1. Ekologia I
1.
1.
1.
2. Prawo minimum Liebiga o wartości minimalnej czynnika abiotycznego koniecznej do
prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jeden czynnik łamiący minimum wystarcza, by
szkodzić organizmowi.
3. Reguły zoogeograficzne dla zwierząt kręgowych:
Prawo Bergmana: wielkość/masa osobników zwiększa się wraz z szerokością
geograficzną; stos. powierzchni do masy ciała, najlepiej się sprawdza
Prawo Allena: długość członków/sylwetki/ przydatków osobników zmniejsza się wraz z
szerokością geograficzną
Prawo Glogera: zmiana ubarwienia jaśniejsze w wy\szych szerokościach geo.
Prawa te nie zawsze się sprawdzają, nie nale\y ich łączyć.
4. Prawo rekapitulacji (prawo biogenetyczne) Ernesta Haeckela ontogeneza powtórzeniem
filogenezy
5. Populacja: reprezentacja danego gatunku na danym obszarze
Terytorializm i org. socjalna przekreśla równe szanse w rozrodzie wszystkich osobników
populacja niemendlowska
6. Biocenoza: wszystkie populacje na danym terenie
Niezale\na od sÄ…siednich biocenoz (obieg materii i energii)
Związki między składnikami biocenozy dzielą organizmy na 3 grupy: producenci,
konsumenci, reducenci
ZwiÄ…zki antagonistyczne dzielÄ… siÄ™ na
Troficzne: oparte na łańcuchu pokarmowym
Paratroficzne: oparte na innych zale\nościach, np. konkurencja o siedlisko
Biocenozę mo\na zmieniać: bobry budują tamy, które ingerują w naturalny stopień
wilgotności otoczenia, co pociąga za sobą zmianę warunków abiotycznych; co z
kolei oddziałuje na inne populacje biocenozy [gatunki takie to gatunki
zwornikowe/kluczowe]
Biocenozę charakteryzuje swoista struktura i wygląd (szata roślinna, char. gatunki itp.)
Biocenoza + biotop = ekosystem
Zmienność i ewolucja - ekosystemy ulegają sukcesji biologicznej (jezioro bagno
Å‚Ä…kowe)
7. Krajobraz: zespół ekosystemów (leśnych, łąkowych, jeziornych i przejściowych) tworzących całość
przyrodniczÄ…
Krajobraz wyró\niamy ze względów:
fizyko-geograficznych,
klimatycznych,
geologicznych,
florystycznych,
faunistycznych,
ekologicznych.
8. Biosfera = litosfera bogate \ycie na lądach(biomasa, ró\norodność)pomimo małej rozległości
+hydrosfera (rozleglejsza, ale mniej bogata)
+atmosfera (uboga mimo rozległości)
9. Wpływ na biosferę ma:
Słońce dostarcza energię, pływy
Księ\yc pływy (największe, tzw. syzygiczne, podczas pełni i nowiu)
Meteoryty katastrofy ekologiczne
Ruch ziemi wokół słońca i nachylenie osi ziemi pory roku
Cykl Milankovi%0ńa występowanie naprzemiennie zlodowaceń i interglacjałów
Zmiana kształtu orbity ziemskiej (elipsa-koło) o 3,5%, co 92000 lat
Zmiana nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny obrotu co 40000 lat
Precesja: kołysanie się osi sto\ka wokół prostopadłej do osi ekliptyki
“!
Ziemia dostaje czasem mniej światła, zbiera się lód, śnieg, które zwiększają
albedo (odbijanie światła z powierzchni ziemi) i wpędzają nas w epokę
lodowcowÄ…
PrÄ…dy konwekcyjne wewnÄ…trz ziemi (jÄ…dro: Fe, Ni; wirowanie)
Pole magnetyczne ziemi; pasy van Allena
Teoria dryfów kontynentalnych Wegenera
teoria płyt tektonicznych (kier); zjawiska
subdukcji; oddalanie siÄ™ Eur. I Afryki
od Ameryk
10. Wpływ organizmów na warunki \ycia na ziemi:
Wzrost liczebności implikuje wzrost stę\enia CO2
Gatunki zwornikowe
11. Ekologia
Autekologia (fizjologiczna)
Populacyjna
Synekologia (biocenologia)
Poandekosystemalna (biom, krajobraz, biosfera)
12. Ekologia: nauka o strukturze [populacje, zespoły, biocenozy], funkcjonowaniu [cykle krą\eniowe,
koewolucja, regulacja liczebności] i trwałości [zmiana ró\norodności gatunkowej] \ycia na
ziemi.
13. Podział ekologii
Taksonomiczny
roślin
zwierzÄ…t
- ssaków
- owadów
mikroorganizmów
Układy ekosystemalne
wodne
- jezior
- morza
lÄ…dowe
- lasu
- agrocenozy “!
- stepu gleby
Problemy
e.behawioralna
e.po\aru
ró\norodność gatunkowa
bioenergetyka populacji
Stopień zło\oności poziomu biologicznego
Autekologia (fizjologiczna)
Populacyjna
Synekologia (biocenologia)
Ponadekosystemalna (biom, krajobraz, biosfera)
Ekologia II
1. Mutacje genoweinne wykształcenie cechy morfologicznej (wygląd, biochemia); rzadko są
powrotne
2. Mutacje/aberracje chromosomowe
3. Mutacje genomowe
a. Poliploidalność (cały garnitur chromosomowy x2/x3& )
b. Aneuploidalność (pojedyncze chromosomy)
i. Zespół Tunera (X0) @&
ii. Zespół Klinefeltera (XXY) B&
4. Plejotropia: wielość efektów dawanych przez jeden gen:
a. Zespół Marfana (arachnodaktylia): brak/niedobór fibryliny wydłu\enie palców,
problemy z krą\eniem, gałkami ocznymi
5. Geny sprzę\one z płcią:
a. Hemofilia (krwawiÄ…czka)
b. Daltonizm
6. Naddominacja: heterozygota \ywotniejsza ni\ homozygota
a. Anemia sierpowata na terenach malarycznych
7. Epistaza: geny maskujące obecność innych genów
a. Bielactwo
8. Wpływ środowiska na organizm: wpływ na fenotyp: blizniaki nie są identyczne; char dla roślin:
pokrój sosny w zale\nośći od miejsca w którym rośnie
9. Dryf genetyczny: w niewielkiej populacji pewne genotypy sÄ… szybciej eliminowane-pula
genetyczna siÄ™ kurczy
10. Pojęcia: allel, locus (pozycja w chromosomie), gen, hetero-, homozygota, a.
dominujÄ…cy/maskujÄ…cy, a. recesywny/maskowany
11. Obliczanie liczby heterozygot przy 10 ró\nych allelach:
N(10)= (102 10) /2 = 45
12. Obliczanie mo\liwych kombinacji przy 10 ró\nych allelach:
X(10)=N(10)+N (10) = 55
X liczba kombinacji
N- liczba heterozygot
N liczba homozygot
13. yródła zmienności: mutacje (zródło pierwotne), rekombinacje, dobór
14. Albinizm Aaciatość Melanizm, odmiany melanistyczne
15. Dobór sztuczny (selekcja w imię u\yteczności) vs dobór naturalny
16. Sukces osobnika = wzrost udziału jego genów w puli genowej populacji
17. Dobór naturalny: ogół czynników zewn. biotycznych i abiot. działających na osobnika i
powodujących większą lub mniejszą ilość jego potomstwa (wpływających na rozród) np.
konkurencja, drapie\nictwo
a. StabilizujÄ…cy (niesprzyjajÄ…ce sÄ… formy skrajne)
b. Kierunkowy (zmiana w środowisku)
c. Rozrzutowy / Rozrywający (więcej typów środ. np. mozaikowość środ. leśnych)
18. Melanizm przemysłowy: włochacz nabrzozek
19. Dobór płciowy: konkurencja wewnątrzgatunkowa; lekcewa\enie zale\ności międzygatunkowych;
dymorfizm płciowy
20. Dobór krewniaczy: propaguję własne geny pomagając krewnym; formowanie stad; stró\owanie
(surykatki), piastuni (wilki), prowokacja drapie\ników: reakcja złamanego skrzydła itp.
21. Dobór grupowy: zakłada samokontrolę liczebności populacji, altruizm poszczególnych
osobników, ponadosobnicze informacje zawiadujące całością
Ekologia III
1. Koncepcja Gai (J. Lovelock): śywe org. posiadają zdolność modyfikowania składu atm.,
litosfery i temp w skali globu przystosowując je do własnych potrzeb (hiperorganizm). Jest to
teoria odrzucana prze ekologów.
2. Prawo Tolerancji Shelforda: [znany wykres: natÄ™\eniu czynnika: pessimum-pejus-optimum-
pejus-pessimum]
a. Organizm o szerokim zakresie tolerancji siÄ™ szerzej rozpowszechni
b. Szerokiej tolerancji w stosunku do jednego czynnika mo\e towarzyszyć wąska tolerancja
w stosunku do drugiego (np. koralowce-zasolenie wody/temperatura; kaktusy-
temperatura/ilość wody)
c. Zmiany natę\enia 1 czynnika mogą zmieniać zakres tolerancji na drugi czynnik (zmiana
zdolności wykorzystania azotu przez rośliny w zale\ności od wilgotności)
d. Granice tolerancji mogą się zmieniać zale\nie od wieku, stanu fizjologicznego, szerokości
geograficznej itd.
3. Kompleks czynników ograniczających
a. Wymagania \yciowe: stenobionty vs eurybionty
b. Preferencje środowiskowe: stenotopowe vs eurytopowe
c. Wra\liwość na poszczególne czynniki:
i. Wilgotność: kserofity(suche) vs mezofity vs higrofity(wilgotne)
ii. Zasolenie: halokseny(wra\liwe) vs halofile vs halobionty(preferujÄ…)
4. Adaptacje ograniczające ilość szkodliwego czynnika np. promieni UV [potrzebne do syntezy
prowitaminy D]:
a. Kora drzew
b. śółty pigment
c. Pióra
d. Sierść
e. Ubranie
5. Światło widzialne:
a. Fotosynteza
b. Zmienna aktywność bezkręgowców i kręgowców
c. Uaktywnia hormony
d. Foroperiod
e. Fototropizm
6. Temperatura:
a. Szybkość reakcji biochemicznych (reguła Van t Hoffa 10 stopnię!-2x Vę!)
b. Osiąganie dojrzałości płciowej (np. mucha domowa) i zmiana formy rozrodu
c. Zero fizjologiczne (rośliny): temp, w której ustają procesy rozwojowe
d. Anabioza \ycie utajone
e. Sen zimowy i letni (estywacja)
f. Aktywność dobowa, sezonowa, lokomotoryczna
g. Suma temperatur efektywnych suma ró\nic między średnimi dobowymi a zerem
fizjologicznym wart. określająca zapotrzebowanie na temp. w okresie całego rozwoju
lub na pewnym jego etapie char. dla roślin
7. Opady
a. Efemerydy - szybki i intensywny rozwój, krótkie \ycie (pustynie efemeryczne; jętki
jednodniówki)
8. Zjawiska o char. periodycznym przystosowania organizmów
a. po\ary (np. makia śródziemnomorska) pyrofity eliminacja konkurentów,
wzbogacenie gleby, kiełkowanie nasion
b. powodzie i pływy strefowość formacji roślinnych, adaptacje
c. zima migracje, adaptacje
9. Klimatogram określa zmiany temperatury i opadów w czasie; przewidywanie czy badany
organizm mo\e zasiedlić dany teren; zgodność wymagań środowiskowych warunkuje
introdukowanie gatunków
10. Przykłady introdukcji gatunków:
a. do Polski: daniel, muflon, królik (Europa, ostatni - płw. Iberyjski); jenot, jeleń sika (Azja
Pd-wsch); norka amerykańska, szop pracz, pi\mak (Am. Pn.)
b. z Europy do Am. Pn.: lis, wróbel
11. Czynniki wpływające na rozmieszczenie organizmów:
a. sposób rozmna\ania
i. wegetatywne (np. bulwy) skupiskowe
ii. płciowe inne typy
b. konkurencja międzyosobnicza równomierne
c. gleby występowanie skupisk lub rozm. skupiskowo-losowego (stenotopy)
d. czynniki biotyczne np. osłona dla roślin cieniolubnych
e. dostępność pokarmu rozmieszczenie skupiskowe much
12. Rozsiewanie nasion:
a. Autochoria (samodzielnie, wyrzucanie: strÄ…ki, katapulty, mozdzierze)
b. Allelochoria wykorzystanie czynników zewnętrznych:
i. Anemochoria (wiatr np. brzozy, osika, modrzew)
ii. Hydratochoria (woda np. olsze spływ wód powierzchniowych)
iii. Zoochoria (zwierzęta)
1. Bierna nasiona chwastów (ptaki, ssaki np. u ostu)
2. Czynna zwierzęta przenoszą nasiona i je gubią (wydalił, umarł np.
bukiew, \ołędzie, orzechy)
iv. Antropochoria (człowiek)
Ekologia IV
1. Optimum vs pessimum (wartość danego czynnika, w której organizm najlepiej sobie radzi vs
wartość danego czynnika, w której organizm radzi sobie najgorzej)
2. Klimatogram: opis warunków klimatycznych panujących w danym miejscu; przydatne przy
introdukcji gatunków w nowe rejony (mo\na porównać i sprawdzić, czy w danym klimacie będzie
sobie dany gatunek radził)
3. Myrmekochoria: zoochoria przy udziale mrówek (fiołki, glistnik jaskółcze ziele)
4. Elajosomy: ciałka od\ywcze na nasionach niektórych roślin, wabiące mrówki (te przenoszą
nasiona myrmekochoria)
5. Tryby \ycia zwierzÄ…t:
a. Samotniczy
i. Brak opieki nad potomstwem, du\a śmiertelność potomstwa, du\a liczebność
potomstwa: strategia rozrodcza r (bezkręgowce, ni\sze kręgowce)
b. Samotniczo rodzinny
i. Poligamia, matka pilnuje i uczy potomstwo, ojciec w sinÄ… dal (ryÅ›?)
c. Rodzinny
i. 100% monogamia jenoty
ii. Monogamia fakultatywna (samiec zostaje przy samicy na czas odchowania
młodych, przynosi jej jedzenie, broni (a samica dba o potomstwo; samica bez
pomocy samca nie da rady odchować potomstwa np. lis)
d. Grupy socjalne
i. Układ krewniaczy
ii. + : wspólna ochrona, dokarmianie młodych, polowania i obrona (stró\owanie,
dezorientacja, minimalizacja strat), ochrona zasobów przed konkurentami
iii. - : osadzenie osobników w hierarchii, więcej paso\ytów i chorób
e. Eusocjalność podział ról-ka\dy działa dla dobra kolonii/grupy
i. Owady społeczne: mrówki, termity, pszczoły, szerszenie
ii. Golce
f. Stada
g. Kolonie lęgowe
h. Aawice
i. Agregacje mniej lub bardziej trwałe
6. Regurgitacja: odruch wymiotny, np. u psowatych (ale bez jenotów); przekazywanie treści
\ołądkowej, dokarmianie
7. Ruja u zwierzÄ…t:
a. Cieczka (psy)
b. Parkoty (zajÄ…ce)
c. Huczka (dziki)
d. Rykowisko (jeleń)
e. Bukowisko (Å‚oÅ›)
8. Komunikacja wśród zwierząt:
a. Wzrokowa (wizualna)
i. Postawa ciała, mimika pyska, taniec (godowy, pszczół), ubarwienie godowe,
demonstracja (ofiar, konstrukcji: gniazdo, altana)
b. Wokalna (słuchowa)
i. Język, repertuar wokalny (wycie, skomlenie, pomruki, gwizdy, melodie),
ultradzwięki (nietoperze, ryjówki), tupanie, klaskanie
c. Zapachowa (olfaktoryczna)
i. Feromony, pot, gruczoły zapachowe, mocz, odchody
d. Dotykowa (taktylna)
i. matka dziecko, golce
e. Smakowa
f. Inne
i. Linia boczna, podczerwień, luminescencja (owady)
9. Znaczenie terenu:
a. Gdzie:
i. Granice terytorium (wilki)
ii. StÄ™\eniowo ku centrum terytorium (lis)
iii. Mieszane (obiekty strategiczne, nory, trasy)(wydry)
b. Co ze sobÄ… niesie:
i. Przynale\ność do grupy
ii. Info o płci
iii. Gotowość seksualna
iv. Info o kondycji
v. Info o statusie socjalnym
c. Po co:
i. Obrona terytorium
ii. Znakowanie miejsc z pokarmem
iii. Znakowanie miejsc strategicznych (nora)
iv. Wpisywanie w rejestr znanych obiektów
10. Areał osobniczy: nie to samo co terytorium (w ramach obu zwierze realizuje wszystki funkcje
\yciowe); mo\e być dzielony z innymi osobnikami, teren poznany przez osobnika, niekoniecznie
będący jego terytorium (mo\e się tam czasem zapuszczać, patrolować, mimo, \e to nie jego)
11. Terytorium- rejon izolowany, broniony
12. tereny rdzeniowe największe szanse spotkania zwierzęcia
Ekologia V
1. Występowanie sympatryczne-współwystępowanie gat. bardzo zbli\onych do siebie
2. Synurbizacja - wkraczanie do miast
3. Rozmieszczenie:
kuny kamionki równomierne,
tumaka-populacja pofragmentowana
rysia-populacja wyspowa
4. Metapopulacja-składa się z drobnych populacji lokalnych (składowych); charakterystyczny układ
zródło-wyjście
Przemieszczenia i migracje mogą być jednokierunkowe
5. Zagęszczenie:
Jednostka zale\y od rodzaju zwierzęcia (np. gryzonie N/hektar, większe zwierzęta
N/km^2, ryś, orzeł N/10-100k^2)
6. Wpływ na zagęszczenie:
Sposób od\ywiania się:
monofagia - specjaliści
oligofagia - specjaliści
polifagia oportuniści
behawior (zwierzęta synantropijne i synurbijne)
klimat, typ roślinności
struktura środowiska
związki międzygatunkowe - szczeg na terenach schronieniowych,
pokarmowych
presja ze strony człowieka:
bezpośrednia
zmiany środowiska
7. Związki allometryczne zale\ność między występowaniem a masą zwierzęcia (ze wzrostem masy
spada zagęszczenie)
8. Struktura populacji:
przestrzenna
genetyczna (im liczniejsza populacja tym bardziej zró\nicowana)
wiekowa
płciowa
wiekową i płciową razem przedstawia się w postaci tzw piramidy wieku
- normalna szeroka podstawa=du\e tempo wzrostu, stale młode,
du\a śmiertelność przy przejściu z jednej klasy do drugiej
- wydłu\ona mała śmiertelność, narasta dopiero po osiągnięciu
pewnego wieku, liczebność jest stabilna
- odwrócona wąska podstawa=mało młodych, liczebność spada
9. kohorta- grupa osobników urodzonych w określonym czasie
10. wykres log l. prze\ywajÄ…cych (procent czasu \ycia)
malejący wypukły bezkręgowce, rośliny, du\a śmiertelność na początku \ycia
prosta malejÄ…ca silna presja Å‚owiecka
malejący wklęsły ptaki, ssaki, człowiek
11. Oczekiwana długosć \ycia
im większy gatunek, tym większą część potencjału realizuje
np. Francuzka \yje 83 lata, wg masy powinna 1-5 lat (przekaz genetyczny a przekaz
kulturowy)
neotenia wydłu\enie okresu opieki nad potomstwem
medycyna
12. Organizacja przestrzenna i socjalna:
przestrzenna:
jak osobniki (pary, grupy) dzielÄ… siÄ™ przestrzeniÄ…?
czy są to areały osobnicze czy terytoria? (jedno i drugie?)
czy areał zmienia się sezonowo, z roku na rok, czy jest stały?
czy w obrębie areału populacji są wolne miejsca?
socjalna:
czy w popul wyst zró\nicow związki międzyosobnicze (samotność, rodziny,
grupy socjalne?)?
jak wyglÄ…da struktura socjalna rodz/grupy/stada?
jak zachowujÄ… siÄ™ inne wobec mnie?
od czego zale\y moja pozycja w populacji? Jaki mam szanse awansu?
13. Strategie wyboru
zostajÄ™
osobniki osiadłe: pokarm na miejscu, schronienie, pracadobór krewniaczy
np. u lisów; szansa: śmierć dominanta lub powolna wspinaczka po drabinie
zostaję wypędzony
osobniki koczujące lub migrujące: kłopot z pokarmem i schronieniem;
szansa wejście do innej grupy lub znalezienie: wolnego rewiru/partnera z
rewirem
sam odchodzÄ™ (lub w tow brata lwy)
osobniki koczujące lub migrujące: jest pokarm-zdobędę, problem z
tubylcami; szansa: wejście do innej grupy, wolny rewir/partnerki,
detronizacja dominanta przy pomocy brata
14. efekt wyst stos socjalnych i rozmieszczenia przestrzennego: powstanie frakcji osobników osiadłych i
migrujÄ…cych populacji
Ekologia VI
1. Długa oś elipsy związek areału/terytorium z rekwizytami środowiska rozmieszczonymi liniowo
2. Overlap- nakładanie się rewirów/areałów:
2*część wspólna/suma *100%
część wspólna/jedno z terytoriów (wtedy liczę overlap dla tego zwierzęcia)
mo\na równie\ liczyć średni procent areału osobnika dzielony z sąsiadami
3. Naprzemienne wykorzystanie terytorium mo\e wiązać się z:
regeneracją roślinności roślino\ercy
płoszeniem ofiar drapie\nicy
4. Krzywa wzrostu typu S
opór środowiska:
brak przestrzeni
spadek ilości pokarmu
wzrost agresji
międzyosobniczej
wzrost zatrucia środ
metabolitami
wzrost presji
drapie\ników
wzrost stopnia
zapaso\ycenia
spadek intensywności rozrodu
Liczba dorosłych i odchowanych młodych oscyluje wokół pojemności środowiska K
5. Krzywa wzrostu typu J wzrost wykładniczy
zagęszczenie wzrasta, bo:
pokarm nie jest ograniczony
przestrzeni nie brakuje
czynniki ograniczajÄ…ce fizyczne sÄ… optymalne
czynniki biotyczne nie zdą\yły zadziałać
Zagęszczenie bardzo szybko rośnie, ale po osiągnięciu poziomu pojemności środ
gwałtownie spada, po czym znów rośnie itd.; mo\e się ustalić stan stacjonarny
(niewielkich odchyleń)
6. Czynniki wpływające na populację niezale\ne od zagęszczenia:
Czynniki klimatyczne, zdarzenia losowe: po\ary, powodzie, huragany itp.
Dzięki agregacjom org mogą niwelować działanie czynników środ, ale równie\ czynniki te
mogą mocniej oddziaływać pozornie niezale\ne
7. Zale\ne wprost proporcjonalnie:
śmiertelność(rośnie konkurencja, agresja, przenoszenie chorób, spada kondycja)
intensywność drapie\nictwa-tworzenie obrazu ofiary
paso\ytnictwo
8. Zale\ne odwrotnie proporcjonalnie
rozrodczość
intensywność drapie\nictwa drapie\niki nie nadą\ają za eksplozywnym wzrostem
zagęszczenia
9. Dynamika liczebności:
oscylacje (wzrosty, spadki, depresje liczebne i masowe pojawy; sinusoida)
fluktuacje nieregularne, nagłe skoki liczebności
liczebność stabilna niewielkie odchylenia, mo\e wykazywać ogólną tendencję
hipoteza stresu, zmian genetycznych, dostępności i jakości pokarmu
10. Skróty w bioenergetyce:
C konsumpcja
F,U odchody i mocz
A asymilacja
R respiracja
P produkcja
C-FU=strawność
Pg przyrost
Pr reprodukcja
E eliminacja (wylinki,
kokony, naskórek)
Delta B zmiany biomasy
11. bezkręgowce niska asymilacja, du\a część jest wydalana; 20-30% na produkcję
12. stałocieplne b. du\a część idzie na respirację; 1-2% na produkcję
13. Selekcja r
krótkie \ycie, szybki rozwój, wczesny rozród, mała masa, wys wart tempa wzrostu
14. Selekcja K
wolny rozwój osobisty, opózniony rozród, wielokrotna reprodukcja,
15. Gatunki kluczowe (zwornikowe, fundamentalne) Paine
np wydra, która reguluje liczebność je\owców& , dzięcioły, kret, bobry,
16. Interakcje
Zyski/straty Gat A Gat B Nazwa interakcji
1 00 - - Neutralizm
2 0+ Gospodarz Komensal Komensalizm
3 0- Donor Akceptor Amensalizm
4 -- Konkurent Konkurent Konkurencja
5 +- Drapie\nik Ofiara Drapie\nictwo
6 +- Paso\yt śywiciel Paso\ytnictwo
7 ++ Kooperant Kooperant Protokooperacja
8 ++ Symbiont Symbiont Mutualizm (symbioza)
1. Układy eksploatacyjne drap. paso\yt. allelopatia, amensalizm
2. Ukł. wspomagające (protekcjonistyczne) komensalizm, protokoop. mutualizm
3. symbioza ścisły i długotrwały związek partnerów nale\ących do odrębnych gatunków
~mutualizm
4. koewolucja dobór naturalny działa jednocześnie na elementy układu populacja działają na siebie
wzajemnie jako czynniki doboru naturalnego
5. komensalizm zmiany środowiska wywołane działalnością gatunków kluczowych:
człowiek osadnictwo nowe biotopy
dzięcioły schronienia dla bezkręgowców
rozkład martwej materii org
drzewa baza dla epifitów
drzewa i krzewy jaki miejsce gniazdowania ptaków
6. amensalizm:
allelopatia
zmiany środ wywołane działalnościa gatunków kluczowych
kolonie kormoranów, noclegowiska gawronów zamieranie drzew
\ywice, gumy śmierć owadów
7. protokooperacja
współudział dwóch gat w zdobywaniu pokarmu np.
lis rudy + perewizka polowanie na gryzonie (adiuforyzm pomoc ?)
kojot+borsuk amerykański polowanie na króliki
ratel+miodowód du\y
8. mutualizm:
roślino\ercy rozkład celulozy, war. brak tlenu
mikoryza (grzyby, rośliny naczyniowe)
endomikoryza lasy tropikalne; strzępki wnikają w korzeń
ektomikoryza strzępki tworzą pochewki na korzeniach lasy str.
umiarkowanej
symbiotyczne wiązanie azotu Rhizobium + rośliny motylkowe
fotoautotrofy i org cudzo\ywne:
przydacznia olbrzymia (mał\) hoduje glony
chemoautotrofy i cudzo\ywne cieplice głębinowe
9. skutki: obieg pierwiastków, opanowanie lądów (mikoryza), wzrost ró\norodności (porosty), \ycie w
głębinach oceanów
10. koncepcja L. Margulis endosymbioza proteobacteria i cyanobacteria przez przodka Eukarya
11. paso\ytnictwo:
strategia r (szczeg. u endogennych) obojnactwo, uproszczona budowa, prod du\ej liczby
jaj
koewolucja układu:
paso\yt trwanie i reprodukcja
\ywiciel odporność
układ ewoluuje ku komensalizmowi lub mutualizmowi
ewolucja płci paso\ytnictwo rozmna\anie płciowe zwiększa zró\nicowane genetyczne
im większe tym większa szansa na uniknięcie inwazji paso\yta
12. układ pośredni między drapie\nictwem a paso\ytnictwem - parazytoid:
taszczyny drapie\ne osy atakują pszczoły i zanoszą do gniazda rozwój w obrębie
pszczoły
konkurencja między larwami leszczyna i muchówki kleptopaso\ytnictwo =
zawłaszczenie cudzej zdobyczy
wydrzyki i mewy, hieny i lwy, dziki i rysie, drobne drapie\ne i du\e
drapie\ne, lisy/kuny/jenoty i wilki/rysie,
13. konkurencja:
nisza potencjalna przy braku konkurencji
nisza realizowana wskutek konkurencji
zmniejszenie lub przesunięcie niszy
upakowanie gatunków w środowisku
konkurencja mo\e prowadzić do specjacji
14.
Ekologia VII
1. Lotka i Volterra
współwystępowanie dwóch gat. jest mo\liwe je\eli poziom konkur. międzygat. jest ni\szy
od poziomu konkur. wewnÄ…trzgat.
z dwóch gat. mających te same wymagania w stos do środ przetrwa tylko jeden
2. Gause zasada konkurencyjnego wykluczenia z dwóch gat. o tej samej niszy przetrwa tylko jeden,
chyba \e podzielÄ… siÄ™ niszÄ… (jeden gat. w jednej niszy zasada Gausego)
3. konkurencyjne rozszczepienie (dywergencja) cech świadczy o minionej konkurencji
4. konkurencyjne uwolnienie mo\e dostarczyć dowodów na bie\ącą konkurencję (usunięcie jednego z
gat. powoduje, \e drugi zajmie jego niszÄ™)
5. koewolucja:
wyścig zbrojeń
zwiÄ…zki mutualistyczne:
zoochoria (rozsiedlanie)
zoogamia (zapylanie)
eliminowanie konkurentów trawy dają się zjadać
drapie\nictwo rosiczki, tłustosz, dzbaneczniki
układ asymetryczny (\ycie-obiad)
zwiększanie masy ciała; nie sprzyja zręczności drapie\nika polowanie w
grupach
zwiększanie szybkości biegu kontradaptacje drapie\ników, polowanie z
zasadzki
zabezpieczenia mechaniczne pancerze silne szczęki
kryjówki, barwy i kształty kryptyczne dobre w niezmiennym środ.; odp.
rozwój zmysłów
toksyny w ciele + informacja
- mimikra mullerowska upodabnianie siÄ™ do siebie zwierzÄ…t
trujÄ…cych
- mimikra batesjańska udawanie trującego
6. drapie\nictwo
regulacja dynamiki liczebności ofiar, walka biologiczna w kontrolowanych warunkach
wpływ na rozmieszczenie przestrzenne
podtrzymywanie ró\norodności (wydra morska)
selekcyjny wpływ na zespoły ofiar lub na strukturę populacji - polowania selektywne
(młode-stare, płeć, chore, upośledzone)
7. adaptabilność nabywanie pewnych cech w ciągu \ycia osobniczego (np. opalanie się, hartowanie)
zwierzęta obserwują i uczą się np. stare samice słoni, sroki i kosze od śmieci;
pozagenetyczny przekaz informacji
8. adaptacje = przystosowania (morfologiczne, anatom, fizjolog, behawioralne) np. rozwój uzębienia,
sylwetka&
9. konwergencja pod wpływem środ. gat. nale\ące do ró\nych taksonów upodabniają się np. torbacze
10. zródła energii:
samo\ywność
autotrofia
chemoautotrofie
cudzo\ywność = heterotrofia (saprofagia martwa mat. org)
11. zakres składu:
stenofagia - specjalizacja
monofagia
oligofagia
pantofagia oportunizm, wszystko\erność
polifagia
12. konkretne zródło:
miofagia, ichtiofagia, ksylofagia, faliofagia,detrytofagia,melitofagia
13. w ka\dym ekosystemie muszą istnieć 3 poziomy:
producenci
konsumenci
reducenci (rozkładają produkcję
pierwotną i wtórną)
14. łańcuchy troficzne zwykle krótkie ze względu
na straty energii
szczytowy drapie\nik char siÄ™
niewielką liczebnością
15. sieci troficzne:
liczba połączeń: L=S^2-S/2
teoretycznie (S-liczba gatunków)
praktycznie: L~S^1,4
współczynnik konektancji C=L/4Lteoret.
gęstość powiązań D=L/S
W stałych war. środ. łańcuchy są dłu\sze i większy jest współczynnik konektancji.
16. Piramidy ekologiczne:
liczba osobników, biomas (g suchej masy na powierzchnię) mogą być odwrócone np. w
przypadku lasu, fito i zooplanktonu
energii (kJ na jednostkę czasu), poziomów troficznych typowe piramidy
17. wydajność energetyczna między poziomami: od ułamków % do kilkudziesięciu %
18. Regulacja z góry czy z dołu ?
kształtowanie struktury ekosystemu przez zale\ności troficzne
z dołu ni\szy poziom kontroluje wy\szy kontrola przez pokarm
z góry tylko najwy\szy drapie\nik jest kontrolowany przez pokarm, inne przez
drapie\niki, zjadaczy
19. Stratyfikacja pionowa jezior
woda w 4stC ma największą gęstość
zmienna operacja słoneczna
wiatr mieszanie
głębokość
Lato Jesień Zima
20. Zawartość biogenów:
eutroficzne bogate (fosfor i azot)
zielona woda
zakwit glonów odcięcie światła, ograniczenie falowania, warunki
beztlenowe przy dnie, fosfor rozpuszczalny przy dnie
oligotroficzne
czysta woda
światło dociera do dna, tlen obecny, fosfor nierozp osiada na dnie
zbiornik się wypłyca i zmienia w eutroficzny
21. W ekosystemach wodnych dzięki pętli
bakteryjnej energia te\ krÄ…\y
22. bakterie przeciwdziałają osadzaniu się na
dnie subst. org.
23. ekosystemy lądowe produkują znacznie więcej
ni\ oceaniczne (w sumie), bo sprzyjajÄ…ca temp. i
wilg. kształtuje produkcję
występują strefy mniej
produktywne:
zimna, suchości
i bardziej np. strefy przybrze\ne czy tropikalne
24. wy\sza produkcja ekosystemów oceanicznych w obszarach zimnych prądów, prądów wznoszących
(wypychanie biogenów), szelfu, raf koralowych, estuariów rzecznych
otwarty ocean małe org. ze wzgl. na falowanie
wÄ…ska strefa fotyczna
niedobór niektórych pierwiastków (P,Fe)
25. Tundra
małe opady, krótkie lato, wysoka
produkcja pierwotna
powolna dekompozycja materii
org.
słabe rozmarzanie gleby
niska roślinność
okresowe pojawy zwierzÄ…t
tundra górska od ok. 3500m npm
26. Deszczowy las równikowy
wys. temp.(ę!17stC), opady równe
240 cm
gleby czerwone laterytowe
stratyfikacja pionowa
brak akumulacji materii
wiecznie zielone lasy deszczowe str. umiarkowanej Floryda, Nowa Zelandia
wysokie drzewa char. korzenie przyporowe
gleba b. produktywna w krótkim czasie; szybka erozja
27. Rafy koralowe
korale madreporowe, stułbiopławy, glony i in.
oświetlenie (zooksantelle)
temp wody >20stC
brak zawiesin wody
stałe falowanie pokarm i natlenienie
rafy o char. atoli zapadanie sto\ków wulkanicznych
28. Akumulacja:
ujemna agrocenozy, pelagial oceanu
zerowa wilgotny las równikowy, las liściasty
dodatnia step, pampa, tajga, tundra
29. Stabilność ekosystemu
hipoteza wypadających nitów (Paul i Anna Erlichowie)
przy którymś konstrukcja runie
istniejÄ… te\ gat. kluczowe one sÄ… nitami wa\niejszymi
Hipoteza redundancji (Walker)
grupy funkcjonalne w biocenozie
w obrębie grupy jeden gat. mo\e być zastąpiony przez inne stabilność
du\a albo mała redundancja (im więcej połączeń między grupami tym
lepiej)
30. Stadia sukcesji
obna\enie (cofnięcie lodowca) lub pokrycie (wulkan) etap abiotyczny
imigracja zespoły pionierskie (glony, mchy, porosty)
kolonizacja
współzawodnictwo (wypieranie i osiedlanie nowych gat.)
stabilizacja = klimaks
sukcesja pierwotna od obszaru jałowego
sukcesja wtórna obszar zmieniony, ale ju\ skolonizowany (po\arzysko,
zrąb zupełny, pastwisko)
ciÄ…gi sukcesyjne: hydrosfera, kserosera, litosfera
31. Cement: monoklimaks końcowe stadium określone przez warunki klimatyczne (subklimaks,
dysklimaks, plagioklimaks)
32. Tansley polklimaks ró\ne formy klimaksu zale\ne od lokalnych warunków (glebowych,
klimatycznych, ukształtowania terenu)
j. oligotroficznej. eutroficznebagno śródłąkowetorfowisko niskie
j.dystroficzne (śródleśne)torfowisko wysokie (kopuła z mchu)
char. torfowce, \urawina, rosiczki, wełnianka, bagno
33. Elementy krajobrazu
ekosystemy (biocenozy)
populacje gat. wieloekosystemalnych
popul. eurytypowe
mikrostruktury środowiska geograficznego: drobne wyniesienia gruntu, małe zbiorniki,
cieki wodne,
specyficzne zgrupowania organizmów (okrajki, miedze, zadrzewienia śródpolne)
infrastruktura techniczna
34. Litoral strefa przejściowa woda-ląd np. zarośla namorzynowe, jest to ekoton czyli strefa graniczna
wypadkowa war. abiotycznych
gat z 2-óch ekosyst. i eurytypowe
gat specyficzne
efekt styku wy\sze zagęszczenie albo większa ró\norodność
35. Czynniki spajajÄ…ce
wiatr, opady, układ cieków wodnych, gleby (strefowość), zbiorniki wodne i lasy(klimat
lokalny), gat. kluczowe, gat wieloekosystemowe
36. Metody badawcze
teoria metapopulacji (jak wędrują populacje)
teoria biogeografii wysp
tempo zasiedlania zale\y od liczby ju\ występujących gat.
tym więcej gat. wymiera im więcej ich jest
przy pewnej liczbie ustala się równowaga
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Filozofia religii cwiczenia dokladne notatki z zajec (2012 2013) [od Agi]Morfonologia notatki z zajęćnotatki z zajęc ?zy danych2 18 3 13notatki dosłownie wszystkie notatki do giernotatki z zajęc ?za danych2 11 3 13propedeutyka interny notatki z zajecNotatki z zajęćnotatki z zajęc ?za danych2 4 3 13chirurgia szczękowa notatki ze wszystkiegochirurgia szczękowa notatki ze wszystkiego00 Tematy zajęć PEiM doc (2)TEMATY I PROGRAM ZAJĘĆ Z NEUROPSYCHOLOGII STUDIÓW ZAOCZNYCH Z PSYCHOLOGIILITERATURA CESARSTWA TEMATY ZAJĘĆ I EGZNotatki z Metodologii (nie wszystkie ale dokładne)rozkład zajęć tematywięcej podobnych podstron