ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. inż. Sybilla Jacqueline Berwid-Wójtowicz*, lek. wet. Artur Andrzejczak**
*Nestlé Purina PetCare, Studia Podyplomowe PielÄ™gnacja i żywienie zwierzÄ…t towarzyszÄ…cych WydziaÅ‚u Medycyny Weterynaryjnej SGGW
** Nestlé Purina PetCare
Diety komercyjne
przy leczeniu nadwrażliwości pokarmowej
i skórnej u kotów oraz psów
COMMERCIAL DIETS IN NUTRITIONAL MANAGEMENT
OF CANINE AND FELINE FOOD AND SKIN HYPERSENSITIVITY
Podstawowym elementem jest wywiad nie karmy komercyjne charakteryzujÄ… siÄ™
Streszczenie
z pacjentem, który coraz częściej stano- wyższym poziomem NNKT i ich większą
wi klucz do sukcesu. Szczegółowe prze- dostępnością z diety. Pomimo ewidentnych
Problemy i choroby przewodu pokar-
pytanie właściciela odnośnie praktyk niedoborów przeanalizowanych diet do-
mowego oraz skóry dotyczą większo-
związanych z utrzymaniem zwierzęcia mowych oraz 10-krotnie wyższego zaleca-
ści pacjentów lecznicy weterynaryjnej.
i wychwycenie wszystkich słabych punk- nego przez AAFCO poziomu sodu, żaden
Bogata oferta diet komercyjnych nie
tów pozwala na szybkie postawienie traf- pies nie wykazywał objawów niedoborów
zawsze jednoznacznie jest przypisana
nej diagnozy. Znaczny procent opornych czy toksyczności. Przeważnie niedobory
zdiagnozowanej jednostce chorobowej,
na leczenie chorób i nawracających pro- objawiają się po kilku latach nieprawidło-
co więcej, często kilka czynników etio-
blemów związanych z nadwrażliwością, wego żywienia i dotyczą zaburzeń funk-
logicznych ma wpływ na stan kliniczny
stanowią przypadki, w których właściciel cjonowania całego organizmu. Na przy-
zwierzęcia. Artykuł przedstawia cechy
nie stosuje się do zaleceń lekarza. Naj- kład niedobory NNKT wiążą się zarówno
charakterystyczne podstawowych diet
bardziej cierpi na tym zwierzę, aczkol- z obniżeniem odporności, jak i z utratą in-
komercyjnych stosowanych w nadwraż-
wiek zdarzają się coraz częściej przypad- tegralności błon biologicznych (widoczne
liwości pokarmowej i skórnej, a także
ki, gdy niezadowolony właściciel oskarża np. w stanach zapalnych błon śluzowych)
prezentuje proporcje i składy podsta-
lekarza weterynarii o nieskuteczność le- czy spadkiem poziomu wody w skórze. Po-
wowych diet eliminacyjnych przygoto-
czenia, która jest często ewidentnym wy- nieważ zarówno przewód pokarmowy, jak
wywanych w domu.
nikiem nieprzestrzegania zaleceń czy po- i skóra to najważniejsze organy chroniące
Słowa kluczowe pełniania rażących błędów w utrzymaniu, przed wtargnięciem patogenów, ich osła-
w tym także żywieniowych (2). bienie może skutkować większą podatno-
dietetyka weterynaryjna, diety komercyj-
Diagnostyka różnicowa i zastosowanie ścią na choroby. Często więc nieprawidło-
ne, diety domowe, nadwrażliwość
odpowiedniego algorytmu postępowania wa dieta jest pierwotną przyczyną różnych
jest punktem wyjściowym do zastosowania problemów związanych z przewodem po-
diety (ryc. 1, str. 78). Często wystarczy tylko karmowym czy skórą.
skorygowanie nieprawidłowego żywienia, W rozmowie z właścicielem, który sto-
Abstract
aby niepokojące objawy ze strony przewo- suje głównie niezbilansowaną dietę do-
du pokarmowego czy skóry minęły. Waż- mową, należy dokładnie wybadać, co pies
Disorders of the digestive system and
nym aspektem jest dokładne zbadanie, czy dostaje i w jakich ilościach. Chaotycznie
skin are found in the majority of ve-
dieta zwierzęcia jest kompletna i zbilanso- kupowane karmy suche, które są poda-
terinary clinic patients. A wide range
wana. Streiff i wsp. (7) przeanalizowali die- wane jako przegryzka , w gabinecie czÄ™-
of commercial diets not always match
ty prawie 90 psów karmionych albo dietą sto urastają do rangi jedynego zródła po-
a diagnosed disease and often several
domową (przygotowywaną przez właści- żywienia. Przeważnie właściciel karmiący
etiological triggers influence the clinical
ciela bez oceny dietetyka pokarmy suro- dietą domową nie ma w ogóle świado-
status of the animal. The characteristics
we, gotowane czy odpadki) albo kompletną mości, jakie proporcje suchego pokarmu
of the basic commercial food allergy and
atopy diets and the proportions of ingre- dietą komercyjną. W przypadku gdy stoso- powinny być zjadane (średnio 4 x mniej
wano dietę mieszaną z udziałem domo- niż pokarmu wilgotnego), dlatego często
dients in elimination homemade diets
are also discussed. wego jedzenia powyżej 15%, wyników nie wystarczy mu fizycznie pokazać wielkość
uwzględniano. Okazało się, że dieta psów dawki dziennej, aby przekonać do zmiany
Key words zarówno młodych, jak i dorosłych, wykazy- diety na kompletny suchy pokarm (przy-
wała niedobory podstawowych pierwiast- najmniej na czas terapii). W przypadku
veterinary nutrition, veterinary diets, ho-
ków śladowych oraz witamin (m.in. Ca, gdy przedstawione argumenty są niesku-
memade diets, hypersensitivity
Cu, Zn, witaminy D, witaminy E), a także teczne, obowiązkiem lekarza jest przeka-
niezbędnych nienasyconych kwasów tłusz- zać prawidłowe proporcje diety przygo-
czowych. Co więcej, okazało się, że po- towywanej w domu (tab. 2, 3, str. 80) oraz
mimo obecności w dietach domowych dobrać odpowiednie preparaty suple-
kwasu linolenowego (n-3), frakcje triacy- mentacyjne witaminowo-mineralny
logliceroli z osocza nie zawierały tego ma- oraz zawierający NNKT. Wyeliminowanie
cierzystego kwasu tłuszczowego. General- czynnika nieprawidłowości w żywieniu
WRZESIEC " 9/2010
76
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
Nadwrażliwość skórna*
mała średnia duża
" Wprowadzenie diety z nowym
" Uregulowanie składu diety " Wprowadzenie diety z mocno
zródłem białka najlepiej
i dopasowanie wielkości posiłków hydrolizowanym zródłem białka
poddanym częściowemu
(poniżej 18 kDa) na min. 6-8 tyg.
trawieniu
" Ograniczenie dostępu
do potencjalnych alergenów " Eliminacja wszystkich
" Wysoka zawartość składników
(ograniczona ilość zródeł białka możliwych zródeł alergenów
funkcjonalnych (włókno
w diecie) ze środowiska
prebiotyczne, NNKT, wit.-min.)
" Suplementacja prebiotykami, " Ewentualne stosowanie
" Suplementacja wit.-min.
wit.-min. oraz NNKT przy diecie wyłącznie hipoalergicznych
oraz NNKT preparatami
domowej suplementów weterynaryjnych
weterynaryjnymi
mała średnia duża
Nadwrażliwość pokarmowa*
Ryc. 1. Algorytm postępowania w przypadku nadwrażliwości skórnej i pokarmowej
*Stopień nasilenia nadwrażliwości oceniany indywidualnie dla każdego zwierzęcia przez lekarza weterynarii na podstawie objawów, ich częstotliwości, uciążli-
wości oraz wtórnych problemów powiązanych z nadwrażliwością
Dieta bytowa zawierająca składniki funkcjonalne
(karmy klasy Super Premium)
Zalecenia: zaburzenia trawienia, nieprawi-
Karmy oparte na ograniczonych zródłach
dłowo uformowany kał, gazy, nieprawidło-
białka niestosowanych lub rzadko Potencjalne zródła białka: jagnięcina/
wa strawność, odżywienie po niedoboro-
stosowanych w żywieniu zwierzęcia, indyk/jajko i ryż, łosoś i ryż
wej diecie (np. domowej lub niskiej klasy
wzbogacone w NNKT
karmie)
Dieta selektywna zawierająca niespotkane dotąd zródła białka (dieta weterynaryjna)
Karmy oparte na całkiem nowych zródłach Zalecenia: nieprawidłowe reakcje
Potencjalne zródła białka: odwodnione
białka, z którymi zwierzę nie miało do tej na pokarm na tle alergicznym, zapalenie
białko z ryb (np. witlinek błękitny), mączka
pory nigdy do czynienia, wzbogacona ucha zewn., APZS, atopowe zapalenie
rzepakowa
NNKT skóry, przewlekłe biegunki, IBD
Dieta eliminacyjna hipoalergiczna (dieta weterynaryjna)
Karmy oparte na jednym zródle białka
pochodzącym z hydrolizatu, zapewniają- Zalecenia: zapalenie żołądka i jelit oraz
Potencjalne zródła białka: hydrolizowane
cym białka o niskiej masie cząsteczkowej. skóry związane z nadwrażliwością
białko sojowe, hydrolizowana wątroba
yródła węglowodanów powinny być czysto na pokarm, zaburzenia wchłaniania, IBD,
z kurczaka
skrobiowe lub także poddawane hydrolizie, enteropatia białkogubna
aby zminimalizować potencjalne ryzyko
Tab. 1. Gradacja rozwiązań spotykanych w komercyjnych karmach bytowych i weterynaryjnych wspomagających terapię zaburzeń skórnych i pokarmowych na tle
nadwrażliwości na pokarm
WRZESIEC " 9/2010
78
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ŻYWIENIE
i karmieniu jest kluczem w osiągnięciu sukcesu w terapii nad-
wrażliwości przewodu pokarmowego i skóry, która jest w ponad
połowie przypadków spowodowana nieodpowiednimi składni-
kami lub ich nieprawidłowymi proporcjami w diecie.
Należy pamiętać, że większość skutecznych terapii wiąże się
ze stosowaniem antybiotyków, które wpływają także destabili-
zująco na florę bakteryjną przewodu pokarmowego psów i ko-
tów. Stosowanie probiotyku weterynaryjnego (zawierającego
swoiste szczepy np. Enterococcus faecium) jest równie ważne, jak
prawidłowe dobranie antybiotyku. Preparaty zawierające żywe
kultury bakterii należy podawać min. 4 godziny po podaniu an-
tybiotyków oraz przez 14 kolejnych dni od zakończenia leczenia.
Należy zwrócić uwagę, aby pokarm podawany zwierzęciu był bo-
gaty w włókno prebiotyczne, co wzmocni skuteczność zasiedla-
nia i będzie chronić śluzówkę jelita, jednocześnie wspomagając
jej rozwój. Wielu autorów podkreśla fakt, iż pierwotną przyczy-
ną schorzeń skóry (np. trudnych przypadków ropnego zapalenia
skóry) może być nadwrażliwość na czynniki pochodzące z die-
ty, co stymuluje układ odpornościowy do patologicznych reakcji
(10). Z kolei zwiększająca się przepuszczalność naskórka dla an-
tygenów bakterii stymuluje organizm do wytwarzania swoistych
IgE, które pogłębiają atopię. Dlatego dla skutecznego leczenia nie-
zmiernie ważnym elementem jest eliminacja wszystkich czynni-
ków żywieniowych, które mogą być zródłem nadwrażliwości.
POTENCJALNE CZYNNIKI UWRAŻLIWIAJCE
POCHODZCE Z DIETY
Reakcja nadwrażliwości czy alergii dotyczy przeważnie związków
białkowych, które stanowią zródło antygenów (chociaż odkryto
też inne grupy czynników uwrażliwiających). Nowoczesne tech-
nologie mają doprowadzić do tego, aby w obróbce i rozkładzie nie
obniżać wartości biologicznej białka, lecz zwiększyć jego dostęp-
ność dla organizmu zwierzęcia oraz obniżyć alergogenność. Oczy-
wiście nie należy popadać w przesadę, ponieważ istnieją donie-
sienia, że stosowanie w diecie mocno rozłożonych hydrolizatów
na poziomie aminokwasów wcale nie zwiększa przyswajalności
białka (9). Zależnie od tego, czy mamy do czynienia z chwilową
nadwrażliwością, czy z rzeczywistą alergią pokarmową (bardzo
rzadko występującą) możemy stosować różne strategie żywienio-
we, stosując różne kompozycje składników i wielkość cząsteczek
w pokarmie zależnie od zamierzonego efektu (tab. 1). W przypad-
kach gdy zwierzę ma nasilone objawy kliniczne, należy od razu
przejść na dietę o zminimalizowanym ryzyku uwrażliwienia, tzw.
dietę hipoalergiczną. Dieta taka powinna zawierać proste biał-
ko o wysokim stopniu hydrolizy (gwarantującym wielkość czą-
steczki poniżej 18 kD, optymalnie około 10 kD) i składać się z jak
najmniejszej ilości składników, oczyszczonych i obojętnych dla
organizmu. Karma taka ma jednÄ… podstawowÄ… zaletÄ™ jest sku-
teczna i pozwala oczyścić organizm z części alergenów (pod wa-
runkiem, że jest podawana wyłącznie sama bez dodatkowych
dosmaczaczy i właściciel przestrzega diety). Należy też zwrócić
uwagę na to, czy zródła węglowodanów w takiej diecie są czyste
od komponentów białkowych (ryż, ziemniaki zawierają ok. 10%
białka, stąd najlepiej jest wybierać karmy zawierające oczyszczo-
ną skrobię lub także hydrolizaty zródeł węglowodanów). W ta-
kich sytuacjach także dobieranie preparatów probiotycznych po-
winno być ostrożne, ponieważ wiele z nich zawiera laktozę i inne
czynniki wspomagające wzrost mikroorganizmów flory jelitowej,
które mogą stanowić zródło potencjalnych alergenów.
W wywiadzie właściciel powinien dokładnie przedstawić dietę
zwierzęcia. Należy zwrócić uwagę na fakt, że dość bogatą i trudną
grupą czynników uczulających są składniki dodawane do karm kla-
sy ekonomicznej oraz niektórych karm klasy premium (są to pro-
dukty popularnie dostępne w supermarketach), szczególnie tych
zawierających duże ilości dodatków konserwujących, atraktantów
WRZESIEC " 9/2010
79
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
smakowo-zapachowych i środków kolo- czenia. Stosowanie niskiej jakości diety brane składniki diety (ryc. 2). Na przy-
ryzujących. Niektóre produkty premium z dużą zawartością konserwantów może kład w mięsie cielęcym i wołowym wystę-
wykonywane z wyższej jakości składni- po zakończeniu leczenia być przyczyną na- puje białko beta-laktoglobulina. Dopiero
ków są konserwowane naturalnie witami- wrotów problemów skórnych i pokarmo- zastosowanie wysokiego stopnia trawie-
nami C i E (produkty niedostępne w skle- wych, szczególnie u zwierzęcia, u którego nia, aż do poziomu aminokwasów (hy-
pach wielkopowierzchniowych), są one u podłoża świądu są konserwanty obec- drolizy trypsyną) tego białka, pozwala
o tyle czystsze , że zarówno u psów, jak ne w niskiej jakości karmie teoretycz- na jego tolerancję w przewodzie pokar-
i u kotów w ciągu 2-3 tygodni od zmiany nie tańszej i bardziej dostępnej cenowo mowym uwrażliwionych zwierząt labora-
diety widoczna jest poprawa bez koniecz- dla właściciela. Niestety, niebilansowa- toryjnych. Obróbka termiczna tego mięsa
ności stosowania wsparcia farmakologicz- na dieta domowa zawierająca nadmia- nie gwarantuje obniżenia jego alergogen-
nego. Zmiana karmy z zawierającej duże ry i niedobory (chociaż potencjalnie wol- ności. Nadwrażliwość na białka bydlęce
ilości konserwantów: np. karm wilgotnych na od konserwantów) może mieć równie takie, jak beta-laktoglobulina oraz kaze-
(puszki, szalki, saszetki), półwilgotnych zły wpływ na skuteczność kuracji. Należy ina, znajdowane w mleku i przetworach
(o zawartości wody ok. 30%) oraz karm o tym poinformować właściciela, aby póz- mlecznych oraz mięsie wołowym, stano-
klas niższych (economy oraz premium) niej za brak konsekwencji w swoim postę- wią przyczynę połowy zmian skórnych
zawierających dodatki koloryzujące i sma- powaniu i brak skuteczności leczenia nie występujących u psów wykazujących ob-
kowo-zapachowe wzmacniacze na dobrą obarczał winą lekarza weterynarii. jawy nadwrażliwości (4). Tak jak mleko
dietę bytową klasy super premium lub we- U zwierząt, u których stosuje się die- i wołowina to dość znane alergeny, cie-
terynaryjną dietę eliminacyjną będzie mia- tę domową , przyczyną nadwrażliwości kawą grupę stanowią ryby, których wy-
ła zdecydowany wpływ na skuteczność le- mogą być niekiedy bardzo starannie do- sokiej jakości mięso oraz tłuszcze stano-
wią coraz częściej podstawę diety zwierząt
uczulonych. Na chwilÄ™ obecnÄ… najlepiej
poznaną rybą pod kątem alergogenności
40
jest dorsz: wyizolowano z niego ponad
pies
35
15 białek o różnej masie cząsteczkowej,
kot
które wywołują uczulenia (6). Co wię-
30
cej autorzy podkreślają, że mączki rybne
25
stanowią zródło silnych alergenów, które
są dość termostabilne i przetwarzanie ich
20
nie dezaktywuje. W dietach domowych
15
dla psów z uczuleniem często stosuje się
10
dietę opartą na filetach z białych ryb, dla-
tego należy zwrócić uwagę właścicielowi
5
na to, aby nie stosować do niej dorsza ani
0
ryb słodkowodnych. W skrajnych przy-
padkach przy dużym uczuleniu oraz nieto-
lerancji różnych zródeł mięsa (jagnięcina,
przepiórki, dziczyzna, strusina, filety łoso-
Ryc. 2. Częstotliwość występowania nadwrażliwości na popularne alergeny występujące w pokarmie
sia i innych ryb) można bilansować tzw.
w populacji psów i kotów. Skompilowane wyniki opisanych badań (15) nad reakcjami nadwrażliwości
u psów (n = 396) i kotów (n = 178) wyrażone w % na podstawie Verlinden i wsp. 2006 (8).
diety domowe z pomocÄ… niskoczÄ…stecz-
* pokarmy komercyjne, w których czynnik alergizujący nie został zidentyfikowany (i nie należy do żadnego
kowych hydrolizatów białek dostępnych
z wymienionych); ** przypadki, w których nadwrażliwość została wywołana suplementami dietetycznymi;
w sklepach kulturystycznych, wymaga
*** przypadki nadwrażliwości wywołane przez gluten, podroby, leki oraz wzmacniacze smakowitości
to jednak dokładnych kalkulacji i ostrego
przestrzegania dawek (tab. 2, 3).
PIES Stosunek białka do energii 6,5 g/100 kcal
Stosowane w karmach zródła węglowo-
Masa ciała psa 5 kg 10 kg 15 kg 30 kg 50 kg
danów złożonych i strukturalnych także
filet z indyka* 100 g 175 g 235 g 400 g 600 g
są nośnikami białek. Niektóre z nich, jak
ryż jaśminowy 160 g 265 g 360 g 605 g 885 g
białka soi czy pszenicy, stanowią główną
celuloza** 5 g 7,5 g 10 g 15 g 20 g przyczynę nadwrażliwości na białko po-
chodzenia roślinnego. Należy jednak pa-
olej rzepakowy
3,5 g 5,5 g 7,5 g 10 g 15 g
miętać, że skuteczna hydroliza białka so-
+ suplement wit.-min.
jowego prowadzi do stworzenia zródła
Tab. 2. Przykład zbilansowanej selektywnie i eliminacyjnie diety domowej dla psa. Dawki dzienne uzależnione
od masy ciała, dieta wymaga podawania suplementów witaminowo-mineralnych oraz NNKT.
dobrze tolerowanego białka. Badania kli-
* przy diecie eliminacyjnej można zastosować hydrolizat niskocząsteczkowy białek serwatkowych (20 g białka
niczne dowodzą, że u zwierząt z potwier-
w 25 g preparatu ~ 100 g mięsa); ** Biobłonnik zawiera 0,5 g błonnika na tabletkę
dzoną alergią na soję moża stosować dietę
hipoalergicznÄ… na bazie hydrolizatu z soi
KOT (4,5 kg) Stosunek białka do energii 7,3 g/100 kcal
w celu leczenia nadwrażliwości (3). Zde-
łosoś,mięso 100 g
cydowanie większym problemem są biał-
ka gluteny pochodzące ze zbóż. Mogą
groszek kons. odsÄ…czony 35 g
one stanowić zarówno wartościowe zró-
mÄ…ka kukurydziana* 15 g
dło uzupełnienia białka w diecie, jak i zró-
olej rzepakowy
5ml dło potencjalnych uczuleń. Najsłynniejsze
+ suplement wit.-min.
kompleksy glutenu (białka zbóż) odpo-
Tab. 3. Przykład zbilansowanej selektywnie i eliminacyjnie diety domowej dla kota. Dawki dzienne uzależnione
wiedzialne za reakcje nadwrażliwości
od masy ciała, dieta wymaga podawania suplementów witaminowo-mineralnych oraz NNKT
* poziom błonnika można zwiększyć do 4 tabletek biobłonnika to gliadyna pochodząca z pszenicy, seka-
WRZESIEC " 9/2010
80
www.weterynaria.elamed.pl
yba
soja
r
czak
tne*
jajka
królik
owina
nabiał
z
kur
y suche*
wołowina
różne***
jagnięcina
dodatki**
m
y wilgo
wiepr
m
kar
enica/jęczmień
kar
psz
WETERYNARIA W PRAKTYCE ŻYWIENIE
lia z żyta, awenina z jęczmienia i horde- przedstawienie właścicielowi realnych
ina z owsa. IstniejÄ… doniesienia o alergo- szans leczenia (z zastosowaniem i bez za-
genności ryżu oraz jabłek, z czego wydaje stosowania się do radykalnej diety) oraz
się, że dotyczy to ryżu wstępnie przetwo- zwrócenie uwagi na możliwość nawro-
rzonego typu parboiled oraz wiąże się tów/pogorszenia się przy nawet najmniej-
z występowaniem alergii krzyżowych (1). szych odstępstwach. Należy też uwzględ-
W komercyjnych dietach weterynaryj- nić koszty leczenia, a także ich rozłożenie
nych, aby uniknąć negatywnego wpły- się i gwarancję braku nawrotów przy re-
wu białek zbóż, stosuje się oczyszczoną strykcyjnym stosowaniu się do odpowied-
skrobię lub proces hydrolizacji także zró- niej diety. Często po zakończeniu terapii
deł węglowodanowych (ryżu, ziemnia- nadwrażliwości z powodzeniem można
ków). W przypadku diet przygotowywa- zwierzę przestawić na dobrej jakości die-
nych w domu może zaistnieć konieczność tę bytową (kompletną dietę dla zwierzę-
stosowania makaronów bezglutenowych, cia na danym etapie życia o danych po-
kaszy/mączki kukurydzianej czy ryżu ja- trzebach energetycznych). Nie wszystkie
śminowego jako podstawy (te ostatnie nie diety weterynaryjne mogą być stosowa-
gwarantują w pełni tolerancji). Nie zaleca ne przez całe życie zwierzęcia (zarówno
się stosowania ziemniaków jako jedyne- psów, jak i kotów), tym bardziej w okresie
go zródła węglowodanów (mogą stanowić wzrostu. Dlatego ważne jest, aby u zwie-
maksymalnie 30% zródła węglowodanów rząt z alergią, które całe życie muszą mieć
w diecie u psów), ze względu na zwiększo- podawaną dietę weterynaryjną, podawać
ne ryzyko fermentacji. diety dermatologiczne optymalnie zbi-
Innym czynnikiem zwiększającym re- lansowane. Należy przypominać właści-
aktywność skóry na histaminę jest die- cielowi, że skłonność zwierzęcia do nad-
ta bogata w długołańcuchowe tłuszcze wrażliwości na tle pokarmowym wiąże
typu trans (5). yródłem tych tłuszczów się z przestrzeganiem diety przez całe jego
są przeważnie tłuszcze zwierzęce nasy- życie, także po wyleczeniu najbardziej wi-
cone, pochodzące w diecie psa czy kota docznych objawów, które mogą nawracać
ze smalcu, wÄ™dlin, pasztetów, wywarów/ podczas niestosowania siÄ™ do zaleceÅ„. qð
bulionów, którymi właściciel dosma-
Piśmiennictwo
cza karmę, a także z niskiej jakości karm
1. Asero R., Amato S., Alfieri B., Folloni S.,
i wysokotłuszczowych przekąsek ko-
Mistrello G.: Rice: another potential cause
mercyjnych. PrzeciwwagÄ… w diecie bywa
of food allergy in patients sensitized to lipid
do pewnego stopnia spożycie nienasy-
transfer protein. Int. Arch. Allergy. Immu-
conych kwasów tłuszczowych (NNKT
nol. , 2007, 143(1), 69-74.
omega-3 i omega-6 o różnej długości
2. Berwid-Wójtowicz S.: Wybrane zaburzenia
łańcucha), które mają właściwości prze-
dermatologiczne psów i kotów wywołane błędami
ciwzapalne, w odpowiedniej ilości i pro-
żywieniowymi. Mag. Wet. , 2010, 152, 2-22.
porcjach. W tzw. diecie domowej NNKT
3. Bond R., Blackman C.: Diagnosis of cutaneous
są przeważnie albo całkiem utlenione
adverse food reactions in dogs using a hydrolysed
i nieaktywne, albo w ogóle ich tam nie
soy and cornstarch diet. Opis przypadku:
ma na odpowiednim poziomie. Tak więc www.purinavets.eu
4. Day M.J: The canine model of dietary hy-
podstawÄ… suplementacji diety domowej
persensitivity. Proc. Nutr. Soc. , 2005, 64,
jest stosowanie odpowiednich preparatów
458-464.
weterynaryjnych (nie należy zalecać ole-
5. Piastowska A.W.: Dieta a wygląd sierści
jów roślinnych, ponieważ zawarte w nich
i zdrowie skóry. Wet. w Praktyce , 2006,
NNKT są przeważnie nieaktywne), za-
2, 26-28.
wierających prawidłowy poziom NNKT
6. Piastowska A.W.: Karma jako potencjalna
w odpowiednich proporcjach, zależnie
przyczyna problemów dermatologicznych u psów
od oczekiwanych efektów (zakres propor-
i kotów. Mag. Wet. , 2008, 138, 1018-1021.
cji n-3 do n-6 od 1:1 do 1:20).
7. Streiff E.L, Zwischenberger B., Butter-
wick R.F., Wagner E., Iben C., Bauer J.E.:
DOBIERANIE OPTYMALNEJ DIETY A comparison of the nutritional adequacy
of home-prepared and commercial diets for dogs.
DO STANU PACJENTA
Am. Soc. for Nutr. Sci. J. Nutr. , 2002, 132,
Należy zwrócić uwagę na czynnik ekono-
1698S-1700S.
miczny, czyli krótko mówiąc, koszt takiej
8. Verlinden A., Hesta M., Millet S., Janssens
skutecznej terapii, która będzie kontynu-
G.P.J.: Food allergy in dogs and cats: a review.
owana. Nawet subiektywnie dość dro-
Critical Reviews in Food Science and
gie diety weterynaryjne nie są droższe
Nutrition , 2006, 46, 259-273.
od obiektywnej ceny pokarmu zbilanso-
9. Webb K.E. Jr.: Intestinal absorption of protein
wanego przygotowanego w domu. Die-
hydrolysis products: a review. J. Anim. Sci. ,
ta taka, oprócz tego, że jest równie dro-
1990, 68(9), 3011-22.
ga i wymaga wysiłku od właściciela, jest
10. White S: Leczenie trudnych przypadków
też dość czasochłonna w przygotowa- ropnego zapalenia skóry u psów. Mag. Wet. ,
niu (tab. 2, 3). Ważnym elementem jest 2010, 155, 70-74.
WRZESIEC " 9/2010
81
www.weterynaria.elamed.pl
Specific_PolyPharm_55x250_2809093 3
2010-01-12 18:01:14
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
nadwrażliwość typu III u psówalergia pok psow i kotowRola diety w chorobie zapalnej jelit u psówZastap Diety Świadomym Odzywianiemwplyw diety eliminac bezmlecznej na odzywienie dzieci do 2 r zBiałka szoku cieplnego – nowy marker w diagnostyce patomorfologicznej nowotworów gruczołu sutkowegoSuplement diety DCZT 2Diety redukcyjneEfektywność kliniczna pasty Sensitive Pro Relief w znoszeniu nadwrażliwości zębinyLecz To Nie To Ich TrojeDietywięcej podobnych podstron