WEWNTRZNE yRÓDAA FINANSOWANIA PRZEDSIBIORSTWA. 1. FINANSOWANIE PRZEDSIBIORSTW W ASPEKCIE TEORETYCZNYM, RODZAJE. Finansowanie przedsiębiorstwa nie jest możliwe do określenia w sposób jednoznaczny, dla tego pojęcia można przyjąć różne płaszczyzny odniesienia tj. struktura kapitału przedsiębiorstwa w relacji pomiędzy kapitałem własnym, a obcym; gwarancje prawne czyli zabezpieczenia przyznane pożyczkodawcom; samo pojęcie kapitału, okres jego zaangażowania oraz przekształcenia z nim związane1. W zawężonym pojęciu finansowanie ogranicza się do pozyskiwania kapitału czyli jest to podejmowanie wszelkiego typu przedsięwzięć mających na celu uzyskanie kapitału długo i krótkookresowego. Kapitał lokowany jest na określony czas, w konkretnej formie i na określony cel, jednym z licznych przykładów może być: zdobywanie kapitału na inwestycję zaplanowaną przez dane przedsiębiorstwo na terenie obcego kraju. Finansowanie w pojęciu szerszym oprócz aspektu gromadzenia obejmuje także zarządzanie danymi środkami mające na celu utrzymanie równowagi i płynności finansowej. Finansowanie można rozpatrywać również przez pryzmat finansowania pasywnego mającego na celu finansowanie własnego przedsiębiorstwa oraz finansowania aktywnego polegającego na lokowaniu kapitału w innym przedsiębiorstwie. Finansowanie przedsiębiorstwa to nie tylko pozyskiwanie środków pieniężnych jednocześnie jest to uzyskiwanie kapitału we wszystkich formach tj. rzeczowych i pieniężnych. Kapitał finansujący przedsiębiorstwo może pochodzić z różnych zródeł, jako zródło pochodzenia kapitału możemy wyróżnić finansowanie zewnętrzne, które charakteryzuje się tym, że kapitał przedsiębiorstwo pozyskuje z zewnątrz (od innych podmiotów). Finansowanie zewnętrzne możemy podzielić jeszcze na finansowanie własne jak i obce, o finansowaniu własnym mówimy wtedy gdy środki finansowe dopływają do przedsiębiorstwa poprzez wkłady obcych przedsiębiorstw i udziały w papierach wartościowych. Natomiast o finansowaniu obcym mówimy wtedy gdy kapitał dociera do przedsiębiorstwa poprzez rynek pieniężny i kapitałowy w postaci krótkookresowych kredytów bankowych i długookresowych pożyczek, oraz przez obrót kredytowy i towarowy jako kredyt dostawcy i kredyt odbiorcy, czyli przedpłat. Szczególnymi formami obcego finansowania jest leasing oraz factoring2. Wyżej wspomniane formy nie są jedynymi zródłami zewnętrznego finansowania działalności przedsiębiorstwa, a o tym z którego zródła skorzystać decydują wnikliwe analizy finansowe mające na celu złagodzenie ryzyka zachwiania płynności przedsiębiorstwa. Drugim zródłem finansowania działalności danego przedsiębiorstwa mogą być zródła wewnętrzne mające na celu przekształcanie dóbr należących do przedsiębiorstwa w środki finansowe. Można powiedzieć, że kapitał przedsiębiorstwa rośnie pomimo iż nie inwestuje w nie żadne inne przedsiębiorstwo. W finansowaniu wewnętrznym wyróżniamy następujące sposoby pozyskiwania środków finansowych są to: przekształcenia majątkowe gdzie zmiany powstają w wyniku finansowania inwestycji, z odpisów amortyzacyjnych, w wyniku przyspieszenia obrotu kapitału oraz poprzez zmniejszenia majątku i sprzedaż zbędnych jego składników. Kształtowanie kapitału polega natomiast na tworzeniu długookresowych rezerw i zatrzymaniu zysku w przedsiębiorstwie. Inną klasyfikacją zródeł finansowania może być uwzględnienie pozycji prawnej dawcy kapitału3. Za finansowanie własne można uznać finansowanie z zysku, z wkładów, z udziałów. Do finansowania obcego zalicza się finansowanie za pomocą kredytów oraz środków zgromadzonych na długookresowych rezerwach. Można wyróżnić inne podziały w których podział następuje według środków pieniężnych, kapitałowych i rzeczowych. Jeszcze inny podział finansowania przedsiębiorstwa to podział na finansowanie aktywne i pasywne. Można też mówić o finansowaniu całej działalności gospodarczej jak i 11 Strategia finansowania przedsiębiorstwa Janina Ickiewicz, Poltext Warszawa 1994 [s. 8] 2 Strategia finansowania przedsiębiorstwa Janina Ickiewicz, Poltext Warszawa 1994 [s. 12] 3 Strategia finansowania przedsiębiorstwa Janina Ickiewicz, Poltext Warszawa 1994 [s. 14] pojedynczych transakcji. Aż wreszcie o finansowaniu założycielskim związanym z zakładaniem nowego przedsiębiorstwa jak i z finansowaniem rozwojowym istniejącego już przedsięwzięcia. Biorąc pod uwagę formy organizacyjno-prawne nasuwa się pytanie o rzeczywiste możliwości sprawnego funkcjonowania różnych typów spółek z punktu widzenia możliwości aplikacji różnych technik finansowania4. Gdyż środki pochodzące z jednego zródła w przypadku różnych form organizacyjno-prawnych będą wywoływały rożne efekty. Dlatego wybranie odpowiedniego zródła finansowania działalności przedsiębiorstwa będzie miało bardzo duże znaczenie w utrzymaniu płynności finansowej jak również w całościowym, przyszłym działaniu przedsiębiorstwa. 2. POLITYKA FINANSOWA PRZEDSIEBIORSTWA W ASPEKCJE WEWNTRZNYCH yRÓDEA FINANSOWANIA. Przedsiębiorstwa przy pokrywaniu własnych wydatków pieniężnych związanych z działalnością bieżącą i rozwojową, najczęściej używają własnych środków finansowych, których zródła znajdują się wewnątrz przedsiębiorstwa. Pokrywanie wydatków z własnych funduszów pieniężnych określa się terminem samofinansowania przedsiębiorstwa5. Każda decyzja o podjęciu środków finansowych wiąże się z ryzykiem i możliwością zachwiania płynności i równowagi finansowej w danym przedsiębiorstwie. Tym samym wybór konkretnego zródła spośród wewnętrznych zródeł finansowania przedsiębiorstwa powinno być poprzedzone dokładnymi analizami ekonomiczno finansowymi, których przeprowadzenie zmniejsza ryzyko związane z finansami przedsiębiorstwa jak i z jego przyszłą działalnością. Wybór zródeł pozyskiwania kapitału w dużej mierze zależeć będzie od przyjętego stanowiska danego przedsiębiorstwa wobec ryzyka rynkowego w aspekcie konkurencji jak i oceny własnej pozycji na rynku. Problem ten można również rozpatrywać poprzez pryzmat możliwości adaptacji przedsiębiorstwa do ciągle zmieniających się warunków otoczenia dających nowe możliwości finansowania jednocześnie zwiększając ich ryzyko. Wreszcie przedsiębiorstwa jako swoją strategię pozyskiwania kapitału mogą przyjąć określoną strukturę majątkowo-kapitałową. Innym punktem spojrzenia na wybór zródeł finansowania może być koszt pozyskania kapitału, który w rozumieniu samego przedsiębiorstwa powinien być niższy niż uzyskane zyski jest to również uzależnione od ustalonej polityki podziału zysku oraz kierunków przeznaczania nadwyżek finansowych. Inną ze strategii wyboru odpowiedniej polityki finansowania mogą być czynniki zewnętrzne niezależne od działalności przedsiębiorstwa tj. polityka podatkowa danego kraju, działania rządu. Chodzi tu przede wszystkim o występowanie ulg podatkowych powiązanych z działalnością inwestycyjną, a także o możliwościach wykorzystania rozwiązań podatkowych dla stworzenia większego zainteresowania określonymi zródłami pozyskiwania kapitału obcego6. Analizę zródeł finansowania można rozpatrywać na wiele sposobów jak np.: wewnętrzne i zewnętrzne zródła, własne i obce czy długo i krótkoterminowe. Do finansowania działalności przedsiębiorstwa w aspekcie wewnętrznym możemy wykorzystać zródła przedstawione na (Rysunku 1). RYSUNEK 1: WEWNTRZNE ZASILANIE FINANSOWE 4 Nowoczesne drogi finansowania działalności istniejących i prywatyzowanych przedsiębiorstw Aukasz Gębski, Jerzy Sarnacki, Jacek Tomaszewski, IMC Grodzisk Mazowiecki 1991 [s. 21] 5 Finanse przedsiębiorstwa Zdzisław Fedorowicz, Poltext Warszawa 1994. [s. 6] 6 Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Krystyna Znaniecka, SKwP Warszawa 1997. [s. 25] WEWNTRZNE FINANSOWANIE z zysku netto z rezerw z przekształceń składników majątkowych przedsiębiorstwa ze sprzedaży produktów i/lub Ze sprzedaży i usług i towarów likwidacji obiektów majątku trwałego http://notatek.pl/wewnetrzne-zrodla-finansowania-dziala refinansowani Inwestycje Spieniężenie e bieżące odtworzeniowe środków trwałych lnosci-przedsiebiorstw?notatka Własne Własne o charakterze o charakterze krótko- i/lub długoterminowym długoterminowy m yródło: Zarządzanie finansami przedsiębiorstw Krystyna Znaniecka, SKwP Warszawa 1997. [schemat 4] RYSUNEK 2: yRÓDAA KAPITAAU W PRZEDSIBIORSTWIE. WEWNTRZNE ZEWNTRZNE Reinwestowanie emisja emisja papierów zaciąganie Części zysku netto akcji dłużnych kredytu w banku (zysk zatrzymany) powiększanie kapitału własnego powiększanie kapitału obce zródło: Struktura i koszt kapitału w przedsiębiorstwie Aleksandra Duliniec, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1998. [rys 1.4. yródła kapitału własnego i obcego] Strukturę zródeł kapitału (rysunek 2) można odczytać z bilansu przedsiębiorstwa jednak nie należy jej utożsamiać ze zródłami finansowania. Pozyskiwanie środków finansowych na finansowanie działalności przedsiębiorstwa to pojęcie szersze niż zdobywanie kapitału7. Wewnętrznymi zródłami finansowania oprócz zysku zatrzymanego w przedsiębiorstwie składa się też odpis amortyzacyjny (nie będący wydatkiem dla przedsiębiorstwa) oraz przychody ze sprzedaży zbędnych składników. Natomiast jedynie zysk zatrzymany po opodatkowaniu i wypłacie dywidend dla akcjonariuszy stanowi wewnętrzne zródła kapitału własnego. yródła finansowania możemy odnalezć w sprawozdaniach o przepływach pieniężnych, natomiast zródła kapitału przedsiębiorstwa można odczytać z bilansu. Istnieje również inne podejście do kształtowania struktury kapitału zwane w literaturze teorią hierarchii (packing order theory)8. Pierwszym założeniem tej teorii jest to iż: przedsiębiorstwa preferują wewnętrzne zródła finansowania, takie jak: zysk netto pomniejszony o dywidendy, odpisy amortyzacyjne oraz 7 Struktura i koszt kapitału w przedsiębiorstwie Aleksandra Duliniec, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1998. [s. 32] 8 Struktura i koszt kapitału w przedsiębiorstwie Aleksandra Duliniec, Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 1998. [s. 33]