Notatki - Finanse przedsiębiorstwa
" Kryterium rzeczowe wskazuje, w jakiej postaci występują zasoby niezbędne do
prowadzenia działalności gospodarczej oraz w jaki sposób są wykorzystywane w tym
zakresie,
" Majątek to składniki rzeczowe i prawa majątkowe, w których zostały ulokowane
kapitały (fundusze) jednostek gospodarczych. Składniki majątku są nośnikami
kapitału mającymi spowodować w przyszłości osiągnięcie przez przedsiębiorstwo
korzyści ekonomicznych (majątek trwały i obrotowy)
AKTYWA PASYWA
AKTYWA TRWAA
E KAPITAA
WA
ASNY
1. Wartości niematerialne i prawne 1. Kapitał podstawowy
2. Środki trwałe 2. Kapitał zapasowy
3. Należności długoterminowe 3. Zysk (strata)
4. Inwestycje długoterminowe
AKTYWA OBROTOWE KAPITAA
OBCY
1. Zapasy 1. Rezerwy na zobowiÄ…zania
2. Należności 2. Zobowiązania długoterminowe
3. Inwestycje krótkoterminowe 3. Zobowiązania krótkoterminowe
Prowadzenie działalności gospodarczej w dowolnej formie organizacyjno-prawnej wiąże się z
koniecznością posiadania lub dysponowania odpowiednich środków rzeczowych i
pieniężnych. Jednostka gospodarcza tworzy i powiększa majątek, który może być
finansowany z własnych lub obcych kapitałów (funduszów).
Wartość majątku w rachunkowości określana jest mianem aktywów, a z
ródła jego
finansowania pasywów. Zgodnie z zasadami rachunkowości aktywa i pasywa jednostki
gospodarczej równoważą się wartościowo, czyli istnieje między nimi równowaga bilansowa.
Aktywa jednostki sÄ… kontrolowane przez jednostkÄ™ zasoby majÄ…tkowe o wiarygodnie
określonej wartości; powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości
wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych.
Składnikiem aktywów jednostki są takie zasoby majątkowe, które muszą spełniać 4
zasadnicze warunki:
być kontrolowane przez jednostkę;
posiadać wiarygodnie określoną wartość;
powinny powstać w wyniku przeszłych zasobów;
spowodować w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych
Kontrola przez jednostkÄ™
Zgodnie z definicją aktywów określoną przez prawo bilansowe warunkiem zaliczenia danego
składnika do aktywów jednostki jest sprawowanie przez jednostkę nad nim kontroli.
Udowodnienie sprawowania kontroli nad danym aktywem jest warunkiem koniecznym do
spełnienia, aby dany składnik majątku został ujęty w ewidencji księgowej.  Kontrola oznacza,
że jednostka jest uprawniona do uzyskiwania przyszłych korzyści ekonomicznych
powstających za przyczyną danego składnika majątku i jest w stanie ograniczyć innym
jednostkom dostęp do korzyści wynikających z jego eksploatacji. Jednostka musi
spowodować kontrolę nad zasobami majątkowymi, przynoszą one bowiem wymierne
korzyści w postaci osiągniętego zysku, ale także obarczone są pewnym ryzykiem.
Do zdarzeń z grupy ryzyka zaliczyć można takie przykłady jak: utrata przydatności
technicznej składnika aktywów lub pogorszenie się wysokości osiągniętego zwrotu,
spowodowanego pogorszeniem warunków ekonomicznych.
Środków trwałych muszą posiadać przewidywany okres ekonomicznej użyteczności dłuższy
niż 1 rok, kompletne, zdatne do użytku, przeznaczone na potrzeby jednostki.
Zalicza się do środków trwałych:
nieruchomości  w tym grunty, prawo wieczystego użytkowania gruntów, budowle, budynki,
a także będące odrębną własnością lokale spółdzielcze własnościowe, prawo do lokalu
mieszkalnego oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego; maszyny, urządzenia, środki
transportu i inne rzeczy; ulepszenia w obcych środkach trwałych; inwentarz żywy;
Aktywa obrotowe - składniki majątkowe, które zmieniają swoją postać w ciągu jednego
roku.
zapasy - materiał, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary , zaliczki
na poczet dostaw,
należności i roszczenia - należności z tytuł dostaw i usług, z tytuł podatków, dotacji i
ubezpieczeń społecznych, należności wewnątrz-zakładowe, pozostał należności,
należności dochodzone na drodze sądowej,
papiery wartościowe przeznaczone do obrotu - udział i papiery wartościowe nabyte w
celach handlowych, czeki i weksle płatne w okresie dłuższym niż 3 miesiące,
środki pieniężne - środki pieniężne w kasie, środki pieniężne banku, inne środki
pieniężne.
Pojęcie pasywów - z
ródła pochodzenia, z
ródła finansowania majątku danej jednostki
gospodarczej.
Kapitał w przedsiębiorstwie
" Kryterium własności
" Kryterium z
ródeł pochodzenia
" Kryterium terminowości
Kapitały
Kapitały własne kapitały obce
Kapitały podstawowe kapitały pozostałe kredyty, pożyczki zobowiązania
Rys. Podział kapitałów, opracowanie własne
Kapitały
Kapitały zewnętrzne kapitały wewnętrzne
Kapitały własne kapitały obce własne
,
Kapitał założycielski, dopłaty kredyty, zobowiązania, kapitały samofinansujące
leasing, obligacje, franchising pochodzÄ…ce z zysku,
wspólników, poszukiwanie
nowych wspólników, fundusze dotacje, zobowiązania amortyzacja, przekształcenie w
venture capital, emisja odnawialne kredyty od kapitałach, przekształcenie w
papierów wartościowych dostawców faktoring, majątku
subwencje
Rys. Podział kapitałów według z
ródeł pochodzenia, opracowanie własne
Kapitały
długoterminowe krótkoterminowe
Kapitały własne kapitały obce własne obce
Kapitał założycielski kredyty, zobowiązania zyski z przeznaczeniem na
dywidendy
zobowiÄ…zania
bieżące,
pożyczki
Rys. Podział kapitałów według kryterium terminowości
Funkcje kapitałów własnych
Oprócz funkcji makroekonomicznych niezwykle istotne są funkcje mikroekonomiczne
kapitałów własnych. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:
" funkcję założycielska  posiadanie określonego zasobu kapitału stanowi podstawę
uruchomienia przedsiębiorstwa i finansowanie jego działalności,
" funkcję finansową kapitał własny jest bezzwrotnym z
ródłem finansowania majątku
przedsiębiorstwa,
" funkcję gwarancyjną kapitał własny jest z
ródłem pokrycia strat i gwarancją dla wie-
rzycieli spłaty wobec nich wszelkich zobowiązań, gdyż straty w pierwszej kolejności
obciążają kapitał własny,
" funkcję wyrównawczą kapitał zapasowy (rezerwy kapitałowe) pozwala na kompensatę
bieżących strat i zachowanie ciągłości wypłaty dywidendy,
" funkcję pomiarową kapitał własny jest podstawą podziału dywidendy,
" funkcję reprezentacyjną poziom kapitałów własnych, ich struktura i udział w sumie
bilansowej są świadectwem stabilności finansowej firmy,
" funkcję zabezpieczenia przedsiębiorstwa  przez swoje istnienie i przejmowanie strat
kapitał własny tworzy i podtrzymuje kredyt zaufania dla przedsiębiorstwa,
" funkcję inicjatywną kierownictwa przedsiębiorstwa  dzięki kapitałowi własnemu
przedsiębiorstwo zachowuje suwerenność i niezależność wobec otoczenia, co umożliwia
kierowanie i realizowanie przedsięwzięć o dużym ryzyku.
Jak wynika z wymienionych funkcji, kapitały własne mają podstawowe znaczenie dla
funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstwa. Ważne jest, aby kapitały własne były
zgromadzone w takiej wysokości, która nie ogranicza działania jednostki i nie podważa jej
wiarygodności wobec dostawców, potencjalnych inwestorów, banków itp. Wielkość
kapitałów własnych określa zakres odpowiedzialności przedsiębiorstwa za zobowiązania w
stosunku do wierzycieli i sianowi zabezpieczenie kapitału obcego. Kapitały własne w
odpowiedniej wysokości zapewniają niezależność finansową przedsiębiorstwa. Pozwalają
przedsiębiorstwu decydować o własnym losie bez ingerencji osób trzecich.
Kapitały własne
Składają się na niego cztery podstawowe kategorie  wewnętrznych z
ródeł
finansowania:
" kapitały podstawowe firmy, powstające z wkładów właścicieli (udziałowców,
wspólników, akcjonariuszy),
" kapitały, które tworzone są z mocy obowiązujących przepisów (kapitał
zakładowy, zapasowy, rezerwowy),
" fundusze celowe tworzone przez firmę (fundusz udziałowy, fundusze specjalne),
" zysk netto wypracowany w ostatnim okresie obrachunkowym oraz niepodzielone
zyski z lat ubiegłych.
Kapitał podstawowy  kapitał powierzony
Są to środki finansowe wniesione przez właścicieli (bądz
właściciela) przedsiębiorstwa,
zazwyczaj podczas tworzenia przedsiębiorstwa
" jeżeli zaistnieje taka potrzeba, w trakcie działalności przedsiębiorstwa właściciele
mogą podwyższyć wielkość dotychczas wniesionego kapitału
Forma prawna jednostki Kapitały (fundusze) podstawowe Kapitały (fundusze)
gospodarczej (powierzone przez właścicieli) samofinansowania
Kapitał zapasowy
Kapitał zakładowy (tworzony
Spółka akcyjna
(minimalna wysokość 100 tys. zł) obligatoryjnie)
Kapitał rezerwowy
Spółka z ograniczoną Kapitał zakładowy Kapitał zapasowy
odpowiedzialnością (minimalna wysokość 5 tys. zł) Kapitał rezerwowy
Spółka jawna, partnerska
Kapitał wspólników ---
i komandytowa
Spółka komandytowo- Kapitał zakładowy
---
akcyjna (minimalna wysokość 50 tys. zł)
Przedsiębiorstwo Fundusz
Fundusz założycielski
państwowe przedsiębiorstwa
Spółdzielnia Fundusz udziałowy Fundusz zasobowy
Kapitał właścicielski
Przedsiębiorca
(fakultatywny i zmienny z uwagi na
(osoba fizyczna
możliwość dokonywania przez ---
prowadząca działalność
właściciela wpłat i wypłat w dowolnym
gospodarczÄ…)
czasie)
Kapitał samofinansowania-
1. kapitał zapasowy  powstały z gromadzenia zysków zatrzymanych w jednostce
2. kapitał rezerwowy  powstały np. z dopłat właścicieli lub z aktualizacji wyceny
aktywów trwałych
KAPITAA
Y (FUNDUSZE) OBCE
RODZAJE ZOBOWI
ZAC
 kwoty należne innym jednostkom (długi)
Zobowiązania handlowe  wobec dostawców towarów, materiałów i usług. Ujmowane są
jako krótkoterminowe, bez względu na termin wymagalności.
Zobowiązania publicznoprawne  z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń, i innych świadczeń.
Zobowiązania finansowe  zobowiązanie jednostki do wydania aktywów finansowych, albo
do wymiany instrumentu finansowego na niekorzystnych
warunkach np. kredyty bankowe, pożyczki, zobowiązania z tytułu
emisji obligacji.
Zobowiązani wekslowe  weksle własne wystawione przez jednostkę
Zobowiązania wobec pracowników  zobowiązanie z tytułu wynagrodzeń oraz inne
zobowiązania wobec pracowników np należny pracownikom
zwrot kosztów podróży.
Rezerwy  zobowiązania, których kwota i termin płatności nie są pewne.
Kredyty bankowe
Jednym z najważniejszych i najczęściej stosowanym jest właśnie kredyt bankowy.
Atrakcyjność kredytu zależy od ceny, którą określa oprocentowanie kredytu. Stopa
procentowa jest ceną, którą kredytobiorca jest skłonny zapłacić za dysponowanie przez
pewien czas pożyczonymi środkami pieniężnymi.
Wielkość stopy procentowej kształtuje się pod wpływem podaży funduszy pożyczkowych
oraz popytu na nie.
W gospodarce rynkowej oprocentowanie kredytu jest kształtowane przede wszystkim
pod wpływem:
stopy inflacji,
działania banku centralnego na rynku pieniądza
 oraz czynników określających poziom stopy procentowej danej transakcji.
W warunkach inflacji następuje obniżenie siły nabywczej pieniądza. Aby kredytodawca mógł
otrzymać realny dochód, musi ustalić tzw. realną stopę procentową, czyli nadwyżkę stopy
procentowej nad stopÄ… inflacji.
Na podaż funduszy pieniężnych znaczny wpływ wywiera bank centralny poprzez:
ustalania wysokości stóp bazowych (stopy kredytu redyskontowego i stopy kredytu
lombardowego),
poziomu obowiÄ…zkowych rezerw,
operacje otwartego rynku.
W przypadku nadwyżki płynności banków komercyjnych stopa oprocentowania kredytu
lombardowego raczej nie wywiera wpływu na politykę kształtowania stóp oprocentowania
kredytów. Pewien wpływ mogą mieć operacje otwartego rynku. Banki komercyjne ustalają
najniższy poziom stóp oprocentowania kredytów, uwzględniają dochodowość bonów
pieniężnych. Na ogół poziom stóp procentowych kredytów kształtuje się powyżej stopy
dochodowości.
Dla banków komercyjnych punktem wyjścia do ustalania stóp procentowych kredytów jest
koszt pozyskania pieniądza, wyznaczony przez koszt uzyskania depozytów.
Rodzajach kredytów bankowych dostępne dla przedsiębiorstw:
Dopuszczalne saldo debetowe
1. Jego ustanowienie jest możliwe już przy otwarciu rachunku bieżącego.
2. Limit jest ustalany indywidualnie.
3. W miarę upływu czasu, można ubiegać o podwyższenie dopuszczalnego salda.
4. Wysokość zależy od zdolności kredytowej klienta, obrotów na rachunku bieżącym.
Przeciętny okres spłaty wynosi 30 dni.
Kredyt obrotowy w rachunku kredytowym (rewolwingowy)
Kredyt obrotowy udzielany jest na określony cel związany z pokryciem bieżących wydatków
takich jak:
- uregulowanie zobowiązań wobec ZUS i Urzędu Skarbowego
- zaopatrzenie
- sprzedaż
- świadczenie usług
- wypłata wynagrodzeń
- rozliczenia z kontrahentem
Kredyt udzielany jest w transzach lub w linii kredytowej o charakterze
odnawialnym lub nieodnawialnym.
1. Może być przeznaczony na sfinansowanie jednej określonej transakcji (np.
uzupełnienie środków
2. bieżących firmy do chwili zwrotu kwoty VAT) lub w przypadku kredytu
odnawialnego może być
3. wykorzystany wielokrotnie, aż do wygaśnięcia umowy kredytowej.
4. Udzielany zwykle na okres na 3 lat lub 12 miesięcy jeśli w linii kredytowej.
5. W zależności od oferty bankowej udzielany jest w PLN, EUR, USD, CHF.
6. Wysokość kredytu ustalana jest indywidualnie.
7. Wymogiem jest posiadanie historii kredytowej w banku, czyli prowadzenie rachunku.
W poszczególnych bankach okres prowadzenia rachunku firmowego przed
przyznaniem kredytu waha sie w granicach od 3 do 6 miesięcy. Z reguły akceptowane
są opinie o historii rachunku z innych banków.
Należy pamiętać, że wydanie takiej opinii kosztuje i koszt ten należy wliczyć do faktycznego
kosztu kredytu.
Kredyt odnawialny
1. Jest to rodzaj kredytu obrotowego. Przeznaczony na finansowanie bieżącej
działalności przedsiębiorstwa.
2. Zwykle udzielany jest na okres 12 miesięcy z opcja jego przedłużenia na kolejny
okres. Wysokość udzielanego kredytu ustalana jest indywidualnie i zalety od
wielkości miesięcznych wpływów na rachunek i oceny majątkowo-finansowej firmy.
Kredyt hipoteczny
1. Kredyt hipoteczny jest finansowaniem długoterminowym (zwykle do 25 lat).
Udzielany na sfinansowanie inwestycji w nieruchomości.
2. Przedsięwzięcia inwestycyjne muszą być ściśle powiązane z prowadzona
działalnością.
3. Celem kredytowania może być:
a. zakup na rynku pierwotnym lub wtórnym, wykup, budowa lokalu lub budynku użytkowego
wraz z gruntem
b. przebudowa, nadbudowa, rozbudowa, remont, adaptacja, modernizacja nieruchomości
c. spłata zadłużenia w innym banku przeznaczonego na w/w cele
Kredyt inwestycyjny
1. Kredyt przeznaczony na finansowanie inwestycji rozwijających sie przedsiębiorstw.
Pozwala na inwestowanie w rozwój firmy bez konieczności zamrażania jej własnych
środków.
2. Przedmiotem finansowania może być:
- zakup lub modernizacja maszyn, urządzeń
- budowa nowej linii technologicznej
- zakup środka trwałego
- budowa hali produkcyjnej itd.
1. Kredyt inwestycyjny jest stosunkowo wygodna forma szybkiego pozyskania dużych
środków na złożone inwestycje.
2. Ze względu na długotrwały charakter i wysokie z reguły kwoty kredytu, procedura
jego udzielenia jest długa i skomplikowana, a wymagania banku odnośnie
zabezpieczenia takiego kredytu są zdecydowanie większe niż w przypadku kredytu
obrotowego.
3. Bank wymaga od kredytobiorcy złożenia całej dokumentacji oraz opracowania biznes
planu kredytowanej inwestycji.
4. Bank ma prawo kontrolować prawidłowe (zgodne z umowa kredytowa) przeznaczanie
kwoty kredytu albo jego kolejnych transz.
5. Udzielany w walutach: PLN, USD, EUR, CHR.
6. Wysokość kredytu ustalana indywidualnie, okres kredytowania do 5 lat.
7. Spłata kredytu następuję jednorazowo lub w transzach.
na wysokość kwoty udzielonego kredytu wpływa:
1. wiarygodność kredytowa przedsiębiorstwa
2. forma zabezpieczenia kredytu,
3. udział środków własnych w planowanej inwestycji,
4. potrzeby inwestycyjne.
Leasing
Umowa leasingu w Kodeksie Cywilnym
" Art. 7091. Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności
swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach
określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo
używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony, a korzystający zobowiązuje
się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe
co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.
" Art. 7092. Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności
" Art. 7093. Jeżeli rzecz nie zostanie wydana korzystającemu w ustalonym terminie na
skutek okoliczności, za które ponosi on odpowiedzialność, umówione terminy
płatności rat pozostają niezmienione.
" Art. 7094. ż 1. Finansujący powinien wydać korzystającemu rzecz w takim stanie, w
jakim znajdowała się ona w chwili wydania finansującemu przez zbywcę.
" ż 2. Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za przydatność rzeczy do
umówionego użytku.
" ż 3. Finansujący obowiązany jest wydać korzystającemu razem z rzeczą odpis umowy
ze zbywcą lub odpisy innych posiadanych dokumentów dotyczących tej umowy, w
szczególności odpis dokumentu gwarancyjnego co do jakości rzeczy, otrzymanego od
zbywcy lub producenta.
" Art. 7095. ż 1. Jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu
okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu
wygasa.
" ż 2. Korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie rzeczy.
" ż 3. Jeżeli umowa leasingu wygasła z przyczyn określonych w ż 1, finansujący może
żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w
umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał
wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz
z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody.
" Art. 7096. Jeżeli w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający obowiązany jest
ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, w braku
odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmują składkę z tytułu
ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.
" Art. 7097. ż 1. Korzystający obowiązany jest utrzymywać rzecz w należytym stanie, w
szczególności dokonywać jej konserwacji i napraw niezbędnych do zachowania
rzeczy w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem jej zużycia wskutek
prawidłowego używania, oraz ponosić ciężary związane z własnością lub posiadaniem
rzeczy.
" ż 2. Jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy
dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie
zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy.
" Art. 7098. ż 1. Finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy,
chyba że wady te powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi
odpowiedzialność. Postanowienia umowne mniej korzystne dla korzystającego są
nieważne.
" ż 2. Z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą z mocy ustawy
przechodzą na korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące
finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez
finansujÄ…cego od umowy ze zbywcÄ….
" ż 3. Wykonanie przez korzystającego uprawnień określonych w ż 2 nie wpływa na
jego obowiązki wynikające z umowy leasingu, chyba że finansujący odstąpi od
umowy ze zbywcÄ… z powodu wad rzeczy.
" ż 4. Korzystający może żądać odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z
powodu wad rzeczy, jeżeli uprawnienie finansującego do odstąpienia wynika z
przepisów prawa lub umowy ze zbywcą. Bez zgłoszenia żądania przez korzystającego
finansujący nie może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.
" ż 5. W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad
rzeczy, umowa leasingu wygasa. Finansujący może żądać od korzystającego
natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a
niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich
zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze
zbywcÄ….
" Art. 7099. Korzystający powinien używać rzeczy i pobierać jej pożytki w sposób
określony w umowie leasingu, a gdy umowa tego nie określa - w sposób
odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy.
" Art. 70910. Bez zgody finansującego korzystający nie może czynić w rzeczy zmian,
chyba że wynikają one z przeznaczenia rzeczy.
" Art. 70911. Jeżeli mimo upomnienia na piśmie przez finansującego korzystający
narusza obowiązki określone w art. 7097 ż 1 lub w art. 7099 albo nie usunie zmian w
rzeczy dokonanych z naruszeniem art. 70910, finansujący może wypowiedzieć umowę
leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin
wypowiedzenia.
" Art. 70914. ż 1. W razie zbycia rzeczy przez finansującego nabywca wstępuje w
stosunek leasingu na miejsce finansujÄ…cego.
" ż 2. Finansujący powinien niezwłocznie zawiadomić korzystającego o zbyciu rzeczy.
" Art. 70915. W razie wypowiedzenia przez finansujÄ…cego umowy leasingu na skutek
okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać
od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w
umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał
wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu.
" Art. 70916. Jeżeli finansujący zobowiązał się, bez dodatkowego świadczenia, przenieść
na korzystającego własność rzeczy po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania
leasingu, korzystający może żądać przeniesienia własności rzeczy w terminie miesiąca
od upływu tego czasu, chyba że strony uzgodniły inny termin.
" Art. 70917. Do odpowiedzialności finansującego za wady rzeczy powstałe na skutek
okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność, uprawnień i obowiązków
stron w razie dochodzenia przez osobę trzecią przeciwko korzystającemu roszczeń
dotyczących rzeczy, odpowiedzialności korzystającego i osoby trzeciej wobec
finansującego w razie oddania rzeczy tej osobie przez korzystającego do używania,
zabezpieczenia rat leasingu i świadczeń dodatkowych korzystającego, zwrotu rzeczy
przez korzystającego po zakończeniu leasingu oraz do ulepszenia rzeczy przez
korzystającego stosuje się odpowiednio przepisy o najmie, a do zapłaty przez
korzystającego rat przed terminem płatności stosuje się odpowiednio przepisy o
sprzedaży na raty.
" Art. 70918. Do umowy, przez którą jedna strona zobowiązuje się oddać rzecz
stanowiącą jej własność do używania albo do używania i pobierania pożytków drugiej
stronie, a druga strona zobowiązuje się zapłacić właścicielowi rzeczy w umówionych
ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wartości rzeczy w chwili
zawarcia tej umowy, stosuje się odpowiednio przepisy niniejszego tytułu.
Regulacje podatkowe
Podatek dochodowy w leasingu operacyjnym
Dla leasingobiorcy kosztem uzyskania przychodu w leasingu operacyjnym sÄ…:
1. Czynsz inicjalny.
2. Rata leasingowa.
3. Opłaty manipulacyjne, prowizje, itp.
4. Koszty związane z użytkowaniem przedmiotu leasingu (paliwo, ubezpieczenie,
konserwacja, przeglÄ…dy, energia, itp.).
Leasingobiorca nie może dokonywać odpisów amortyzacyjnych.
Podatek dochodowy w leasingu finansowym
Dla leasingobiorcy kosztem uzyskania przychodu w leasingu finansowym sÄ…:
1. Raty leasingowe (tylko część odsetkowa, nie jest kosztem część kapitałowa).
2. Opłaty manipulacyjne, prowizje itp.
3. Koszty związane z użytkowaniem przedmiotu leasingu (paliwo, ubezpieczenie,
konserwacja, przeglÄ…dy, energia, itp.).
W leasingu finansowym, przedmiot leasingu zaliczany jest do składników majątku
leasingobiorcy, w związku z tym to jemu, a nie leasingodawcy przysługuje prawo odpisów
amortyzacyjnych.
Podstawowe zalety leasingu:
niewielkie zaangażowanie własnego kapitału,
opłaty leasingowe w leasingu operacyjnym stanowią koszt uzyskania przychodu,
nie sÄ… wymagane dodatkowe zabezpieczenia transakcji,
leasing pozwala zachować możliwość kredytowania
procedura zawarcia umowy leasingowej jest prosta i trwa krótko.
Ważniejsze wady leasingu:
wystąpienie ryzyka, iż leasingodawca ogłosi bankructwo lub posiada niespłacone
zobowiązania, wówczas to może odebrać wzięte w leasing dobro w celu uregulowania
własnych zobowiązań,
naruszenie warunków umowy np. brak spłat rat w terminie, wówczas zgodnie z
prawem leasingowym może dojść nawet do natychmiastowego zerwania umowy,
dane dobro, wzięte w leasing pozostaje nadal własnością leasingodawcy, chyba, ze
spłacone zostały już wszystkie raty i uiszczona został opłata końcowa,
leasing bywa droższy niż kredyt,
w sytuacji, gdy przedmiot wzięty w leasing zepsuje się bądz
zostanie utracony
bezpowrotnie, nadal należy odprowadzać raty zapisane w umowie, a jeżeli będzie
możliwość naprawy to kosztów nie poniesie leasingodawca tylko leasingobiorca.
Obligacje
" Ustawa o obligacjach wyjaśnia, że obligacja jest papierem wartościowym
emitowanym w serii, w której emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela
obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego
świadczenia, które może mieć charakter pieniężny lub niepieniężny. Emitent obligacji
odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z obligacji, z
wyjÄ…tkiem emisji obligacji przychodowych.
Nabywca obligacji w zamian za udzieloną emitentowi obligacji pożyczkę, ma prawo do:
" w przypadku świadczenia pieniężnego - zwrotu, w ściśle określonym terminie,
pożyczonej kwoty wraz z należnymi odsetkami,
" w przypadku świadczenia niepieniężnego - przyznania mu pewnych praw np. do
udziału w przyszłych zyskach emitenta, zamiany obligacji na akcje spółki będącej
emitentem tych obligacji, czy też prawa pierwszeństwa do objęcia emitowanych w
przyszłości akcji spółki
Podstawowe rodzaje obligacji
Kryterium: emitent obligacji
" skarbowe; emitowane i gwarantowane przez Skarb Państwa.
" korporacyjne (przedsiębiorstw); emitowane przez firmy. Nie maja gwarancji Skarbu
Państwa, charakteryzują się bardzo dużym zróżnicowaniem stopnia ryzyka odsetki są
wypłacane przed opodatkowaniem
" komunalne - gminne  municypalne; emitowane przez zwiÄ…zki samorzÄ…dowe - miasta,
gminy, powiaty.
Podstawowymi charakterystykami obligacji:
1. Wartość nominalna obligacji - jest to wartość określona w dokumencie, który potwierdza
wyemitowanie obligacji. Jest to jednocześnie wartość, którą emitent zobowiązuje się wypłacić
po upływie terminu określonego w obligacji
2. Wartość emisyjna obligacji  jest to cena po jakiej emitent sprzedaje obligacje na rynku
pierwotnym. Cena emisyjna może kształtować się trojako mogą być sprzedawane:
a) według nominału - wartość emisyjna jest równa wartości nominalnej
b) obligacje sprzedawane z premią - gdy wartość emisyjna jest większa od wartości
nominalnej
c) obligacje sprzedawane dyskontem  wartość emisyjna jest mniejsza od wartości
nominalnej
3.Wartość rynkowa obligacji - jest to rzeczywista wartość obligacji tzn. jej cena na giełdzie
4.Termin wykupu zwany również terminem ważności - jest to termin, po upływie którego
emitent zobowiązany jest wykupić obligację tzn. zwrócić dług zaciągnięty u posiadacza
obligacji, równy wartości nominalnej obligacji
5.Odsetki, inaczej zwane kuponami - są płacone posiadaczowi obligacji co pewien ustalony
okres do momentu wykupu.
Zgodnie z definicją ustawy o obligacjach, obligacje mogą emitować podmioty prowadzące
działalność gospodarczą, posiadające osobowość prawną, a także spółki komandytowo-
akcyjne.
Zatem w praktyce obrotu gospodarczego emitentami obligacji mogą być:
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
spółki akcyjne,
oraz pomimo nieposiadania osobowości prawnej, spółki komandytowo-akcyjne (
zyskujące popularność
ze względów podatkowych).
Zakres form prawnych podmiotów mogących być emitentami obligacji jest szerszy niż w
przypadku emisji instrumentów finansowych o charakterze udziałowym (akcji).
Obligacje są papierami wartościowymi, co oznacza, iż inkorporują w sobie określone prawa
majątkowe tak ściśle z nimi związane, iż są  jak wskazuje się w literaturze  jedynym
prawnie skutecznym sposobem legitymacji uprawnionego. Należy pamiętać jednakże o tym,
iż obrót  a w ślad za nim regulacje prawne  przełamały
tradycyjne prawnicze myślenie utożsamiające  papier wartościowy z  dokumentem , czyli
kartką papieru zapisaną odpowiednią treścią i podpisaną.
Obligacje wprowadzane do obrotu na Catalyst (wyspecjalizowany rynek publiczny dla
obligacji) muszą być zdematerializowane w KDPW. Obligacje, które będą wprowadzane na
Catalyst tylko dla uzyskania autoryzacji, zdematerializowane być teoretycznie nie muszą, ale
należy zalecić tę formę.
Pierwszym z kryteriów podziału obligacji może być sposób oznaczenia obligatariusza. Wedle
tego kryterium można wyróżnić obligacje imienne i na okaziciela.
Różnica tkwi w swobodzie i łatwości obrotu obligacjami, w szczególności uwzględnić należy
fakt, iż emitent może ograniczyć lub wyłączyć możliwość zbywania obligacji imiennych.
Z uwagi na kryterium przedmiotu praw zawierających się w obligacjach można je podzielić
na obligacje symbolizujące wierzytelności pieniężne, niepieniężne oraz mieszane.
Generalnie, obligacje korporacyjne to obligacje ucieleśniające jedynie wierzytelności
pieniężne.
Należy jednak zwrócić uwagę na specyficzne rodzaje obligacji:
obligacje przyznające obligatariuszom udziały w zysku
oraz obligacje zamienne.
Emitentem tego pierwszego rodzaju obligacji może być każda spółka uprawniona do emisji
obligacji.
Obligacje z udziałem w zysku zawierają dodatkowy  bonus dla ich nabywców, to jest
możliwość osiągnięcia dodatkowych (to jest poza odsetkami czy dyskontem) zysków z tytułu
obligacji, czyli udziału w dywidendzie.
Natomiast obligacje zamienne na akcje to instrument, który nie może być zastosowany przez
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółka (akcyjna) emitująca obligacje zamienne na akcje jednocześnie dokonuje warunkowego
podwyższenia kapitału zakładowego. Szczegóły dokonania zamiany obligacji na akcje (czyli
długu na udział kapitałowy) mogą być dosyć swobodnie określone w warunkach emisji, ale
zwykle obligatariusz ma prawo zadecydować, czy chce otrzymać kwotę z tytułu wykupu
obligacji, czy też woli dostać w zamian za to akcje emitenta.
Największy sens ten instrument będzie miał wtedy, gdy akcje emitenta obligacji zamiennych
na akcje będą również notowane w zorganizowanym systemie obrotu, np. na rynku
regulowanym GPW, albo na NewConnect.
Z uwagi na sposób oprocentowania obligacji można podzielić je na obligacje o stałym,
zmiennym i zerowym oprocentowaniu. Obligacje mogą być również emitowane z dyskontem,
co znaczy że cena emisyjna, jaką obligatariusz zapłaci za obligację będzie niższa niż cena
wykupu.
Wyznaczenie oprocentowania w oparciu o stawkę bazową polega na tym, iż do określonej
stawki (np. inflacji, rentowności bonów skarbowych, stawki WIBOR) dodaje się pewną
marżę.
Wysokość marży zróżnicowana jest w zależności od okresu wykupu obligacji  im dłuższy
termin, tym generalnie większa marża, a także od oceny ryzyka finansowego związanego z
danym emitentem  generalną regułą jest, iż emisje podmiotów bardziej wiarygodnych
(ewentualnie emisje lepiej zabezpieczone) otrzymują niższe marże.
Faktoring
Faktoring to rodzaj działalności finansowej polegającej na wykupie nie przeterminowanych
wierzytelności przedsiębiorstw, należnych im od odbiorców z tytułu dostaw towarów lub
usług, połączony z finansowaniem klientów oraz świadczeniem na ich rzecz dodatkowych
usług.
Według definicji Ottawskiej z 1988 roku umowa faktoringu to taka, która jest zawarta między
dwiema stronami: dostawcą (czyli faktorantem) i faktorem. W następstwie zawiązania
umowy: Dostawca ceduje na faktora należności wynikające z umów sprzedaży
zawartych z odbiorcami.
Faktor wykonuje co najmniej dwie z czterech czynności:
finansuje bezsporne i niewymagalne należności;
prowadzi sprawozdawczość i konta dłużników;
egzekwuje należności;
przejmuje ryzyko wypłacalności odbiorcy.
Odbiorcy zostają zawiadomieni o cesji należności.
Z usługą faktoringu mamy więc do czynienia wtedy, kiedy przedsiębiorcy (inaczej 
klientowi, dostawcy) instytucja oferująca factoring zapewnia oprócz finansowania należyte
administrowanie należnościami (prowadzenie kont i przejrzystej sprawozdawczości oraz
dbałość o regulowanie płatności przez odbiorców), a także dodatkowo przejęcie ryzyka
wypłacalności odbiorców w przypadku factoringu bez regresu (inaczej tzw. pełnego lub
właściwego).
Podstawowe produkty oferowane przez faktorów to:
Ä„ð faktoring krajowy z regresem (finansowanie bez przejÄ™cia ryzyka) lub bez regresu
(finansowanie połączone z przejęciem ryzyka),
Ä„ð faktoring eksportowy
Ä„ð faktoring importowy (gwarancje zapÅ‚aty).
Ä„ð Faktoring peÅ‚ny (bez regresji)  Faktor przejmuje caÅ‚e ryzyko zwiÄ…zane z
niewypłacalnością dłużnika, dochodzi do definitywnego przeniesienia wierzytelności
na faktora. W przypadku niezapłacenia należności przez dłużnika nie dochodzi do
regresu wierzytelności na faktoranta.
Ä„ð Faktoring niepeÅ‚ny (z regresjÄ…) - Faktor nie przejmuje caÅ‚ego ryzyka zwiÄ…zanego z
niewypłacalnością dłużnika, nie dochodzi do przeniesienia wierzytelności na faktora.
W przypadku niezapłacenia należności przez dłużnika może dojść do regresu
wierzytelności na faktoranta. Jest on tańszy od faktoringu pełnego, ale oczywiście
bardziej ryzykowny
Ä„ð  Cichy faktoring  Zgodnie z art. 509 kodeksu cywilnego dÅ‚użnik może zastrzec,
że wierzytelność nie może być zbywana osobie trzeciej, w takim przypadku nie można
zawrzeć umowy faktoringu. Tą praktykę często stosują wielkie sieci handlowe.
Istnieje jednak możliwość obejścia tej zasadzki pod postacią  cichego faktoringu . Na
fakturze nie ma wtedy klauzuli o cesji wierzytelności, faktor zaś nie występuje
oficjalnie w kontaktach z dłużnikiem.
Faktoring zaczyna się od podpisania między
Faktorantem a Faktorem umowy o faktoringu.
1. Sprzedaż towarów
2. Podpisanie umowy faktoringowej
3. Cesja wierzytelności
4. Finansowanie
5. Spłata wierzytelności
6. Rozliczenie wierzytelności
7. Dochodzenie należności
" Faktorant  to dostawca towarów lub usług, któremu przysługuje świadczenie
pieniężne z tytułu dostawy lub usługi. Należna jest mu wierzytelność w stosunku do
odbiorcy towarów lub usług, którą faktorant może sprzedać faktorowi.
" Dłużnik  to odbiorca towarów lub usług, który z tego tytułu jest zobowiązany do
spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz faktoranta (wierzyciela).
" Faktor  jest to wyspecjalizowana instytucja finansowa zazwyczaj bank lub firma
faktoringowa, która nabywa wierzytelności przysługujące faktorantom od ich
dłużników. Dodatkowo faktor jest zobowiązany do spełnienia przynajmniej dwóch
czynności na rzecz faktoranta.
Kiedy korzystne jest stosowanie finansowania faktoringowego przez przedsiębiorców?:
Ä„ð Jeżeli majÄ… zawarte staÅ‚e umowy dostaw produktów i usÅ‚ug z odbiorcami,
Ä„ð Jeżeli majÄ… zapotrzebowanie na zewnÄ™trzne finansowanie wyższe niż mogÄ… uzyskać w
bankach,
Ä„ð Jeżeli planujÄ… wydÅ‚użenie terminów pÅ‚atnoÅ›ci swoim odbiorcom,
Ä„ð Jeżeli planujÄ… negocjacje rabatów u swoich dostawców,
Ä„ð Jeżeli chcÄ… polepszyć dyscyplinÄ™ pÅ‚atniczÄ… swoich odbiorców, a tym samym wskaz
nik
rotacji należności,
Ä„ð Jeżeli chcÄ… wprowadzić w firmie efektywne planowanie wpÅ‚ywów i wydatków,
Ä„ð Jeżeli chcÄ… mieć pewność, że ich odbiorcy zwÅ‚aszcza nowi sÄ… solidnymi
kontrahentami.
Korzyści z factoringu dla klienta:
Ä„ð Nowe możliwoÅ›ci w organizowaniu dostaw,
Ä„ð Poprawa rotacji należnoÅ›ci,
Ä„ð Szansa na sprostanie oczekiwaniom odbiorców co do terminu pÅ‚atnoÅ›ci,
Ä„ð Szansa wejÅ›cia na nowe rynki bez ryzyka niewypÅ‚acalnoÅ›ci odbiorców,
Ä„ð Szansa na zdobycie nowych odbiorców,
Ä„ð Szansa na uzyskanie upustów cenowych u dostawców,
Ä„ð KsiÄ™gowanie przelewów,
Ä„ð Monitorowanie należnoÅ›ci.
Franchising to sposób na własny biznes oparty na cudzym i sprawdzonym pomyśle.
Ä„ð business format franchising,
Ä„ð franchising produkcyjny,
Ä„ð franchising dystrybucyjny,
Ä„ð subfranchising i inne.
Zalety franchisingu dla franczyzobiorcy
Ä„ð PosiadajÄ…c stosunkowo nieduży kapitaÅ‚ franczyzobiorca może skorzystać z
doświadczeń gospodarczych (know-how) franczyzodawcy oraz z renomy związanej z
jego nazwą i znakami handlowymi (goodwill), przy równoczesnym pozostawaniu
niezależnym przedsiębiorcą.
Wady franchisingu dla franczyzobiorcy
Ä„ð Dla franczyzobiorcy może być uciążliwa kontrola ze strony franczyzodawcy, która
dotyczy głównie jakości usług i towarów oferowanych przez franczyzobiorcę.
Przestrzeganie standardów sprecyzowanych w umowie franchisingu ma jednak dla
franczyzodawcy pierwszoplanowe znaczenie.
Venture Capital jest to kapitał wysokiego ryzyka, średnio lub długookresowy, który służy
głównie finansowaniu przedsiębiorstw w początkowych fazach ich rozwoju. Kapitał ten jest
przeznaczany dla nienotowanych na giełdzie spółek.
Ä„ð Teoretycznie fundusze Venture Capital inwestujÄ… we wszystkie branże gospodarki,
praktycznie oprócz takich, które mogą być przyczyną kłopotów politycznych lub mają
związek ze standardami etycznymi. Należą do nich: przemysł zbrojeniowy, tytoniowy,
produkcja alkoholi wysoko procentowych, pornografia, hazard itp.
Korzyści jakie daje kapitał wysokiego ryzyka:
Ä„ð umożliwienie realizacji nawet bardzo ryzykownych projektów bez stosownych
zabezpieczeń,
Ä„ð w przypadku fundusz venture pozyskane Å›rodki zwiÄ™kszajÄ… kapitaÅ‚ zakÅ‚adowy spółki,
oznacza to, że firma nie ma obowiązku spłaty udzielonego finansowania, a dodatkowo
nie obciążają jej żadne koszty finansowe,
Ä„ð na pozyskanie finansowania ze strony VC majÄ… szansÄ™ zarówno maÅ‚e jak i duże
przedsiębiorstwa. Większe znaczenie do rozmiaru spółki ma w tym przypadku
innowacyjny, a zarazem możliwy do zrealizowania pomył oraz odpowiednio
wykwalifikowana kadra zarzÄ…dzajÄ…ca,
Ä„ð Fundusze wysokiego ryzyka unikajÄ… zbÄ™dnej formalizacji co skutkuje tym, że niższy
staje się koszt przygotowania niezbędnej dokumentacji,
Ä„ð KolejnÄ… zaletÄ… finansowania rozwoju firmy poprzez venture capital jest możliwość
uzyskania wartości dodanej, tzw.  added value w postaci  know how , którą fundusz
wniesie do spółki, obecność przedstawicieli funduszu venture capital w radzie
nadzorczej, a czasami również w zarządzie, może wpłynąć pozytywnie na poprawę
wizerunku firmy poprzez zwiększenie jej wiarygodności w oczach kontrahentów.
Ä„ð fundusze venture capital sÄ… inwestorami pasywnymi. Oznacza to, że akceptujÄ…c
pierwotny plan działania przedsiębiorcy, fundusz stara się nie ingerować bezpośrednio
w bieżące zarządzanie. Dzięki temu rozwiązaniu przedsiębiorca ma niemal pełną
swobodę działania w ramach zatwierdzonych w umowie inwestycyjnej.
Wady:
Ä„ð konieczność podzielenia siÄ™ wÅ‚adzÄ… nad firmÄ… z obcÄ… osobÄ…, oraz zyskiem, który
wypracowała firma do tej pory.
Ä„ð zdecydowanie niższa niż w przypadku oferty publicznej, możliwa do osiÄ…gniÄ™cia
wycena akcji danej spółki.
Ä„ð ograniczony w czasie charakter zaangażowania kapitaÅ‚u przez VC. NależaÅ‚o by tu
raczej zwrócić uwagę na konieczność dokładnego zapisania w umowie inwestycyjnej
warunków na jakich fundusz opuści firmę. W przeciwnym razie inwestor może podjąć
decyzję o wcześniejszym od pierwotnie zakładanego terminie wycofania się z danej
inwestycji. Może też dojść do sytuacji, iż nabywcą pakietu udziałów odsprzedanych
przez funduszu venture zostanie inwestor niezainteresowany kontynuowaniem
strategii realizowanej dotychczas przez przedsiębiorcę. Może wtedy dojść do sytuacji,
że nowy inwestor będzie starał się zmarginalizować rolę założyciela firmy w spółce.
y
ródło:
Czekaj, J. Dresler, Z. Podstawy zarzÄ…dzania finansami firm. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Fedorowicz Z. Rynek pieniądza i rynek kapitału. Poltext Warszawa 1997
Kołaczyc, Rachunkowość finansowa. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 1999
A
uczka T. Funkcje kapitału własnego małego i własnego przedsiębiorstwa prywatnego,  Bank i Kredyt" 1995 nr 12
Owsiak S. Finanse publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2005, 2006, 2007
Prawne i księgowe aspekty zarządzania kapitałami firmy, red. E. Jantoń-Drozdowska, Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości w Poznaniu,
Poznań 1999
Sierpińska, M. Jachna, T. Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006
System finansowy w Polsce, Red. Pietrzak, Polański, Woz
niak, PWN, Warszawa 2008 (2005),
Szczepański J. Szyszko L. Propedeutyka finansów przedsiębiorstwa, Wyd. II Wyd. WSE  I Warszawa
Szczęsny W. Finanse firmy. Jak zarządzać kapitałem. Wydawnictwo C. H. Beck 2003
Urbańska E. Wyspecjalizowane finansowanie; www.faktoring.pl
Ustawa z dnia 17 listopada 1964r. kodeks cywilny Dz. U. z 2009 r. Nr 42 poz. 341
Waśniewski T. Analiza, finansowa w przedsiębiorstwie. Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa 1997
www. ksiegowy.org
www.egospodarka.pl
www.gpw.pl
www.gpwcatalyst.pl
www.ipo.pl
www.money.pl
www.obligacjeskarbowe.pl


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pytania rynek finansowy egzamin
Finanse Egzamin Zestaw pytań z egzaminów z lat poprzednich (56 str )
WsAp semestr 3 i 4 prawo finansowe egzamin
egzamin odpowiedzi ekonomia i podstawy finansow (1)new
egzamin pośredników finansowych z punktu widzenia źródeł przychodów i ponoszonego ryzyka
Pytania specjalności zarządzanie finansami na egzamin magisterski UPH Siedlce ZARZĄDZANIE
Materiały dodatkowe do egzaminu z finansów publicznych Huterski 2016
notatek pl zarzadzanie finansami przedsiebiorstw pytania do egzaminu (1)
Ciuman, Finanse Zagadnienia do egzaminu
Opracowanie zadań egzaminacyjnych z finansów
Egzamin licencjacki Opracowane pytania finanse i rachunkowość collegium mazowia
pytania egzamin rynki finansowe

więcej podobnych podstron