ż
pogawędkę. Czytelnik wybaczy, że przytoczę ją w lym miejscu:
" Popa na stele uste znajuć, a pop nikolio nie znaje.
" Ale za toje jak pop na stelo sietdńcsa, to na popa u stele pierdzicsa13.
Historia biblijna, zasady wiary uznawane przez oficjalny Kościół były ludowi nic znane. Niektóre wypowiedzi chłopów na ten temat zawarte w materiałach etnograficznych " są wprost zaskakujące: Trójca (tj. Św. Trójca) i Preczysia (tj. Matka Boska) lo usie rauno (to samo). Ja obodwa Bohu moUisia i ruskoho i polskoho. Ja swoho Boha [...] nie kidaju l4.
;Lud miał własne wyobrażenia, własną mitologię. Według niej, Bóg kiedyś chodził po ziemi i na co dzień obcował z ludźmi. Nie był to jednak ani Chrystus, ani potężny Bóg biblijny. Bóg ludu miał postać staruszka--żebraka, z laską w ręku chodził od wsi do wsi, uczył ludzi różnych mądrych rzeczy. Legendy o tych wędrówkach Boga nie są pozbawione humoru i ironii. Niekiedy zaś dźwięczy w nich nuta poetyckiej zadumy, jak na przykład w opowieści o niewiernej żonie, która z pomocą kochanka zamordowała męża. Bóg zamienił ją wł brzozę, która każdej wiosny ..osoką" opłakuje swój grzech; kochanka zaś " w osinę, która drżącym listowiem wyraża wieczną trwogę zabójcy. W podobny sposób w owych zamierzchłych czasach powitało rzekomo sporo innych roślin, zwierząt i ptaków.
W baśniach ludowych, a w szczególności w przysło-
u Tłum.: Popa we wsi wtzyzcy znajg, a pop nie >na nikogo. Za to, gdy pop na wieś alt; gniewa, to na wat na popa się pierdzi. Cs. Pietkiewicz: Kultura duchntoa Polesia Azcczyckiepo. Warszawa IKS, s. ITT.
u Tłum.: Trójca Święta l Matka noska to to tamo. Modle C do obu Bogów, do ruskiego 1 polskiego. Swojego Boga nie porzucam. K. Moszyński: Polesie wschodnio. Warszawa 1933, s. 174 i 17* Podobne przykłady zupełnej nieznajomości ratad nauki chrwścijartzkiej wśród ludu znajdujemy w księicc B. Romanowa: MarcpuatM oo THorpa4>u* epoó-HtHCKOu tjióepHuu. Wilno Uli, s. 33.
wiach zawarty też był specyficzny, pełen pogody i humoru stosunek ludu do śmierci. Najbardziej znaną baśń o śmierci można streścić następująco:
Pewnemu bardzo ubogiemu chłopu urodziło się dziecko, a nie mógł znaleźć nikogo, kto by zgodził się zostać kumem. Wreszcie zaproszenie przyjął pewien nieznajomy. który, jak się okazało, był śmiercią. Kum-śmierć nauczył chłopa śleczyć” chorych. Zaszedłszy do chorego i widząc przy nim śmierć stojącą w nogach łóżka, chłop wiedział, iź chory wyzdrowieje " wtedy zabierał się do śleczenia” go. Jeśli zaś śmierć stała u wezgłowia, chory musiał umrzeć. Dzięki temu chłop się wzbogacił. Wreszcie sam zachorował i widzi, żc śmierć staje nad jego głową. Kazał więc zrobić łóżko na śrubach, dzięki czemu obracając się, pozostawiał śmierć przy nogach. W końcu jednak śmierć oznajmia: Nie, kumok, fcruci nie fcruci, dy treba umierci (będziesz się kręcić czy nie i tak umrzeć musisz)13. Powiedzonko to było popularnym wśród ludu przysłowiem.
Gatunkiem twórczości ludowej, gdzie występuje temat abstrakcyjnie pojmowanej śmierci, są przysłowia. Na ich podstawie sądząc można przyjąć, że stosunek do niej jest względnie prosty: każdy musi umrzeć, gdy przyjdzie na to pora, i nie pomogą wtedy żadne lekarstwa (choć doktor z nieba, taki umieraci treba; ne po-mohut leki, jak pryde na wieki)Zanim jednak ów czas nie nadszedł, człowiek nie umrze, pomimo grożących mu niebezpieczeństw (nie umieraje toj chto chud, ale toj komu sud; bież pary nie pamresz1").
u P- W. Szejn: Mareptuut* dM tagwnujt 6*ra u jmmjw pycatoto *a* ttAtnun C.cp*po-xnadHOif> icpan. Sankt-Pieticrburg 18*3, 414-41*.
« Tłom.: Choćby lekarz * nieba, ale umrzeć trzeba. Nie pomogą leki. gdy przyjdzie {odejść) na wieki. (Pierwsze przysłowie M. Fede-rowskl: Luii białoruski 1. IV. Warszawa 1W5. s. Jl>, drugie ze zbiorów własnych).
” Tłum.: Nie ten umiera, kto chudy, ale ten. komu sgdzooe. Przed czasem nie umrzesz (ibidem, s. Jtt, 319). 1
65
1
" Światopogląd Jednostki...
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Pawluczuk Socjologia7Pawluczuk Socjologia8Pawluczuk Socjologia6Pawluczuk Socjologia3Pawluczuk Socjologia6Pawluczuk Socjologia 1Pawluczuk Socjologia 6Pawluczuk Socjologia1Pawluczuk Socjologia7Pawluczuk Socjologia9Pawluczuk Socjologia5Pawluczuk Socjologia 8Pawluczuk Socjologia 4Pawluczuk Socjologia0Pawluczuk Socjologia 2Pawluczuk Socjologia4Pawluczuk Socjologia4Pawluczuk Socjologia1Pawluczuk Socjologia5Pawluczuk Socjologia2więcej podobnych podstron