Kodeks postępowania administracyjnego Zbiór przepisów
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio, e-booki . Spis treści Spis treści Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ............................................................................................................13 Dział I. Przepisy ogólne .......................................................................................................13 Rozdział 1. Zakres obowiązywania ..............................................................................13 Rozdział 2. Zasady ogólne .............................................................................................15 Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne ........................................17 Rozdział 4. Właściwość organów ..................................................................................18 Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu ......................................................20 Rozdział 6. Strona ............................................................................................................21 Rozdział 7. Załatwianie spraw ......................................................................................23 Rozdział 8. Doręczenia ...................................................................................................24 Rozdział 9. Wezwania .....................................................................................................27 Rozdział 10. Terminy.......................................................................................................29 Dział II. Postępowanie..........................................................................................................30 Rozdział 1. Wszczęcie postępowania ...........................................................................30 Rozdział 2. Protokoły i adnotacje..................................................................................33 Rozdział 3. Udostępnianie akt.......................................................................................34 Rozdział 4. Dowody ........................................................................................................34 Rozdział 5. Rozprawa .....................................................................................................38 Rozdział 6. Zawieszenie postępowania .......................................................................39 Rozdział 7. Decyzje .........................................................................................................41 Rozdział 8. Ugoda ...........................................................................................................43 Rozdział 9. Postanowienia .............................................................................................45 Rozdział 10. Odwołania .................................................................................................46 Rozdział 11. Zażalenia ....................................................................................................48 Rozdział 12. Wznowienie postępowania.....................................................................49 Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji...............52 Dział III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych ........................54 Dział IV. Udział prokuratora ...............................................................................................55 Dział V. (skreślony) .................................................................................................................56 Dział VI. (skreślony) ...............................................................................................................56 Dział VII. Wydawanie zaświadczeń ..................................................................................56 5 Spis treści Dział VIII. Skargi i wnioski..................................................................................................58 Rozdział 1. Postanowienia ogólne ................................................................................58 Rozdział 2. Skargi ............................................................................................................59 Rozdział 3. Wnioski.........................................................................................................62 Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych ...................................................63 Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków .............................................................64 Rozdział 6. Nadzór i kontrola ........................................................................................65 Dział IX. Opłaty i koszty postępowania............................................................................66 Dział X. Przepisy końcowe ..................................................................................................67 Skorowidz ..........................................................................................................................69 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa ...................................79 Dział I. Przepisy ogólne .......................................................................................................79 Dział II. Organy podatkowe i ich właściwość ..................................................................85 Rozdział 1. Organy podatkowe ....................................................................................85 Rozdział 1a. Interpretacje przepisów prawa podatkowego .....................................87 Rozdział 2. Właściwość organów podatkowych ........................................................92 Dział IIa. Porozumienia w sprawach ustalenia cen transakcyjnych ............................95 Dział III. Zobowiązania podatkowe.................................................................................101 Rozdział 1. Powstawanie zobowiązania podatkowego...........................................101 Rozdział 2. Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta ...........................105 Rozdział 3. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych.....................107 Rozdział 4. Terminy płatności......................................................................................115 Rozdział 5. Zaległość podatkowa................................................................................117 Rozdział 6. Odsetki za zwłokę i opłata prolongacyjna ...........................................118 Rozdział 7. Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych ...............................................122 Rozdział 7a. Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych ..........................................128 Rozdział 8. Przedawnienie...........................................................................................131 Rozdział 9. Nadpłata .....................................................................................................134 Rozdział 9a. Podpisywanie deklaracji ........................................................................142 Rozdział 10. Korekta deklaracji ...................................................................................143 Rozdział 11. Informacje podatkowe ...........................................................................143 Rozdział 12. Rachunki ..................................................................................................147 Rozdział 13. Odpowiedzialność solidarna ................................................................148 Rozdział 14. Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych .......................................................................148 Rozdział 15. Odpowiedzialność podatkowa osób trzecich ....................................154 Dział IV. Postępowanie podatkowe..................................................................................161 Rozdział 1. Zasady ogólne ...........................................................................................161 Rozdział 2. Wyłączenie pracownika organu podatkowego oraz organu podatkowego .....................................................................................163 6 Spis treści Rozdział 3. Strona ..........................................................................................................165 Rozdział 4. Załatwianie spraw ....................................................................................167 Rozdział 5. Doręczenia .................................................................................................169 Rozdział 6. Wezwania ...................................................................................................173 Rozdział 7. Przywrócenie terminu .............................................................................175 Rozdział 8. Wszczęcie postępowania .........................................................................176 Rozdział 9. Protokoły i adnotacje................................................................................180 Rozdział 10. Udostępnianie akt...................................................................................181 Rozdział 11. Dowody ....................................................................................................182 Rozdział 11a. Rozprawa ...............................................................................................187 Rozdział 12. Zawieszenie postępowania ...................................................................188 Rozdział 13. Decyzje .....................................................................................................190 Rozdział 14. Postanowienia .........................................................................................193 Rozdział 15. Odwołania ...............................................................................................194 Rozdział 16. Zażalenia ..................................................................................................197 Rozdział 16a. Wykonanie decyzji................................................................................198 Rozdział 17. Wznowienie postępowania...................................................................200 Rozdział 18. Stwierdzenie nieważności decyzji .......................................................203 Rozdział 19. Uchylenie lub zmiana decyzji ostatecznej ..........................................204 Rozdział 20. Wygaśnięcie decyzji................................................................................206 Rozdział 21. Odpowiedzialność odszkodowawcza .................................................207 Rozdział 22. Kary porządkowe ...................................................................................207 Rozdział 23. Koszty postępowania .............................................................................208 Dział V. Czynności sprawdzające .....................................................................................211 Dział VI. Kontrola podatkowa ..........................................................................................214 Dział VII. Tajemnica skarbowa .........................................................................................227 Dział VIIa. Wymiana informacji podatkowych z innymi państwami........................235 Rozdział 1. Zasady ogólne wymiany informacji podatkowych ............................235 Rozdział 2. Szczegółowe zasady wymiany informacji podatkowych z państwami członkowskimi Unii Europejskiej..................................................236 Rozdział 3. Szczegółowe zasady wymiany informacji o przychodach (dochodach) z oszczędności ...................................................................................238 Dział VIII. Przepisy karne..................................................................................................239 Dział VIIIa. Zaświadczenia................................................................................................240 Dział IX. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe ........................................................................................................................245 Rozdział 1. Zmiany w przepisach obowiązujących.................................................245 Rozdział 2. Przepisy przejściowe ................................................................................245 Rozdział 3. Przepisy końcowe .....................................................................................249 Skorowidz ........................................................................................................................251 7 Spis treści Ustawa z dnia 12 pazdziernika 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych .................................................................................................................263 Rozdział 1. Przepisy ogólne .........................................................................................263 Rozdział 2. Ustrój kolegiów .........................................................................................264 Rozdział 3. Zasady działania kolegium .....................................................................273 Rozdział 4. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe ............................................................................................275 Skorowidz ........................................................................................................................279 Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ...............................................................................................................283 Dział I. Przepisy ogólne .....................................................................................................283 Rozdział 1. Zasady ogólne ...........................................................................................283 Rozdział 2. Organy egzekucyjne ................................................................................297 Rozdział 3. Zasady prowadzenia egzekucji ..............................................................301 Rozdział 4. Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego...................313 Rozdział 5. Zbieg egzekucji..........................................................................................316 Rozdział 6. Koszty egzekucyjne ..................................................................................317 Rozdział 7. Udzielanie pomocy obcemu państwu oraz korzystanie z jego pomocy przy dochodzeniu należności pieniężnych ..............................324 Oddział 1. Zasady ogólne .......................................................................................324 Oddział 2. Udzielanie informacji ..........................................................................329 Oddział 3. Powiadamianie......................................................................................331 Oddział 4. Dochodzenie lub zabezpieczanie należności pieniężnych............332 Dział II. Egzekucja należności pieniężnych ...................................................................340 Rozdział 1. Przepisy wspólne ......................................................................................340 Rozdział 2. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę ...................................................347 Rozdział 3. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej ..............................................348 Rozdział 4. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych .................................................................................................349 Rozdział 5. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i innych praw majątkowych...................................................................................353 Oddział 1. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych.............................353 Oddział 2. Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunkach papierów wartościowych lub innych rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych ....................354 Oddział 3. Egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych ..........................................................356 Oddział 4. Egzekucja z weksla...............................................................................357 8 Spis treści Oddział 5. Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej .........................358 Oddział 6. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością ............................................................................................360 Oddział 7. Egzekucja z pozostałych praw majątkowych ..................................361 Rozdział 6. Egzekucja z ruchomości ..........................................................................361 Oddział 1. Zajęcie ....................................................................................................361 Oddział 2. Sprzedaż.................................................................................................364 Rozdział 7. Egzekucja z nieruchomości .....................................................................370 Oddział 1. Zasady ogólne .......................................................................................370 Oddział 2. Zajęcie ....................................................................................................372 Oddział 3. Opis i oszacowanie wartości nieruchomości ...................................376 Oddział 4. Obwieszczenie o licytacji ....................................................................379 Oddział 5. Wadium ..................................................................................................381 Oddział 6. Licytacja .................................................................................................381 Oddział 7. Przybicie .................................................................................................384 Oddział 8. Przyznanie własności...........................................................................386 Rozdział 8. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego ..............................................................................388 Rozdział 9. Podział kwoty uzyskanej z egzekucji ....................................................390 Oddział 1. Zasady ogólne .......................................................................................390 Oddział 2. Zasady szczególne dotyczące podziału kwoty uzyskanej z egzekucji z nieruchomości ..........................................................391 DZIAA III. Egzekucja obowiązków o charakterze niepieniężnym .............................393 Rozdział 1. Przepisy wspólne ......................................................................................393 Rozdział 2. Grzywna w celu przymuszenia..............................................................394 Rozdział 3. Wykonanie zastępcze ...............................................................................396 Rozdział 4. Odebranie rzeczy ruchomej....................................................................398 Rozdział 5. Odebranie nieruchomości. Opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń .............................................................................................................400 Rozdział 6. Przymus bezpośredni...............................................................................401 Dział IV. Postępowanie zabezpieczające .........................................................................403 Rozdział 1. Przepisy wspólne ......................................................................................403 Rozdział 2. Zabezpieczenie należności pieniężnych ...............................................408 Rozdział 3. Zabezpieczenie obowiązków o charakterze niepieniężnym .............410 Dział IVa. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy ................................410 Rozdział 1. Odpowiedzialność odszkodowawcza ...................................................410 Rozdział 2. Odpowiedzialność porządkowa ............................................................411 Dział V. Przepisy wprowadzające i końcowe .................................................................412 Skorowidz ........................................................................................................................415 9 Spis treści Ustawa z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych ..........................................................................................................427 Rozdział 1. Przepisy ogólne .........................................................................................427 Rozdział 2. Wojewódzkie sądy administracyjne ......................................................430 Rozdział 3. Naczelny Sąd Administracyjny ..............................................................434 Rozdział 4. Przepis końcowy .......................................................................................440 Skorowidz ........................................................................................................................441 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ...............................................................................445 Dział I. Przepisy wstępne ..................................................................................................445 Rozdział 1. Przepisy ogólne .........................................................................................445 Rozdział 2. Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych.......................448 Rozdział 3. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego..............................448 Rozdział 4. Skład sądu ..................................................................................................449 Rozdział 5. Wyłączenie sędziego.................................................................................449 Dział II. Strony.....................................................................................................................451 Rozdział 1. Zdolność sądowa i procesowa ................................................................451 Rozdział 2. Strony i uczestnicy postępowania .........................................................453 Rozdział 3. Pełnomocnicy ............................................................................................453 Dział III. Postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym ..................456 Rozdział 1. Pisma w postępowaniu sądowym .........................................................456 Rozdział 2. Skarga .........................................................................................................457 Rozdział 3. Wniosek o wszczęcie postępowania......................................................461 Rozdział 4. Doręczenia .................................................................................................461 Rozdział 5. Terminy.......................................................................................................465 Rozdział 6. Uchybienie i przywrócenie terminu......................................................465 Rozdział 7. Posiedzenia sądowe..................................................................................466 Rozdział 8. Postępowanie mediacyjne i uproszczone .............................................471 Rozdział 9. Zawieszenie i podjęcie postępowania...................................................472 Rozdział 10. Orzeczenia sądowe.................................................................................475 Rozdział 11. Prawomocność orzeczeń .......................................................................482 Dział IV. Środki odwoławcze ............................................................................................483 Rozdział 1. Skarga kasacyjna .......................................................................................483 Rozdział 2. Zażalenie ....................................................................................................487 Dział V. Koszty postępowania...........................................................................................489 Rozdział 1. Zwrot kosztów postępowania między stronami .................................489 Rozdział 2. Koszty sądowe...........................................................................................491 Oddział 1. Przepisy ogólne.....................................................................................491 Oddział 2. Wpis ........................................................................................................494 10 Spis treści Oddział 3. Opłata kancelaryjna .............................................................................495 Oddział 4. Wydatki ..................................................................................................496 Rozdział 3. Zwolnienie od kosztów sądowych ........................................................497 Oddział 1. Przepisy ogólne.....................................................................................497 Oddział 2. Prawo pomocy ......................................................................................498 Dział VI. Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego............................................502 Dział VII. Wznowienie postępowania.............................................................................504 Dział VIII. Wykonywanie orzeczeń sądowych ..............................................................507 Dział IX. Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt...................................507 Dział X. Przepisy z zakresu postępowania w obrocie zagranicznym ........................509 Dział XI. Przepis końcowy.................................................................................................510 Skorowidz ........................................................................................................................511 Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ..............521 Rozdział 1. Przepisy ogólne .........................................................................................521 Rozdział 2. Zmiany w przepisach obowiązujących.................................................522 Rozdział 3. Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe ................................546 Skorowidz ........................................................................................................................551 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości opłat kancelaryjnych pobieranych w sprawach sądowoadministracyjnych ............................................................................................557 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi ...............................................559 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu umarzania, odraczania i rozkładania na raty oraz cofania odroczenia lub rozłożenia na raty nieuiszczonych należności sądowych orzeczonych w postępowaniu przed sądem administracyjnym ...........................................................................................................563 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie wynagrodzenia za czynności doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz szczegółowych zasad ponoszenia kosztów pomocy prawnej udzielonej przez doradcę podatkowego z urzędu ..................................................................................................567 11 Spis treści Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (wyciąg) ........................................................................................569 Rozdział 5. Stawki minimalne w innych sprawach .................................................569 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (wyciąg) ......................................571 Rozdział 4. Stawki minimalne w innych sprawach .................................................571 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie opłat za czynności rzeczników patentowych (wyciąg)........................573 Rozdział 5. Stawki minimalne w postępowaniu przed sądami administracyjnymi..............................................................................................................573 Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (wyciąg) .........................................................................575 12 Kodeks postępowania administracyjnego Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071; zm.: Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509; z 2002 r. Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271; Nr 169, poz. 1387; z 2003 r. Nr 130, poz. 1188, Nr 170, poz. 1660; z 2004 r. Nr 162, poz. 1692; z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682, Nr 181, poz. 1524; z 2008 r. Nr 229, poz. 1539) Dział I Przepisy ogólne Rozdział 1 Zakres obowiązywania Postępowania uregulowane w kodeksie. Ogólna zdolność organów administrujących do prowadzenia postępowania Art. 1. Kodeks postępowania administracyjnego normuje postępowanie: 1) przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji admi- nistracyjnych, 2) przed innymi organami państwowymi oraz przed innymi podmiotami, gdy są one powołane z mocy prawa lub na podstawie porozumień do załatwiania spraw określonych w pkt 1, 3)1 w sprawach rozstrzygania sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej oraz między organami i podmiotami, o których mowa w pkt 2, 4) w sprawach wydawania zaświadczeń. 1 Art. 1 pkt 3 zmieniony przez art. 4 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowa- dzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271) z dniem 1 stycznia 2004 r. 13 Art. 2 4 Kodeks postępowania administracyjnego Postępowanie uproszczone w sprawie skarg i wniosków Art. 2. Kodeks postępowania administracyjnego normuje ponadto postępo- wanie w sprawie skarg i wniosków (Dział VIII) przed organami państwowymi, or- ganami jednostek samorządu terytorialnego oraz przed organami organizacji spo- łecznych. Wyłączenie stosowania przepisów kodeksu Art. 3. ż 1. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się do: 1) postępowania w sprawach karnych skarbowych, 2)2 spraw uregulowanych w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja po- datkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 i Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062 oraz z 2000 r. Nr 94, poz. 1037), z wy- jątkiem przepisów działów IV, V i VIII. ż 2. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się rów- nież do postępowania w sprawach: 1) 3) (skreślone), 4) należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. ż 3. Przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stosuje się także do postępowania w sprawach wynikających z: 1) nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi, 2) podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. ż 4. Do postępowania w sprawach wymienionych w ż 1, 2 i 3 pkt 2 stosuje się jednak przepisy działu VIII. ż 5. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia może rozciągnąć przepisy Ko- deksu postępowania administracyjnego w całości lub w części na postępowania w sprawach wymienionych w ż 2. Stosunek do przysługujących niektórym osobom przywilejów i immunitetów Art. 4. Kodeks postępowania administracyjnego nie narusza szczególnych uprawnień wynikających z immunitetów dyplomatycznych i konsularnych oraz umów i zwyczajów międzynarodowych. 2 Art. 3 ż 1 pkt 2 zmieniony przez art. 2 ustawy z dnia 12 września 2002 r. o zmianie ustawy Ordynacja podatkowa oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 169, poz. 1387) z dniem 1 stycznia 2003 r. 14 Kodeks postępowania administracyjnego Art. 5 7 Znaczenie niektórych pojęć. Ogólne przepisy o postępowaniu administracyjnym Art. 5. ż 1. Jeżeli przepis prawa powołuje się ogólnie na przepisy o postępo- waniu administracyjnym, rozumie się przez to przepisy Kodeksu postępowania ad- ministracyjnego. ż 2. Ilekroć w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego jest mowa o: 1) kodeksie rozumie się przez to Kodeks postępowania administracyjnego, 2)3 (skreślony), 3) organach administracji publicznej rozumie się przez to ministrów, centralne organy administracji rządowej, wojewodów, działające w ich lub we własnym imieniu inne terenowe organy administracji rządowej (zespolonej i niezespo- lonej), organy jednostek samorządu terytorialnego oraz organy i podmioty wymienione w art. 1 pkt 2, 4) ministrach rozumie się przez to Prezesa i wiceprezesa Rady Ministrów pełniących funkcję ministra kierującego określonym działem administracji rządowej, ministrów kierujących określonym działem administracji rządowej, przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów, kierow- ników centralnych urzędów administracji rządowej podległych, podporząd- kowanych lub nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów lub właściwego ministra, a także kierowników innych równorzędnych urzędów państwowych załatwiających sprawy, o których mowa w art. 1 pkt 1 i 4, 5) organizacjach społecznych rozumie się przez to organizacje zawodowe, samorządowe, spółdzielcze i inne organizacje społeczne, 6) organach jednostek samorządu terytorialnego rozumie się przez to organy gminy, powiatu, województwa, związków gmin, związków powiatów, wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starostę, marszałka województwa oraz kie- rowników służb, inspekcji i straży działających w imieniu wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub marszałka województwa, a ponadto samo- rządowe kolegia odwoławcze. Rozdział 2 Zasady ogólne Zasada legalności działania Art. 6. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Zasada prawdy obiektywnej. Tzw. słuszny interes obywatela Art. 7. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia 3 Art. 5 ż 2 pkt 2 skreślony przez art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowa- dzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271) z dniem 1 stycznia 2004 r. 15 Art. 8 12 Kodeks postępowania administracyjnego stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społecz- ny i słuszny interes obywateli. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów Państwa oraz ich kultury prawnej Art. 8. Organy administracji publicznej obowiązane są prowadzić postępowa- nie w taki sposób, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów Państwa oraz świa- domość i kulturę prawną obywateli. Zasada informowania stron i pozostałych uczestników postępowania Art. 9. Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wy- czerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem po- stępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości pra- wa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu. Zasada wysłuchania stron Art. 10. ż 1. Organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umoż- liwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszo- nych żądań. ż 2. Organy administracji publicznej mogą odstąpić od zasady określonej w ż 1 tylko w przypadkach, gdy załatwienie sprawy nie cierpi zwłoki ze względu na nie- bezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo ze względu na grożącą niepo- wetowaną szkodę materialną. ż 3. Organ administracji publicznej obowiązany jest utrwalić w aktach sprawy, w drodze adnotacji, przyczyny odstąpienia od zasady określonej w ż 1. Zasada przekonywania Art. 11. Organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasad- ność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu. Zasada szybkości i ograniczonego formalizmu Art. 12. ż 1. Organy administracji publicznej powinny działać w sprawie wni- kliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. ż 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwione niezwłocznie. 16 Kodeks postępowania administracyjnego Art. 13 17 Zasada ugodowego rozstrzygania spraw administracyjnych Art. 13. ż 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicz- nej (ugoda administracyjna). ż 2. Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające stro- ny do zawarcia ugody. Zasada pisemności. Wyjątkowe przypadki ustnego załatwienia sprawy Art. 14. ż 1. Sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. ż 2. Sprawy mogą być załatwiane ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie. Treść oraz istotne motywy takiego załatwienia powinny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji. Zasada dwuinstancyjności Art. 15. Postępowanie administracyjne jest dwuinstancyjne. Zasada trwałości decyzji administracyjnej. Zasada sądowej kontroli aktów administracyjnych Art. 16. ż 1. Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana takich decyzji, stwierdzenie ich nie- ważności oraz wznowienie postępowania może nastąpić tylko w przypadkach prze- widzianych w kodeksie lub w ustawach szczególnych. ż 2. Decyzje mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich nie- zgodności z prawem, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych ustawach. Rozdział 3 Organy wyższego stopnia i organy naczelne Organy wyższego stopnia Art. 17. Organami wyższego stopnia w rozumieniu kodeksu są: 1) w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego samorządowe kolegia odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej, 2) w stosunku do wojewodów właściwi w sprawie ministrowie, 3) w stosunku do organów administracji publicznej innych niż określone w pkt 1 i 2 odpowiednie organy nadrzędne lub właściwi ministrowie, a w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością, 4) w stosunku do organów organizacji społecznych odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji, a w razie ich braku organ państwowy sprawujący nadzór nad ich działalnością. 17 Art. 18 21 Kodeks postępowania administracyjnego Organy naczelne Art. 18. Organami naczelnymi w rozumieniu kodeksu są: 1) w stosunku do organów administracji rządowej, organów jednostek samorzą- du terytorialnego, z wyjątkiem samorządowych kolegiów odwoławczych, oraz organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie, 2) w stosunku do organów państwowych innych niż określone w pkt 1 odpo- wiednie organy o ogólnokrajowym zasięgu działania, 3) w stosunku do organów organizacji społecznych naczelne organy tych orga- nizacji, a w razie braku takiego organu Prezes Rady Ministrów lub właściwi ministrowie sprawujący zwierzchni nadzór nad ich działalnością. Rozdział 4 Właściwość organów Obowiązek przestrzegania właściwości ustawowej z urzędu Art. 19. Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właści- wości rzeczowej i miejscowej. Zasady ustalania właściwości rzeczowej Art. 20. Właściwość rzeczową organu administracji publicznej ustala się we- dług przepisów o zakresie jego działania. Zasady ustalania właściwości miejscowej Art. 21. ż 1. Właściwość miejscową organu administracji publicznej ustala się: 1) w sprawach dotyczących nieruchomości według miejsca jej położenia; jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze właściwości dwóch lub więcej orga- nów, orzekanie należy do organu, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości, 2) w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony, 3) w innych sprawach według miejsca zamieszkania (siedziby) w kraju, a w braku zamieszkania w kraju według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron; jeżeli żadna ze stron nie ma w kraju zamieszkania (siedziby) lub pobytu według miejsca ostatniego ich zamieszkania (siedziby) lub pobytu w kraju. ż 2. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej w sposób wskazany w ż 1, sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie po- wodujące wszczęcie postępowania, albo w razie braku ustalenia takiego miejsca do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście w m. st. Warszawie. 18 Kodeks postępowania administracyjnego Art. 22 23 Spór kompetencyjny. Zasady rozstrzygania sporu o właściwość Art. 22. ż 1. Spory o właściwość rozstrzygają: 1) między organami jednostek samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przy- padków określonych w pkt 2 4 wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu sąd administracyjny, 2) między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działających w imieniu własnym lub w imieniu starosty starosta, 3) między organami administracji zespolonej w jednym województwie nie wy- mienionymi w pkt 2 wojewoda, 4) między organami jednostek samorządu terytorialnego w różnych wojewódz- twach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej minister właściwy do spraw administracji publicznej, 5) (skreślony), 6) między wojewodami oraz organami administracji zespolonej w różnych wo- jewództwach minister właściwy do spraw administracji publicznej, 7) między wojewodą a organami administracji niezespolonej minister właści- wy do spraw administracji publicznej po porozumieniu z organem sprawują- cym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą, 8) między organami administracji publicznej innymi niż wymienione w pkt 1 4, 6 i 7 wspólny dla nich organ wyższego stopnia, a w razie braku takiego organu minister właściwy do spraw administracji publicznej, 9) między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister Prezes Rady Ministrów. ż 2.4 Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialne- go a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny. ż 3. Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić: 1) strona, 2) organ jednostki samorządu terytorialnego lub inny organ administracji pu- blicznej, pozostające w sporze, 3) minister właściwy do spraw administracji publicznej, 4) minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny, 5) Rzecznik Praw Obywatelskich. Ograniczenie zakresu postępowania po powstaniu sporu o właściwość czynności niecierpiące zwłoki Art. 23. Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość organ administracji pu- blicznej, na którego obszarze wynikła sprawa, podejmuje tylko czynności nie cier- piące zwłoki ze względu na interes społeczny lub słuszny interes obywateli i zawia- damia o tym organ właściwy do rozstrzygnięcia sporu. 4 Art. 22 ż 2 zmieniony przez art. 4 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Przepisy wprowa- dzające ustawę Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1271) z dniem 1 stycznia 2004 r. 19 Art. 24 25 Kodeks postępowania administracyjnego Rozdział 5 Wyłączenie pracownika oraz organu Wyłączenie pracownika organu administrującego Art. 24. ż 1. Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie: 1) w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki, 2) swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia, 3) osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli, 4) w której był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron, albo w której przedstawicielem strony jest jedna z osób wymienionych w pkt 2 i 3, 5)5 w której brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji, 6) z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowa- nie dyscyplinarne lub karne, 7) w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nad- rzędności służbowej. ż 2. Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po ustaniu małżeństwa (ż 1 pkt 2), przysposobienia, opieki lub kurateli (ż 1 pkt 3). ż 3. Bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć go od udziału w postępowaniu, jeżeli zo- stanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności nie wymienionych w ż 1, które mogą wywołać wątpliwość co do bezstronności pracownika. ż 4. Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. Wyłączenie organu administrującego Art. 25. ż 1. Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych: 1) jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach określonych w art. 24 ż 1 pkt 2 i 3, 2) osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach określonych w art. 24 ż 1 pkt 2 i 3. ż 2. Przepis art. 24 ż 4 stosuje się odpowiednio. 5 Z dniem 29 grudnia 2008 r. art. 24 ż 1 pkt 5 w zakresie, w jakim nie wyłącza członka samorządo- wego kolegium odwoławczego z postępowania z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy czło- nek ten brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, został uznany za niezgodny z art. 2 Konstytucji RP, wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r. (Dz. U. Nr 229, poz. 1539). 20 Kodeks postępowania administracyjnego Art. 26 27, 28 Organy zobowiązane do załatwienia sprawy w przypadku wyłączenia. Tzw. dewolucja kompetencji do załatwienia sprawy. Delegacja Art. 26. ż 1. W przypadku wyłączenia pracownika (art. 24) jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy. ż 2. W przypadku wyłączenia organu sprawę załatwia: 1) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 ż 1 pkt 1 organ wyższego stop- nia nad organem załatwiającym sprawę, 2) w okolicznościach przewidzianych w art. 25 ż 1 pkt 2 organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba wymieniona w tym przepisie zajmuje stanowisko kierownicze. Organ wyższego stopnia może do załatwienia sprawy wyznaczyć inny podległy sobie organ. W razie gdy osobą wymienioną w art. 25 ż 1 pkt 2 jest minister albo prezes samorządowego kolegium odwoławczego, organ właściwy do załatwienia sprawy wyznacza Prezes Rady Ministrów. ż 3. Jeżeli wskutek wyłączenia pracowników organu administracji publicznej or- gan ten stał się niezdolny do załatwienia sprawy, stosuje się odpowiednio ż 2. Wyłączenie członka organu kolegialnego Art. 27. ż 1. Członek organu kolegialnego podlega wyłączeniu w przypadkach określonych w art. 24 ż 1. O wyłączeniu tego członka w przypadkach określonych w art. 24 ż 3 postanawia przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, członka organu kolegialnego albo z urzędu. ż 2. Jeżeli wskutek wyłączenia członków organu kolegialnego organ ten stał się niezdolny do podjęcia uchwały z braku wymaganego quorum, stosuje się odpo- wiednio przepisy art. 26 ż 2. ż 3. Jeżeli samorządowe kolegium odwoławcze wskutek wyłączenia jego człon- ków nie może załatwić sprawy, minister właściwy do spraw administracji publicznej wyznacza do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze. Art. 27a. (skreślony) Rozdział 6 Strona Pojęcie strony Art. 28. Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. 21 Art. 29 31 Kodeks postępowania administracyjnego Zdolność administracyjnoprawna Art. 29. Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o pań- stwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne również jednostki nie posiadające osobowości prawnej. Ocena zdolności prawnej, zdolności do czynności prawnych strony. Przedstawiciel, następca prawny, zarządca masy spadkowej, kurator Art. 30. ż 1. Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. ż 2. Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli. ż 3. Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli. ż 4. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zby- cia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni. ż 5. W sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku kurator wyznaczo- ny przez sąd na wniosek organu administracji publicznej. Organizacja społeczna uczestnictwo w postępowaniu na prawach strony Art. 31. ż 1. Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem: 1) wszczęcia postępowania, 2) dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny. ż 2. Organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecz- nej służy zażalenie. ż 3. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony. ż 4. Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie do- tyczącej innej osoby, zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może ona być zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe, i gdy przemawia za tym interes społeczny. ż 5. Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statuto- wego. ż 6. (skreślony) 22 Kodeks postępowania administracyjnego Art. 32 35 Pełnomocnictwo procesowe Art. 32. Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynno- ści wymaga jej osobistego działania. Ustanowienie pełnomocnika forma Art. 33. ż 1. Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdol- ność do czynności prawnych. ż 2. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do pro- tokołu. ż 3.6 Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa. Adwokat lub radca prawny oraz rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. ż 4. W sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeśli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domow- nik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do wystę- powania w imieniu strony. Wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych Art. 34. ż 1. Organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wy- znaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności praw- nych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. ż 2. W przypadku konieczności podjęcia czynności nie cierpiącej zwłoki organ administracji publicznej wyznacza dla osoby nieobecnej przedstawiciela uprawnio- nego do działania w postępowaniu do czasu wyznaczenia dla niej przedstawiciela przez sąd. Rozdział 7 Załatwianie spraw Zasada załatwiania spraw bez zbędnej zwłoki. Terminy maksymalne załatwiania spraw Art. 35. ż 1. Organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. ż 2. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia po- stępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzę- du organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądz możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. 6 Art. 33 ż 3 zmieniony przez art. 69 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. Nr 49, poz. 509) z dniem 22 sierpnia 2001 r. 23 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym e-booksweb.pl - Audiobooki, ksiązki audio, e-booki .