ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
dr n. wet. Agnieszka Kurosad, prof. dr hab. Józef Nicpoń
Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu
Ocena wpływu lecytyny
na parametry morfologiczne i biochemiczne krwi
psów z zaburzonym profilem lipidowym
Estimation of ovo-lecithin impact on the morphological and biochemical para-
meters in hyperlipidemic canines
Lecytyna (fosfatydylocholina) stanowi zabiegu lipolizy, wstrzykiwana bezpo-
naturalny składnik fosfolipidów błon średnio w tkankę tłuszczową powodu-
Streszczenie
komórkowych, bierze udział w trans- je zniszczenie adipocytów i rozpad
Lecytyna należy do biologicznie czyn-
porcie biologicznym i wielu procesach trójglicerydów (9).
nych fosfolipidów, stosowanych w me-
dycynie, kosmetologii czy piekarnictwie. metabolicznych (9). Najbogatszym zródłem lecytyny
W leczeniu i profilaktyce wykorzystuje się
są żółtka jaj oraz niektóre nasiona,
zazwyczaj jej działanie kardio-, hepato-,
Lecytyna np. soja czy rzepak. Niemniej jednak
neuroprotekcyjne oraz regulujące trawie-
skład i zastosowanie w zależności od zródła jej pochodze-
nie i wchłanianie tłuszczów, jak również
Należy do związków powierzchnio- nia (zwierzęce lub roślinne), lecyty-
normalizujące stężenie lipidów we krwi.
wo czynnych, uczestniczy w emulga- na różni się procentowym udziałem
W artykule zaprezentowano między inny-
cji i trawieniu tłuszczów w przewodzie poszczególnych fosfolipidów. I tak
mi wyniki doświadczenia polegającego
na zastosowaniu wzbogaconej w kwas pokarmowym, a obecność wieloniena- lecytyna sojowa stanowi mieszaninę
DHA lecytyny z żółtek jaj w celu obniże-
syconych kwasów tłuszczowych sprzy- składającą się w 33% z fosfatydylo-
nia stężenia cholesterolu i/lub trójglice-
ja obniżaniu stężenia cholesterolu choliny, 14% z fosfatydyloetanolami-
rydów u psów z hiperlipidemią.
oraz regulacji poziomu trójglicery- ny, 17% z fosfatydyloinozytolu, a ok.
dów w surowicy krwi (4, 9). Działanie 6,4% z kwasu fosfatydylowego. Nato-
Słowa kluczowe
to jest wykorzystywane w medycynie miast lecytyna z żółtek jaja zawiera
lecytyna, pies, hiperlipidemia
człowieka, głównie w profilaktyce cho- aż 66-76% fosfatydylocholiny, 15-24%
Abstract
rób serca i miażdżycy. Lecytyna jako fosfatydyloetanoloaminy, 1% fosfaty-
Lecithin is a biological active phospho- zródło choliny jest prekursorem neu- dyloseryny oraz ok. 3-6% lizofosfaty-
lipid used in medicine, cosmetics or ba-
roprzekaznika acetylocholiny, od- dylocholiny, lizofosfatydyloetanolo-
king. In medicine, lecithin is used for its
powiedzialnej za prawidłowe prze- aminy i sfingomieliny (4, 9). Do tej
cardio-, hepato-, neuroprotective activity,
wodnictwo impulsów nerwowych, pory w medycynie, kosmetologii czy
lipids digestion and absorption regulato-
co ma zastosowanie w geriatrii i le- przemyśle piekarniczym stosowano
ry properties. It also acts as a blood lipid
czeniu chorób układu nerwowego. zazwyczaj lecytynę sojową, ze wzglę-
normalizing agent. The article presents
the results of a research in which hyperli- Ze względu na swoje właściwości du na wysokie koszty pozyskania le-
pidemic dogs were fed with a dose of the
(emulgator, biodegradowalna, metabo- cytyny z żółtka jaj.
DHA-enriched egg yolk lecithin in order
lizowana w organizmie, nietoksyczna)
to normalize the cholesterol and/or tri-
lecytyna jest elementem emulsji typu Hiperlipidemia w medycynie
gliceride levels of blood.
olej/woda do stosowania pozajelito- człowieka i weterynarii
Key words
wego (4, 9). W 2004 r. w USA opaten- W medycynie człowieka, w uproszczo-
lecithin, dog, hiperlipidemia towano miejscowo działającą antyok- nym modelu zaburzeń gospodarki lipi-
sydacyjną emulsję typu olej/woda, dowej, zdefiniowano 3 jej formy:
stosowaną w transplantologii. Emulsja " podwyższone stężenie cholesterolu
ta zawiera między innymi: -tokoferol, całkowitego (hipercholesterole-
olej sojowy, lecytynę z żółtka jaja jako mia);
emulgator oraz niejonową substancję " podwyższone stężenie cholesterolu
zapewniającą odpowiednią osmolar- związanego z frakcją trójglicerydów
ność i pH (9). Warto również podkre- (hipertriglicerydemia);
ślić udział lecytyny w medycynie este- " podwyższenie stężenia choleste-
tycznej, gdzie jest stosowana podczas rolu całkowitego wraz z frakcją
LISTOPADGRUDZIEC " 1112/2012
72
www.weterynaria.elamed.pl
ŻYWIENIE WETERYNARIA W PRAKTYCE
trójglicerydów (hipercholesterole- stężenie LDL (tzw. zły cholesterol ) stężenie cholesterolu u ludzi, me-
mia mieszana). sprzyja rozwojowi miażdżycy, a pre- chanizm działania nieznany;
W medycynie weterynaryjnej funk- dyspozycja ta wynika przede wszyst- " fibraty obniżające poziom trójgli-
cjonuje pojęcie hiperlipidemii, które kim z aktywności białka transportu- cerydów bez większego wpływu
odnosi się do podniesionego stęże- jącego estry cholesterolu (4). Białko na LDL;
nia lipidów: trójglicerydów, choleste- to umożliwia ukierunkowaną syntezę " statyny obniżające stężenie LDL
rolu lub obu równocześnie (4, 7, 10). lipoprotein, bogatych w cholesterol poprzez hamowanie enzymu wą-
Sam wzrost trójglicerydów czy cho- (LDL) oraz w trójglicerydy (HDL2). trobowego reduktazy HMG-CoA,
lesterolu, podobnie jak w medycynie Obecny we krwi cholesterol (LDL) wy- nieznacznie obniżające stężenie
człowieka, definiuje się odpowiednio chwytywany jest przez komórki wątro- trójglicerydów.
mianem hipertriglicerydemii czy hi- by oraz marginalne makrofagi dużych W przypadku suplementów die-
percholesterolemii. Niemniej jednak naczyń, co może prowadzić do roz- ty stosuje się preparaty zawierają-
tylko podniesione stężenie trójglice- woju w ich obrębie zmian miażdżyco- ce różne substancje naturalne, np.
rydów (przekraczające 2,26 mmol/l), wych (4). U psów oporność w stosun- wyciąg z czosnku chińskiego, miło-
a nie cholesterolu, wiąże definicję li- ku do rozwoju zmian miażdżycowych rzębu japońskiego, karczocha, kwia-
pemii z mętnym i mlecznym kolorem wynika z braku udokumentowanej ak- tu głogu, olej z ogórecznika, kwasy
surowicy (4, 7, 10). Hiperlipidemia tywności białka transportującego es- Omega-3, ekstrakt sojowy, naturalny
może mieć charakter fizjologiczny try cholesterolu, w wyniku czego lipo- błonnik i inne.
i przemijający, gdy stężenie lipidów proteidy HDL3 przyjmują dodatkowe W medycynie weterynaryjnej stabi-
w surowicy normalizuje się w przecią- ilości cholesterolu i formują unikalne lizację parametrów profilu lipidowe-
gu od 7 do 12 godzin po spożyciu po- u psów molekuły HDL1. U psów z hi- go uzyskuje się zazwyczaj poprzez
siłku, w zależności od rodzaju zawar- percholesterolemią stężenie HDL1 odpowiednią korektę dietetyczną:
tego w nim tłuszczu (1, 2). Natomiast jest podniesione, niemniej cząstecz- dieta niskokaloryczna, niskotłusz-
długo utrzymująca się hiperlipide- ki te są wychwytywane przez wątrobę czowa, umiarkowanie lub wysokow-
mia ma zawsze podłoże patologicz- z krwi na zasadzie endocytozy i kie- łóknista, z dodatkiem kwasów Ome-
ne. Jej przyczynami mogą być: pier- rowane do ponownego użycia (4, 8). ga-3 (4, 6, 8, 10). Zaleca się preparaty
wotna hiperlipidemia, związana np. Niemniej jednak niezależnie od cha- na bazie oleju z ryb, bogatych w kwa-
z rasą psa (pierwotna hipertriglicery- rakterystycznej dla psów specyfiki fe- sy Omega-3, w dawce dziennej od 220
demia u sznaucerów miniaturowych, nomenu oporności na rozwój miażdży- do 330 mg/kg mc., w połączeniu z die-
spanieli angielskich czy hiperchole- cy, bardzo wysoki poziom cholesterolu tą niskotłuszczową (4, 10). Natomiast
sterolemia u briardów, owczarków (powyżej 19,38 mmol/l) predysponuje spośród farmaceutyków wykorzystu-
szkockich i border coli) lub wtórna do jej wystąpienia (4, 11). Ostatnie do- je się głównie te, których mechanizm
w stosunku do choroby podstawowej niesienia naukowe informują również, działania oparty jest na ograniczaniu
(zapalenia trzustki, nadwagi i otyło- iż psy ze zmianami aterosklerotyczny- wchłaniania tłuszczów w przewodzie
ści, cukrzycy, niedoczynności tarczy- mi są 53 razy bardziej narażone na roz- pokarmowym (np. dawniej stosowany
cy, nefropatii białkogubnych itp.) czy wój cukrzycy i 51 na niedoczynność w Polsce mitratapid, blokujący białko
stosowania wysokotłuszczowej diety tarczycy, a w przypadku obu tych jed- transportujące trójglicerydy czy eks-
(1, 2, 4, 8, 11). nostek chorobowych wtórnie pojawia perymentalnie wykorzystywane natu-
Lipoproteiny transportujące lipi- się hiperlipidemia (4). W chwili obec- ralne i syntetyczne saponiny) lub bez-
dy we krwi i chłonce klasyfikowa- nej pojawiła się również sugestia do- pośrednim obniżaniu stężenia lipidów
ne są wg ich cech fizycznych i che- tycząca występującej u psów korela- we krwi (4, 10). Spośród leków zapoży-
micznych, takich jak rozmiar, gęstość cji przyczynowo-skutkowej pomiędzy czonych z medycyny człowieka moż-
i skład. Lipoproteiny występujące hipertriglicerydemią a zapaleniem na stosować niacynę w dawce 25-100
u psów dzielą się na 4 główne klasy: trzustki i cukrzycą. U ludzi podniesio- mg/dz. lub gemfibrozil (lub clofibrat,
chylomikrony, lipoproteiny o bardzo ne stężenie lipidów związane z cukrzy- należące do grupy fibratów) w dawce
niskiej gęstości (VLDL), lipoproteiny cą typu II łączone było z toksycznym 200 mg/dz. (minimalne efekty ubocz-
o niskiej gęstości (LDL) oraz o bardzo uszkodzeniem komórek beta trzustki ne) (4, 10). Niestety niacyna przyjmo-
wysokiej gęstości (HDL) (8). W przy- i ograniczeniem ich funkcji (4). wana w wysokich dziennych dawkach
padku HDL można wyróżnić dodat- W celu normalizacji stężenia chole- daje efekty uboczne, w postaci silne-
kowo 3 podgrupy: HDL1 (unikalna sterolu i/lub trójglicerydów w medy- go rumienia i świądu, dlatego częściej
dla psów), HDL2 i HDL3. Zarówno cynie człowieka wykorzystuje się leki wybiera się gemfibrozil (4, 10) (w Pol-
u zwierząt, jak i u ludzi chylomikrony i suplementy dietetyczne o różnym sce zarejestrowany pod nazwami: El-
transportują tłuszcze pochodzenia eg- mechanizmie działania. W przypadku mogan, Gemfibral, Lipid czy Lipozil).
zogennego, natomiast pozostałe lipo- leków najczęściej stosuje się: Niemniej jednak nadal poszukuje się
proteiny tłuszcze endogenne (4, 8). " żywice wiążące kwasy żółciowe, za- najbardziej efektywnych i najbardziej
U zdrowych psów charakterystyczną pobiegające wtórnemu wchłanianiu naturalnych substancji obniżających
cechą profilu lipidowego jest wysokie w jelitach cholesterolu z żółci; stężenie lipidów we krwi zwierząt.
stężenie cholesterolu HDL i bardzo ni- " niacynę, która przyjmowana w du- W związku z powyższym, w Kate-
skie VLDL i LDL (8). U ludzi wysokie żych dawkach znacząco obniża drze Chorób Wewnętrznych z Klini-
LISTOPADGRUDZIEC " 1112/2012
74
www.weterynaria.elamed.pl
WETERYNARIA W PRAKTYCE ŻYWIENIE
gender and endocrine disease. Journal
ką Koni, Psów i Kotów przeprowa- wo u 48% badanych psów uzyskane
of Small Animal Practice , 1993, 34 (10):
dzono badania z wykorzystaniem wartości HDL przekraczały wyznaczo-
507-512.
u chorych zwierząt (psów z hiperlipi- ne wartości referencyjne (2,1-5,2 mmo-
2. Dietschy J.M.: Dietary fatty acids and the
demią) lecytyny wzbogaconej w kwas l/l) dla HDL i oscylowały w przedziale regulation of plasma low density lipoprote-
in cholesterol concentration. The Journal
dokozaheksaenowy. Prowadzone ba- od 6,13 do 6,75 mmol/l. Po zastoso-
of Nutrition Supplement , 1998: 44S-
dania były elementem projektu PO- waniu wzbogaconej w DHA lecy-
448S.
IG.01.03.01-00-133/08: Innowacyj- tyny u 52% psów z wyjściowo pod-
3. Harwood H.J., Chandler C.E., Pellarin
ne technologie produkcji biopreparatów niesionym poziomem HDL doszło
L.D.: Pharmacological consequences
na bazie nowej generacji jaj , współfi- do jego normalizacji do wartości re-
of cholesterol absorption inhibition: alte-
nansowanego przez Unię Europejską ferencyjnych, natomiast u pozosta- ration in cholesterol concentration induced
by the synthetic saponin beta-tigogenin cel-
z Europejskiego Funduszu Rozwo- łych 9% zaobserwowano jego dalszy
lobioside (CP-88818; tiqueside). Journal
ju Regionalnego w ramach Programu wzrost. Interesujące jest to, że po-
of Lipid Research , 1993, 34: 377-395.
Operacyjnego Innowacyjna Gospo- wyższe zmiany odnotowano u psów
4. Johnson M.: Hyperlipidemia Disorders
darka 2007-2013. Spośród 100% ba- zdrowych, ale starszych, tj. 6-letnich
in Dogs. CompendiumVet.com. 2005:
danych psów z zaburzonym profilem i 9-letnich. Natomiast w przypadku
361-370.
5. Kulawik A., Tal-Figiel B., Warżel M.:
lipidowym u 65% zdiagnozowano hi- analizy frakcji LDL zaobserwowano,
Lecytyna i jej rola w farmaceutycznych
pertriglicerydemię, u 26% hierchole- że aż u 65% psów wyjściowe wartości
emulsjach suchych. Inżynieria i Apara-
sterolemię oraz hipercholesterolemię LDL były znacznie poniżej ustalone-
tura Chemiczna , 2011, 50(5): 62-63.
mieszaną. Zaburzenia w obrębie para- go przedziału dla wartości referen-
6. Lechowski R., Bilecki W., Sawosz E.: The
metrów profilu lipidowego u 69% pa- cyjnych (1,7-5,0 mmol/l) i wynosiły
effect of lecithin supplementation on the
cjentów wynikały z choroby podstawo- od 0,06 do 1,6 mmol/l. W trakcie do- biochemical profile and morphological
changes in the liver of the rats fed different
wej (u 35% zdiagnozowano nadwagę, świadczenia nie odnotowano istotnie
animal fats. Vet Research Communica-
u 13% choroby wątroby oraz trzust- znaczących zmian w stężeniu LDL,
tions , 1999, 23 (1):1-14.
ki, a u pozostałych 4% zaburzenia poza jednym psem, u którego zasto-
7. Maldonado E.N., Romero J.R., Ochoa B.:
endokrynologiczne: niedoczynność sowanie wzbogaconej lecytyny pod-
Lipid and fatty acid composition of canine
tarczycy oraz dysfunkcje przewodu niosło poziom LDL powyżej górnej
lipoproteins. Comparative Biochemistry
and Physiology , 2001, (part B 128): 719-
pokarmowego, przebiegające z obja- granicy dla wartości referencyjnej bez
729
wami biegunki), natomiast u 22% naj- wpływu na frakcję HDL.
8. Mori N., Lee P., Muranaka S.: Predisposi-
prawdopodobniej z błędów dietetycz-
tion for primary hyperlipidemia in Minia-
nych, popełnianych przez właścicieli Podsumowanie
ture Schnauzers and Shetland sheepdogs
psów (stosowanie diety wysokotłusz- Podsumowując przeprowadzone ba-
as compared to other canine breeds. Rese-
czowej, nieprawidłowo zbilansowa- danie, można wnioskować, iż poda- arch in Veterinary Science , 2010 (88):
394-399.
nej, podawanie tłustych przekąsek wanie psom wzbogaconej w kwas
9. Mrozowski T.: Lecytyna cudowna
lub resztek posiłku człowieka itp.). DHA lecytyny powoduje pewne zmia-
cząsteczka. Farmakoterapia , 2010,
Badanie pokazało, iż dodatek wzbo- ny w parametrach profilu lipidowego,
19-21.
gaconej w kwas DHA lecytyny do- obserwowane zwłaszcza u osobników
10. Panagiotis G.X., Steinem J.M.: Lipid me-
prowadził do obniżenia wyjściowych powyżej 5. roku życia, a jej stosowa- tabolism and hyperlipidemia in dogs. The
Veterinary Journal , 2010, 183, 12-21.
wartości cholesterolu u 26% psów. nie daje lepsze efekty w odniesieniu
11. Sato K., Agoh H., Kaneshige T.: Hyper-
Natomiast u zwierząt z podniesio- do stanów hipertriglicerydemii niż hi-
cholesterolemia in Shetland Sheepdogs. Jo-
nym poziomem trójglicerydów jego percholesterolemii czy hipercholeste-
urnal of Veterinary Medicine Science ,
regulacja do wartości referencyjnych rolemii mieszanej. Być może po dal-
2000, 62 (12): 1297-1301.
dotyczyła 35% badanych osobników. szych badaniach wzbogaconą w kwas
Najmniej spektakularne wyniki uzy- DHA lecytynę z żółtka jaj można bę-
skano u psów z hipercholesterolemią dzie dopisać do dietetycznych środ- dr n. wet. Agnieszka Kurosad
mieszaną, gdyż zaledwie u 13% psów ków wspomagających leczenie hiper- Katedra Chorób Wewnętrznych
doszło do obniżenia stężenia chole- lipemii u psów. z Kliniką Koni, Psów i Kotów
sterolu oraz trójglicerydów do warto- Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Piśmiennictwo
ści referencyjnych. Uniwersytet Przyrodniczy
1. Barrie J., Watson T.D.G., Stear M.J.:
Bardzo ciekawe wyniki uzyskano we Wrocławiu
Plasma cholesterol and lipoprotein concen-
w analizie frakcji HDL/LDL. Wyjścio- tration in the dog: the effect of age, breed, 50-366 Wrocław, pl. Grunwaldzki 47
LISTOPADGRUDZIEC " 1112/2012
75
www.weterynaria.elamed.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Ocena wplywu?S na jakosc zasobow ludzkichOcena wpływu alloplastyki stawu biodrowego na jakość życiatunele ocena wplywu na srodowiskoOcena wpływu składników spoiwa polimerowo cementowego na właściwości kompozytuBADANIE WPŁYWU ZAWIROWANIA STRUMIENIA CENTRALNEGO WYBRANEJ DYSZY NA PARAMETRY STRUMIENIA ROZPYLONEGOOcena warunków geologicznych na Podstawie Szczegółowej Mapy geologicznej Polski(1)Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy nauczyciela wychowania fizycznegowpływ nordic walking na parametry osób po 55 roku życiaOcena ryzyka zawodowego na stanowisku1ocena narażenia spawaczy na cząstki metaliBadania biochemiczne krwi interpretacja [tabela]ocena procesu spalania na podstawie wykresu indykatorowegoOcena narażenia zawodowego na hałasocena procesu spalania na podstawie wykresu indykatorowego…więcej podobnych podstron