PRAWO KONSTYTUCYJNE
dr hab. Dorota Lis-Staranowicz
WYKAAD I; 08.10.2013 & WYKAAD II; 14.10.2013
1. Pojęcie prawa konstytucyjnego:
a. Sensu largo oznacza całokształt norm prawnych, które regulują ustrój polityczny, społeczny i
gospodarczy państwa.
b. Sensu stricte oznacza normy zawarte w Konstytucji (prawo konstytucji).
2. Jest to także dyscyplina nauki prawa. Jest to pewna dziedzina w zakresie nauk prawnych.
3. Synonimy:
a. Prawo polityczne okres dwudziestolecia międzywojennego. Normy prawne są nasycone
politycznÄ….
b. Prawo państwowe lata 70. XX wieku. Obecnie: Niemcy, wchód Rosji.
4. Przedmiot prawa konstytucyjnego:
a. Struktura organizacyjna państwa (organy + kompetencje).
b. Ogólna charakterystyka państwa, którą określają zasady konstytucyjne.
c. Status jednostki w państwie.
d. yródła prawa.
e. Stosunki RP-UE.
5. Pojęcie Konstytucji akt normatywny, który reguluje ustrój polityczny, społeczny i gospodarczy państwa
uchwalany i zmieniany w szczególnej procedurze o najwyższej mocy prawnej.
a. constituere ustanawiać, urządzać.
b. Dawniej: kondycja fizyczna, stan psychiczny, reguła życia zakonnego.
6. Pierwsza konstytucja USA 1787 rok:
a. Obowiązuje do czasów dzisiejszych.
b. Uchwalono 27 poprawek.
c. 10 w 1791 roku wolności i obowiązki człowieka.
7. Konstytucje Polski:
a. 03.05.1791 rok Ustawa RzÄ…dowa.
b. 1807 rok oktrojowana (nadana) Napoleon.
c. 1815 rok Konstytucja Królestwo Polskie (do powstania listopadowego).
d. 20.02.1919 rok Uchwała Sejmu Ustawodawczego o powierzeniu Józefa Piłsudskiemu dalszego
sprawowania urzędu Naczelnika Państwa.
e. 17.03.1921 rok Konstytucja Marcowa.
f. 23.04.1935 rok Ustawa Konstytucyjna Konstytucja Kwietniowa.
g. 19.02.1947 rok Ustawa Konstytucyjna o ustroju i zakresie działania najwyższy organów RP.
h. 22.07.1952 rok Konstytucja PRL (słynne zakłady -> E.Wedel > dwudziestego drugiego lipca).
vð1989 rok Obrady OkrÄ…gÅ‚ego StoÅ‚u
i. 07.04.1989 rok nowelizacja:
vðPierwsze wolne wybory kontraktowe.
vðWasz prezydent, nasz premier.
vðPrzywrócenie Senatu.
j. 29.12.1989 rok nowelizacja rewizja ustroju politycznego, gospodarczego i społecznego:
vðZmiana nazwy paÅ„stwa IIIRP.
vðSuwerenność narodu.
vðZasada demokratycznego paÅ„stwa prawnego.
vðPluralizm polityczny i zwiÄ…zkowy.
k. 08.03.1990 rok nowelizacja dotyczÄ…ca samorzÄ…du terytorialnego.
vðZasada decentralizacji wÅ‚adzy paÅ„stwowej.
l. 27.09.1990 rok nowelizacja dotyczÄ…ca wyboru Prezydenta RP.
m. 17.10. 1992 rok Ustawa o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą
oraz o samorzÄ…dzie terytorialnym.
vðUchyliÅ‚a KonstytucjÄ™ PRL, pozostawiajÄ…c w mocy niektóre jej postanowienia. Np.: rozdziaÅ‚
I (ogólna charakterystyka państwa), rozdział II (prawa i wolności).
n. 02.04.1997 rok Konstytucja RP
vðDwie nowelizacje:
·ð Europejski nakaz aresztowania.
·ð Cenzus niekaralnoÅ›ci.
8. Klasyfikacja konstytucji:
a. SZTYWNA/ELASTYCZNA:
vðSztywna taka, którÄ… ciężko jest zmienić, bowiem przepisy wymagajÄ… np.: kwalifikowanej
większości głosów, jednomyślności, zatwierdzenia w drodze referendum, okres
wyczekiwania. Są przepisy, które nie podlegają zmianie (Niemcy, Hiszpania).
vðElastyczna zmiany dokonuje siÄ™ w zwykÅ‚ej procedurze ustawodawczej.
b. PEANA/NIEPEANA:
vðPeÅ‚na: reguluje sferÄ™ politycznÄ…, gospodarczÄ… i spoÅ‚ecznÄ….
vðNiepeÅ‚na: tzw. MaÅ‚a Konstytucja. Ograniczony zakres normowania.
c. PISANA/RZECZYWISTA:
vðPisana: przybiera postać aktu normatywnego.
vðRzeczywista: tzw. materialna. Np.: Wielka Brytania; Izrael.
9. Konstytucja i jej znaczenie:
a. Treść: reguluje ustrój państwa, dokonuje ogólnej charakterystyki, zródła prawa, system organów,
stany nadzwyczajne, tryb jej zmiany.
b. Systematyka:
vðArtykuÅ‚owana: rozdziaÅ‚, podrozdziaÅ‚, artykuÅ‚, ustÄ™p, punkt.
vðNieartykuÅ‚owana: preambuÅ‚a.
10. Normy:
a. Zasady konstytucyjne: o szczególnym znaczeniu, norma doniosła prawnie.
vðNorma optymalizacyjna: dąży do maksymalnej realizacji ze wzglÄ™du na prawne bÄ…dz
faktyczne uwarunkowania.
vðZasada demokratycznego paÅ„stwa prawnego.
vðZasada suwerennoÅ›ci narodu.
vðZasada poszanowania godnoÅ›ci czÅ‚owieka.
vðZasada trójpodziaÅ‚u wÅ‚adzy.
vðZasada sÄ…dowej kontroli prawa.
b. Normy kompetencyjne.
c. Normy organizacyjne.
d. Normy proceduralne.
e. Normy materialne.
f. Normy programowe: określają cele działań państwa, lecz nie określa metod ich realizacji.
11. Uchwała:
a. Referendum.
b. Konstytuanta.
c. Parlament.
d. Nadana (oktrojowana).
12. Moc Konstytucji:
a. Najwyższa moc w systemie zródeł prawa.
b. Nadrzędność Konstytucji.
c. Ustawa jest aktem wykonawczym.
d. Obowiązek urzeczywistnienia spoczywa w rękach władzy ustawodawczej.
13. Zaniechanie ustawodawcze stan faktyczny i prawny. Polega na tym, iż brak jest przepisów wykonawczych
do Konstytucji w danej materii. Trybunał Konstytucyjny nie posiada kognicji w sprawie zaniechania
ustawodawczego.
14. Niezgodność z Konstytucją:
a. Stanowi podstawę do sądowej kontroli konstytucyjności prawa.
b. Obowiązuje domniemanie zgodności prawa z Konstytucją.
c. Zgodność przybiera dwie formy:
vðMaterialna co do treÅ›ci.
vðFormalna co do procedury.
15. Gwarancje nadrzędności Konstytucji:
a. Pośrednie obowiązek stania na straży Konstytucji.
b. Bezpośrednie przybierają postać tzw. kontroli parlamentarnej i pozaparlamentarnej.
16. Kontrola parlamentarna polega na badaniu zgodności ustaw z Konstytucją przez parlament bądz
wyspecjalizowany organ parlamenty.
Odbywa siÄ™ w trakcie procedury ustawodawczej.
Wady
·ð Niewystarczalność.
·ð Charakter prewencyjny.
·ð Odnosi siÄ™ tylko do ustawy.
17. Kontrola pozaparlamentarna sprawowana przez organ sÄ…dowy.
a. Scentralizowana model europejski / model kelsenowski.
b. Zdecentralizowana model amerykański.
18. Model europejski:
a. Hans Kelsen teoretyk prawa.
b. Stopniowalność prawa.
c. Ojciec Trybunałów Konstytucyjnych.
d. Lata 20. XX wieku.
e. Austria, Czechosłowacja.
f. Brak upowszechnienia w okresie XX-lecia międzywojennego.
g. Rozkwit po II wojnie światowej:
vð1947 rok WÅ‚ochy
vð1949 rok Niemcy
vð1958 rok Francja
vðLata 90. blok wschodni
h. Polska:
vð1982 rok nowela
vð1986 rok dziaÅ‚alność
i. SÄ…dowy model scentralizowany.
j. Kontrola jest podstawową kompetencją Trybunału Konstytucyjnego, ale nie jedyną:
vðOrzeka w sprawie odpowiedzialnoÅ›ci konstytucyjnej gÅ‚owy paÅ„stwa,
vðZgodność celów i dziaÅ‚aÅ„ partii politycznych,
vðStwierdza ważność wyborów.
k. Kontrola:
vðAbstrakcyjna Rzecznik Praw Obywatelskich prewencyjna.
vðKonkretna w toku danej sprawy nastÄ™pcza.
l. Skutki uniwersalne = uchylenie aktu normatywnego.
m. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji:
vðSamodzielne TrybunaÅ‚ Konstytucyjny
19. Model amerykański:
a. Judicial review
b. Polega na kompetencji każdego sądu do oceny konstytucyjności prawa i odmawia zastosowania
niekonstytucyjności aktu normatywnego.
c. Sądy w USA mogą również badać zgodność aktów stosowania prawa z Konstytucją.
d. Cechy:
vðZdekoncentrowany (rozproszony).
vðCharakter uniwersalny.
vðCharakter wzglÄ™dny (niekonstytucyjność nie oznacza uchylenia).
vðCharakter konkretny (sprawa na wniosek).
vðNiekonstytucyjność podstawa orzeczenia sÄ…dowego.
vðWyroki SÄ…du Najwyższego sÄ… wiążące dla sÄ…dów niższej instancji, a także innych organów
konstytucyjnych.
vðPrecedens SN, który stwierdzeniem niekonstytucyjnoÅ›ci ustawy/aktu wiąże pozostaÅ‚e
organy.
vðNie ma żadnego przepisu, który przyznaje sÄ…dom kompetencjÄ™ do kontroli prawa.
e. Konstytucja ma normy prawne o różnym stopniu szczegółowości.
f. Decyzje i reguły:
vðStosowane przez różne podmioty.
vðAdresowane do różnych podmiotów.
WYKAAD III; 22.10.2013 & WYKAAD IV; 05.11.2013
1. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji:
a. Jest wypadkową dwóch czynników:
·ð Jaki organ/podmiot jÄ… stosuje,
·ð Jaka norma konstytucyjna jest stosowana.
b. Trzy postacie stosowania Konstytucji:
·ð WyÅ‚Ä…czna podstawa rozstrzygniÄ™cia w okreÅ›lonej sprawie (np.: TrybunaÅ‚ Konstytucyjny
stwierdza niezgodność ustawy XXX z artykułem 32 Konstytucji) zasada równości,
·ð Współstosowanie i normatywna podstawa rozstrzygania w okreÅ›lonej sprawie stanowi
przepis Konstytucji + przepis innego aktu normatywnego (np.: Marszałek stwierdza
wygaśnięcie mandatu posła na podstawie Kodeksu Wyborczego w związku z artykułem
103 Konstytucji),
·ð WykÅ‚adnia prokonstytucyjna wykÅ‚adnia przepisów prawa powszechnie obowiÄ…zujÄ…cego
uwzględnia normy Konstytucji musi pozostawać w zgodzie z Konstytucją.
2. Zasady konstytucyjne / zasady ustroju RP:
a. Zasada norma prawna o szczególnym znaczeniu, która kształtuje charakter państwa.
3. Ewolucja ustroju politycznego w Polsce w okresie transformacji ustrojowe:
a. Konstytucja PRL 22.07.1952:
·ð Suweren lud pracujÄ…cy miast i wsi,
·ð Jednolitość wÅ‚adzy paÅ„stw,
·ð Supremacja Sejmu PRL,
·ð Jednoizbowy parlament,
·ð Sojusz robotniczo-chÅ‚opski,
·ð Przewodnia rola partii komunistycznej,
·ð Planowa gospodarka paÅ„stwowa,
·ð Gwarantowane szerokie prawa socjalne,
·ð Szeroki katalog praw i wolnoÅ›ci charakter fasadowy,
·ð Brak charakteru normatywnego Konstytucji obowiÄ…zuje w takim zakresie, jaki nadaÅ‚
ustawodawca.
b. Obrady Okrągłego Stołu 1989
c. Nowela Kwietniowa 07.04.1989:
·ð Nowelizacja o charakterze symbolicznym,
·ð PowoÅ‚uje dwuizbowy parlament,
·ð Przywraca Senat (likwidacja w 1946),
·ð Przywraca urzÄ…d Prezydenta PRL,
·ð Likwidacja Rady PaÅ„stwa,
·ð Prezydent przejÄ…Å‚ funkcje w Radzie PaÅ„stwa z wyjÄ…tkiem kompetencji do dokonywania
powszechnej wykładni ustaw,
·ð OtrzymaÅ‚ zwierzchnictwo nad wojskiem, milicjÄ… siÅ‚y zbrojne,
·ð Zgromadzenie Narodowe wybór Prezydenta,
·ð Prezydent mógÅ‚ rozwiÄ…zać Sejm i Senat w sytuacji uchwalenia ustawy uniemożliwiajÄ…cej
wykonywanie jego kompetencji,
·ð Przywrócenie Rzecznika Praw Obywatelskich.
d. Rewizja Konstytucji 29.12.1989
·ð Dotyka ustroju politycznego, spoÅ‚ecznego i gospodarczego,
·ð Nowela grudniowa otworzyÅ‚a proces reformacji,
·ð Polska staÅ‚a siÄ™ demokratycznym paÅ„stwem prawnym urzeczywistniajÄ…cym zasady
sprawiedliwości społecznej,
·ð Suweren naród,
·ð Zasada praworzÄ…dnoÅ›ci,
·ð Organy wÅ‚adzy dziaÅ‚ajÄ… na podstawie i w granicach prawa,
·ð Zmiana nazwy kraju Rzeczpospolita Polska,
·ð Pluralizm polityczny i zwiÄ…zkowy,
·ð WÅ‚asność i prawo dziedziczenia,
·ð Utworzono zrÄ™by pod zasadÄ™ decentralizacji wÅ‚adzy publicznej,
·ð PowoÅ‚ano do życia KrajowÄ… RadÄ™ SÄ…downictwa jako organ stojÄ…cy na straży niezawisÅ‚oÅ›ci
sędziowskiej i niezależności sądów.
e. Ustawa o samorzÄ…dzie gminnym 08.03.1990
·ð SamorzÄ…d terytorialny i wÅ‚adza rzÄ…dowa w terenie,
·ð PowoÅ‚ano gminÄ™ jako podstawowÄ… jednostkÄ™ samorzÄ…du terytorialnego,
·ð Rada Gminy organ wybierany przez mieszkaÅ„ców gminy organ stanowiÄ…cy,
·ð Wójt (dawniej zarzÄ…d) organ wykonawczy,
·ð Gmina uzyskaÅ‚a osobowość prawnÄ…, samodzielność,
·ð DysponowaÅ‚a wÅ‚asnoÅ›ciÄ… innymi prawami majÄ…tkowymi,
·ð KorzystaÅ‚a z pomocy finansowej z budżetu paÅ„stwa w postaci dotacji i subwencji,
·ð WykonywaÅ‚a zadania wÅ‚asne i zlecane,
·ð Przedstawicielem Rady Ministrów w terenie jest wojewoda.
f. 27.09.1990:
·ð Dotyczy wyborów prezydenta przez Naród (bezpoÅ›rednie wybory prezydenckie).
g. Mała Konstytucja 23.10.1992:
·ð Ustawa konstytucyjna o wzajemnych stosunkach miÄ™dzy wÅ‚adzÄ… ustawodawczÄ… i
wykonawczÄ… oraz o samorzÄ…dzie terytorialnym,
·ð UchyliÅ‚a KonstytucjÄ™ PRL, pozostawiajÄ…c w mocy niektóre jej postanowienia.
·ð TrójpodziaÅ‚ wÅ‚adzy,
·ð Wolny mandat parlamentarny,
·ð Instytucje niepoÅ‚Ä…czalnoÅ›ci stanowisk,
·ð Wotum nieufnoÅ›ci.
4. Konstytucja 02.04.1997:
a. Zasada suwerenności narodu:
·ð Okres oÅ›wiecenia pojawienie siÄ™ negacji monarchii absolutnej,
·ð Do narodu należy najwyższa wÅ‚adza w paÅ„stwie,
·ð Klasyczna koncepcja suwerennoÅ›ci (Jean-Jacques Rousseau):
o WÅ‚adza jest niepodzielna, niezbywalna, nieprzenoszona,
o Naród wyraża wolę powszechną,
o Nie ma tu miejsca na przedstawicielstwo polityczne.
·ð Rousseau zweryfikowaÅ‚ swojÄ… teoriÄ™ i wprowadziÅ‚ reżim przedstawicielski pod
następującymi warunkami:
o Mandat imperatywny,
o Odwoływalność.
·ð Wszystkie decyzje muszÄ… być zatwierdzone w drodze referendum,
·ð Naród jako byt nie może dziaÅ‚ać bezpoÅ›rednio; uprawiać politykÄ™ dnia codziennego;
jednak istnieją pewne formy, za pomocą których Naród wyraża swoją wolę:
o Referendum,
o Inicjatywa ustawodawcza,
o Wybory.
b. Zasada reprezentacji politycznej:
·ð Polega ona na przedstawicielstwie. Naród w drodze wyborów wyÅ‚ania swoich
przedstawicieli na z góry określony okres,
·ð Przedstawiciele dziaÅ‚ajÄ… w imieniu Narodu i na jego rzecz,
·ð Oparty jest na twierdzeniu fikcji prawnej reprezentacji decyzje przedstawicieli
zarachowywane są na poczet woli Narodu. Przyjmuje się więc, że tak chciał suweren,
·ð Obywatele nie majÄ… prawnych Å›rodków do uchylenia siÄ™ od skutków uchwaÅ‚odawczych,
·ð Nie mogÄ… też kontrolować ani odwoÅ‚ać swoich przedstawicieli. JedynÄ… drogÄ… sÄ… wybory
parlamentarne,
·ð TrybunaÅ‚ Konstytucyjny jest organem oceniajÄ…cym zgodność prawa z KonstytucjÄ…, ale TK
nie weryfikuje racjonalności, skuteczności, celowości czy gospodarności prawa,
·ð Naród jest rozumiany jako wszyscy obywatele,
c. Zasada demokratycznego państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej:
·ð Nie można tu podać klasycznej definicji definiowanie przez zespół cech:
o Praworządność,
o Podział władzy,
o Suwerenność Narodu,
o Niezawisłość sędziów i niezależność sądów,
o SamorzÄ…d terytorialny,
o Prawa i wolności (w tym socjalne),
o Okresowo przeprowadzane wolne wybory.
·ð Zasada ta może być rozpatrywana w dwóch znaczeniach:
o Formalnym przejawia się w zasadzie praworządności tzn. organy władzy
publicznej muszą działać na podstawie prawa i zgodnie z prawem. Obywatele
natomiast mogą czynić wszystko, co nie jest im zabronione.
o Materialnym odnosi się do treści stanowionego prawa (moralność).
Stanowione prawo powinno odzwierciedlać wartości wynikające z prawa
naturalnego lub wartości powszechnie akceptowane przez wspólnotę
narodowÄ….
·ð Na straży demokratycznego paÅ„stwa prawnego stojÄ…:
o Prokuratura,
o Sądy (szczególnie administracyjne),
o Najwyższa Izba Kontroli,
o Rzecznik Praw Obywatelskich.
·ð Jednostce przysÅ‚uguje roszczenie w zwiÄ…zku z powstaÅ‚Ä… szkodÄ… wskutek dziaÅ‚alnoÅ›ci
organów publicznych niezgodnej z prawem (odpowiedzialność odszkodowawcza
państwa).
·ð Nad treÅ›ciÄ… stanowionego prawa i jego zgodnoÅ›ciÄ… z KonstytucjÄ… czuwa TrybunaÅ‚
Konstytucyjny.
·ð Zasada demokratycznego paÅ„stwa prawnego jest podstawowÄ… zasadÄ… do
wyinterpretowania szeregu innych ważnych zasad ustrojowych:
o Do 1997 roku: prawo do sądu, prawo do prywatności, prawo do życia.
o Odnoszących się do jakości stanowionego prawa:
Øð Zasada przyzwoitej legislacji,
Øð Zasada ochrony praw nabytych,
Øð Zasada zaufania obywatela do paÅ„stwa i stanowionego przez nie
prawa,
Øð Zasada okreÅ›lonoÅ›ci przepisów prawa.
d. Zasada przyzwoitej legislacji:
·ð Polega na zachowaniu przepisów proceduralnych w procesie stanowienia prawa.
·ð Prawo nie może dziaÅ‚ać wstecz, chyba że dziaÅ‚a na korzyść jednostki.
·ð Zmiany regulacji prawnych nie mogÄ… obywatela zaskakiwać stÄ…d vacatio legis.
·ð Ważnym elementem jest poprawność jÄ™zykowa i gramatyczna tekstu prawnego.
e. Zasada ochrony praw nabytych:
·ð Wiąże siÄ™ z pewnoÅ›ciÄ… prawa i bezpieczeÅ„stwem prawnych jednostki.
·ð Jednostka, która nabyÅ‚a prawa w sposób sprawiedliwi, zgodny z prawem, sÅ‚uszny
powinna z tych praw korzystać bez obawy ich utraty.
·ð Nie ma charakteru bezwzglÄ™dnego. Można pozbawić prawa, jeÅ›li utraciÅ‚o ono
uzasadnienie aksjologiczne w nowym systemie politycznym (renty SB) bądz jeżeli wymaga
tego np.: zasada równowagi budżetowej.
f. Zasada zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa:
·ð Wyraża siÄ™ w postaci szacunku paÅ„stwa wobec jednostki, dziÄ™ki tej zasadzie obywatel
otrzymuje (choćby namiastkę) bezpieczeństwa prawnego.
·ð Pozwala obywatelowi na ksztaÅ‚towanie swojej przyszÅ‚oÅ›ci i przewidywanie konsekwencji
prawnych swoich decyzji.
·ð Prawo nie może nikogo zaskakiwać. Powinno być tak stanowione, by obywatel mógÅ‚
dokonać korekty swych decyzji życiowych.
g. Zasada podziału władzy:
·ð John Locke Dwa traktaty o rzÄ…dzie .
·ð Charles Monteskiusz O duchu praw .
·ð Zmierzali do racjonalizacji monarchii i wÅ‚adzy monarchy:
o WÅ‚adza ustawodawcza,
o WÅ‚adza wykonawcza,
o WÅ‚adza sÄ…downicza.
·ð Model ten ulegÅ‚ dezintegracji wskutek procesów integracyjnych; obecnoÅ›ci w UE.
·ð Istota tej zasady polega na:
o Wyodrębnieniu trzech funkcji państwa, gdzie każda z tych funkcji przypisana jest
odpowiednim, wyodrębnionym organom:
Øð Stanowienie prawa (Sejm i Senat),
Øð Wykonywania prawa (Prezydent, RzÄ…d),
Øð Rozstrzyganie sporów (sÄ…dy i TrybunaÅ‚y).
·ð ReguÅ‚a niepoÅ‚Ä…czalnoÅ›ci nie można Å‚Ä…czyć w jednym rÄ™ku funkcji w/w.
o Wyjątek: prawo łączenia mandatu parlamentarnego z funkcją członka Rady
Ministrów.
·ð Nie polega na separacji, ale na współpracy oraz wzajemnej kontroli i równoważeniu siÄ™
władzy:
o Kompetencja władzy wykonawczej o charakterze prawodawczym (prawo weta,
promulgacja ustawy).
o Sejm sprawuje kontrolę nad Radą Ministrów.
h. Zasada parlamentarno-gabinetowej formy rządów:
·ð Odnosi siÄ™ do wzajemnych relacji pomiÄ™dzy parlamentem, rzÄ…dem a prezydentem.
·ð RzÄ…d ma pochodzenie parlamentarne .
·ð RzÄ…d cieszy siÄ™ votum zaufania i podlega kontroli parlamentarnej.
·ð RzÄ…d ponosi odpowiedzialność przed Sejmem:
o IndywidualnÄ…,
o GrupowÄ….
·ð Prezydent jest wybierany przez parlament. Nie ponosi przed nim odpowiedzialnoÅ›ci. Nie
ponosi odpowiedzialności politycznej. Ponosi odpowiedzialność konstytucyjną.
·ð Akty urzÄ™dowe prezydenta podlegajÄ… kontrasygnacie premiera.
·ð Polski model zbliżony jest do modelu kanclerskiego, gdyż Premier ma silnÄ… pozycjÄ™ w
rządzie i można go odwołać tylko w trybie konstruktywnego votum nieufności.
i. Zasada dwuizbowości parlamentu:
·ð Wybory powszechne, bezpoÅ›rednie, tajne.
·ð Dwa modele dwuizbowoÅ›ci:
o Równoprawny obie izby mają takie same uprawnienia w zakresie stanowienia
prawa, kontroli rzÄ…du.
o Nierównoprawny Sejm uchwala ustawę i uchwalona przez Sejm ustawa przez
Marszalka przekazywana jest do Sejmu.
·ð Senat nie wykonuje funkcji kontroli parlamentarnej, pozbawiony jest instrumentów
kontroli rzÄ…du.
·ð Senat peÅ‚ni funkcjÄ™ izby refleksji i namysÅ‚u.
j. Zasada pluralizmu politycznego:
·ð Szerokie znaczenie oznacza wolność tworzenia organizacji spoÅ‚ecznych przez obywateli.
·ð WÄ…skie znaczenie ograniczony do wolnoÅ›ci tworzenia i zrzeszania siÄ™ w zwiÄ…zki
zawodowe.
·ð W kontekÅ›cie pluralizmu partyjnego odgrywajÄ… one bardzo ważnÄ… rolÄ™:
o PolaryzujÄ… poglÄ…dy polityczne,
o Pełnią rolę przekaznikową,
o Kreują władze wykonawcze,
o Kształtują politykę państwa.
·ð Partie polityczne zrzeszajÄ… na zasadzie dobrowolnoÅ›ci i równoÅ›ci obywateli w celu
wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie się polityki państwa.
·ð Finansowanie partii politycznych jest jawne.
·ð Zgodnie z ustawÄ… o partiach politycznych jest ona dobrowolnÄ… organizacjÄ…, wystÄ™puje
pod swoją nazwą, która ją odróżnia (zastrzeżona). Zrzesza ludzi o określonych poglądach
na zasadzie równości.
·ð Celem partii jest zdobycie i sprawowanie wÅ‚adzy, ksztaÅ‚towanie polityki paÅ„stwa.
·ð W Polsce obowiÄ…zuje model partii demokratycznych. Partie polityczne i inne organizacje
nie mogą odwoływać się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk
faszyzmu, komunizmu i nazizmu. Nie mogą istnieć partie, których programy zakładają
nienawiść rasową, narodowościową i stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub
wpływu na politykę państwa.
·ð Jawność struktur partyjnych.
·ð Swoboda zrzeszania siÄ™ w partie polityczne (obywatele majÄ…cy 18 lat).
·ð Apartyjność zakaz przynależnoÅ›ci do partii politycznej (sÅ‚użby mundurowe, sÄ™dziowie,
prokuratorzy).
·ð Apolityczność zakaz manifestowania poglÄ…dów politycznych (urzÄ™dnicy).
·ð Zabrania siÄ™ tworzenia partii politycznych w zakÅ‚adach pracy i siÅ‚ach zbrojnych.
·ð Jak utworzyć partiÄ™?
o Grupa 3 osób,
o Poparcie 1000 obywateli,
o Statut partii (organy, program, sposób wyłaniania organów, nazwa),
o Organem rejestrującym partię jest Sąd Okręgowy w Warszawie wydaje
postanowienie o wpisie partii do ewidencji uzyskuje osobowość prawną
uprawnia to partie do korzystania z praw, jakie gwarantuje jej ustawa o
partiach politycznych ,
o SÄ…d sprawuje kontrolÄ™ nad demokratycznym charakterem partii politycznych:
Øð WTPLIWOŚĆ może wystÄ…pić do TK z wnioskiem o zbadanie, czy cele
partii sÄ… zgodne z KonstytucjÄ….
Øð ORZECZENIE powoduje, że sÄ…d odmawia wpisu partii do ewidencji.
o TK pełni kontrolę następczą obejmuje cele i działania i ich zgodność z
Konstytucją. Orzeczenie TK o niekonstytucyjności powoduje delegalizację partii.
Sąd Okręgowy ma obowiązek wykreślenia partii z ewidencji.
·ð Istota pluralizmu sprowadza siÄ™ do wieloÅ›ci partii i równoÅ›ci wobec prawa, swobody
zrzeszania się, jawności struktur i finansowania, demokratycznego charakteru.
k. Zasada decentralizacji władzy publicznej:
·ð Sprowadza siÄ™ do samorzÄ…du terytorialnego bÄ…dz zawodowego (tworzy siÄ™ w celu
reprezentowania osób wykonujących zawody zaufania publicznego cel to sprawowanie
pieczy nad prawidłowością wykonywania zawodu),
·ð W drodze ustawy można tworzyć inne rodzaje samorzÄ…du,
·ð Idea sprowadza siÄ™ do przekazywania wÅ‚adzy z wÅ‚adzy centralnej obywatelom,
·ð SamorzÄ…d terytorialny w Polsce jest trójszczeblowy:
o Gmina,
o Powiat,
o Województwo.
·ð Wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone prze KonstytucjÄ™ i ustawy dla innych
organów,
·ð Jednostka samorzÄ…du terytorialnego wykonuje tzw. zadania wÅ‚asne i zadania zlecone,
·ð Zapewnia siÄ™ im udziaÅ‚ w dochodach publicznych odpowiednio do przypadajÄ…cych im
zadań,
·ð Dochodami sÄ…: dochody wÅ‚asne, dotacje, subwencje,
·ð Czynne prawo wyborcze posiadajÄ… mieszkaÅ„cy (obywatele RP i obywatele UE).
l. Zasada pomocniczości (= subsydiarności):
·ð GłównÄ… funkcjÄ… wÅ‚adzy jest zaspakajanie potrzeb spoÅ‚ecznoÅ›ci lub osób, samodzielnie
kształtujących swój los i za niego odpowiedzialnych, ale niezdolnych do pełnego rozwoju,
·ð Relacja paÅ„stwo-jednostka-spoÅ‚eczeÅ„stwo i najogólniej wyraża siÄ™ w formule tyle
wolności, ile można; tyle uspołecznienia ile konieczne ,
·ð PoszukujÄ…c tej zasady w RP trzeba wskazać: preambuÅ‚Ä™, art. 1, art. 12, art. 16, art. 17, art.
25, art. 118,
·ð FormuÅ‚a ponadnarodowa UE, NATO.
WYKAAD V; 19.11.2013
Prawa i wolności obywatela i człowieka:
1. Punktem wyjścia do analizy statusu jednostki w państwie jest art. 30 Konstytucji, który statuuje zasadę
godności człowieka.
a. Ta godność człowieka w ujęciu konstytucyjnym ma konotacje prawno-naturalne i wywodzi się z
tradycji judeochrześcijańskiej człowiek stworzony na wzór i podobieństwo Boga.
b. Godność człowieka jest przyrodzona i niezbywalna jest niezależna od władzy, postawy moralnej
człowieka.
c. Jest ona zródłem praw i wolności.
d. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.
e. Jest ona niestopniowalna.
f. Jest traktowana w orzecznictwie TK jako prawo podmiotowe.
2. Art. 30 nie pozwala na reifikację człowieka (przedmiot obrotu gospodarczego).
3. Zasada równości wobec prawa art. 32 wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do
równego traktowania przez władzę publiczną.
4. W orzecznictwie TK została zdefiniowana: podmioty odznaczające się cecha relatywną (istotną) powinny
być tak samo traktowane przez prawo .
WYKAAD VI; 25.11.2013
1. Zasada równości nie ma charakteru absolutnego. Ustawodawca tzw. podmioty podobne, które odznaczają
się cechą relewantną w takim samym stopniu może traktować odmiennie.
Ważne, aby zróżnicowanie tych podmiotów było:
a. Proporcjonalne,
b. Racjonalne,
c. Muszą znajdować uzasadnienie w wartościach konstytucyjnych.
Kazus 1: rodziny zastępcze spokrewnione i niespokrewnione.
Kazus 2: stypendia dla dwukierunkowych.
2. Zasada proporcjonalności (art. 31 ust. 3):
Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w
ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub
porządku publicznego, bądz dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw
innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.
yródłem ograniczeń musi być ustawa. Ingeruje w sferę wolności konstytucyjnych lub praw. Ta ingerencja
nie może naruszać istoty prawa bądz wolności konstytucyjnej.
Ta ingerencja musi być proporcjonalna:
a. Regulacja ustawowa, ingerująca w prawa i wolności konstytucyjne musi być konieczna, z punktu
widzenia założeń regulacji (ratio legis).
b. Regulacja musi być przydatna z punktu widzenia celu.
c. Proporcjonalność sensu stricte wyrażamy interes prywatny (prawa i wolności) z interesem
publicznym.
Reasumując: Regulacja może ingerować w konstytucyjne prawa i wolności pod warunkiem, że zostaną
spełnione w/w przesłanki.
Kazus 1: niepełnosprawność jako podstawa wygaśnięcia mandatu.
3. Konstytucja wyróżnia prawa i wolności:
a. Osobiste odnoszą się do sfery wolności człowieka. W związku z tym Konstytucja gwarantuje:
wolność, nietykalność, prawo do sądu (ochrona innych praw i wolności).
b. Polityczne związane z obywatelstwem. Wyróżnia się tu w szczególności: wolność słowa
stanowi ona podstawę społeczeństwa obywatelskiego. Za pomocą słowa oceniamy i krytykujemy
władzę.
c. Socjalne nie powinno ich być w Konstytucji.
Art. 67 gwarantuje prawo do zabezpieczenia socjalnego w razie niezdolności do pracy lub
inwalidztwa w przypadku choroby oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.
Art. 68 gwarantuje prawo do opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.
GWARANCJE OCHRONY PRAW I WOLNOÅšCI OBYWATELI:
4. Prawo do sÄ…du.
5. Rzecznik Praw Obywatelskich:
Stoi na straży praw i wolności określonych w Konstytucji i innych aktach normatywnych. Z wnioskiem do
RPO może wystąpić każdy. RPO nie dysponuje żadnymi uprawnieniami władczymi:
a. Nie może zmienić wyroku bądz decyzji,
b. Może prosić, kontrolować, wnioskować.
6. Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa:
Każdy ma prawo do wynagrodzenia szkody, jaka powstała przez niezgodne z prawem działanie władzy
publicznej (art. 77 Konstytucji).
7. Skarga konstytucyjna:
Może ją wnieść każdy, czyje konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone. Wnosi się ją do TK w
sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub
organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach
określonych w Konstytucji.
Wąski model skargi konstytucyjnej obejmuje ona tylko zarzut niezgodności z Konstytucją ustawy lub
innego aktu normatywnego. Swoim zakresem nie obejmuje ona zarzutu niezgodności z Konstytucją działań
władzy publicznej.
WYKAAD VII; 03.12.2013
KONSTYTUCYJNY SYSTEM yRÓDEA PRAWA
1. Systemy obowiązujące człowieka:
a. Religia,
b. Moralność,
c. Tradycja,
d. Prawo stanowione.
2. Dotyczy tylko prawotwórczej działalności państwa; prawo pozytywne; dotyczy także prawa
międzynarodowego i prawa europejskiego.
3. Cechy:
a. Dualizm:
·ð System prawa powszechnie obowiÄ…zujÄ…cego,
·ð System prawa wewnÄ™trznie obowiÄ…zujÄ…cego.
b. Hierarchiczność (= stopniowalność) nie jest w 100% realizowana.
c. Multicentryczność wiele centrów decyzyjnych, które stanowią prawo (niekoniecznie organy
krajowe).
d. Jawność (warunkiem jest ogłoszenie).
e. Nadrzędność Konstytucji.
f. Bezpośredniość stosowania Konstytucji.
4. Prawo powszechnie obowiÄ…zujÄ…ce:
a. Konstytucja,
b. Ustawy,
c. Ratyfikowane umowy międzynarodowe,
d. RozporzÄ…dzenia z mocÄ… ustawy,
e. Prawo europejskie,
f. Prawo miejscowe.
5. Tylko ono może być podstawą rozstrzygania w indywidualnej sprawie, np.: decyzja administracyjna, wyrok
sądowy. Jest skutecznego wobec wszystkich i wiąże wszystkie podmioty.
USTAWA
1. Akt normatywny, zwierający normy generalne i abstrakcyjne (= nieograniczona liczba podmiotów).
2. Jest uchwalana w szczególnej procedurze przez parlament i zmieniona przez parlament.
3. Publikowana w Dzienniku Ustaw.
4. W Polsce obowiÄ…zuje jednorodna koncepcja ustawy tzn. wszystkie ustawy majÄ… takÄ… samÄ… moc Ä…ð sÄ… sobie
równe.
5. Nie ma w Polsce ustawy organicznej:
a. Mają moc wyższą niż zwykła ustawa i niższą niż Konstytucja. Uchwalana kwalifikowaną
większością głosów.
b. Szczególne znaczenie dla państwa:
·ð Budżet paÅ„stwa,
·ð Ustawy podatkowe,
·ð Ustawy wyborcze.
6. Wyróżnia się tryby podstawowe i tryby szczególne uchwalania ustaw:
a. TRYB PODSTAWOWY:
·ð ZwykÅ‚a wiÄ™kszość gÅ‚osów przy obecnoÅ›ci co najmniej poÅ‚owy ustawowej liczby posłów.
·ð Projekt ustawy może wnieść:
o Prezydent RP,
o Rada Ministrów,
o Senat,
o Posłowie (grupa 15 posłów; komisja sejmowa),
o 100 000 obywateli (obywatelska inicjatywa ustawodawcza).
·ð Do Sejmu w formie pisemnej.
·ð UchwalonÄ… w trzech czytaniach przez Sejm ustawÄ™ MarszaÅ‚ek Sejmu przesyÅ‚a do Senatu.
·ð Senat ma na rozpatrzenie ustawy 30 dni i w tym czasie może:
o Nie rozpatrzyć ustawy wówczas przyjmuje się aprobatę.
o Przyjąć całą ustawę.
o Wnieść poprawki do ustawy.
o Odrzucić ustawę w całości.
b. TRYB SZCZEGÓLNY:
·ð Tryb pilny.
·ð Tryb uchwalania ustawy budżetowej.
·ð Tryb uchwalania ustawy akcesyjnej.
·ð Tryb uchwalania kodeksów.
·ð Ustawa o zmianie Konstytucji.
7. Prezydent podpisuje i promulguje ustawÄ™.
ROZPORZDZENIA Z MOC USTAWY
1. Akt wykonawczy do ustawy, służy wykonaniu ustawy.
2. Wydawane przez:
a. Prezydenta RP,
b. Radę Ministrów,
c. Ministrów kierujących działem administracji rządowej,
d. KRRiT,
e. Przewodniczących określonych ustawowych komitetów, wchodzących w skład Rady Ministrów.
>>> zamknięty katalog.
3. Na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie Ä…ð formuÅ‚a minister& wyda ;
minister& może .
4. Elementy upoważnienia:
a. Podmiot uprawniony do wydania rozporzÄ…dzenia,
b. Przedmiot upoważnienia zakres spraw przekazanych do regulacji w drodze rozporządzenia,
c. Wytyczne co do treści wskazówki, którymi powinien kierować się prawodawca, ustanawiając
treść rozporządzenia. Ograniczają swobodę rozporządzeniodawcy, przekreślają dowolnośc
rozporzÄ…dzeniodawcy.
5. Zakaz subdelegacji organ, który otrzymał kompetencję nie może jej przenieść na inny organ.
a. Upoważnienie obligatoryjne wyda, określi, ustanowi.
b. Upoważnienie fakultatywne może.
6. Pomiędzy ustawą a rozporządzeniem musi istnieć tzw. związek funkcjonalno-materialny:
a. Nie ma rozporzÄ…dzenia bez ustawy.
b. Rozporządzenie nie może uzupełniać ustawy.
c. Rozporządzenie nie może wychodzić poza zakres ustawy.
d. Rozporządzenie uszczegóławia ustawę w kwestiach drugorzędnych, technicznych często
zmieniajÄ…cych siÄ™, proceduralnych.
e. W rozporządzeniu reguluje się formularze, wzory druków, wzory legitymacji, wskazniki.
f. Im bardziej regulacja dotyka sfery konstytucyjnych praw i wolności, tym mniej miejsca jest na
rozporzÄ…dzenie.
7. Wchodzi życie nie wcześniej niż ustawa.
8. Traci moc:
a. Gdy ustawa traci moc.
b. Gdy traci moc przepis upoważniony.
c. Gdy zmienia siÄ™ zakres spraw przekazanych do regulacji w drodze rozporzÄ…dzenia.
d. Gdy upływa czas, na jaki zostało wydane.
e. Rada Ministrów może uchylić na wniosek Premiera rozporządzenie wydane przez ministra.
f. Derogacja trybunalska.
g. Względne uchylenie sąd może odmówić zastosowania rozporządzenia niezgodnego z ustawą.
9. KAZUS:
Ustawa A traci moc wydana zostaje ustawa B.
Czy nadal obowiÄ…zuje rozporzÄ…dzenie wydane do ustawy A?
Tak, jeśli przepisy ustawy B przewidują obowiązywanie starych rozporządzeń do czasu wydania nowych.
10. RozporzÄ…dzenie publikowane jest w Dzienniku Ustaw.
11. Rozporządzenie w czasie stanów nadzwyczajnych. Stan nadzwyczajny może być wprowadzony w drodze
ustawy lub rozporządzenia. Nie służy ono wykonaniu ustawy. Organ zarządza stan wojenny w formie
rozporządzenia i nie wymaga ono szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie.
12. RozporzÄ…dzenie z mocÄ… ustawy:
a. Charakter szczególny, ponieważ wydawana jest przez organ władzy wykonawczej a ma moc
ustawy,
b. Wydaje Prezydent RP w stanie wojennym, jeżeli Sejm nie może zebrać się na posiedzenie na
wniosek Rady Ministrów,
c. Możliwe do wydania także poza granicami państwa,
d. Podlega zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu Sejmu,
e. Publikowane w Dzienniku Ustaw.
RATYFIKOWANA UMOWA MIDZYNARODOWA
1. Wyróżniamy:
a. Umowy ratyfikowane,
b. Umowy nieratyfikowane.
2. Umowa ratyfikowana:
a. Zatwierdza ją głowa państwa,
b. Zawierana przez Radę Ministrów,
c. Publikowana w Dzienniku Ustaw.
3. Wyróżniamy umowy z:
a. Małej ratyfikacji:
·ð Zawarcie umowy + ratyfikacja.
b. Dużej ratyfikacji:
·ð WymagajÄ… zgody wyrażonej w formie ustawy,
·ð Zawarcie umowy + ustawa + ratyfikacja,
·ð Do wypowiedzenia niezbÄ™dna jest ustawa,
·ð Dotyczy:
Øð Pokoju,
Øð Sojuszy,
Øð UkÅ‚adów politycznych,
Øð UkÅ‚adów wojskowych,
Øð WolnoÅ›ci, praw i obowiÄ…zków obywateli okreÅ›lonych w Konstytucji,
Øð Obciążenie budżetu paÅ„stwa,
Øð CzÅ‚onkowstwo w organizacji miÄ™dzynarodowej,
Øð Spraw uregulowanych w ustawie lub Konstytucja wymaga formy ustawy.
4. Umowa akcesyjna (=o przeniesieniu kompetencji):
a. Tryb ratyfikacji należy do wyłącznej kompetencji Sejmu,
b. Sejm uchwałą (bezwzględna większość głosów) wybiera procedurę ratyfikacji:
·ð Ustawa (kwalifikowana wiÄ™kszość gÅ‚osów 2/3; Sejm + Senat),
·ð Referendum (ważne, jeÅ›li wezmie w nim udziaÅ‚ wiÄ™cej niż 50% uprawnionych do
głosowania; Sejm albo Prezydent za zgodą Senatu).
c. Na podstawie której RP przekazuje organizacji międzynarodowej lub organowi
międzynarodowemu kompetencje organu władzy państwowej w niektórych sprawach.
5. Kolizja postanowień ustawy z ratyfikowaną umową międzynarodową:
a. Jeżeli ustawa jest niezgodna z postanowieniami umowy z dużej ratyfikacji:
Ä…ð pierwszeÅ„stwo ma umowa
b. Jeżeli ustawa jest niezgodna z postanowieniami umowy z małej ratyfikacji:
Ä…ð pierwszeÅ„stwo ma ustawa
c. Jeżeli umowa międzynarodowa jest niezgodna z Konstytucją:
Ä…ð pierwszeÅ„stwo ma Konstytucja
6. Umowa międzynarodowa z chwilą ogłoszenia stanowi część krajowego porządku prawnego i jest
bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
7. Umowa międzynarodowa: to porozumienie zawarte pomiędzy co najmniej dwoma podmiotami prawa
międzynarodowego.
PRAWO EUROPEJSKIE
1. Pierwotne tworzą je wszystkie traktaty założycielskie, reformujące, akcesyjne, umowy stowarzyszeniowe,
umowy międzynarodowe, które UE zawiera z innymi podmiotami prawa międzynarodowego.
2. Wtórne akty normatywne przyjmowane przez organy UE, rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, soft law,
zalecenie i opinie.
3. Publikowane jest w Dzienniku Urzędowym UE w językach urzędowych państw członkowskich.
4. RozporzÄ…dzenie europejskie w swojej konstrukcji przypomina naszÄ… ustawÄ™. Zawiera normy generalne i
abstrakcyjne. Jest adresowane do wszystkich organów władzy publicznej i podmiotów prawa znajdujących
się na terenie państw członkowskich UE. Stosowane bezpośrednio, co do zasady nie wymaga wydania
aktów implementujących.
5. Dyrektywa to akt normatywny adresowany do państw członkowskich, ustanawiający wspólne cele
legislacyjne np.: emisja spalin. Pozostawia swobodę wyboru instrumentów prawnych służących realizacji
zakładanego celu. Ma harmonizować (zbliżać) porządki prawne państw członkowskich. Nie chodzi o
identyczną regulację danego zagadnienia. Jeśli określa cel musi określić też termin.
Dyrektywa wywołuje skutek wobec podmiotów prawa znajdujących się na terenie państwa
członkowskiego, jeżeli:
·ð Nie transponowaÅ‚o (wykonaÅ‚o) dyrektywy,
·ð WykonaÅ‚o jÄ… wadliwie,
·ð Normy dyrektywy sÄ… na tyle precyzyjne, by mogÅ‚y stanowić podstawÄ™ rozstrzygniÄ™cia w indywidualnej
sprawie.
Publikowana w dzienniku urzędowym UE.
STOSUNEK PRAWA KRAJOWEGO DO PRAWA UE:
Zasadą UE jest pierwszeństwo prawa europejskiego przed prawem krajowym.
Żadne państwo członkowskie nie może powoływać się na prawo krajowe (w tym na konstytucję) jako przeszkód
w stosowaniu prawa europejskiego.
Z Konstytucji RP wynika, iż jest najwyższym prawem RP.
TK w wyrokach europejskich podtrzymuje najwyższą moc Konstytucji RP, zastrzegając jednocześnie, że będzie
orzekał o niekonstytucyjności prawa europejskiego (w szczególności wtórnego), jeśli nie będzie możliwe
usunięcie kolizji za pomocą proeuropejskiej wykładni Konstytucji.
TK będzie stał w obronie konstytucyjnych praw i wolności, jeżeli te zostaną naruszone przez akt normatywny
UE. Jest on organem stojącym na straży tożsamości Konstytucji, a zatem jeśli prawo UE tę tożsamość naruszy to
TK nie zawaha się derogować normy europejskiej.
TK jednak przed stwierdzeniem niekonstytucyjności będzie korzystać z pytań prejudycjalnych kierowanych do
TS UE w celu upewnienia siÄ™ i ustalenia znaczenia zakwestionowanego przepisu UE.
Instrumentem jest skarga konstytucyjna.
W trybie abstrakcyjnej kontroli nie można kwestionować wtórnego prawa europejskiego.
Prawo europejskie ma zawsze pierwszeństwo przed ustawą.
PRAWO MIEJSCOWE:
Prawo powszechnie obowiÄ…zujÄ…ce.
Wydawane na podstawie ustawy przez organy administracji rzÄ…dowej w terenie bÄ…dz organy samorzÄ…du
terytorialnego.
Nie każda uchwała jest prawem miejscowym (np.: nadanie nazwy szkoły).
Jest wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w ustawie nie mamy tu do czynienia z upoważnieniem
szczegółowym. Upoważnienie zawiera ogólną kompetencję prawodawczą do unormowania określonej materii
przez organ.
System prawa powszechnie obowiązującego jest zamknięty:
·ð Podmiotowo: Konstytucja w sposób enumeratywny okreÅ›la podmioty uprawnione do stanowienia
prawa powszechnie obowiÄ…zujÄ…cego.
·ð Przedmiotowo: Konstytucja w sposób enumeratywny wymienia formy prawotwórczej dziaÅ‚alnoÅ›ci
państwa.
SYSTEM PRAWA WEWNTRZNIE OBOWIZUJCEGO:
Otwarty podmiotowo i przedmiotowo.
Konstytucja wskazuje przykładowo organy wydające prawo wewnętrznie obowiązujące oraz przykładowe akty.
Prawo to wiąże tylko jednostki organizacyjnie podporządkowane organom, który wydaje ten akt.
Podlega kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne, które mogą uchylić uchwałę w przypadku jej
niezgodności z ustawą.
Nie orzekają o niekonstytucyjności prawa miejscowego.
WYKAAD VIII; 17.12.2013
INSTYTUCJE DEMOKRACJI BEZPOÅšREDNIEJ
1. Według Konstytucji:
a. Wybory,
b. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza (= semidemokracja),
c. Referendum.
2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza:
Grupa 100 000 obywateli może wnieść do Sejmu projekt ustawy.
Musi on odpowiadać warunkom formalnym.
Nie mogą wnieść w sprawie:
·ð Ustawy o zmianie Konstytucji,
·ð Budżetu,
·ð Ustawy ratyfikacyjnej,
·ð Projektu pilnego.
Etapy:
·ð ZawiÄ…zanie komitetu,
·ð Zebranie 1 000 podpisów,
·ð Nabycie osobowoÅ›ci prawnej przez komitet,
·ð PrzyjÄ™cie zawiadomienia przez MarszaÅ‚ka Sejmu,
·ð 100 000 podpisów,
·ð Wykonanie inicjatywy ustawodawczej.
Rozwiązuje się z mocy prawa jeśli w ciągu 3 miesięcy od nabycia osobowości prawnej nie wniesie projektu
ustawy do Sejmu.
WYKAAD IX; 14.01.2014
1. Status prawny posła:
a. Wybierani w wyborach bezpośrednich, powszechnych, tajnych, proporcjonalnych (metoda
d Hondta),
b. Ukończone 21 lat,
c. Czynne prawo wyborcze.
2. Status prawny senatora:
a. Wybierani w wyborach bezpośrednich, powszechnych, tajnych,
b. Ukończone 30 lat,
c. Czynne prawo wyborcze.
3. Cenzus niekaralności:
Nie może kandydować osoba, która została skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego i
popełnione umyślnie.
4. Mandat przedstawicielski:
a. Pełnomocnictwo udzielone przez Naród do reprezentowania woli Narodu,
b. Prawa i obowiÄ…zki,
c. Synonim poseł , senator .
5. Rodzaje mandatów:
a. Imperatywny (zwiÄ…zany),
b. Wolny.
6. Cechy mandatu wolnego:
a. Generalny,
b. Niezależny,
c. Nieodwoływany.
7. Z jaką chwilą poseł nabywa mandat?
a. Dzień wyborów,
b. Dzień ogłoszenia wyników,
c. DzieÅ„ zÅ‚ożenia Å›lubowania. ×
8. Nabycie mandatu:
a. Bycie posłem,
b. Wejście w pełnie praw i obowiązków.
9. Może wykorzystać z pełni praw i obowiązków od chwili złożenia ślubowania w Sejmie.
10. Pełne uprawnienia przysługują od dnia ogłoszenia wyników:
a. Immunitet formalny,
b. Immunitet materialny.
11. Poseł reprezentuje mandat w imieniu Narodu:
a. Mandat przedstawicielski.
12. Prawa i obowiÄ…zki w Sejmie:
a. ObowiÄ…zki:
·ð Obecność,
·ð Czynny udziaÅ‚ w pracach Sejmu, Zgromadzenia Narodowego i organów Sejmu.
·ð W celu czynnego wykonywania mandatu posÅ‚owie mogÄ…:
·ð Wybierać i być wybranym do organów Sejmu,
·ð Każdy poseÅ‚ może być czÅ‚onkiem komisji sejmowej,
Øð Praca o charakterze merytorycznym,
Øð RozstrzygniÄ™cia o charakterze materialnym.
b. Mogą przedkładać inicjatywy ustawodawcze i uchwałodawcze,
c. Mogą uczestniczyć w rozpatrywaniu projektów ustawodawczych oraz uchwałodawczych,
d. Mogą występować do Komisji Sejmowej o rozpatrzenie określonej sprawy,
e. Mogą występować do Prezydium Sejmu o rozpatrzenie sprawy przez Sejm lub komisje sejmowe,
f. Mogą wyrażać swoje opinie na temat spraw rozpatrywanych przez Sejm i jego organy,
g. Uczestniczyć w debacie sejmowej:
·ð W jednej debacie można wystÄ…pić dwa razy,
Øð I: nie dÅ‚użej niż 10 minut,
Øð II: nie dÅ‚użej niż 5 minut.
h. Wystąpienia klubowe nie mogą przekraczać 20 minut,
i. Mogą tworzyć kluby (15/7) i koła (3/3) zaplecze organizacyjne pracy,
j. Posłowie mogą wnosić: pytania, zapytania, interpelacje,
k. Obowiązek głosowania wynika z Regulaminu Sejmu,
l. Mogą wykonywać inne obowiązki jakie zleci im Marszałek np.: delegacja zagraniczna, konferencja.
13. Prawa i obowiÄ…zki poza Sejmem:
a. Powinni zdawać relację swoim wyborcom o swojej pracy i przedmiocie prac Sejmu,
b. Mogą tworzyć biura poselskie i senatorskie.
c. MajÄ… prawo do interwencji u:
·ð Organu administracji rzÄ…dowej,
·ð Organu administracji samorzÄ…dowej,
·ð Innych podmiotów publicznych i prywatnych.
Ä…ð z wÅ‚asnej inicjatywy bÄ…dz w jednostkowej wnoszonej przez wyborców
d. Prawo uczestnictwa w pracach / sesji sejmiku województwa, rady gminy, rady powiatu
Ä…ð nie może gÅ‚osować,
e. Wysłuchiwanie postulatów, wniosków i skarg wnoszonych przez wyborców.
14. Gwarancje niezależnego wykonywania mandatu:
a. Immunitet,
b. Przywilej nietykalności,
c. Niepołączalność,
d. Regulacje antykorupcyjne,
e. Uprawnienia o charakterze socjalnym.
15. Immunitet materialny wyłącza odpowiedzialność posła za działania wchodzące w zakres wykonywanego
mandatu:
a. Ma charakter trwały,
b. Ma charakter bezwzględny,
c. Nie jest zależy od woli posła,
d. Ma charakter częściowy obejmuje tylko działania wchodzące w zakres wykonywanego mandatu.
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
PRAWO KONSTYTUCYJNE II (wykłady)PRAWO CYWILNE I (wykłady)Prawo budowlane wykład VIIIPRAWO KONSTYTUCYJNE II (ćwiczenia)Prawo cywilne I wykład 9prawo miedzynarodowe wykladyPrawo pracy wykladyPrawo cywilne I wykład 3Prawo finansowe wykładyPRAWO KANONICZNE (wykłady)prawo konstytucyjnePrawo cywilne I wykład 2Prawo cywilne I wykład 5GARLICKI skrypt prawo konstytucyjne notatkiPrawo konstytucyjne Wybór aktów prawnychPrawo cywilne I wykład 15więcej podobnych podstron