzieckiem. Tak np.
w postanowieniu z dnia 30 sierpnia 1977 r., III CRN 204/77 (Lex nr 7986) przyjął,
że  uniemożliwienie utrzymania właściwego kontaktu osobistego pomiędzy rodzicem
5
a dzieckiem narusza w zasadzie interes małoletniego i może stanowić przyczynę
uzasadniającą zmianę prawomocnego postanowienia regulującego wykonywanie
władzy rodzicielskiej (art. 577 k.p.c.) .
W doktrynie występuje rozbieżność poglądów, co do obejmowania przez
władzę rodzicielską osobistej styczności z dzieckiem.
Z jednej strony wyrażono zapatrywanie, że władza rodzicielska stanowi
instytucję spójną, a wyłączenie z jej zakresu tak ważnej sfery, jak osobiste kontakty
rodziców z dzieckiem, wydaje się być posunięciem nieprzekonywującym zarówno
z prawnego, jak i z wychowawczego punktu widzenia. Uzasadniony wydaje się więc
pogląd, że w czasie trwania władzy rodzicielskiej nie występuje odrębne prawo do
kontaktów osobistych. Prawo to może jednak istnieć samodzielnie przed powstaniem
tej władzy, jak i po jej ustaniu. Wskazuje się przy tym na to, że osobisty kontakt
rodziców z dzieckiem mieści się w ramach  osobowego elementu władzy
rodzicielskiej.
Z drugiej strony występuje dominujący pogląd, zgodnie z którym prawo do
osobistych kontaktów rodziców z dzieckiem jest odrębnym uprawnieniem rodziców
(poza władzą rodzicielską). Przemawia za tym okoliczność, że gdy ojcu
pozamałżeńskiemu nie przyznano władzy rodzicielskiej, to nie jest on pozbawiony
prawa do osobistych kontaktów z dzieckiem. Oznacza to, że osobista styczność
z dzieckiem jest zjawiskiem naturalnym, wynikającym z najbliższego pokrewieństwa,
a nie z władzy rodzicielskiej.
Trzeba zauważyć, że w obu wymienionych grupach poglądów występuje
przekonanie, iż osobista styczność rodziców z dzieckiem z reguły służy jego dobru,
a pozbawienie tej styczności następuje wówczas, gdy odbywa się ona ze szkodą dla
dziecka (art. 113 k.r.o.).
II.
Zasadniczym założeniem modelu procesu rozwodowego, zwłaszcza po
nowelizacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz kodeksu postępowania
cywilnego ustawą z dnia 19 grudnia 1975 r. (Dz.U. Nr 45, poz. 234), jest koncentracja
w sądzie  rozwodowym (obecnie także w sądzie rozpoznającym sprawę
o separację) całokształtu spraw związanych z bieżącym funkcjonowaniem rodziny
znajdującej się w sytuacji kryzysowej, której wyrazem było wniesienie pozwu
6
o rozwód (separację), oraz unormowanie całokształtu spraw rodziny w wyroku
rozwiązującym małżeństwo (orzekającym separację). Wyrazem tego są m.in. art. 58
k.r.o. oraz art. 444, 445, 4451 i 4452 k.p.c., a także przepisy o udzieleniu
zabezpieczenia - art. 730 i n. k.p.c. (poprzednio art. 443 k.p.c.). Zob. np. uchwałę
Całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z dnia 12 paz
dziernika 1970 r., III CZP 6/70
(OSNCP 1971, 7-8, poz. 117).
Przy przyjęciu poglądu, że władza rodzicielska nie obejmuje utrzymywania
osobistych kontaktów z dzieckiem, wykładnia słowna art. 58 ż 1 in princ. k.r.o. nie
daje odpowiedzi na pytanie, czy w wyroku orzekającym rozwód sąd może
uregulować sposób utrzymywania tych kontaktów, skoro przepis ten dotyczy
rozstrzygania  o władzy rodzicielskiej ; raczej może wskazywać, że jest to wyłączone.
W związku z tym trzeba sięgnąć do wykładni funkcjonalnej, systemowej
i historycznej, które pozwalają przyjąć, że jest to dopuszczalne.
Trzeba mieć na uwadze, że skoro władza rodzicielska obejmuje m.in. pieczę
nad osobą dziecka i jego wychowanie (art. 95 ż 1 i art. 96 k.r.o.), to oczywiste jest,
że wykonywanie tej władzy  przynajmniej w tym zakresie - bez kontaktu z dzieckiem
jest niemożliwe. W związku z tym w wyroku orzekającym rozwód, w razie
powierzenia jednemu z rodziców wykonywania władzy rodzicielskiej i ograniczenie tej
władzy drugiego z rodziców do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do
osoby dziecka, może istnieć potrzeba uregulowania sposobu utrzymywania
osobistych kontaktów z dzieckiem (np. w razie konfliktu między rodzicami w tym
przedmiocie).
Rozstrzyganie o władzy rodzicielskiej przysługuje zarówno sądowi
rozwodowemu (art. 58 ż 1 i art. 112 k.r.o.) oraz sądowi opiekuńczemu (np. art. 104,
106-111, 1121,113 k.r.o.). Zgodnie z art. 4451 jeżeli sprawa o rozwód lub separację
jest w toku, nie może być wszczęte odrębne postępowanie dotyczące władzy
rodzicielskiej nad małoletnimi dziećmi stron, a jeżeli postępowanie takie jest już
prowadzone, to ulega ono zawieszeniu. Nie budzi wątpliwości, że w trakcie sprawy
o rozwód lub o separację sąd rozpatrujący te sprawy przejmuje funkcje sądu
opiekuńczego w zakresie władzy rodzicielskiej. Należy więc uznać, że przejmuje on
także kognicję dotyczącą praw nie objętych władzą rodzicielską, które pozostają z nią
w ścisłym związku.
7
Z techniki legislacyjnej wynika, że regulacja dotycząca kognicji sądu
rozwodowego w zakresie władzy rodzicielskiej jest o wiele zwięz
lej uregulowana
w porównaniu do kognicji sądu opiekuńczego. Jeżeli ustawodawca zdecydował się
na przekazanie sądowi rozwodowemu funkcji sądu opiekuńczego w zakresie władzy
rodzicielskiej, to kognicja obu sądów w zakresie władzy rodzicielskiej nie powinna się
różnić. Uznanie, że sąd rozwodowy rozstrzyga o władzy rodzicielskiej, a sąd
opiekuńczy o prawie ściśle związanym z tą władzą (osobiste kontakty z dzieckiem)
może doprowadzić do sprzecznych rozstrzygnięć. Poza tym wszechstronne
rozważenie sytuacji małoletniego dziecka rozwodzących się małżonków może
okazać się potrzebne dla oceny trwałości rozkładu pożycia małżeńskiego, winy tego
rozkładu i rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej (por. powołaną uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 12 paz
dziernika 1970 r., III CZP 6/70).
Zgodnie z argumentacją a maiori ad minus, jeżeli sąd rozwodowy ma kognicję
do rozstrzygnięcia o władzy rodzicielskiej, w tym do pozbawienia jednego z rodziców
lub obojga tej władzy (art. 112 k.r.o.), to tym bardziej ma kompetencję do ustalenia
sposobu wykonywania prawa do osobistej styczności z dzieckiem, które jest ściśle
związane z władzą rodzicielską. Trzeba też mieć na uwadze, że rozstrzygnięcie sądu
rozwodowego co do władzy rodzicielskiej może być, o ile zajdzie taka potrzeba,
modyfikowane przez sąd opiekuńczy (art. 106 k.r.o.). Odnosi się to również do
orzeczenia w przedmiocie utrzymywania osobistych kontaktów z dzieckiem.
Zgadzając się z przeważającym w doktrynie i w orzecznictwie poglądem,
że w skład władzy rodzicielskiej nie wchodzi prawo do osobistych kontaktów
rodziców z dzieckiem, nie ulega wątpliwości, że zakazanie lub ograniczenie takich
kontaktów jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione
władzy rodzicielskiej lub też jego władza została ograniczona (art. 113 k.r.o.).
Wskazuje to na ścisły związek obu tych rozstrzygnięć.
Powszechnie przyjmuje się, że regulacja zawarta w art. 109 k.r.o. dotyczy
ograniczenia władzy rodzicielskiej. Uważa się również, że na podstawie ż 1 i 2 tego
przepisu sąd opiekuńczy może uregulować sposób utrzymywania osobistej
styczności rodziców z dzieckiem; świadczy o tym przede wszystkim użyte
sformułowanie:  Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy wyda
odpowiednie zarządzenia (...) w szczególności (...) . Obie te regulacje pozostają ze
sobą w ścisłym związku, albowiem ograniczenie osobistej styczności z dzieckiem
8
wpływa  jak wspomniano - na tę sferę władzy rodzicielskiej, jaką stanowi piecza nad
osobą dziecka i jego wychowanie.
Rozdział II k.r.o. działu I, tytułu II k.r.o., nosi nazwę  stosunki między rodzicami
a dziećmi . Składa się on z dwóch oddziałów noszących odpowiednio nazwy:
 przepisy ogólne i  władza rodzicielska . A zatem z powyższego układu wynika,
że władza rodzicielska nie wyczerpuje problematyki stosunków między rodzicami
a dziećmi. Regulacja dotycząca prawa do osobistych kontaktów rodziców
z dzieckiem zawarta została w oddziale 2 noszącym tytuł  władza rodzicielska .
Oznacza to, że pomiędzy tym prawem a władzą rodzicielską istnieje ścisły związek.
Należy zatem przyjąć, że kognicja sądu rozwodowego co do władzy rodzicielskiej
obejmuje także rozstrzygnięcie co do sposobu wykonywania prawa do osobistych
kontaktów z dzieckiem.
W doktrynie zdania na ten temat są podzielone. Większość autorów
odpowiada na to pytanie twierdząco. Wyrażono jednak również pogląd, że sąd nie
może zakazać lub ograniczyć osobistej styczności z dzieckiem w wyroku
orzekającym rozwód albo unieważnienie małżeństwa, nie mieści się to bowiem
w pojęciu  rozstrzygnięcie o władzy rodzicielskiej , użytym w art. 58 ż 1 k.r.o.).
Przed wejściem w życie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, problem, którego
dotyczy jego art. 58 ż 1 in princ., rozwiązany był w sposób bardziej przejrzysty.
Według art. 32 kodeksu rodzinnego z 1950 r. rozwód nie mógł być orzeczony bez
rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach obojga małżonków względem osób
i majątku ich małoletnich dzieci, zaś kodeks postępowania cywilnego z 1932 r.
w art. 437 stanowił, że  w wyroku, orzekającym rozwód, sąd - mając na względzie
dobro dziecka oraz interes społeczny - powierza wykonanie władzy rodzicielskiej nad
dzieckiem jednemu z rodziców, określa uprawnienia drugiego z rodziców w stosunku
do osoby dziecka, w szczególności w zakresie nadzoru nad jego wychowaniem
i w zakresie utrzymywania z nim stosunków osobistych, oraz orzeka, w jakiej
wysokości każde z rodziców obowiązane jest do ponoszenia kosztów utrzymania
i wychowania dziecka. Nie ma racjonalnych przesłanek, by obecnie obowiązujący
art. 58 ż 1 in princ. k.r.o. rozumieć w sposób, który wykluczałby w wyroku
orzekającym rozwód dopuszczalność rozstrzygania o osobistej styczności rodziców
z ich małoletnim dzieckiem.
9
Należy więc przyjąć, że art. 4451 k.p.c. odnosi się nie tylko do postępowania
dotyczącego władzy rodzicielskiej, ale również do sprawy o uregulowanie osobistych
kontaktów rodziców z ich małoletnimi dziećmi, jeżeli toczy się sprawa o rozwód lub
o separację tych rodziców.
Z powyższych przyczyn oczywiście bezzasadny jest pogląd wyrażony przez
Sąd Apelacyjny w Katowicach, iż  nie ma podstaw do przyjęcia, że zakres kognicji
sądu w sprawie o rozwód, wyznaczony art. 58 k.r.o. i art. 4451 k.p.c., obejmuje
również rozstrzyganie o sposobie i terminie kontaktów małżonków z małoletnimi
dziećmi (postanowienie z dnia 25 lutego 2005 r., I ACz 398/05, Lex nr 147141).
III.
Zarówno w orzecznictwie jak i w doktrynie zgodnie został przyjęty pogląd,
że ugoda sądowa ma dualistyczny, tj. procesowo  materialny charakter. Przez
ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi
stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń
wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór
istniejący lub mogący powstać (art. 917 k.c.).
Przez ugodę sądową mogą być uregulowane sprawy cywilne, których
charakter na to pozwala, a sąd w każdym stanie sprawy powinien dążyć do ich
ugodowego załatwienia. W tych sprawach strony mogą także zawrzeć ugodę przed
mediatorem (art. 10 k.p.c.). Zawarcie ugody może nastąpić w sprawie należącej
zarówno do trybu postępowania procesowego, jak i nieprocesowego, zarówno
w sprawie majątkowej jak i w sprawie niemajątkowej. Zawarcie ugody jest
niedopuszczalne w ramach określonych niemajątkowych stosunków z zakresu prawa
rodzinnego, jak np. w sprawach o unieważnienie małżeństwa, o rozwód (tj. jedynie
w zakresie rozwiązania małżeństwa przez rozwód i orzeczenia o władzy
rodzicielskiej), o ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa, co wynika z samej istoty
stosunków prawnych łączących strony. Wyjątkowo zawarcie ugody może być
niedopuszczalne na podstawie wyraz
nego przepisu ustawy (np. art. 47712 k.p.c.).
Użycie w art. 10 k.p.c. sformułowania  o załatwieniu sprawy przez ugodę
sprawia, że realizuje ona w pewnym stopniu funkcję postępowania sądowego
zastępując wyrok. Winna ona zostać tak sformułowana, ażeby czyniła wydanie
wyroku zbędnym czy też niedopuszczalnym, co jest okolicznością powodującą
umorzenie postępowania (art. 355 ż 1 k.p.c.).
10
Prima facie nie ma przeszkód, aby przedmiotem ugody mogło być ustalenie
kontaktów rodziców z dziećmi. Każda ugoda podlega jednak kontroli sądu. Sąd może
uznać za niedopuszczalną ugodę wówczas, jeżeli jest ona sprzeczna z prawem lub
z zasadami współżycia społecznego, albo zmierza do obejścia prawa (art. 203 ż 4
w związku z art. 223 ż 2 k.p.c.) Inaczej mówiąc  uregulowanie w ugodzie sądowej
sposobu utrzymywania przez rodziców kontaktów z dzieckiem, musi być zgodne
z jego dobrem. Ugoda, likwidując nieporozumienia rodziców, co do utrzymywania
osobistych kontaktów z dzieckiem, już przez to samo służy jego dobru. Dobro to
z reguły jest naruszane w razie w razie sporu rodziców w tym przedmiocie,
a szczególnie wówczas, gdy następuje egzekucyjne wymuszanie tych kontaktów.
Za dopuszczalnością zawarcia ugody w przedmiocie uregulowania osobistych
kontaktów rodziców z dzieckiem, przemawia także wprowadzenie ustawą z dnia 28
lipca 2005 r. (Dz.U. Nr 172, poz. 1438) do kodeksu postępowania cywilnego,
instytucji mediacji (art. 1831  18315). Mediacji mogą być poddane wszelkie spory
wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które w razie rozstrzygania ich
w postępowaniu sądowym mogą zakończyć się zawarciem ugody (art. 10).
Z przepisów art. 436, 4452 i art. 5702 k.p.c. wynika, że postępowanie
mediacyjne może być ponadto prowadzone między małżonkami w sprawach
o rozwód i o separację. Odnośnie mediacji w przedmiocie utrzymywania osobistych
kontaktów z dziećmi, art. 4452, stanowi że w każdym stanie sprawy o rozwód lub
separację sąd może skierować strony do mediacji w celu ugodowego załatwienia
spornych kwestii dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny, alimentów, sposobu
sprawowania władzy rodzicielskiej, kontaktów z dziećmi oraz spraw majątkowych
podlegających rozstrzygnięciu w wyroku orzekającym rozwód lub separację. Aby
dokonać takiego skierowania Sąd nie musi oczekiwać na wniosek stron. Nie jest
także związany przesłankami z art. 436 k.p.c., ponieważ kwestia istnienia widoków
na utrzymanie małżeństwa nie ma znaczenia dla oceny możliwości zawarcia ugody
między stronami w sprawach, o których mowa w art. 4452 k.p.c.
Sąd Najwyższy z powyższych przyczyn i zasad podjął uchwałę jak w sentencji
(art. 390 ż 1 k.p.c. i art. 1, pkt 1, lit.  a ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
Najwyższym, Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
III CZP 72 93
III CZP 76 12
Uchwała z dnia 3 marca 2004 III CZP 0122 publ
III CZP 14 75
III CZP 32 11
III CZP 31 07
III CZP 43 03
III CZP 8 11
III CZP 37 73
III CZP 42 04
III CZP 36 13
III CZP 68 94
III CZP 37 05
III CZP 32 66
III CZP 60 11

więcej podobnych podstron