Nauka o Materiałach
Wykład VI
Odkształcenie materiałów
właściwości sprężyste
i plastyczne
Jerzy Lis
Nauka o Materiałach
Treść wykładu:
1. Właściwości materiałów -wprowadzenie
2. Statyczna próba rozciągania.
3. Odkształcenie sprężyste
3.1. Prawo Hooke a - moduły sprężystości
3.2. 0dkształcenie sprężyste kryształów
3.3. Właściwości sprężyste materiałów
wielofazowych
3.4. Właściwości sprężyste materiałów
porowatych
4. Odkształcenie plastyczne
4.1. Teoretyczna granica plastyczności
4.2. Mechanizmy odkształcenia plastycznego
4.3. Czynniki zmieniające granicę plastyczności
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI TWORZYW - WPROWADZENIE
" O możliwości zastosowania danego materiału decydują jego
właściwości użytkowe
" Zachowanie się danego materiału w środowisku pracy to
zaplanowana przez użytkownika (założona) odpowiedz na
działające na niego czynniki (bodzce)
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI TWORZYW - WPROWADZENIE
PODEJŚCIE INŻYNIERSKIE
Materiał traktowany jest jak czarna skrzynka - nie
interesuje nas jego charakterystyka jedynie istniejące
zależności funkcyjne
W wypadku parametrów ilościowych (mierzalnych)
odzew = funkcja ( czynników)
Sprowadza się tą zależność do możliwie najprostszych funkcji
(modeli) matematycznych
np.:
zależność liniowa prawo Hooke a
s = Ee
Stałe w danym modelu charakterystyczne dla danego
materiału określane w ściśle zdefiniowanych warunkach
noszą nazwę stałych materiałowych
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI TWORZYW - WPROWADZENIE
Podejście charakterystyczne dla nauki o materiałach
MATERIAA:
odzew
- budowa
Czynnik
nano
mikro
makro
-
(Czas) (właściwości)
otrzymywanie
Materiał nie jest traktowany jako czarna skrzynka lecz w
myśl nauki o materiałach posiada swoją budowę wynikającą
ze sposobu jego otrzymywania.
Stałe w modelach (materiałowe) charakterystyczne dla
materiału będą zależeć od jego budowy (sposobu
otrzymywania)
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI TWORZYW - WPROWADZENIE
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI TWORZYW - WPROWADZENIE
Podstawowym czynnikiem weryfikującym materiały
inżynierskie jest działanie sił (naprężeń).
odkształcenie
naprężenie
MATERIAA
dekohezja
Naprężenia mogą zmienić wymiary (liniowe, kątowe) lub ciągłość
materiału (dekohezja)
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Zachowanie się materiałów pod
wpływem naprężeń -
statyczna próba rozciągania
(ściskania, zginania, ...)
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Rzeczywiste zachowanie się materiałów łączy ze sobą
elementy zachowania modelowego sprężystego,
plastycznego i lepkościowego
MATERIAAY KRUCHE , PLASTYCZNE , LEPKOSPRŻYSTE
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Dla materiałów sztywnych w pierwszym etapie przy rosnących
naprężeniach materiały zachowują się sprężyście tj. odkształcają
się nietrwale.
W pewnym zakresie odkształcenie jest proporcjonalne do
naprężenia.
Prawo Hooke a
s = E e
t = G g
p = - K D
E - moduł Younga
G - moduł sztywności (ścinania)
K - moduł ścisliwości (postaci)
- liczba Poissona
Moduły E, G, K i l. Poissona określają właściwości sprężyste
materiałów.
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Porównanie wielkości E dla różnych materiałów
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Porównanie wielkości E dla różnych materiałów
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Właściwości sprężyste materiałów wielofazowych
Model równoległy
E = V1E1 + V2E2
prawo mieszanin
Model szeregowy
Modele równoległy i szeregowy (uproszczone)
E moduł Younga
1/E = V1/E1 + V2 /E2
V udział objętościowy fazy
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Moduł Younga kompozytów
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Właściwości sprężyste materiałów porowatych
Fazę gazową w materiale można traktować jak
fazę o E=0
stąd
Z prawa mieszanin
E = Eo (1- Vp)
gdzie:
Vp - udział objętościowy porów
Eo - moduł Younga materiału gęstego
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
W rzeczywistych materiałach następuje tzw. koncentracja
naprężeń czyli naprężenie wewnątrz materiału jest większe niż
przyłożone na zewnątrz
ć
c c
s =sz1+ 2 2sz
r r
Ł ł
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
Ogólnie
sr = k sz
k współczynnik koncentracji naprężeń
stąd E = Eo (1- k Vp)
Na przykład
dla porów eliptycznych
wzór Rossi ego
k = (5/4)(a/c) + 3/4
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI SPRŻYSTE
METODY POMIARU MODUAÓW SPRŻYSTOŚCI
STATYCZNE DYNAMICZNE
moduł zrelaksowany moduł niezrelaksowany
statyczne próby odkształcenie pomiar szybkości fali mechanicznej
próbek materiałów penetrującej przez materiał
(rozciąganie) (m. ultradzwiękowe)
(ściskanie) (m. rezonansowe)
(zginanie)
(skręcanie)
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Parametry makroskopowe
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Parametry makroskopowe
Re = R0.2 umowna granica plastyczności (0.2% odkształcenia trwałego)
Rm wytrzymałość na rozciąganie (plastyczne)
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Teoretyczna granica plastyczności
Trwałe odkształcenie materiału następuje w wypadku gdy jeden
element materiału przemieści się pod wpływem naprężeń ścinających
względem drugiego elementu zachowując cały czas spójność
materiału
W modelu
zakładamy
działanie
na kryształ
sił
ścinających
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Teoretyczna granica plastyczności
W przybliżeniu
W zakresie małych odkształceń t = G(u/a)
u- przesunięcie atomu; a odległość międzypłaszczyznowa
Zerwanie wiązania zachodzi przy a ro/4
stąd tmax = G( ro/4a) G/4 E/8
Czyli rzędu 50 GPa
Nauka o materiałach
Granica plastyczności
rzeczywistych
materiałów
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Mechanizmy odkształcenia plastycznego
Tak niskie granice plastyczności są możliwe dzięki występowaniu
mechanizmom poślizgu dyslokacji
Ruch dyslokacji krawędziowej
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Mechanizmy odkształcenia plastycznego
Ruch dyslokacji śrubowej
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Mechanizmy odkształcenia plastycznego
Niskie granice plastyczności są możliwe gdyż w czasie
odkształcenia trwałego następuje zerwanie pojedynczych wiązań
Materiały zawierających wysokie stężenia dyslokacji, w których
ruch dyslokacji jest możliwy oraz występują dodatkowe zródła
dyslokacji tj. w metalach posiadają właściwości plastyczne.
W metalach odkształcenie plastyczne może zachodzić także przez
blizniakowanie
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Mechanizmy odkształcenia plastycznego
Obraz dyslokacji w stali
Schemat powierzchni metalu
odkształconego plastycznie
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Mechanizmy odkształcenia plastycznego
Systemy poślizgu (dla poślizgu dyslokacji)
* Poślizg w strukturach krystalograficznych zachodzi wzdłuż
uprzywilejowanych płaszczyzn i określonych kierunków
charakteryzujących się największą gęstością upakowania.
* Kombinacja płaszczyzny i kierunku tworzy tzw. system
poślizgu.
* Materiały uważa się za plastyczne jeżeli posiadają
więcej niż 5 niezależnych systemów poślizgu
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Mechanizmy odkształcenia plastycznego
Materiał System poślizgu Liczba
systemów
Miedz RSC <101>{111} 3x4=12
Molibden RPC <111>{112} 6x2=12
Kadm HZ <1120>{0001} 1x3=3
MgO RSC <110>{110} 2
Grafit HZ <1120>{1010} 1
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Odkształcenie plastyczne
ZJAWISKA PODWYŻSZAJCE GRANIC PLASTYCZNOŚCI
(umocnienie materiału)
Dla odkształcenia plastycznego konieczne jest występowanie dyslokacji i
ich łatwe przemieszczanie w sieci krystalicznej.
Gdy dyslokacja się przemieszcza poszczególne wiązania musza ulegać
zerwaniu i odtwarzaniu. Wymaga to pokonania pewnej siły.
Minimalną siłę jaką należy pokonać dla uruchomienia dyslokacji
nazywamy krytycznym naprężeniem poślizgu dyslokacji.
Zjawiska zwiększające krytyczne naprężenie poślizgu dyslokacji czyli
zmniejszające plastyczność materiału nazywamy mechanizmami
umocnienia materiału.
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Odkształcenie plastyczne
ZJAWISKA PODWYŻSZAJCE GRANIC PLASTYCZNOŚCI
A. Występowanie wiązań ukierunkowanych np. atomowych, które nie
mogą ulegać znacznej deformacji (przykład ceramika kowalencyjna)
Wiązania metaliczne praktycznie mogą się odkształcać bez przeszkód do momentu
jego zerwania i stąd możliwy jest łatwy ruch dyslokacji.
W materiałach ceramicznych dyslokacje mają utrudniony ruch gdyż:
Wiązania ukierunkowane mogą
odkształcać się o niewielki kąt ok. 3o
bez zerwania ciągłości materiału,
stąd
Naprężenia niezbędne dla ruchu
dyslokacji są w ceramice duże
większe niż w metalach i nieraz
większe od wytrzymałości
materiałów = materiały kruche
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Odkształcenie plastyczne
B. UMACNIANIE ROZTWOROWE
I DYSPERSYJNE
Występowanie domieszek
obcych atomów w formie
roztworów stałych utrudnia
ruch dyslokacji stąd obniża
plastyczność
Stopy mają mniejszą
plastyczność niż czyste metale
Podobny efekt można osiągnąć
za pomocą dyspersyjnych
wtrąceń jak w kompozytach
ziarnistych
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Odkształcenie plastyczne
C. UMOCNIENIE ODKSZTAACENIOWE
W toku umocnienia plastycznego
dyslokacje ulegają spiętrzeniu i
splątaniu
Powoduje to umocnienie materiału
Aby materiał był znów plastyczny
należy poddać go wyżarzaniu.
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Odkształcenie plastyczne
D. UMOCNIENIE W POLIKRYSZTALE
1. Jeżeli granice międzyziarnowe są
słabe to ruch dyslokacji jest przez nie
utrudniony co powoduje obniżenie
plastyczności.
2. Ziarna których systemy poślizgu są
odchylone od kierunku działania
naprężeń zewnętrznych będą
odkształcały się słabiej stąd
sumarycznie w polikrysztale dla
odkształcenia plastycznego
konieczne jest większe naprężenie
Re= 3 ty - czynnik Taylora
Nauka o materiałach
WAAŚCIWOŚCI PLASTYCZNE
Odkształcenie plastyczne
ZJAWISKA PODWYŻSZAJCE PLASTYCZNOŚĆ MATERIAAÓW
TEMPERATURA
W temperaturach pokojowych właściwości plastyczne
wykazują jedynie metale.
Wraz ze wzrostem temperatury wzrasta ruchliwość
defektów punktowych a wraz z nimi możliwość ruchów
dyfuzyjnych dyslokacji.
W podwyższonych temperaturach możliwe jest wystąpienie
odkształceń plastycznych także materiałów kruchych np.
Ceramicznych = NADPLASTYCZNOŚĆ
Nauka o Materiałach
Dziękuję
do zobaczenia za
tydzień
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Prezentacja Teoria Sprężystości i Plastycznościnom VInom VInom VINośność sprężysta i plastyczna przekrojuPropozycja metody projektowania sprężysto plastycznej belki sprężonejTeoria Sprężystości i Plastyczności (1)Teoria Sprężystości i Plastyczności (1)ćw 7b Statyczna Próba Ściskania Materiałów Sprężysto Plastycznych i Kruchych19 Nośność sprężysto plastycznych ustrojów prętowychTeoria sprężystości i plastycznościwykl teoria sprezystosci teoria plastycznosciNauka o materiałach 2 VIwięcej podobnych podstron