Pytania egzaminu dyplomowego
Studia II stopnia
Z zakresu ekonomii
1. Główne podmioty systemu ekonomicznego i ich funkcje
2. System Rachunków Narodowych
3. Elementy Produktu Krajowego Brutto
4. Cykl koniunkturalny i jego fazy
5. Rodzaje cykli
6. Koncepcja automatycznych stabilizatorów koniunktury
7. Dyskrecjonalna polityka finansowa państwa
8. Istota mnożnikowego działania wydatków publicznych
9. Czynniki kształtujące podaż pieniądza
10. Główne cechy współczesnego pieniądza
11. Główne teorie popytu na pieniądz
12. Różne koncepcje agregatów pieniężnych
13. Koncepcja mnożnika kreacji pieniądza
14. Ekonomiczne znaczenie oszczędności pieniężnych
15. Istota Modeli IS-LM
16. Budowa współczesnego systemu bankowego
17. Podstawowe instrumenty polityki monetarnej
18. Istota niezależności banku centralnego
19. Istota opóz
nień czasowych w polityce finansowej państwa
20. Rola banku komercyjnego w funkcjonowaniu gospodarki
21. Inflacja i jej rodzaje
22. Istota i skutki deflacji
23. Mechanizm transmisji polityki monetarnej na sferÄ™ realnÄ… gospodarki
24. Rodzaje sald budżetowych
25. Inflacyjne i nieinflacyjne finansowanie deficytów budżetowych
26. System finansowy i jego funkcje
27. Systematyka pośredników finansowych
28. Metody kształtowania kursu walutowego
29. Treść i funkcje bilansu płatniczego
30. Istota i funkcje ubezpieczeń gospodarczych
31. Rodzaje ryzyk w działalności gospodarczych
32. Założenie optymalnego obszaru gospodarczo-walutowego
33. Europejski Bank Centralny i jego charakterystyka
34. Główne międzynarodowe instytucje finansowe i ich charakterystyka
35. Typy polityki fiskalnej
36. Harmonizacja podatkowa a konkurencja podatkowa
37. Koncepcja neutralności długu publicznego
38. Pojęcie fiskalizmu i jego miary
39. Polityka finansowa państwa  cele  narzędzia
40. Cele współczesnego przedsiębiorstwa
41. Metody wyceny przedsiębiorstwa
42. Formy organizacyjno prawne przedsiębiorstwa
43. Finanse publiczne i ich funkcje
44. Cechy współczesnych systemów podatkowych
45. Giełda i jej funkcje
46. Główne metody wyceny spółek giełdowych.
47. Istota reguł w polityce budżetowej państwa
48. Koncepcja finansów behawioralnych
49. Funkcje i struktura współczesnej rachunkowości
50. Nadrzędne zasady rachunkowości finansowej  ich systematyka i treść
AD 1 Główne podmioty systemu ekonomicznego i ich funkcje (niepelne)
System ekonomiczny (gospodarczy)  system regulacyjny obejmujący zespół elementów i instrumentów, głównie
ekonomicznych, opartych na mechanizmach rynku i polityki gospodarczej, który reguluje procesy gospodarcze
kraju.
Cztery podstawowe grupy podmiotów gospodarczych:
¨ð gospodarstwa domowe,
¨ð przedsiÄ™biorstwa,
¨ð paÅ„stwo,
¨ð zagranica.
Gospodarstwa domowe posiadają czynniki produkcji (zwł. siłę roboczą), dobra konsumpcyjne, oszczędności.
Pełnią funkcję konsumpcyjną.
Przedsiębiorstwa posiadają majątek produkcyjny. Mają samodzielność decyzyjną i dochodową. Są podmiotem
deficytowym.
Państwo nie jest podmiotem równorzędnym. Ma prawo ustalania i egzekwowania zasad postępowania. Ma za
zadanie zapewnić bezpieczeństwo ekonomiczne gospodarce narodowej i społeczeństwu.
System ekonomiczny to zespół, kompleks organizacji, gospodarstw domowych oraz jednostek działających wg
określonych zasad, bodz
ców, zakazów, nakazów w dziedzinie produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji dóbr i
usług.
W skład systemu wchodzą 3 składniki
1. Podmioty gospodarcze: konsumenci indywidualni, producenci jako pracownicy najemni, gosp. domowe,
przedsiębiorcy, organizacje gospodarcze: spółki, zrzeszenia spółek, holdingi, organizacje, pozarządowe organizacje
non-profit, fundacje  pracujące nie dla zysku  ich rola we współczesnym świecie rośnie, zw. zaw.),państwo- to
największy podmiot gospodarczy  czynnik kontrolujący, sterujący, państwo jako przedsiębiorca ,
2. Wzajemne relacje między podmiotami
- wzajemne relacje pomiędzy podmiotami gospodarczymi: wzajemne współzależności, określone przez stosunki
własności, stosunki współzawodnictwa, kooperacji, współzależności, podległości, zależności
- w komunizmie  stosunki miały charakter pionowe, hierarchiczny
3. Zasady postępowania  reguły, bodz
ce, nakazy, zakazy, normy. Często przez instytucję nazywa się zasady jej
postępowania.
AD2. System Rachunków Narodowych
Na system rachunków narodowych składa się zbiór logicznie ze sobą powiązanych
rachunków makroekonomicznych, bilansów oraz tablic, opracowanych
z myślą o dostarczeniu odbiorcom w miarę systematycznego, a zarazem kompletnego
obrazu gospodarki narodowej w postaci określonych kategorii makroekonomicznych,
w ujęciu brutto/netto. Są to m.in.: produkcja globalna, zużycie
pośrednie, wartość dodana, produkt krajowy, dochód narodowy, nadwyżka operacyjna
(dochód mieszany), dochód pierwotny, dochód do dyspozycji, spożycie,
oszczędności czy akumulacja. Kategorie te wyliczane są w sekwencji wzajemnie
powiązanych rachunków ujmujących wielkości przepływów dochodów i wydatków
uczestników życia gospodarczego, przepływów finansowych w gospodarce.
oraz wymianę produktów (wyrobów i usług) pomiędzy gospodarką kraju i zagranicą.
Wszystkie te przepływy wyrażają działania gospodarcze (produkowanie,
konsumowanie, inwestowanie itp.) podejmowane przez jednostki gospodarki,
w systemie rachunków narodowych nazywane transakcjami. Transakcje te
grupowane są następująco:
 transakcje dotyczące produktów (produkcja, wymiana, zużycie produktów),
 transakcje podziałowe, w których następuje podział wartości dodanej wytworzonej
przez jednostki krajowe lub zagraniczne (do tej grupy zaliczane
są również transakcje polegające na redystrybucji dochodu i majątku),
 transakcje finansowe związane ze zmianą aktywów i pasywów finansowych
w sektorach instytucjonalnych.
Pojęcie  sektorów instytucjonalnych ma kluczowe znaczenie dla systemu
rachunków narodowych. W sektorach grupowani są uczestnicy życia gospodarczego
 jednostki gospodarcze  zgodnie z funkcjami i sposobem realizacji
działalności gospodarczej.
W rachunkach narodowych podstawowÄ… jednostkÄ… gospodarczÄ… jest  jednostka
instytucjonalna , która, zgodnie z przyjętymi kryteriami (rodzaj aktywności
w tworzeniu nowych wartości ekonomicznych, sposób uczestniczenia w podziale
dochodów, funkcje spełniane w obsłudze obrotu gospodarczego i jego regulacji),
zaliczana jest do określonego  sektora instytucjonalnego . Kryteriami podziału
na sektory są cele ekonomiczne, funkcje, jakie pełnią w procesie produkcyjnym
oraz typy zachowań charakterystyczne dla różnych podmiotów gospodarczych.
W systemie wyróżnia się 6 sektorów:
 przedsiębiorstw,
 instytucji finansowych (Å‚Ä…cznie z instytucjami ubezpieczeniowymi),
 instytucji rzÄ…dowych i samorzÄ…dowych,
 gospodarstw domowych,
 instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych,
 zagranica.
Sektory dzielą się na podsektory instytucjonalne. Dla każdego oraz dla gospodarki
narodowej ogółem sporządza się pełny zestaw rachunków niefinansowych
i finansowych.
W systemie wyróżnia się:
 rachunki bieżące,
 rachunki akumulacji,
 bilanse (czyli rachunki dotyczące stanów).
Na rachunki bieżące składają się następujące rachunki: produkcji, tworzenia
dochodów, podziału pierwotnego dochodów, podziału wtórnego dochodów oraz
wykorzystania dochodów do dyspozycji.
Rachunek produkcji jest pierwszy w całej sekwencji rachunków bieżących,
zestawianych dla poszczególnych sektorów instytucjonalnych oraz całej gospodarki
narodowej. Dochody tworzone w wyniku działalności produkcyjnej prze
noszone są na kolejne rachunki. Dlatego też sposób, w jaki liczona jest produkcja
ma decydujący wpływ na cały system rachunków narodowych. Pozycją bilansującą
w rachunku produkcji jest wartość dodana, jedna z ważniejszych pozycji
bilansujących w całym systemie rachunków narodowych.
Rachunek tworzenia dochodów  są to transakcje związane z procesem
produkcyjnym z punktu widzenia producenta. W rachunku tym po stronie rozchodowej
występują koszty związane z zatrudnieniem, podatki związane z produkcją,
cła i inne opłaty importowe. Ponadto po stronie rozchodowej wykazywane
sÄ… dotacje (ze znakiem    ) udzielane podmiotom gospodarczym. PozycjÄ…
bilansującą w tym rachunku jest nadwyżka operacyjna.
Rachunek podziału pierwotnego dochodów  uwzględnia się w nim podział
wartości dodanej według takich czynników produkcji, jak  praca i  kapitał ;
wprowadza się również jako jednostkę uczestniczącą w podziale pierwotnym
 rząd i samorząd . Uwzględniane są także koszty związane z zatrudnieniem,
na które składają się wynagrodzenia, składki na ubezpieczenia społeczne
oraz inne. Pozycją bilansującą w rachunku podziału pierwotnego są dochody
pierwotne.
Rachunek podziału wtórnego dochodów obrazuje dalszy podział dochodów
pierwotnych dokonywany w postaci transferu pomiędzy poszczególnymi sektorami
instytucjonalnymi. Pozycją bilansującą jest tu dochód do dyspozycji.
Rachunek wykorzystania dochodów do dyspozycji jest prezentacją proporcji,
w jakich gospodarstwa domowe i inne podmioty gospodarcze rozdysponowujÄ…
swój dochód z przeznaczeniem na spożycie i oszczędności. Spożycie 
zgodnie z zaleceniem Systemu Rachunków Narodowych  występuje
w sektorze gospodarstw domowych, sektorze instytucji rzÄ…dowych i samorzÄ…dowych
oraz w sektorze instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw
domowych. Oszczędności definiowane są zgodnie z teorią ekonomii
jako różnica między dochodami do dyspozycji a wydatkami na konsumpcję.
Każdy z wymienionych rachunków zamyka się tzw. pozycją bilansującą,
z których większość stanowi istotne kategorie makroekonomiczne, jak:
 produkt krajowy brutto/netto (wartość dodana brutto/netto),
 nadwyżka operacyjna/dochody mieszane,
 dochody pierwotne,
 dochody do dyspozycji,
 oszczędności.
Produkt krajowy brutto (PKB) stanowi końcowy rezultat działalności produkcyjnej
krajowych jednostek produkcyjnych i wyceniany jest w cenach rynkowych.
Może on być zdefiniowany trzema sposobami:
a) jako suma wartości dodanych poszczególnych sektorów instytucjonalnych
lub poszczególnych gałęzi plus podatki od produktów pomniejszone o dotacje
do produktów (które nie są przydzielone do sektorów czy gałęzi). Jest on
też pozycją bilansującą rachunku produkcji gospodarki ogółem;
b) jako suma końcowego popytu krajowego (końcowego wykorzystania wyrobów
i usług przez krajowe jednostki instytucjonalne, czyli spożycia i akumulacji
brutto) plus eksport i minus import wyrobów i usług;
c) jako suma rozchodów na rachunku tworzenia dochodów gospodarki ogółem
(koszty zwiÄ…zane z zatrudnieniem, podatki zwiÄ…zane z produkcjÄ… i importem
pomniejszone o dotacje, nadwyżka operacyjna brutto oraz dochód mieszany
gospodarki ogółem).
Przez odjęcie amortyzacji środków trwałych od PKB otrzymujemy produkt
krajowy netto (PKN) w cenach rynkowych.
Nadwyżka operacyjna odpowiada dochodowi, który jednostka uzyskuje
z własnego wykorzystania swoich środków produkcji.
Dochód mieszany odzwierciedla dochód uzyskiwany przez wyłącznych właścicieli
oraz spółki nieposiadające osobowości prawnej w sektorze gospodarstw
domowych. Zawiera ukryty element odpowiadajÄ…cy wynagrodzeniu za pracÄ™
wykonywaną przez właściciela lub członka jego rodziny, który nie może być
oddzielony od jego dochodów jako przedsiębiorcy.
Dochód pierwotny jest to dochód, który jednostka będąca rezydentem otrzymuje
z racji swojego bezpośredniego uczestnictwa w produkcji oraz dochód
uzyskany przez właściciela aktywów finansowych lub rzeczowych aktywów
nieprodukowanych w zamian za dostarczenie funduszy albo oddanie rzeczowych
aktywów nieprodukowanych do dyspozycji innej jednostki instytucjonalnej.
Dochód do dyspozycji odzwierciedla transakcje bieżące, ale wyklucza się
z tego rachunku transfery kapitałowe, realne zyski i straty z tytułu posiadania
majątku oraz konsekwencje takich zdarzeń, jak klęski żywiołowe. Jest on rozdzielany
na spożycie oraz oszczędności.
Oszczędności jest to kwota (dodatnia lub ujemna) wynikająca z transferów
bieżących, która stanowi więz
z akumulacją. Jeśli oszczędności są dodatnie 
niewydatkowany dochód wykorzystywany jest na nabycie aktywów lub na spłatę
zobowiązań. Jeśli oszczędności są ujemne  pewne aktywa są likwidowane
lub pewne zobowiÄ…zania narastajÄ….
Oszczędności, a zwłaszcza oszczędności gospodarstw domowych, stanowią
kluczową pozycję w teorii ekonomii z uwagi na to, że reprezentują fundusze, które
posłużyć mogą do finansowania zakupu nowych środków trwałych, w wyniku
czego (w przyszłości) wzrastać może wydajność czynników produkcji.
Na rachunki akumulacji składają się: rachunek kapitałowy, rachunek finansowy
i rachunki innych zmian aktywów.
Rachunek kapitałowy przedstawia, w jaki sposób z oszczędności finansowane
są inwestycje dotyczące różnego rodzaju aktywów niefinansowych.
Rachunek finansowy pokazuje uzyskiwanie oraz rozdysponowanie finansowych
aktywów i pasywów.
Rachunki innych zmian aktywów rejestrują zmiany wartości aktywów, pasywów
i wartości netto zachodzące w okresie księgowym, wynikające z innych
przepływów (niebędących transakcjami). W ramach tych rachunków wyróżnia
siÄ™:
 rachunek innych zmian wolumenu aktywów  rejestrujący zmiany w stanie
aktywów i pasywów spowodowane odkryciami złóż naturalnych lub wyczerpaniem
zasobów, zniszczeniami wojennymi, wydarzeniami politycznymi,
klęskami żywiołowymi itd. Odzwierciedla także zmiany w klasyfikacji
jednostek instytucjonalnych i zmiany zaklasyfikowania aktywów w ramach
jednostek instytucjonalnych;
 rachunek przeszacowań  rejestrujący nominalne zmiany z tytułu posiadania
majątku (aktywów niefinansowych i finansowych oraz zobowiązań) powstałe
w wyniku zmian w poziomie i strukturze cen składników tego majątku.
Bilans jest zapisem, w określonym momencie, wartości posiadanych aktywów
(niefinansowych i finansowych) oraz zobowiązań. Dla jednostki lub dla
sektora instytucjonalnego bilans dostarcza wskaz
ników opisujących ich pozycję
ekonomiczną, czyli informacji o zasobach finansowych i niefinansowych będących
w ich dyspozycji, zsumowanych w pozycji bilansującej jako wartość netto.
Bilans kończy sekwencję wszystkich wcześniejszych rachunków, pokazując
ostateczny rezultat wynikający z rachunków produkcji, podziału i wykorzystania
dochodów oraz z rachunku akumulacji.
Rachunki narodowe majÄ… na celu pokazanie w konwencji analizy systemowej, co dzieje siÄ™ w gospodarce z
dobrami i dochodami powstającymi w wyniku alokacji zasobów ziemi, kapitału i pracy. Do charakterystyki tych
procesów wykorzystywany jest system rachunków narodowych, wykorzystywany przez wiele krajów pod
auspicjami Organizacji Narodów Zjednoczonych. W skrócie system ten określa się jako SNA. Dla mutacji SNA
stosowanej przez kraje EWG przyjęto określenie SNA/ESA. W rzeczywistości system SNA/ESA oprócz
zaprezentowanych tablic podstawowych przedstawia poszczególne rachunki w przekroju sektorowym, co w
duŻym stopniu wzbogaca rejestrowany na rachunkach obraz przebiegu procesów gospodarczych. System
podstawowych rachunków SNA/ESA składa się z dziewięciu rachunków. Są one ujęte w dwóch grupach:
Gospodarka krajowa: C0 rachunek dóbr i usług, produkcji, tworzenia dochodu, podziału dochodu, wykorzystania
dochodu, kapitału, finansowy oraz reszta świata: rachunek operacji bieŻących, C 8 kapitału. Nazwy
poszczególnych rachunków jak i rejestrowanych na nich transakcji wyjaśniają treść ekonomiczną procesów
ujmowanych w systemie rachunków narodowych. Punktem wyjścia systemu rachunków narodowych jest
rachunek dóbr i usług, który pokazuje z
ródła pozyskiwania dóbr oraz sposób ich zuŻycia Podstawowym z
ródłem
strumieni towarów i usług jest produkcja krajowa. Ilość wytwarzanych w kraju dóbr i usług powiększana jest przez
ich import. W ujęciu wartościowym wielkość towarów i usług pochodzących z importu jest dodatkowo
powiększona o podatki pośrednie od importu. Po stronie zuŻycia rachunku dóbr i usług umieszcza się informacje o
kierunkach wykorzystania dóbr i usług. Rachunek produkcji zawęŻa ujęcie procesów produkcyjnych do procesów
produkcyjnych odbywajÄ…cych
się wewnątrz kraju, wartość produkcji krajowej uwzględnia cła przywozowe. Na rachunku tworzeni dochodu na
uwagę zasługuje to, Że produkt krajowy brutto jest powiększony o subsydia rządowe i od innych instytucji UE.
Wyodrębnienie subsydiów od rządu ma waŻne walory poznawcze, bo pozwala ustalić zakres dotowania produkcji
przez państw i inne ewentualne instytucje międzynarodowe, to z kolei umoŻliwia identyfikację z
ródeł
powstawania dochodów w gospodarce. Po stronie zuŻycia pojawia się waŻna pozycja nadwyŻka operacyjna
gospodarki brutto, powstaje ona jako wynik pomniejszenia ogólnej sumy dochodów o wynagrodzenia
pracowników i o podatki związane z produkcją i importem.
WyŻej wymienione rachunki rejestrowały transakcje gospodarki krajowej. Powiązania
gospodarki krajowej z resztą świata w ujęciu dochodowym przedstawia rachunek podziału dochodów. Na
rachunku tym pojawiają się nowe pozycje, występują one zarówno po stronie z
ródeł jak i zuŻycia. Są nimi:
dochody z własności przedsiębiorczości obejmują np. dochody z tyt. udzielonych poŻyczek, następny operacje
ubezpieczeniowo-odszkodowawcze są to transfery dochodów z tytułu operacji zawartych z towarzystwami
ubezpieczeniowymi, trzeci to transfery bieŻące jednostronne do i oraz z reszty Kraków świata są to
nieekwiwalentne transfery między krajami. Kolejnym jest rachunek wykorzystania dochodu na którym po obu
stronach pojawiła się nowa pozycja zmiana rezerw aktuarialnych emerytur. W ramach narodowej konsumpcji
finalnej mieści się konsumpcja prywatna i publiczna. Oszczędność narodowa brutto stanowi nadwyŻkę dochodu
narodowego do dyspozycji nad wydatkami wszystkich podmiotów na konsumpcję finalną. Oszczędność narodowa
brutto jest głównym z
ródłem finansowania wzrostu kapitału. ZaleŻność ta znajduje swoje potwierdzenie w
rachunku kapitału. Rachunek finansowy ma za zadanie przedstawienie rezultatów stosunków
gospodarczych kraju z zagranicą w ujęciu finansowym. O ile we wcześniejszych rachunkach są ujmowane
transakcje informujÄ…ce o z
ródłach i zuŻyciu bilansowych wielkości ekonomicznych tj. PKB, DNN, dochód do
dyspozycji, o tyle rachunek finansowy rejestruje transakcje wywołujące zmiany w aktywach i pasywach
gospodarki w stosunku do reszty świata, przedstawia uproszczoną strukturę zestawienia aktywów i pasywów.
Pełny obraz bieŻących stosunków gospodarki krajowej z zagranicą daje rachunek operacji bieŻących z resztą
świata. Rejestruje on transakcje związane zarówno z handlem zagranicznym jak i z zatrudnieniem obcokrajowców
oraz obywateli krajowych poza granicami, dochody z własności i przedsiębiorczości. Rachunek, który domyka
system jest rachunek kapitału po uwzględnieniu reszty świata.
Ad3. Elementy Produktu Krajowego Brutto
PKB: Miara wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju,
niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem (tzn. przez obywateli danego kraju oraz przez cudzoziemców); w
określonym okresie (np. roku)PKB to suma wydatków na dobra finalne
(PKB = wartość wytworzonych dóbr finalnych).
W celu obliczenia w ten sposób PKB, należy dodać do siebie:
­ð wydatki gospodarstw domowych na konsumpcjÄ™ (C),
­ð wydatki inwestycyjne przedsiÄ™biorstw (I),
­ð wydatki paÅ„stwa na zakup dóbr i usÅ‚ug (G),
­ð wydatki netto zagranicy (X  M).
PKB = Y = C + I + G + X  M
Nie sprzedana część produkcji tworzy przyrost zapasów ("Z). Zmianę zapasów można włączyć do szeroko
rozumianych inwestycji lub wyodrębnić jako dodatkową pozycję ("Z) w równaniu PKB, które przyjęłoby wówczas
następującą postać:
PKB = Y = C + I + "Z + G + X  M
1. PKB to suma wartości dodanej.
W gospodarce wartość dóbr finalnych jest równa sumie wartości dodanej.
2. PKB to suma wynagrodzeń czynników produkcji.
W gospodarce wartość dóbr finalnych jest równa sumie dochodów właścicieli czynników produkcji.
+ subsydia
Konsumpcja- wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr. Są to wydatki na: nietrwałe dobra konsumpcyjne,
dobra trwałe (meble, komputer) oraz usługi konsumpcyjne (usługi kulturalne, wypoczynkowe, lekarskie,
turystyczne)
Alternatywą dla konsumpcji dodatkowej jest oszczędzanie, czyli przeznaczanie pieniędzy na konsumpcję w
przyszłości.
Inwestycje  wydatki sektora prywatnego o charakterze inwestycyjnym  wydatki przedsiębiorstw prywatnych
(wydatki na urządzenia, maszyny, środki transportu, budowle) i gospodarstw domowych (budowa lub kupno
domu, zakup mieszkania)
Oszczędności  ta część dochodu, która nie została wydana na zakup dóbr i usług.
Zapasy  dobra trzymane obecnie w przedsiębiorstwie na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży.
Amortyzacja  inaczej zużycie kapitału trwałego, jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego
zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.
Podatek pośredni jest to danina publiczna płacona w pieniądzu, przymusowa, bezzwrotna, niezwiązana, zasilająca
budżet państwa. Do podatków pośrednich zaliczamy: podatek akcyzowy, VAT i podatek od gier losowych.
Subsydia jest to dostarczanie przez rząd albo inną instytucję publiczną środków finansowych lub wsparcia
dochodowego, lub cenowego przedsiębiorstwom (najczęściej eksporterowi), lub producentowi wyrobów
przeznaczonych na eksport.
Eksport  dobra, które zostały wytworzone w kraju, a następnie sprzedane za granicę.
Import  dobra, które są produkowane za granicą i tam nabywane na potrzeby gospodarki krajowej.
Exnetto rozumiany jest jako różnica eksportu i importu w ujęciu wartościowym. (Exnetto=Ex-Im). Zależności
między Ex i Im mogą być różnorodne czyli Exnetto może przyjmować różne wartości. Ich odzwierciedleniem jest
saldo bilansu handlowego.
1. Exnetto > 0 gdy Ex > Im
2. Exnetto < 0 gdy Ex < Im
3. Exnetto= 0 gdy Ex = Im 9zrównoważony bilans handlowy)
Wydatki rządowe - wydatki rządowe (organów samorządowych oraz centralnych)  wydatki państwa obejmują
wydatki o charakterze konsumpcyjnym i inwestycyjnym np. na utrzymanie sfery budżetowej. Wydatki o
charakterze inwestycyjnym zwiÄ…zane sÄ… z utrzymaniem wojska, policji, sÄ…downictwa, wydatki na aktywne
programy walki z bezrobociem. Wydatki na dobra konsumpcyjne państwo może tworzyć pośrednio przyznając
wynagrodzenia lub bezpośrednio organizując np. żywienie zbiorowe w szpitalach, domach dziecka.
AD 4 Cykl koniunkturalny i jego fazy
Cykl koniunkturalny zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych
mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu
gospodarczego, analizowanego w długim okresie. Koniunktura podlega określonym wahaniom cyklicznym które
pojawiają się co pewien czas (z pewną regularnością).
żð Faza kryzysu
żð roÅ›nie: bezrobocie
żð malejÄ…: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
żð Faza depresji
żð koniec spadku, ww. wielkoÅ›ci pozostajÄ… na niskim poziomie
żð Faza ożywienia
żð rosnÄ…: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
żð maleje: bezrobocie
żð Faza rozkwitu
żð koniec wzrostu, ww. wielkoÅ›ci utrzymujÄ… siÄ™ na wysokim poziomie
W cyklu współczesnym wyróżnia się dwie fazy: ożywienie (ang. Expansion) i recesję (Contraction).
AD 5 Rodzaje cykli
Ze względu na cechy:
- cykl klasyczny,
- cykl współczesny.
Ze względu na przyczynę:
- pochodzenia endogenicznego (wewnętrzna niestabilność),
- pochodzenia egzogenicznego.
Ze względu na zasięg geograficzny:
- światowy,
- regionalny,
- narodowy.
Ze względu na długość:
żð Krótkie (cykle Kitchina), trwajÄ…ce 2-4 lata, zwiÄ…zane ze zmianami zapasów, cen hurtowych, jak również z
rozliczaniem operacji bankowych
żð Åšrednie,
żð Cykle Juglara (klasyczny), trwajÄ…ce 8-10 lat, zwiÄ…zane ze zmianami wydatków inwestycyjnych,
Produktu Narodowego Brutto, inflacjÄ… i bezrobociem
żð Cykle Kuznetsa, trwajÄ…ce od 15-23 lat, zwiÄ…zane z akumulacjÄ… czynników wytwórczych w dÅ‚ugim
okresie (inwestycje, budownictwo, migracje)
żð DÅ‚ugie (cykle Kondratiewa), trwajÄ…ce 40-60 lat, zwiÄ…zane z odkryciami lub ważnymi innowacjami
technicznymi oraz procesem ich rozprzestrzeniania się (elektryczność, silnik parowy, koleje, komputery, internet)
AD 6 Koncepcja Automatycznych stabilizatorów koniunktury
Automatyczne stabilizatory koniunktury są to narzędzia reagujące na zmiany koniunkturalne, nie wymagające
podejmowania jakichkolwiek decyzji, dotyczÄ…cych ich wykorzystania. Samoczynnie pobudzajÄ… lub hamujÄ… wysokÄ…
aktywność gospodarczą bez ingerencji państwa. Służą realizacji pasywnej polityki budżetowej służącej realizacji
funkcji stabilizacyjnej dochodów i wydatków publicznych. Automatyczne stabilizatory koniunktury, poprzez
oddziaływanie na globalny popyt, mogą zmniejszać wahania gospodarki w krótkim czasie. Natomiast nie
stwarzają warunków do zasadniczej zmiany istniejącej sytuacji gospodarczej. Ich zadaniem jest dążenie do
utrzymania pewnego poziomu aktywności gospodarczej poprzez obronę wyjściowych rozmiarów popytu
globalnego, niezależnie od tego, na jakim poziomie popyt się ustabilizował
Do najważniejszych automatycznych stabilizatorów koniunktury należy zaliczyć:
żð podatki od dochodów ludnoÅ›ci - podatki bezpoÅ›rednie PIT, pÅ‚acone sÄ… od dochodów ludnoÅ›ci, maja
charakter progresywny to znaczy że wzrastają wraz ze wzrostem dochodów.
żð podatki od przedsiÄ™biorstw - podatki bezpoÅ›rednie CIT, pÅ‚acone sÄ… od dochodów przedsiÄ™biorstw, maja
charakter progresywny.
żð podatki poÅ›rednie - podatki poÅ›rednie sÄ… jednym ze skÅ‚adników cen produktów i sÄ… pÅ‚acone w momencie
dokonywania zakupów np. VAT
żð zasiÅ‚ki dla bezrobotnych i inne formy Å›wiadczeÅ„ spoÅ‚ecznych oraz programy dla rolnictwa.
AD 7 Dyskrecjonalna polityka finansowa państwa
Polityka pieniężna  dot. kształtowania wielkości zasobów pieniądza w obiegu
- ekspansywna (łagodna): zwiększenie podaży pieniądza w celu pobudzenia popytu globalnego, wzrostu dochodu
narodowego i zatrudnienia; groz
ba inflacji,
- restrykcyjna (twarda): ograniczenie podaży pieniądza w celu zmniejszenia nadmiernego popytu i związanej z
nim inflacji.
Polityka fiskalna  gromadzenie i wydatkowanie środków publicznych
=> aktywna
- zwiększanie / zmniejszanie dochodów publicznych
- dyskrecjonalne środki stabilizujące
- np. zmiana stawek podatkowych, ulgi, waloryzacja emerytur
- ograniczenia: ociężała, występują opóz
nienia czasowe, sztywność wydatków
- stosowana w czasie kryzysu
=> pasywna
- rozwiÄ…zania wbudowane w system
- automatyczne stabilizatory koniunktury, np. progresywne skale podatkowe, zasiłki dla bezrobotnych
- do Å‚agodzenia fluktuacji
- nie wymagają aktywności legislacyjnej ingerencji
- szybkość reakcji
- nie całkiem eliminują naruszenia równowagi
Aktywna (dyskrecjonalna) polityka fiskalna może mieć charakter ekspansywny - państwo poprzez zwiększenie
własnych wydatków, obniżenie kwot płaconych podatków lub jedno i drugie równocześnie pobudza
niedostateczny popyt globalny, co wpływa na uaktywnienie procesów gospodarczych i wzrost dochodu
narodowego, albo restrykcyjny - nadmierny popyt globalny jest ograniczany przez zmniejszenie wydatków
budżetowych, podwyższenie podatków lub obydwa te instrumenty. W wykorzystaniu aktywnej polityki fiskalnej
pojawiają się pewne trudności, związane m.in. z opóz
nieniem czasowym i niepewnością jej skutków, a w
odniesieniu do ekspansywnej polityki fiskalnej dodatkowym ograniczeniem może być także deficyt budżetowy.
AD 8 Istota mnożnikowego działania wydatków publicznych
ðð teoria finansowania antycyklicznego
Treść:
Przyrostowi jednostki pieniężnej wydatków publicznych towarzyszy przyrost dochodu narodowego, co prowadzi
poprzez wzrost dochodów państwa z podatków nie tylko do odzyskania poniesionych wydatków, lecz także do
wzrostu masy dochodów publicznych.
Wydatki stanowią zatem narzędzie pobudzania gospodarki i łagodzenia cyklu koniunkturalnego.
Paradoks niezrównoważonego budżetu państwa: Aby osiągnąć równowagę budżetu, konieczne jest przejściowe
powiększenie deficytu budżetowego.
Przeciwnicy zwracają uwagę na nieskuteczność narzędzi fiskalnych (np. opóz
nienia czasowe).
Mnożnikiem  nazywamy stosunek zmiany wielkości produkcji w punkcie równowagi do powodującej ją zmiany
wydatków autonomicznych.
XE' -ð XE DðPKB 1 1
k =ð =ð óð =ð
DðI DðI 1-ð KSK KSO
Mnożnik jest większy wówczas, gdy zwiększa się KSK lub gdy KSO - maleje
Mnożnik:
K>1 wówczas kiedy I (inwestycje) rosną
I“! - efekt mnożnikowy ujemny
AD 9 Czynniki kształtujące podaż pieniądza
Podaż pieniądza jest to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli
środka wymiany.
na podaż pieniądza ma wpływ:
- stopa rezerw gotówkowych banków ,
- ilość gotówki w obiegu oraz ilość gotówki w bankach
- stosunek gotówki do wkładów bankowych w sektorze pozabankowym .
Podaż pieniądza nie zależy od stopy procentowej.
Kontrola podaży pieniądza przez bank centralny
1. Rezerwy obowiÄ…zkowe
Stopa rezerw obowiązkowych jest to minimalna relacja rezerw gotówkowych do wkładów, jaką muszą
utrzymywać banki komercyjne na mocy decyzji banku centralnego.
Im wyższa stopa rezerw obowiązkowych, tym podaż pieniądza jest mniejsza
2. Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom
komercyjnym.
Im wyższa stopa dyskontowa, tym podaż pieniądza jest mniejsza
3. Operacje otwartego rynku występują wtedy, kiedy bank centralny zmienia wielkość bazy monetarnej, kupując
lub sprzedając papiery wartościowe na otwartym rynku.
Gdy bank centralny kupi na otwartym rynku papiery wartościowe, wówczas zwiększy się baza monetarna, a co za
tym idzie  podaż pieniądza.
Gdy bank centralny sprzeda na otwartym rynku papiery wartościowe, wówczas zmniejszy się baza monetarna, a
co za tym idzie  podaż pieniądza.
AD 10 Cechy współczesnego pieniądza
Pieniądz - pewien powszechnie akceptowany środek platniczy, za pomocą którego dokonujemy płatności za
dostarczone dobra lub wywiązujemy się ze zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek
wymiany.
Główne funkcje pieniądza:
" środek wymiany i płatności [za pośrednictwem pieniądza ludzie dokonują wymiany dóbr i usług oraz spłacają
inne wzajemne zobowiÄ…zania]
" jednostka rozrachunkowa [w pieniądzu wyrażone są ceny i prowadzone rozliczenia]
" środek przechowywania wartości (tezauryzacji) [pieniądz jest jedną z form gromadzenia i przechowywania
bogactwa]
" miernik odroczonych transakcji [ kredytowe płatności, nabywamy a potem płacimy]
AD 11. Teorie Popytu na pieniÄ…dz
Klasyczna teoria ilościowa
MV=PT
M  wolumen pieniÄ…dza w obiegu
V  średnia liczba transakcji na jednostkę pieniądza (szybkość obiegu)
P  średni poziom cen
T  wolumen transakcji
V i T są niezmienne w krótkim okresie.
Gospodarka dąży do równowagi. Jedynym skutkiem zwiększenia podaży pieniądza jest zmiana poziomu cen.
Podejście zasobowe:
Md = kYP
P  poziom cen
Y  produkcja
k  parametr, zależy m. in. od zwyczajów płatniczych, oczekiwań inflacyjnych
Keynesowska teoria pieniądza (preferencji płynności)
Motywy popytu na pieniÄ…dz:
Motyw transakcyjny trzymania pieniądza oznacza, że ludzie trzymają pieniądze, ponieważ planują zakupy różnych
dóbr, a momenty przypływu gotówki nie pokrywają się w czasie z momentami wydatków.
Motyw przezorności trzymania pieniądza polega na tym, że ludzie z góry decydują się trzymać pewien zasób
pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków.
Motyw spekulacyjny trzymania pieniądza wynika z niechęci ludzi do ryzyka. Ludzie wolą trzymać aktywa o niskiej,
ale pewnej stopie zysku (np. pieniądze na rachunkach bankowych), niż inne aktywa o wysokiej, ale niepewnej
stopie zysku.
Popyt na pieniądz wynikający z motywu transakcyjnego i przezorności zależy tylko od dochodu.
Popyt na pieniÄ…dz wynikajÄ…cy z motywu spekulacyjnego jest malejÄ…cÄ… funkcjÄ… stopy procentowej.
AD 12 Różne koncepcje agregatów pieniężnych
Standardowo przyjmuje się następujące miary:
żð Agregat M0 - baza monetarna, który obejmuje wartość krążącego w gospodarce pieniÄ…dza gotówkowego,
wartość rachunków bieżących banków komercyjnych w banku centralnym, za pomocą których dokonują
codziennych rozliczeń z Narodowym Bankiem Polskim oraz wartość rachunków rezerwy obowiązkowej.
żð Agregat M1 - oprócz pozycji agregatu M0 obejmuje dodatkowo caÅ‚Ä… wartość depozytów na żądanie w
bankach komercyjnych osób prywatnych, podmiotów gospodarczych i instytucji finansowych nie będących
bankami.
żð Agregat M2 - oprócz agregatu M1 obejmje dodatkowo wszystkie depozyty w bankach komercyjnych o
terminie zwrotu do 2 lat włącznie.
żð Agregat M3 - jest najszerszym pojÄ™ciem pieniÄ…dza, zawiera oprócz pozycji z M2 bankowe papiery dÅ‚użne o
terminie zwrotu do 2 lat oraz zobowiązania banków z tytułu operacji przeprowadzonych z podmiotami
niebankowymi.
AD 13. Koncepcja mnożnika kreacji pieniądza
Mnożnik kreacji pieniądza  obrazuje wielkość zmiany zasobu pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o
jednostkÄ™.
Podaż pieniądza = mnożnik kreacji pieniądza * baza monetarna
Mnożnik zależy od:
1. Planowanej przez banki stopy rezerw gotówkowych/obowiązkowych (tj. stosunek rezerw do całkowitych
wkładów depozytowych w bankach)
żð Im niższa jest stopa rezerw gotówkowych, tym wiÄ™kszÄ… sumÄ™ wkÅ‚adów stworzÄ… banki na podstawie danych
rezerw, a tym samym większa będzie podaż pieniądza.
2. Planowanego stosunku gotówki w obiegu pozabankowy do całkowitej wartości wkładów w bankach
żð Im niższy stosunek gotówki w obiegu do wkÅ‚adów w bankach tym wiÄ™ksza bÄ™dzie podaż pieniÄ…dza
Mnożnik kreacji pieniądza nie jest wielkością stałą, jego wartość zależy od współczynnika rezerw banków
komercyjnych i od preferencji ludności co do form pieniądza. Mnożnik jest tym większy, im niższa jest planowana
stopa rezerw gotówkowych banków oraz im niższy jest stosunek gotówki w obiegu do depozytów płatnych na
żądanie. Czynniki te zmieniają mnożnik, a w ten sposób również podaż pieniądza towarzyszącą danej bazie
monetarnej. Zmienność mnożnika może pociągać za sobą nieprzewidziane wahania podaży pieniądza, szczególnie
w krótkich okresach.
Prosty mnożnik kreacji pieniądza:
mnożnik kreacji pieniądza=1/re
Z wzoru tego wynika, że:
M=H/re
Gdzie:
re - stopa rezerw obowiÄ…zkowych;
M - podaż pieniądza;
H - baza monetarna, czyli, że każdej zmianie bazy monetarnej o "H towarzyszy zmiana podaży pieniądza równa
iloczynowi mnożnika i tej zmiany.
Czynniki wpływające na mnożnik
" wypłaty gotówkowe - zmniejszają sumę depozytów, czyli możliwości kredytowe banków, co obniża wartość
mnożnika;
" rezerwy nadwyżkowe - zmniejszają możliwości kredytowe banków, co obniża wartość mnożnika;
" zróżnicowanie depozytów - jeżeli rośnie ilość depozytów terminowych w stosunku do depozytów na żądanie, to
obniża się wartość rezerw obowiązkowych (ich wskaz
nik jest niższy dla depozytów terminowych), co zwiększa
możliwości kredytowe banków i wartość mnożnika
AD 14. Ekonomiczne znaczenie oszczędności pieniężnych
Oszczędności- to ta część dochodów gospodarstw domowych nie wydanych na konsumpcje i usługi (nadwyżka
dochodów nad konsumpcje).
Jeżeli gospodarstwu domowemu uda się zaoszczędzić jakąś część dochodu to następuje odpływ z ruchu
okrężnego  oznaczający odpływ strumienia pieniądza, który nie przemieszcza się z gospodarstw domowych do
przedsiębiorstwa.
Oszczędności to zaniechanie konsumpcji bieżącej na rzecz konsumpcji przyszłej.
Oszczędności są przechowywane w bankach w formie depozytów. Z pozyskanych w ten sposób pieniędzy banki
udzielają kredytów przedsiębiorstwom, dlatego też wielkość oszczędności wpływa na wielkość inwestycji
dokonywanych przez przedsiębiorstwa. Ponadto oszczędności są często lokowane na rynku kapitałowym (zakup
akcji), co zwiększa kapitał posiadany przez przedsiębiorstwa.
Na oszczędności wpływają m. in.:
ðð stopy procentowe,
ðð oczekiwania co do zmian stóp procentowych w przyszÅ‚oÅ›ci,
ðð poziom dochodu,
ðð skÅ‚onność do oszczÄ™dzania.
Paradoks zapobiegliwości:
Zmiana wielkości oszczędności oznacza zmianę wielkości dochodu zapewniającego równowagę. Nie zmienia się
wielkość oszczędności w punkcie równowagi, gdyż oszczędności są równe inwestycjom.
AD 15. Istota Modeli IS-LM
Oś pozioma reprezentuje dochód narodowy lub realny produkt krajowy brutto i oznaczana jest Y. Oś pionowa
oznacza nominalnÄ… stopÄ™ procentowÄ… i.
Krzywa IS - ZBIÓR RÓŻNYCH KOMBINACJI DOCHODU I STOPY PROCENTOWEJ, PRZY KTÓRYCH RYNEK DÓBR
ZNAJDUJE SI
W RÓWNOWADZE
Rynek dóbr znajduje się w równowadze gdy popyt globalny i faktyczny są sobie równe. Jest to wówczas gdy
planowane inwestycje i planowane oszczędności są sobie równe. Dlatego zbiór punktów będących kombinacją
stopy procentowej i dochodu, przy którym występuje równowaga na rynku dóbr nazywany jest krzywą IS.
Krzywa LM jest dodatnio nachylona, reprezentuje ona sytuacje na rynku finansowym i monetarnym. Przedstawia
ona kombinacje stopy procentowej i realnego PKB dla których rynek pieniężny jest w równowadze. Skrót LM
oznacza "Liquidity/"Money supply". Krzywa LM jest inaczej wykresem funkcji, wzdłuż której popyt na zasoby
pieniądza jest równy podaży zasobów pieniądza.
Model IS-LM umożliwia analizę sytuacji na rynku dóbr i pieniądza za pomocą jednego rysunku (punkt przecięcia).
Polityka fiskalna  przesunięcia krzywej IS.
Polityka pieniężna  przesunięcia krzywej LM
AD 16 Budowa współczesnego systemu bankowego
System bankowy to całokształt instytucji bankowych i finansowych oraz normy, które określają ich wzajemne
powiązania i stosunki z otoczeniem. Za podstawę określenia systemu bankowego uznaje się powstanie układu
złożonego z banku centralnego (banku emisyjnego) i banków komercyjnych. System bankowy to także liczba i
rodzaj banków funkcjonujących w danym państwie, tworzących logiczną i zwartą całość
Elementy Systemu Bankowego w PL:
żð bank centralny
żð banki operacyjne  banki komercyjne, depozytowo-kredytowe, uniwersalne
żð banki specjalne  banki inwestycyjne, hipoteczne, rolne i melioracyjne, komunalne oraz towarzystwa
kredytowe
żð kasy oszczÄ™dnoÅ›ciowe
żð spółdzielczość kredytowa
System bankowy pełni następujące funkcje:
żð emisyjnÄ… i regulacyjnÄ…  peÅ‚ni jÄ… bank centralny przez emisjÄ™ i regulacjÄ™ podaży pieniÄ…dza,
żð depozytowo-kredytowÄ…  ujawnia siÄ™ w bankach komercyjnych przez mechanizm tworzenia depozytów i
transformacji ich w pożyczki i kredyty,
żð rozliczeniowÄ…  bank na zlecenie klientów dokonuje rozliczeÅ„ pieniężnych (obciąża jedno konto i uznaje
drugie),
żð alokacyjnÄ…  umożliwia przepÅ‚yw Å›rodków finansowych z mniej do bardziej efektywnych dziedzin
gospodarki i podmiotów gospodarczych,
żð finansowo-doradczÄ…  bank przez sÅ‚użby doradcze zabezpiecza interesy swoich klientów,
żð stymulacyjnÄ…  bank jako dawca kapitaÅ‚u wpÅ‚ywa na rozwój przedsiÄ™biorczoÅ›ci lokalnej.
2 opracowanie:
16. Budowa współczesnego systemu bankowego
Charakterystyka dwuszczeblowego systemu bankowego.
System bankowy.
System bankowy składa się z instytucji, którymi są różnego typu banki funkcjonujące
w poszczególnych segmentach rynku finansowego.
Klasycznym modelem systemu bankowego w gospodarce rynkowej jest tzw. dwuszczeblowy system bankowy, do
którego należą: bank centralny oraz różnego typu banki komercyjne, od banków uniwersalnych do
specjalistycznych.
Bank Centralny.
Bank centralny spełnia 3 podstawowe funkcje:
" Banku emisyjnego, mającego wyłączne prawo do emisji znaków pieniężnych.
" Banku banków komercyjnych, w ramach której bank centralny realizuje za pomocą odpowiednich narzędzi
założenia polityki monetarnej.
" Banku państwa albo kasjera rządu (obsługa budżetu państwa).
Bank centralny charakteryzuje to, że:
" Nie podlega bezpośrednio decyzjom Parlamentu i rządu.
" Działa na zasadzie non profit.
" Dysponuje funduszami własnymi.
" Ma konstytucyjne prawo kształtowania polityki pieniężnej.
" Nie jest zorientowany na maksymalizację wyników finansowych.
" Jest to instytucja zwierzchnia w stosunku do pozostałych banków.
Banki komercyjne.
Banki komercyjne to szczególne przedsiębiorstwa, których przedmiotem działania jest obrót pieniądzem.
Instytucje te sÄ… zorientowane na zysk.
Banki komercyjne wprowadzają do obiegu pieniężnego zdecentralizowany pieniądz wkładowy przez udzielenie
kredytu.
Banki komercyjne swoją działalność opierają na zasadach:
" Samodzielność- oznacza to, że banki mogą podejmować decyzje co do struktury organizacyjnej oraz
prowadzonej polityki (zakres działalności i finanse banku). Wszystko to ograniczone jest normami prawnymi.
" Samofinansowanie- sprowadza się to do maksymalizacji zysku, gdyż bank ponosi wszystkie koszty prowadzonej
działalności.
" Uniwersalizm- oznacza przyjęcie takich samych zasad co do tworzenia banku, jego likwidacji, nadzoru,
wykonywania wszystkich czynności bankowych.
Banki komercyjne są typowymi instytucjami depozytowymi. Depozyty stanowią podstawę działalności
pożyczkowej banków komercyjnych. Przyjmują depozyty:
" Depozyty bieżące (wkłady a vista).
" Depozyty, na które można wystawić czeki.
" Oszczędności i depozyty terminowe.
Do czynności bankowych wykonywanych przez bank zalicza się (prawo bankowe):
" Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz
prowadzenie rachunków tych wkładów;
" Prowadzenie innych rachunków bankowych;
" Udzielanie kredytów;
" Udzielanie gwarancji bankowych;
" Emitowanie bankowych papierów wartościowych;
" Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych;
" Wykonywanie innych czynności przewidzianych w odrębnych ustawach wyłącznie dla banku.
Ponadto (następujące czynności są czynnościami bankowymi, jeżeli wykonywane są przez banki):
" Udzielanie pożyczek pieniężnych,
" Operacje czekowe i wekslowe,
" Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
" Terminowe operacje finansowe,
" Nabywanie i zdobywanie wierzytelności pieniężnych,
" Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
" Wykonywanie obrotu dewizowego,
" Udzielanie poręczeń,
" Czynności zlecone, związane z emisją papierów wartościowych.
Bank komercyjny spełnia następujące funkcje:
" RozliczeniowÄ…
" Kreacji pieniÄ…dza
" Alokacji oszczędności
" Akumulacji kapitałów
" Transformacji środków pieniężnych
" Instytucji zaufania publicznego
W polskim systemie bankowym wyróżnia się następujące rodzaje banków ze względu na ich formę prawną:
1. banki państwowe (tworzone przez rząd na wniosek ministra Skarbu Państwa)
2. banki spółdzielcze (z zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego)
3. banki w formie spółek akcyjnych (z zezwolenia Komisji Nadzoru Bankowego)
AD 17) Podstawowe instrumenty polityki monetarnej
" stopy procentowe (lombardowa, depozytowa, redyskontowa, referencyjna) jest to rynkowy koszt kapitału albo
inaczej cena którą płaci się za pożyczanie kapitału na określony czas.
Stopa referencyjna (interwencyjna, repo) (3,5%) wyznacza minimalną rentowność 7-dniowych bonów pieniężnych
emitowanych przez NBP. Operacja ta polega na zakupie lub sprzedaży krótkoterminowych papierów
wartościowych na rynku międzybankowym w celu przywrócenia równowagi.
Stopa lombardowa (5,00%) pełni funkcję stopy maksymalnej, określa cenę, po której bank centralny udziela
bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych.
Stopa redyskontowa (redyskonto weksli) (3,75%) określa cenę, po jakiej bank centralny skupuje od banków
komercyjnych weksle, które wcześniej zostały przez nie nabyte od ich klientów.
Stopa depozytowa (2,00%) określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki
komercyjne w banku centralnym.
Stopy procentowe są wykorzystywane w operacjach kredytowo-depozytowych które są prowadzone z inicjatywy
banków komercyjnych.
" operacje otwartego rynku polegajÄ… na zakupie bÄ…dz
sprzedaży przez BC bankom komercyjnym papierów
wartościowych na rynku międzybankowym. BC może tez emitować własne papiery dłużne za pomocą których
absorbuje nadwyżki płynnych środków z banków komercyjnych.
Są przeprowadzane z inicjatywy BC a przedmiotem tych operacji są głównie rządowe instrumenty dłużne, tj. bony
(weksle) skarbowe, obligacje skarbowe oraz inne instrumenty, np. bony (weksle) komercyjne, waluty obce.
Mogą być realizowane jako:
- operacje warunkowe ( zakupu repo i sprzedaży reserve repo)
- operacje bezwarunkowe
Są skutecznym instrumentem wykorzystywanym do regulowania podaży pieniądza. Charakteryzują się one
elastycznością oraz łagodnym i płynnym oddziaływaniem na gospodarkę. Nie można ich jednak wykorzystywać do
realizowania dwóch podstawowych celów polityki pieniężnej jednocześnie: do utrzymywania rynkowych stóp
procentowych na ustabilizowanym poziomie i do dostosowania podaży pieniądza do potrzeb gospodarczych
kraju.
" rezerwa obowiązkowa to określony procent środków pieniężnych, jakie banki komercyjne muszą zdeponować
na rachunkach w NBP, stanowi wyrażona w złotych część środków pieniężnych banków, zgromadzonych na ich
kontach, ze środków uzyskanych z papierów wartościowych (z wyjątkiem kredytów hipoteczny oraz listów
zastawnych na okres ponad 5 lat) i innych środków przejętych przez bank i podlegających zwrotowi (z środków
pozyskanych z zagranicy na co najmniej 2 lata oraz środków pozyskanych na podstawie umów o prowadzenie
Indywidualnych kont emerytalnych (IKE)).
Nałożenie obowiązku utrzymywania rezerwy obowiązkowej na banki komercyjne ma co najmniej dwie przyczyny.
Po pierwsze, jest to narzędzie w rękach BC, które umożliwia kontrolę podaży pieniądza i ma wpływ na mnożnik
kreacji pieniądza (Jeśli stopa rezerw obowiązkowych rośnie, to maleje całkowita wielkość podaży w gospodarce, i
odwrotnie, kiedy maleje  podaż pieniądza rośnie.) i dzięki temu BC może wpływać na poziom inflacji. Po drugie
jest to metoda kontroli nadpłynności w sektorze bankowym.
Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej i wynosi 3,5% dla wszystkich rodzajów
depozytów, będących podstawa naliczenia rezerwy. Banki pomniejszają naliczaną rezerwę o równowartość 500
tys. euro. Åšrodki rezerwy od maja 2004 sÄ… oprocentowane.
AD 18 ) Niezależność banku centralnego
Wzorcowym wyznacznikiem dla Polski był Traktat z Maastricht i Statut Europejskiego Systemu Banków
Centralnych. Na mocy Konstytucji RP (art. 227) NBP jest centralnym bankiem państwa i jest on odpowiedzialny za
wartość polskiego pieniądza. Posiada wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych.
W art.3 ust.1 Ustawy o NBP cel działalności banku określono jako: utrzymanie stabilnego poziomu cen przy
jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rzÄ…du, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP .
Poprzez niezależność instytucjonalną należałoby rozumieć całkowitą autonomię banku centralnego, jego organów
od osób trzecich, wyrażoną w gwarantowanym przez państwo zakazie wywierania wpływu na decyzje BC przez
organy rządowe i pozarządowe oraz przyznanej osobowości prawnej.
Na mocy ustawy o NBP musi jednak współpracować z organami odpowiedzialnymi za politykę gospodarczą,
również z rządem. Dlatego też NBP przekazuje organom państwowym założenia polityki monetarnej oraz
informacje na temat jej realizacji oraz sytuacji w systemie bankowym, współpracuje z Radą Ministrów i Ministrem
Finansów.
Dzięki niezależności NBP jest odporny na naciski polityczne. Decyzje muszą być podejmowane obiektywnie,
uwzględniając długi horyzont czasowy. Tymczasem politycy chcąc zwiększyć swoje notowania u wyborców,
mogliby wywierać nacisk na NBP poprzez presję inflacyjna i nawoływanie do obniżenia stóp procentowych aby w
krótkim okresie, szczególnie przedwyborczym doprowadzić do wzrostu zatrudnienia.
Niezależność funkcjonalna (operacyjna) umożliwia bankowi centralnemu efektywne osiągnięcie celów i
wypełnianie zadań. NBP samodzielnie podejmuje decyzje o wyborze instrumentów, konkretyzacji celów, realizacji
polityki pieniężnej oraz innych aspektów działalności.
Pełna autonomia w zakresie wyboru i stosowania instrumentów polityki monetarnej ma istotne znaczenie. W
ramach strategii bezpośredniego celu inflacyjnego NBP wykorzystuje stopę procentową. W wyniku wysokich
potrzeb pożyczkowych, rząd naciska niejednokrotnie na obniżenie stóp procentowych.
NBP posiada trzy główne funkcje:
NBP jako bank emisyjny ustala wielkość i moment emisji pieniądza. NBP jako bank banków jest odpowiedzialny za
stabilność i bezpieczeństwo systemu bankowego. Odgrywa rolę pożyczkodawcy ostatniej instancji, kontroluje
systemy płatności i prowadzi rachunki banków komercyjnych, reguluje płynność na rynku międzybankowym. NBP
jako bank centralny zajmuje się bankową obsługą budżetu państwa oraz utrzymywaniem i zarządzanie rezerwami
dewizowymi.
Personalna niezależność wiąże się ze sposobem mianowania członków organów decyzyjnych, długości ich
kadencji, oraz gwarancji iż ewentualne odwołanie będzie wynikało jedynie z zaistnienia przesłanek określonych
przez literę prawa. Rada Ministrów nie ma żadnego wpływu na obsadzanie głównych stanowisk w banku
centralnym. Prezes NBP powoływany był przez Sejm na wniosek prezydenta na 6  letnią kadencję, natomiast
członków RPP powoływano na jedną 6  letnią kadencję, po trzech przez Prezydenta, Sejm i Senat
Finansowa niezależność banków centralnych to nic innego jak zdolność do samodzielnego zaopatrywania się w
środki pieniężne niezbędne do realizacji powierzonych zadań. W art.220 Konstytucja RP jasno zabrania
finansowania deficytu przez zaciąganie zobowiązań w BC.
AD 19 Istota opóz
nień czasowych w polityce finansowej państwa
Opóz
nienia diagnostyczne polegają na tym, że od zbierania danych potrzebnych do diagnozy sytuacji
gospodarczej do momentu jej sformułowania upływa czas, który może sprawić, że diagnoza już w momencie jej
opracowania będzie nieaktualna. Opóz
nienia decyzyjne to z kolei czas, jaki upływa od momentu sformułowania
diagnozy do momentu podjęcia decyzji o sposobie  leczenia" danej sytuacji. Opóz
nienia wdrożeniowe to z kolei
zbyt długi czas wprowadzania danego instrumentu (np. od inicjatywy ustawodawczej do ogłoszenia ustawy o
danym podatku). Opóz
nienia realizacyjne występują wówczas, gdy upływa zbyt długi czas od momentu
wprowadzenia jakiegoś instrumentu polityki fiskalnej (np. ogłoszenia ustawy o podatku i
odpowiednich przepisów wykonawczych) do momentu, gdy instrument zacznie działać na gospodarkę
Ad 20 Rola banku komercyjnego w funkcjonowaniu gospodarki
Rolę banku w gospodarce narodowej można scharakteryzować poprzez prezentację trzech najbardziej istotnych
dziedzin działalności banku. Są to:
ð udziaÅ‚ w kreacji pieniÄ…dza;
ð wzrost wielkoÅ›ci kredytów udzielanych przez te banki
ð zwiÄ™kszenie zakupu walut obcych.
Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych w danym banku lub w innym banku, na którego konto
zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu. Możliwości kreacji pieniądza przez bank komercyjny są
jednak ograniczone. Wynika to z konieczności utrzymywania płynności, co jest uwarunkowane przez wielkość
posiadanych środków banku centralnego.
Bank komercyjny musi więc posiadać odpowiednią wielkość pieniądza rezerwowego banku centralnego, aby
móc bez ograniczeń pokryć wypłaty gotówkowe swoich klientów oraz pokryć ujemne dla siebie saldo rozliczeń z
innymi bankami.
ð udziaÅ‚ w spoÅ‚ecznym podziale pracy;
Bank jest przedsiębiorstwem, które prowadzi działalność mającą na celu przejęcie od jednostek gospodarczych i
osób fizycznych czynności finansowych, jest także instytucją dokonującą transformacji terminu, wielkości i ryzyka
w stosunkach pieniężnych między pożyczkobiorcą a pożyczkodawcą
ð dokonywanie alokacji i transformacji Å›rodków.
Banki odgrywają istotną rolę jako instytucje transformacyjne, pośredniczące w doprowadzaniu do wzajemnego
uzgodnienia różniących się struktur podaży i popytu. Odnosi się to zwłaszcza do transformacji:
ð informacji,
ð wielkoÅ›ci zapotrzebowanej sumy pieniÄ…dza,
ð terminu,
ð ryzyka.
Podsumowując Bank pełni kilka ról:
ð rola pÅ‚atnika: dokonywanie pÅ‚atnoÅ›ci w imieniu swoich klientów;
ð rola agenta: dziaÅ‚anie w imieniu klientów w zakresie emisji papierów wartoÅ›ciowych i zarzÄ…dzania
własnością klientów;
ð rola gwaranta: poparcie udzielane klientom w spÅ‚acie ich zobowiÄ…zaÅ„;
ð rola poÅ›rednika: dokonywanie transformacji otrzymanych depozytów w kredyty, przede wszystkim dla
przedsiębiorstw (pośrednictwo między podmiotami deficytowymi i nadwyżkowymi);
ð rola instrumentu w realizacji polityki gospodarczej kraju: regulowanie podaży pieniÄ…dza poprzez
działanie banku centralnego.
Do funkcji banków komercyjnych należą:
a) funkcja kredytowa, polegająca na udzielaniu kredytów,
b) funkcja depozytowa, polegająca na przyjmowaniu depozytów; zarządzanie aktywami finansowymi i majątkiem
na rzecz i w imieniu klientów, a także czynności polegające na pośrednictwie banków w obrocie papierami
wartościowymi,
c) funkcja płatnicza, polegająca na dokonywaniu płatności.
AD 21) Inflacja i jej rodzaje.
Rodzaje inflacji:
- ze względu na tempo wzrostu cen:
ðð peÅ‚zajÄ…ca  do kilku %, poddaje siÄ™ kontroli,
ðð kroczÄ…ca  do kilkunastu %,
ðð galupujÄ…ca - >20%
ðð hiperinflacja
ðð megainflacja - >100%.
- ze względu na przyczyny:
ðð popytowa
ðð podażowa
ðð kosztowa
ðð strukturalna (zw. ze zmianÄ… struktury gospodarczej).
Inflacja, proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany
proporcji podziału dochodu narodowego.
Miary inflacji stosowane w Polsce:
W Polsce korzysta się z 4 mierników inflacji:
- inflacji cen konsumentów (CPI)  średnia ważona cen towarów i usług przeciętnego gospodarstwa domowego; w
odróżnieniu od delatora PKB, CPI mierzy zmiany cen w odniesieniu tylko do niektórych produktów lub usług (ok.
2000 pozycji) wchodzących w skład tzw. koszyka konsumpcyjnego który jest rokrocznie aktualizowany; towary i
usługi są ustalane na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych;
Koszyk taki ustalany na sztywno, ogranicza tą miarę inflacji bo nie uwzględnia efektów substytucyjnych.
-inflacji cen producentów  służy do pomiaru cen ustalonych przez producentów w różnych etapach produkcji;
dotyczy wyłącznie cen towarów w obrocie hurtowym; mierzy ceny netto a więc z wyłączeniem podatku VAT i
akcyzy; podawany jest co miesiąc do publicznej wiadomości
- delatora PKB  jest to stosunek nominalnego i realnego PKB; wskaz
nik procentowy, jest miarÄ… zmiany cen
towarów i usług; jego użyteczność wynika z faktu, iż obejmuje on ceny wszystkich dóbr wchodzących w skład PKB,
a nie tylko dóbr konsumpcyjnych jak w CPI.
- mierników inflacji bazowej  to inflacja CPI po uprzednim skorygowaniu koszyka konsumpcyjnego. Obserwacja
inflacji bazowej pozwala odpowiedzieć na pytanie, które z czynników przyczyniły się do wzrostu cen
konsumentów. W przeciwieństwie do trzech pozostałych mierników, które są opracowane przez GUS (Główny
Urząd Statystyczny), to inflacja bazowa obliczana jest przez NBP na podstawie danych o inflacji konsumentów.
Częstotliwość publikacji jest taka sama jak w przypadku CPI. Mierniki ilustrują długookresowy trend w
kształtowaniu inflacji, który powstaje po wyeliminowaniu wahań o charakterze sezonowym i szoków podażowych.
Mamy np.: inflacja bazowa po wyłączeniu cen paliw i cen żywności, inflacja bazowa po wyłączeniu cen najbardziej
zmiennych, inflacja bazowa po wyłączeniu cen kontrolowanych
AD 22 Istota i skutki deflacji
Deflacja  ograniczenie podaży pieniądza na rynku powodujące wzrost siły nabywczej pieniądza. Potoczne
określenie spadku przeciętnego poziomu cen, sytuacji, kiedy za tę samą ilość pieniędzy kupić można coraz
więcej dóbr towarów i usług. Przeciwieństwem deflacji jest inflacja.
Wśród przyczyn deflacji wymienia się:
żð brak proporcjonalnej do wzrostu gospodarczego emisji pieniÄ…dza.
żð nadmierne oprocentowanie lokat terminowych czyniÄ…cych opÅ‚acalnÄ… tezauryzacjÄ™ pieniÄ…dza  zjawisko
powszechnie wykorzystywane do walki z inflacją, powoduje jednak wzrost ilości pieniądza poza rynkiem tzw.
"balon inflacyjny"; nie tyle znosi więc inflację, co oddala jej wystąpienie i może wywołać przejściową deflację.
żð spÅ‚ata zobowiÄ…zaÅ„ kredytowych przy braku emisji pieniÄ…dza i wstrzymaniu akcji kredytowej. Deflacja jest
wówczas efektem nadmiernego zadłużenia a to wszystko przyczyną krachu gospodarczego zwanego
nietrafnie "nadprodukcjÄ…".
Skutki deflacji:
żð zmniejszenie opÅ‚acalnoÅ›ci produkcji (tylko w przypadku regulacji rynkowych uniemożliwiajÄ…cych obniżenie
kosztów produkcji)
żð wzrost siÅ‚y nabywczej pracujÄ…cej części spoÅ‚eczeÅ„stwa (tylko w przypadku zamrożenia pÅ‚ac)
żð konsumpcja i zamówienia przemysÅ‚u sÄ… odsuwane w czasie (w oczekiwaniu na niższe ceny), co napÄ™dza
recesjÄ™[1].
żð JeÅ›li pieniÄ…dz powiÄ…zany jest z jakimÅ› ograniczonym dobrem (np: zÅ‚oto, choć nie jest to immanentnie
związane ze zjawiskiem deflacji) niemożliwa jest nadmierna ekspansja kredytowa ze strony banków.
AD 23 Mechanizm transmisji polityki monetarnej na sferÄ™ realnÄ… gospodarki
Bank centralny wykorzystuje posiadane instrumenty do osiągnięcia celu stawianego przed polityką pieniężną,
jakim jest stabilizacją ogólnego poziomu cen. Mechanizm transmisji opisuje, jak zmiany w prowadzonej polityce
pieniężnej wpływają na zmiany strefy realnej i nominalnej gospodarki. Za pomocą kanałów transmisji impulsy
banku centralnego oddziaływają na poziom cen.
Rynek pieniÄ…dza
Rynek dóbr i usług
45
AD Podaż
Stopa
E1
pieniÄ…dza
rynkowa
(C+I)Ä™!
Realny
Stopa
E0
popyt na
równowagi
pieniÄ…dz
Y
Realne zasoby
pieniÄ…dza
Popyt globalny = AD = C+I+G+NX
Realny popyt na pieniÄ…dz = k*Y-h*r
C  popyt konsumpcyjny
K  współczynnik wrażliwości popytu
I  inwestycje
na pieniÄ…dz na zmianÄ™ dochodu
* funkcja inwestycji Keynes a
h- wrażliwość popytu na pieniądz na
I= I0  a*r
zmianÄ™ stopy procentowej (popyt na
I0  inwestycje autonomiczne,
pieniÄ…dz spekulacyjnych)
a  wrażliwość inwestycji na zmianę
stopy procentowej
NX-= Eksport  Import= E-I- b*r
b  wrażliwość eksportu netto na
zmianÄ™ stopy procentowej
Rysunek pokazuje podstawowe kanały transmisji impulsów monetarnych w małej otwartej gospodarce, w której
bank centralny prowadzi strategię bezpośredniego celu inflacyjnego (z płynnym kursem walutowym).
Stopy
rynkowe
Popyt
krajowy
Popyt Krajowa
Oficjalna Ceny
globalny presja
stopa aktywów
inflacyjna
procento
Eksport
wa banku
netto
centralne Inflacja
Oczekiwania
go
Kurs Inflacja
walutowy importowana
KANAA
Y TRANSMISJI:
1) Zmiana stóp procentowych wywiera wpływ na poziom rynkowych stóp procentowych:
a. Kanał stopy procentowej  oddziaływanie banku centralnego na popyt globalny odbywa się w ten sposób, że jego
impulsy wpływają na zmianę stóp procentowych na międzybankowym rynku pieniężnym, które z kolei przekładają
się na stopy procentowe oferowane przez banki komercyjne (od depozytów i od kredytów). W procesie tym
istotne jest to, żeby krótkoterminowe stopy procentowe, ustalane przez bank w kategoriach nominalnych
wpłynęły na zmianę długookresowych stóp procentowych w wyrażeniu realnym ( tj. po uwzględnieniu
kształtujących się oczekiwań inflacyjnych),
b. Kanał kredytów bankowych  w sytuacji wzrostu stóp procentowych na międzybankowym rynku pieniężnym
wywołanego decyzjami banku centralnego, banki komercyjne same dążą do ograniczenia rozmiarów akcji
kredytowej. W wyniku podniesienia stóp procentowych przez bank centralny zwiększa się motywacja banków do
ograniczania kreowania kredytów i pieniądza.
2) Zmiana stóp procentowych banku centralnego wpływa na ceny aktywów (aktywa finansowe, których ceny są
ujemnie skorelowane ze zmianami stóp procentowych). Zmiany stóp procentowych wpływają na poziom popytu
globalnego przez tzw. kanał papierów wartościowych, który może przybrać 2 formy:
a. Kanał majątkowy  działający w oparciu o efekt bogactwa  stopy procentowe wpływają na rozmiary majątku
znajdującego się do dyspozycji podmiotów gospodarujących, a tym samym na możliwość i skłonność do
dokonywania wydatków ( wpływ na popyt konsumpcyjny i inwestycyjny gospodarstw domowych),
b. 2 forma związana z teorią q ( koncepcja relacji q mówi o stosunku rynkowej wartości zobowiązań firmy  akcjie
obligacje  do cen dóbr inwestycyjnych)  wskazuje, że wysokie stopy procentowe powodują, ze ceny
instrumentów finansowych (akcji, obligacji), za pośrednictwem których gromadzone są środki do sfinansowania
inwestycji, kształtują się na niskim poziomie stąd przedsiębiorstwa muszą ograniczyć swój popyt inwestycyjny.
3) Zmiana stóp procentowych banku centralnego wpływa na oczekiwania inflacyjne, które mogą być:
a. y
ródłem inflacji,
b. Elementem składowym różnych kanałów transmisji,
c. Autonomicznym kanałem transmisji.
4) Zmiana stóp procentowych banku centralnego wywiera wpływ na kurs walutowy  w tym przypadku działanie
banku centralnego jest ograniczone, ponieważ przy kształtowaniu tego kanału dużą rolę odgrywają czynniki
zewnętrzne (np. zagraniczne stopy procentowe).
a. Różnica (tzw. dysparytet) występujących i oczekiwanych stóp procentowych, krajowych i zagranicznych pociąga za
sobą ruchy kapitału portfelowego, które na bieżąco kształtują poziom tego kursu, w konsekwencji wpływają na
eksport netto o popyt globalny.
Wpływ kursu walutowego na kształtowanie się globalnego popytu zależy także od realnego poziomo tego kursu,
będącego wypadkową jego poziomu nominalnego oraz procesów inflacyjnych zachodzących w kraju i u partnerów
zagranicznych.
Przykłady impulsów monetarnych:
Faza Impuls Faza I Faza II
Podmioty Bank centralny Banki komercyjne Przedsiębiorstwa i
gospodarcze gospodarstwa domowe
(regulujÄ…ce lub
działające)
Proces transmisji Ekspansywny charakter Wzrost wolnych Wzrost popytu na kredytu Ä…ð
polityki pieniężnej: rezerw pÅ‚ynnych Ä…ð wzrost wydatków
zwiększenie podaży finansowanych kredytem
- obniżka stopy
kredytów Ä…ðtendencja (szczególnie
procentowej
do spadku stóp inwestycyjne)Ä…ðekspansywne
(redyskontowej,
procentowych procesy mnożnikowe i
dyskontowej),
akceleracyjneÄ…ð wzrost
- obniżka minimalnych
globalnego popytu
rezerw,
Restrykcyjny charakter Zmniejszenie wolnych Spadek popytu na kredytu Ä…ð
polityki pieniężnej: rezerw pÅ‚ynnych Ä…ð zmniejszenie wydatków
ograniczanie podaży finansowanych kredytem
- wzrost stopy
kredytów Ä…ðtendencja (szczególnie
procentowej
do wzrostu stóp inwestycyjne)Ä…ðrestrykcyjne
(redyskontowej,
procentowych procesy mnożnikowe i
dyskontowej),
akceleracyjneÄ…ð spadek
- wzrost minimalnych
globalnego popytu
rezerw,
Dodatkowo:
http://www.google.com/url?sa=t&source=web&cd=1&sqi=2&ved=0CBUQFjAA&url=http%3A%2F%2Fwww.sciaga.
pl%2Ftekst%2Fzalacznik%2F12293%2F&rct=j&q=mechanizm%20transmisji%20polityki%20monetarnej%20na%20s
fer%C4%99%20realn%C4%85%20gospodarki&ei=b_nsTYSgCMWYOsqvtYwB&usg=AFQjCNHkXHoWzJA_k1YE0DbA
ReNZo3frug&sig2=PnZ3woOqEcmcj_FUgvUG_Q
znalazłem cos takiego, może ktos ma lepsze opracowanie bądz
pokusi siÄ™ o streszczenie tego powyższego Jð
AD 24 Rodzaje sald budżetowych
Saldo budżetowe- jest to nadwyżka lub deficyt w budżecie państwa, tj. nadwyżka dochodów względem wydatków
budżetu w danym roku lub odwrotnie- nadwyżka wydatków nad dochodami. Salda budżetu państwa nie można
jednak sprowadzać wyłącznie do rachunkowego wyliczenia różnicy między dochodami a wydatkami budżetowymi.
Pełna interpretacja treści salda budżetu wymaga spojrzenia na nie z różnych punktów widzenia. W związku z tym,
można wyróżnić kilka jego rodzajów.
Salda czÄ…stkowe:
ðð saldo realne  realny stan finansów paÅ„stwa, saldo nominalne skorygowane o premiÄ™ inflacyjnÄ…,
ðð saldo pierwotne  jaki byÅ‚by stan finansów paÅ„stwa bez kosztów obsÅ‚ugi dÅ‚ugu publicznego,
ðð saldo majÄ…tkowe  zmiany w majÄ…tku publicznym,
ðð saldo cykliczne  rezultat cyklicznego przebiegu procesów gospodarczych,
ðð saldo strukturalne  jaka byÅ‚aby kondycja finansów paÅ„stwa przy peÅ‚nym wykorzystaniu potencjaÅ‚u
produkcyjnego (= saldo nominalne  saldo cykliczne)
Rodzaje sald budżetowych
Można rozróżnić następujące rodzaje salda budżetowego:
żð saldo kredytowe i majÄ…tkowe
W przypadku salda kredytowego, budżet uważa się za zrównoważony, gdy w trakcie trwania jego okresu
obrachunkowego państwo nie zaciągnęło nowych pożyczek publicznych. Zgodnie z tą koncepcją, do dochodów
budżetowych nie mogą być zaliczane środki pochodzące z poprzednich okresów, a także pożyczki. Jednocześnie
wydatki na obsługę długów publicznych nie mogą być ujmowane w wydatkach budżetowych.
Majątkowe saldo budżetu jest różnicą między dochodami budżetowymi, pomniejszonymi o dochody ze sprzedaży
majątku publicznego i o pożyczki zaciągane w celu sfinansowania określonych inwestycji, a wydatkami bieżącymi
budżetu.
żð saldo ogólne i krajowe
Istota salda ogólnego pokrywa się z koncepcją salda kredytowego, natomiast saldo krajowe uzyskuje się poprzez
skorygowanie salda ogólnego o budżetowe rozliczenia zagraniczne.
żð saldo realne i nominalne
Podział salda na realne i nominalne związane jest z występowaniem inflacji w gospodarce, która wpływa w
różnych stopniu na kształtowanie się dochodów i wydatków budżetowych.
Zaprezentowane rodzaje sald nie wykluczają się nawzajem, lecz uzupełniają, stwarzając dobre podstawy do
prowadzenia analiz obrachunkowych. Niemniej jednak ich interpretacja stwarza pewne kontrowersje wokół treści
i znaczenia budżetu państwa.
Czy deficyt jest szkodliwy?
Deficyt krótkookresowy (koniunkturalny)  jeśli maleje popyt globalny, należy go podtrzymać na stały poziomie
np. poprzez:
·ð ZwiÄ™kszenie wydatków budżetowych aż do osiÄ…gniÄ™cia równowagi
·ð Wydatki budżetowe przyniosÄ… efekt w postaci => powiÄ™kszenia dochodu => zwiÄ™kszenie wpÅ‚ywów do
budżetu
·ð PodtrzymujÄ…c popyt i produkcje
·ð W krótkim okresie deficyt jest korzystny
Deficyt długookresowy (strukturalny)  strukturalna nadwyżka wydatków nad dochodami.
·ð Pojawia siÄ™ problem z finansowaniem deficytu, rodzi on koszty w gospodarce, ponieważ musi być czymÅ›
sfinansowany.
AD 25 Inflacyjne i nieinflacyjne finansowanie deficytów budżetowych
1. Zaciąganie kredytów w bankach
Powoduje to zmniejszenie możliwości kredytowych dla sektora prywatnego, co jest niekorzystne dla inwestorów
prywatnych, bo może spowodować wzrost stopy procentowej kredytu. Nazywa się to efektem wypierania, który
nie nastąpi jednak w pełni w okresie ożywienia czy recesji.
2. Zwiększanie długu publicznego
Dług publiczny to całkowita kwota zadłużenia rządu w formie należytej zapłaty, z tytułu sprzedanych papierów
wartościowych skarbu państwa, w celu pokrycia deficytu budżetowego. Możliwości finansowania deficytu
publicznego z rosnącym zadłużeniem publicznym zależą od stopnia chłonności i poziomu rozwoju rynku
kapitałowego. Skarb państwa Skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je na wolnym rynku. Obligacje te
charakteryzują się wysoką płynnością. Zwykle też oprocentowanie jest wyższe od oprocentowania depozytów
terminowych. Wykupywanie strych obligacji wraz z odsetkami następuje zwykle z dochodów pochodzących z
emisji nowych obligacji. Powoduje to stały wzrost zadłużenia publicznego. Jeśli rynek jest chłonny i rozwinięty to
obligacje znajdują swoich nabywców. Jeżeli rynek jest niechłonny to aby sfinansować deficyt budżetowy,
niesprzedane obligacje musi wykupić bank centralny (zwykle w drodze emisji pieniądza, co może uruchomić
spiralÄ™ inflacji).
3. Zmniejszenie wydatków przez rząd
Najprostszą metodą walki z deficytem są drastyczne cięcia w wydatkach budżetowych w celu ich dostosowania do
osiąganych dochodów. Powoduje to zmniejszenie nakładów na oświatę, kulturę, służbę zdrowia itp. Może to
doprowadzić do wielu negatywnych następstw w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju oraz w stanie zdrowia
społeczeństwa. Poza tym tego typu cięcia mogą poprawić sytuację chwilowo. Zmniejszenie wydatków prowadzi
do obniżenia popytu i zahamowania wzrostu dochodu narodowego. W efekcie to co budżet zyska w dłuższym
okresie straci.
Inflacja budżetowa jest jedną z odmian inflacji pieniężnej. Potocznie jest także zwana jako inflacja skarbowa,
emisyjna, czy rządowa. Nie każdy deficyt budżetowy państwa ma inflacyjne oddziaływanie na mechanizmy
gospodarcze. Oddziaływanie to w szczególności zależy od podmiotu, który przyjmuje na siebie funkcje wierzyciela
wobec sektora publicznego, a nie rodzaju instrumentu kredytującego działalność tego sektora. Wyłącznie
monetyzacja deficytu budżetowego, poprzez kreację pieniądza bez pokrycia, może doprowadzić do wystąpienia
zjawisk inflacyjnych. Za neutralną metodę finansowania deficytu budżetowego dla krajowego obiegu pieniądza,
czy dla procesów inflacyjnych uważa się finansowanie deficytu budżetowego poprzez zaciąganie pożyczek na
rynku finansowym ( bez uczestnictwa banku centralnego), pod warunkiem nie posiadania przez banki komercyjne
wolnych rezerw gotówkowych lub utrzymania stałej ich stopy w relacji do depozytów. W tej sytuacji następuje
wyłącznie przemieszczanie na rzecz budżetu państwa środków poza bankowego sektora prywatnego, przez co
podaż pieniądza nie ulega zmianie.
AD 26 System finansowy i jego funkcje
System finansowy to niezwykle skomplikowany mechanizm i co za tym idzie, jego zdefiniowanie nie jest zadaniem
łatwym. Według Z. Polańskiego system finansowy to mechanizm, dzięki któremu świadczone są usługi,
pozwalające na krążenie siły nabywczej w gospodarce. Zdecydowanie bardziej rozbudowaną i skomplikowaną
definicję podaje A. Matysek. Według niej "system finansowy jest układem wzajemnie powiązanych instytucji
finansowych, rynków finansowych oraz elementów infrastruktury systemu finansowego; poprzez ten układ
podmioty sfery realnej (przede wszystkim gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i rząd) mogą pozyskiwać
fundusze, inwestować oszczędności oraz zaspokajać pozostałe potrzeby związane z finansową sferą
funkcjonowania." (A. Matysek-Jędrych, 2007, s. 41)
System finansowy może zostać podzielony na rynkowy oraz publiczny system finansowy. Rozróżnienie wynika z
faktu, iż usługi finansowe mogą być dostarczane podmiotom sfery realnej właśnie za pomocą mechanizmów
rynkowych lub publicznych. Na pełnowartościowy rynkowy system finansowy składają się:
- instrumenty finansowe (akcje, obligacje, bony skarbowe, opcje, kontrakty terminowe etc...)
- rynki finansowe
- instytucje finansowe (kantory, domy maklerskie, banki, fundusze emerytalne, towarzystwa funduszy
inwestycyjnych, [[towarzystwo ubezpieczeniowe}towarzystwa ubezpieczeniowe]], firmy świadczące usługi
finansowe jak na przykład faktoring etc.)
- zasady działania oraz regulacje
Publiczny system finansowy tworzÄ… zaÅ›:
- instytucje budżetowe (centralne, lokalne, celowe)
- instrumenty fiskalne (podatki, opłaty, cła, składki społeczne, dotacje, poręczenia skarbowe, gwarancje skarbowe,
górne limity wydatków)
- publiczne instrumenty finansowe
- instytucje fiskalne
Funkcje systemu finansowego :
o Monetarna. Polega na dostarczeniu gospodarce pieniądza i umożliwieniu jego obiegu. Wiąże się ściśle z
zapewnieniem płynności finansowej gospodarki
o Kapitałowo-redystrybucyjna. Polega na umożliwieniu przepływu wolnych środków pieniężnych.
o Kontrolna. Sprawny system finansowy daje kontrolę nad strumieniami pieniężnymi (na przykład nad
inwestycjami i pożyczkami). Dzięki temu system finansowy staje się narzędziem nadzorującym efektywność
wykorzystania majątku, a co za tym idzie przyczynia się do poprawy jakości działań gospodarczych.
2 opracowanie
26. System finansowy i jego funkcje
Pojęcie systemu finansowego
Warunki funkcjonowania podmiotów w sferze pieniężnej tworzy system finansowy gospodarki.
Zdaniem Z. Bodie go o R.C. Mertona system finansowy obejmuje rynki, pośredników finansowych, firmy
usługowe oraz inne instytucje wykorzystywane przy podejmowaniu decyzji finansowych przez osoby fizyczne,
firmy oraz rządy państw.
Według F.S. Mishkina system finansowy jest złożony i obejmuje wiele różnego rodzaju instytucji finansowych,
takich jak: banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, fundusze powiernicze, spółki finansowe i banki inwestycyjne, z
których każda jest w znacznym stopniu poddana regulacjom prawnym.
S. Owsiak zdefiniował system finansowy jako zespół logicznie ze sobą powiązanych form organizacyjnych,
aktów prawnych, instytucji finansowych i innych elementów umożliwiających podmiotom nawiązywanie
stosunków finansowych zarówno w sektorze realnym, jak i w sektorze finansowym. System ten tworzy
fundamenty działalności dla podmiotów posługujących się pieniądzem, umożliwiając zawierania różnych
transakcji gospodarczych, w których pieniądz pełni różne funkcje. Elementami systemu finansowego są instytucje
finansowe działające zarówno w sferze pieniężnej (banki, para banki, niebianki), instytucje nadzoru, a także akty
prawne oraz fundusze (formy organizacyjne gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych).
L. Szyszko i J. Szczepański określili system finansowy jako zespół norm prawnych, zasad organizacyjnych i
szeroko rozumianych instytucji, które są wykorzystywane przy realizacji funkcji finansów i regulowaniu zjawisk
przez władze państwowe i samorządowe.
Z. Polański, odróżniając pojęcie sfery finansowej i systemu finansowego, uważa, że system finansowy stanowi
mechanizm, dzięki któremu świadczy się usługi pozwalające na krążenie siły nabywczej w gospodarce, a
rezultatem istnienia systemu finansowego jest możliwość współtworzenia pieniądza przez niefinansowe podmioty
gospodarcze (przedsiębiorstwa i gospodarstwa domowe) oraz możliwość przepływu między nimi strumieni
pieniężnych. Twierdzi również, że system finansowy, dzielący się na publiczny i rynkowy, jest elementem systemu
ekonomicznego, który z kolei jest częścią systemu społecznego.
Funkcje systemu finansowego
Z. Bodie i R.C. Merton wyróżnili sześć zasadniczych funkcji pełnionych przez system finansowy:
·ð OkreÅ›lenie metod transferu zasobów gospodarczych w czasie, przez granice paÅ„stw oraz miÄ™dzy różnymi
działami i branżami gospodarki;
·ð OkreÅ›lenie metod zarzÄ…dzania ryzykiem;
·ð OkreÅ›lenie metod rozliczenia i regulowania pÅ‚atnoÅ›ci w celu uÅ‚atwienia wymiany towarów, usÅ‚ug i
składników majątku;
·ð OkreÅ›lenie mechanizmu gromadzenia wspólnych zasobów (pooling) przy tworzeniu dużej niepodzielnej
firmy oraz podziału praw własności w dużych firmach o dużej liczbie właścicieli;
·ð Zapewnienie informacji cenowych pomagajÄ…cych skoordynować zdecentralizowane procesy
podejmowania decyzji w różnych sektorach gospodarki;
·ð OkreÅ›lenie metod postÄ™powania dotyczÄ…cego systemu bodz
ców, w przypadku gdy jedna strona
transakcji finansowych ma informacje, których druga strona nie ma, lub gdy jedna strona jest agentem
(pełnomocnikiem), który podejmuje decyzje za drugą stronę.
S. Owsiak wśród funkcji systemu finansowego w gospodarce rynkowej wymienił następujące:
·ð PÅ‚atnicza (system finansowy powinien zapewnić sprawne dziaÅ‚anie mechanizmu rozliczeÅ„ w transakcjach
gospodarczych, zwłaszcza przy zakupie dóbr i usług);
·ð PÅ‚ynnoÅ›ci (system finansowy umożliwia i uÅ‚atwia zamianÄ™ papierów wartoÅ›ciowych i innych aktywów
finansowych na pieniądz gotówkowy);
·ð OszczÄ™dnoÅ›ci (promowanie warunków atrakcyjnego lokowania nadwyżek pieniÄ…dza przy umiarkowanym
ryzyku);
·ð Akumulacji bogactwa ( przechowywanie siÅ‚y nabywczej danego podmiotu);
·ð Kredytowa ( zapewnienie nieprzerwanego dopÅ‚ywu kredytu dla przedsiÄ™biorstw, gospodarstw domowych
i rzÄ…du, w celu finansowania inwestycji i konsumpcji);
·ð Minimalizacji ryzyka (w system finansowy powinny być wbudowane mechanizmy i instrumenty
minimalizacji ryzyka);
·ð Polityki gospodarczej (system finansowy stwarza możliwość prowadzenia przez rzÄ…d polityki majÄ…cej na
celu wzrost gospodarczy, niskie bezrobocie, walkę z inflacją i zachowanie stabilnej pozycji płatniczej względem
zagranicy.
Wg Z. Polańskiego system finansowy, służebny wobec sfery realnej, spełnia trzy, ściśle ze sobą powiązane,
funkcje (wiązki zadań):
·ð MonetarnÄ… (dostarczanie podmiotom niefinansowym pieniÄ…dza i umożliwianie jego obiegu zwiÄ…zanego z
płatnościami);
·ð KapitaÅ‚owo-redystrybucyjnÄ… (przepÅ‚yw wolnych Å›rodków pieniężnych od podmiotów dysponujÄ…cych nimi
do podmiotów chcących z nich skorzystać, dzięki czemu możliwe jest finansowanie wzrostu gospodarczego, a
także powstawanie i dystrybucja środków w celu finansowania dóbr publicznych, usług społecznych i świadczeń
społecznych);
·ð KontrolnÄ… (umożliwianie kontroli nad strumieniami pieniężnymi, w szczególnoÅ›ci nad Å›rodkami
zainwestowanymi, wypożyczonymi i redystrybuowanymi w przeszłości).
AD 27 Systematyka pośredników finansowych
Instytucje finansowe (pośrednicy finansowi)  podmioty ekonomiczne, które specjalizują się w przyjmowaniu na
siebie zobowiązań finansowych oraz nabywaniu takich zobowiązań od innych podmiotów.
Cel: utrzymywanie instrumentów finansowych oraz transakcje nimi.
Podział:
kryterium tworzenia pieniÄ…dza:
- tworzÄ…ce pieniÄ…dz (depozytowe), np.:
bank centralny: gotówka (pełnoprawny środek płatniczy), depozyty banków komercyjnych w banku centralnym
banki komercyjne: pieniądz bezgotówkowy
SKOK-i : mogą w ograniczonym stopniu udzielać kredytów i przyjmować depozyty
- niedepozytowe
kryterium tworzenia własnych instrumentów finansowych
- bierni pośrednicy  tylko dystrybucja IF, np. biuro maklerskie
- aktywni pośrednicy  tworzą własne IF lub zmieniają ich właściwości, np. banki (kredyty, depozyty), fundusze
ubezpieczeniowe (polisa ubezpieczeniowa), fundusze emerytalne otwarte (jednostki uczestnictwa) lub zamknięte
(certyfikaty inwestycyjne)
Ad 28 Metody kształtowania kursu walutowego
Odpowiedz
na pytanie kto ustala kurs waluty jest proste  Narodowy Bank Polski. A wszystko w zgodzie z
artykułem 24 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, który brzmi:
1. NBP realizuje politykę walutową ustaloną przez Radę Ministrów w porozumieniu z Radą (Radą Polityki
Pieniężnej  przyp. autora).
 2. Zasady ustalania kursu złotego w stosunku do walut obcych ustala Rada Ministrów w porozumieniu z Radą
3. NBP ogłasza bieżące kursy walut obcych oraz kursy innych wartości dewizowych.
Z odpowiedzią na pytanie jak ustala się kursy walut jest trudniej, ponieważ wpływ na kurs ma wiele niezależnych
od siebie czynników. Wiadomo, że na kurs walut wpływa inflacja, stan gospodarki oraz stopy procentowe. Jednak
podejmując temat ustalania kursu walut trzeba pamiętać o polityce pieniężnej i polityce kursu, bowiem
naturalne jest, że każdy kraj chce, aby jego pieniądz był silny.
Politykę pieniężną kraju ustala bank centralny. W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski.
To właśnie on definiuje cele polityki pieniężnej państwa i nią kieruje. Do zadań Narodo- wego Banku Polskiego
należy kształtowanie kursu waluty krajowej, a także regulacja podaży i popytu pieniądza. Bank poprzez stabilizację
cen, kontrolę tempa inflacji i ilości pieniędzy w gospodarce wpływa także na siłę złotówki. Ze względu na związki
między kursem walutowym i inflacją, polityka pieniężna musi być też koordynowana z polityką kursu walutowego,
która jest bardzo ważnym elementem polityki ekonomicznej państwa, ponieważ pływa ona na kształt i kondycję
gospodarki państwa.
Polityka kursu walutowego
WAŻNE:
Polityka kursu walutowego nie jest częścią polityki pieniężnej, tylko odrębnym narzędziem polityki gospodarczej.
Jednym z narzędzi, dzięki którym państwo może skutecznie oddziaływać na obroty z zagranicą jest polityka kursu
walutowego. Jej zadanie polega na ustaleniu optymalnego poziomu kursu waluty (zrównanie popytu i podaży) z
uwzględnieniem potrzeb gospodarki wewnętrznej i bilansu płatniczego.
Prowadzona przez bank polityka kursu wpływa na całą gospodarkę państwa. Kurs walutowy jest jednym z
czynników decydujących o dokonywaniu transakcji z zagranicą i to on kształtuje cenę produktu krajowego
oferowanego na rynku zagranicznym. Jednocześnie - przy danej cenie zagranicznej  kurs walutowy określa cenę
wewnętrzną artykułu importowanego. Zmiany kursu walutowego kształtowane poprzez prowadzoną politykę
wywierają wpływ na bilans handlowy tak samo jak zmiany cen. Zachodząca zależność jest dość prosta, bowiem
niższy poziom kursu walutowego prowadzi do deficytu w bilansie płatniczym i odpływu rezerw dewizowych,
natomiast wyższy kurs walutowy osłabia konkurencyjność gospodarki. Polityka kursu walutowego ustala reguły
kształtowania poziomu kursu, ale także zmienność i jednolitość kursu oraz zakres ograniczeń nałożonych na
transakcje walutowo-dewizowe.
W pewnych warunkach ekonomiczno-finansowych sytuacja gospodarcza kraju może wymuszać konieczność
dokonania zmianę kursu walutowego. Zmiana ta może mieć charakter jednorazowy i polegać obniżce
(dewaluacji) lub podwyżce (rewaluacji), ale może też być rozciągnięta w czasie i oznaczać stopniowy proces
obniżania się kursu (deprecjacji) bądz
jego podwyższania (aprecjacji).
W polityce kursu banku centralnego możliwe są dwie strategie  przyjęcie całkowicie płynnego kursu walutowego
albo sztywnego kursu wymiany.
Prowadząc politykę kursu walutowego bank może obrać dwie strategie. Strategia sztywnego kursu
wymiany polega na utrzymywaniu kursu na stałym poziomie oraz manewrowaniu rezerwami walutowymi w celu
zapewnienia równowagi popytu i podaży. Prowadząc politykę kursu stałego bank centralny określa tzw.
dopuszczalny korytarz wahań waluty wokół kursu. Jeżeli nadwyżka podaży lub popytu na daną walutę powoduje
większe od dopuszczalnego odchylenia kursu walutowego od parytetu, wtedy bank podejmuje interwencję, a
jeżeli brak jest do tego środków, to ogłasza oficjalną dewaluację, czyli obniżkę kursu waluty własnej.
Drugą opcją, jaką może obrać bank centralny jeststrategia kursu płynnego. W tym wypadku kurs waluty waha się
pod wpływem zmian w popycie na daną walutę i jej podaży. Strategię taką stosuje się głównie po to, by osiągnąć
wyznaczony poziom inflacji (cel inflacyjny). Stosując strategię kursu płynnego bank nie określa żadnych
pożądanych wartości ani przedziałów wahań, a kurs walutowy kształtuje rynek.
Istnieje również opcja mieszana tych strategii, która dopuszcza wahania kursu. Bank może stosunkowo łatwo i
szybko zmienić swą decyzję, nawet z dnia na dzień ustalając nowy poziom stałego kursu lub przejście na kurs
płynny.
Polityka pieniężna
Polityka pieniężna, nazywana także monetarną, to wszelkie działania mające na celu zapewnienie stabilności
cen, która jest niezbędna do zbudowania trwałych fundamentów długotrwałego wzrostu gospodarczego. Polityka
pieniężna oddziałuje na poziom podaży pieniądza oraz kursy walutowe, a prowadzi ją bank centralny lub inna
instytucja rządowa upoważniona do realizacji tej funkcji.
WAŻNE:
Polityka pieniężna oddziałuje na kształtowanie się kursu walutowego, co przekłada się na równowagę płatniczą i
handlowÄ….
Celem polityki pieniężnej jest zapewnienie równowagi pieniężnej w gospodarce oraz zapobieganie i zwalczanie
inflacji. Prowadzi się ją standardowo w dwojaki sposób. Albo poprzez prymat antyinflacyjny, czyli dbałość o
stabilny poziom cen poprzez kontrolę podaży pieniądza na rynku, albo poprzez zachowanie autonomicznego
charakteru instytucji sprawujących politykę pieniężną  niezależności banku centralnego od rządu, parlamentu i
wszelkich grup interesów.
W Polsce głównym celem polityki pieniężnej NBP jest  utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym
wspieraniu polityki gospodarczej rzÄ…du o ile nie ogranicza to realizacji tego celu (Ustawa o NBP z 1997 r.). Bank
centralny stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, choć dopiero w 2004 r. Rada Polityki Pieniężnej
ustaliła wysokość tego celu inflacyjnego na 2,5% z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub
w dół.
Instrumenty polityki pieniężnej
Są to metody, jakimi posługują się banki centralne w celu kontroli podaży pieniądza i krótkoterminowej stopy
procentowej. DzielÄ… siÄ™ one na :
1. Pośrednie  oddziałują na płynność bankową, czyli podaż i koszt kredytów. Należą do nich:
" polityka dyskontowa  zmiana oficjalnej stopy redyskontowej;
" operacje otwartego rynku  sprzedaż lub skup papierów wartościowych z rynku;
" kontrola rezerw obowiÄ…zkowych  regulacja poziomu rezerw gromadzonych przez banki.
2. Instrumenty typu administracyjnego  związane z bezpośrednią kontrolą banku centralnego nad systemem
bankowym (np. racjonowanie kredytów).
Kurs walutowy oraz prowadzona przez bank centralny polityka jego kształtowania mają ogromny wpływ na
ogólną kondycję krajowej gospodarki. Mogą przyczynić się do wzrostu gospodarczego kraju, bowiem wpływają w
sposób bezpośredni na poziom cen, inflację i transakcje zagraniczne
Ad 29 Treść i funkcje bilansu płatniczego
Bilans płatniczy jest to usystematyzowane zestawienie wartości wszystkich transakcji ekonomicznych dokonanych
w danym okresie między krajowymi i zagranicznymi podmiotami gospodarczymi. Zależności od czasu, jaki
obejmują, mogą być roczne, półroczne lub kwartalne bilanse płatnicze. Mogą również dotyczyć pewnego
wyznaczonego obszaru.
Bilans płatniczy informuje o relacjach gospodarki krajowej z zagranicą, służy do oceny sytuacji gospodarczej oraz
do określania polityki ekonomicznej. Wyraża bezpośrednio strukturę oraz poziom obrotów płatniczych z
zagranicą. Ukazuje rodzaj powiązań kraju z gospodarką światową oraz stopień otwarcia gospodarki.
W bilansie płatniczym zawarte są wszystkie rodzaje transakcji. Można je podzielić na odpłatne i nieodpłatne, a
także na grupy: rachunek obrotów bieżących, rachunek obrotów kapitałowych oraz rachunek zmian rezerw
rządowych. Każda transakcja ma dwie pozycje:  Winien i  Ma . Transakcje powiększające aktywa kraju takie jak
wartość towarów importowanych bądz
należności powiększające rezerwy walutowe kraju zapisuje się po stronie
 Wienien . Natomiast transakcje pomniejszające aktywa kraju, jak wartość towarów eksportowych, zapisuje się
po stronie  Ma . Teoretycznie bilans płatniczy zawsze jest wyrównany.