Lasy mieszane i bory na wydmach nadmorskich

Lasy mieszane i bory na wydmach podmorskie
Piaszczyste "awicenadmorskich
Podzia" na podtypy
Lasy mieszane i bory na
2180
wydmach nadmorskich
Ze wzgl�du na odmienną struktur� roĘlinnoĘci wyróŻnia si�
trzy typy siedlisk:
Kod Physis: 16.29
2180-1 las brzozowo-d�bowy Betulo pendulae-Quer-
cetum roboris
A. Opis siedliska g"ównego typu
2180-2 las bukowo-d�bowy Fago-Quercetum petraeae
2180-3 "�g czeremchowo-jesionowy Pruno-Fraxinetum
W opracowaniu pomini�to siedliska kwaĘnej buczyny Lu-
Definicja
zulo pilosae-Fagetum, jako zajmujące na wydmach nad-
Naturalne lub pó"naturalne lasy (od dawna ustabilizowane) morskich bardzo ma"e powierzchnie (np. na Sowich Gó-
nad Atlantykiem oraz wydmy nadmorskie z dobrze rozwini�- rach w S"owiłskim Parku Narodowym i Mierzei WiĘla-
tymi lasami i zestawem charakterystycznych gatunków roĘlin nej), prawdopodobnie zresztą powsta"e na skutek nasa-
leĘnych. Siedlisko nawiązuje do lasów d�bowych i bukowo- dzeł buka pod okapem drzewostanu sosnowego. Ze
-d�bowych z brzozą Quercion robori-petraeae na glebach wzgl�du na brak publikowanej dokumentacji fitosocjolo-
kwaĘnych, jak równieŻ do lasów z rz�du Quercetalia pube- gicznej pomini�to takŻe zbiorowisko jaworu Acer pseu-
scenti-petraeae. Pionierskimi stadiami są otwarte lasy doplatanus i klonu Acer platanoides, fizjonomią przypo-
z brzozami Betula ssp. i g"ogiem jednoszyjkowym Crategus minające ubogą posta� grądu, a porastające strome
monogyna, mieszane lasy z jesionem Fraxinus excelsior, d�- stoki g"ównego wa"u wydmowego w obr�bie lasów ko-
bem szypu"kowym Quercus robur, wiązem polnym Ulmus munalnych Krynicy Morskiej Grzbietu Wielb"ąda (Le-
minor i jaworem Acer pseudoplatanus albo w wilgotnych nartowicz i in. 2001).
zag"�bieniach pionierskie lasy z wierzbą bia"ą Salix alba,
które przekszta"cają si� w wilgotne lasy mieszane lub lasy
Umiejscowienie siedliska w polskiej
bagienne. Na wydmach na wybrzeŻu Ba"tyku wyst�pują tak-
klasyfikacji fitosocjologicznej
Że pionierskie lasy z olchą Alnus sp. lub z sosną Pinus sylve-
stris; te ostatnie zgodnie z Interpretation Manual i jego inter- Klasa Quercetea robori-petraeae atlantyckie lasy acidofilne
pretacją przez Komitet Siedliskowy są utoŻsamiane z baŻy- Rząd Quercetalia robori-petraeae atlantyckie dąbrowy
nowym borem nadmorskim Empetro nigri-Pinetum. acidofilne
Związek Quercion robori-petraeae dąbrowy acidofilne
Charakterystyka
Są to lasy mieszane, naturalne lub zbliŻone do naturalnych
(pó"naturalne), porastające nadmorskie wydmy, w których
duŻy udzia" mają d�by i buki oraz brzoza. Wykszta"cają si�
najcz�Ęciej na pod"oŻu kwaĘnym; ska"ą macierzystą są pia-
ski pochodzenia morskiego. Na niewielkich powierzchniach
wydmowego wybrzeŻa wyst�pują takŻe Żyzne lasy wieloga-
tunkowe, a w wilgotnych obniŻeniach deflacyjnych rozwijają
si� stadia pionierskie lasów, z brzozami i z wierzbami, które
w toku sukcesji przekszta"cają si� w wilgotne lasy mieszane.
Las bukowo-d�bowy na wydmach nadmorskich. Fot. E. Symonides
157
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Siedliska morskie i przybrzeŻne,
nadmorskie i Ęródlądowe solniska i wydmy
MATUSZKIEWICZ W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbioro-
Zespó" Betulo pendulae-Quercetum roboris
wisk roĘlinnych Polski. PWN, Warszawa, ss. 537.
las brzozowo-d�bowy
MATUSZKIEWICZ W., POLAKOWSKA M. 1955. Materia"y do fito-
2180
Zespó" Fago-Quercetum petraeae las buko-
socjologicznej systematyki borów mieszanych w Polsce. Acta
wo-d�bowy
Soc. Bot. Pol. 24:421 458.
Klasa Querco-Fagetea mezo- i eutroficzne lasy liĘcia-
OSTROWSKI M., SYMONIDES E. 1994. S"owiłski Park Narodo-
ste zrzucające liĘcie na zim�
wy. SCI&ART., Warszawa.
Rząd Fagetalia sylvatice mezo- i eutroficzne lasy za-
PALLAS J. 1996. Beitrag zur Syntaxonomie und Nomenklatur der
chodniej, Ęrodkowej i cz�Ęciowo wschodniej Europy
bodensauren Eichenmischw�lder in Mitteleuropa. Phytoco-
Związek Alno-Ulmion lasy "�gowe
enologia 26: 1 79.
Zespó" Pruno-Fraxinetum "�g czeremchowo-
PIOTROWSKA H. 1960. Lasy po"udniowo-wschodniego Uznamu.
-jesionowy
Bad. Fizjogr. Pol. Zach. 6: 69 158.
PIOTROWSKA H. 1966. Stosunki geobotaniczne wysp Wolina
i po"udniowo-wschodniego Uznamu. Mon. Botan. 22: 1 157.
Bibliografia
PIOTROWSKA H. 1997. Przyroda S"owiłskiego Parku Narodowe-
BLAB J., RIECKEN U., SSYMANK A. 1995. Proposal on a criteria go. Bogucki Wyd. Nauk., Poznał Gdałsk.
system for a National Red Data Book of Biotopes. Landsca- PIOTROWSKA H. 1997. Wst�pne wyniki badał nad zróŻnicowaniem
pe Ecology 10, 1: 41 50. nadmorskich lasów liĘciastych na pod"oŻu wydmowym. W: Fa"tyno-
KLICZKOWSKA A. 1996. Charakterystyka przyrodnicza ekolo- wicz W., Lata"owa M., Szmeja J. (red.) Dynamika i ochrona roĘlin-
gicznie waŻnych typów lasu. W: �onkiewicz B. (red.). Ochro- noĘci Pomorza. Bogucki Wyd. Nauk., Gdałsk Poznał, 19 31.
na i zrównowaŻone uŻytkowanie lasów w Polsce. Fundacja RŃKOWSKI G. (red.) 2002. Parki krajobrazowe w Polsce, Instytut
IUCN Poland. Warszawa: 47 74. Ochrony �rodowiska, Warszawa.
MATUSZKIEWICZ J. M. 1988. Przegląd fitosocjologiczny zbioro- WA�YĄSKI B. 1996. Zasady ochrony i zagospodarowania ekolo-
wisk leĘnych Polski. Bory mieszane i acidofilne dąbrowy. gicznie waŻnych typów lasu w Polsce. W: �onkiewicz B. (red.)
Fragm. Flor. Geobot. 33:107 190. Ochrona i zrównowaŻone uŻytkowanie lasów w Polsce. Fun-
MATUSZKIEWICZ J. M. 1996. Opracowanie sk"adów gatunko- dacja IUCN Poland. Warszawa, 129 168.
wych drzewostanów w poszczególnych fazach rozwojowych WIóCKO E. 1990. Lasy w ochronie polskiego wybrzeŻa Ba"tyku.
w zaleŻnoĘci od: typu siedliskowego lasu, zespo"u roĘlinnego Wyd. SGGW-AR, Warszawa.
i regionu. Opracowanie wykonane na zlecenie Departamen- WOJTERSKI T. 1964. Schemat strefowego uk"adu roĘlinnoĘci
tu Ochrony Przyrody Ministerstwa Ochrony �rodowiska, Za- nadmorskiej na po"udniowym wybrzeŻu Ba"tyku. Bad. Fizjogr.
sobów Naturalnych i LeĘnictwa. Warszawa, 1 132. Pol. Zach., 14: 87 105.
MATUSZKIEWICZ J. M. 2001. Zespo"y leĘne Polski. PWN,
Warszawa, ss. 358.
Anna Namura-Ochalska
��g czeremchowo-jesionowy na wydmach nadmorskich. Fot. E. Symonides
158
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Lasy mieszane i bory na wydmach podmorskie
Piaszczyste "awicenadmorskich
charakteryzuje duŻa róŻnorodnoĘ� florystyczna, cho� naj-
B. Opis podtypów
2180
wi�kszą sta"oĘ� i obfitoĘ� wykazują liczne gatunki leĘne
o szerokiej skali ekologicznej. Las brzozowo-d�bowy cha-
1
rakteryzuje duŻa zmiennoĘ� lokalno-siedliskowa.
Las brzozowo-d�bowy Betulo
pendulae-Quercetum roboris
Reprezentatywne gatunki
Kod Physis: 41.51 Dąb szypu"kowy Quercus robur, brzoza omszona Betula
pubescens, dąb bezszypu"kowy Quercus petraea (w za-
chodniej cz�Ęci wybrzeŻa), kruszyna pospolita Frangula al-
Cechy diagnostyczne
nus, leszczyna pospolita Corylus avellana, czeremcha
Cechy obszaru zwyczajna Padus avium, szak"ak pospolity Rhamnus ca-
Nad morzem usytuowane bezpoĘrednio na zapleczu tharticus, borówka brusznica Vaccinium vitis-idea, wicio-
wydm, na terenach p"askich lub o niewielkim kącie nachy- krzew pomorski Lonicera periclymenum (w zachodniej cz�-
lenia, w g"�bi lądu na obszarach niegdyĘ zwydmionych, Ęci wybrzeŻa), kosmatka ow"osiona Luzula pilosa, siódma-
takŻe w obniŻeniach mi�dzy kopulastymi wydmami oraz czek leĘny Trientalis europaea, borówka czernica Vacci-
w sąsiedztwie niskich lub Ęredniej wysokoĘci klifów zasypa- nium myrtillus, groszek skrzydlasty Lathyrus montanus, tu-
nych piaskiem. Pod"oŻe powierzchniowo lub g"�boko rzyca pigu"kowata Carex pilulifera.
spiaszczone. MiąŻszoĘ� piasków zróŻnicowana: bardzo
duŻa lub stosunkowo niewielka, do 1 m g"�bokoĘci. �ció"- Odmiany
ka jest bardzo dobrze roz"oŻona, poziom humusowy silnie Liczne postaci lokalno-siedliskowe w związku ze zróŻnico-
spiaszczony, niekiedy w g"�bszych warstwach zalega ko- waniem wilgotnoĘci i ŻyznoĘci pod"oŻa, zw"aszcza na za-
palna gleba leĘna oraz liczne, próchniczne przewarstwie- chodnim i Ęrodkowym odcinku wybrzeŻa. RoĘlinnoĘ� re-
nia wskazujące na zmienne losy roĘlinnoĘci, podlegające prezentuje z regu"y róŻne fazy regeneracyjne, rzadziej de-
dawnym lub wspó"czesnym procesom eolicznym. Gleba generacyjne. Piotrowska (2003) wyróŻnia kilka podzespo-
dosy� Żyzna i biologicznie aktywna, na ogó" tylko w po- "ów: (1) Betulo-Quercetum prunetosum niemal wy"ącznie
wierzchniowej warstwie kwaĘna, g"�biej odczyn jest oboj�t- w Ęrodkowej cz�Ęci wybrzeŻa, mi�dzy Dziwnówkiem a Wi-
ny. Las brzozowo-d�bowy odznacza si� duŻą zmiennoĘcią ciami oraz na niewielkim stanowisku ko"o D�bka, przy
lokalno-siedliskową, zarówno w g"�bi lądu, jak teŻ nad czym najlepiej rozwini�te fitocenozy wykszta"ci"y si� na
brzegiem morza. mierzei Kopał oraz mi�dzy Gąskami a �asinem; bogaty
florystycznie, wyróŻnia si� cz�stszym i liczniejszym niŻ w in-
Fizjonomia i struktura zbiorowiska nych podzespo"ach wyst�powaniem czeremchy, porzeczki
Las brzozowo-d�bowy moŻe mie� rozmaitą posta�: zwar- czerwonej Ribes spicatum i porzeczki alpejskiej R. alpinum,
tych, niskich lub wysokich zaroĘli, zw"aszcza w miejscach okreĘlany jako posta� "�gowa lasu brzozowo-d�bowego;
naraŻonych na dzia"anie silnych wiatrów, niskopiennego (2) Betulo-Quercetum typicum na Ęrodkowym wybrzeŻu
lasu, dorastającego zaledwie do kilkunastu metrów wyso- od Dziwnówka do Jaros"awca oraz nielicznie ko"o D�bka,
koĘci, a takŻe wysokopiennego lasu, zazwyczaj w miej- charakteryzujący si� najwi�kszą róŻnorodnoĘcią florystycz-
scach oddalonych od brzegu morza. Nad morzem lasy na- ną spoĘród wszystkich podzespo"ów, cho� równoczeĘnie
raŻone są na abrazj� i mechaniczne oddzia"ywanie sztor- brakiem gatunków specyficznych i wyróŻniających posta�
mowych wiatrów, a takŻe na zasypywanie piaskiem nawie- "�gową; (3) Betulo-Quercetum convallarietosum wy"ącz-
wanym z wydm lub z plaŻy. W niektórych miejscach zbio- nie mi�dzy D�bkiem i Karwią, g"ównie na 5 kilometrowym
rowiska lasu brzozowo-d�bowego są okresowo zalewane odcinku, gdzie zw"aszcza na po"udniowym stoku wydm
i zapiaszczone lub trwale pokryte nowo nawianym pia- tworzy wąski pas sąsiadujący z m"odymi nasadzeniami so-
skiem. Warstwa drzew wielogatunkowa, wysokich zwarta snowymi na wydmach oraz Żyznymi lasami brzozowo-d�-
(do 55%), niŻszych doĘ� luęna (pokrywanie do 30%). bowymi i "�giem czeremchowo-jesionowym na niskim
W miejscach naraŻonych na dzia"anie silnych wiatrów i p"askim ich przedpolu, wyróŻnia si� obfitym wyst�powa-
drzewostany są niŻsze i bardziej zwarte niŻ w miejscach za- niem leszczyny Corylus avellana, konwalii majowej Conval-
cisznych. W drzewostanie panuje dąb, znaczny udzia" ma laria majalis i gwiazdnicy wielkokwiatowej Stellaria holo-
takŻe brzoza. Dwuwarstwowy zwykle podszyt osiąga zróŻ- stea; (4) Betulo-Quercetum deschampsietosum flexuosae
nicowane zwarcie, zaleŻnie od stadium rozwojowego ro- niemal na ca"ym wybrzeŻu, gdzie sąsiaduje z innymi pod-
ĘlinnoĘci. Buduje go g"ównie kruszyna Frangula alnus oraz zespo"ami tego zbiorowiska, a na Mierzei WiĘlanej panuje
podrost d�bu szypu"kowego Quercus robur i jarz�biny Sor- na przewaŻającym obszarze, s"abo wyodr�bniony flory-
bus aucuparia. W zbiorowiskach nadmorskich krzewy wy- stycznie: najlepszym gatunkiem wyróŻniającym jest turzyca
kazują ogromną ŻywotnoĘ�. Niekiedy spory udzia" w zbio- piaskowa Carex arenaria.
rowisku ma wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum. Jako odmian� moŻna uzna� ponadto róŻne stadia rozwojowe
Runo, wyst�pujące zazwyczaj w lukach mi�dzy krzewami, z boru nadmorskiego.
159
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Siedliska morskie i przybrzeŻne,
nadmorskie i Ęródlądowe solniska i wydmy
MoŻliwe pomy"ki
2180
Niekiedy wyst�puje w mozaice z p"atami Betulo-Quercetum
molinietosum caeruleae, gatunki budujące jedno lub drugie
1
zbiorowisko w strefie kontaktowej wyst�pują razem i wówczas
trudno jednoznacznie zaliczy� je do w"aĘciwego syntaksonu.
Identyfikatory fitosocjologiczne
Związek Quercion robori-petraeae dąbrowy acidofilne
Zespó" Betulo pendulae-Quercetum roboris las
brzozowo-d�bowy
Dynamika roĘlinnoĘci
Spontaniczna
Zbiorowiska z regu"y ma"o stabilne, przewaŻnie wyst�pują
w róŻnych postaciach regeneracyjnych, degeneracyjnych lub
uboŻsze florystycznie i siedliskowo (Piotrowska 2003).
rozwojowych z boru nadmorskiego, zw"aszcza w miejscach
Ogólnie szacuje si�, Że p"aty siedliska zajmują w Polsce ok.
z wczeĘniejszymi nasadzeniami sosny zwyczajnej. Szczególnie
20 30 km2, a jego zasi�g jest ograniczony do strefy wydm
zmienne są fitocenozy po"oŻone w bliskim sąsiedztwie morza,
i klifów nadmorskich na ca"ym wybrzeŻu oraz do doĘ� wą-
gdzie lasy naraŻone są na abrazj� i mechaniczne oddzia"ywa- skiego pasa wzd"uŻ wybrzeŻa, stosunkowo szerszego na Ni-
nie sztormowych wiatrów i gdzie do cz�stych zjawisk naleŻą
zinie Szczeciłskiej i kołczącego si� u nasady Pó"wyspu Hel-
wykroty i wiatro"omy. W wielu miejscach, w bliskim sąsiedz- skiego na wschodzie (Matuszkiewicz 2001).
twie morza, dno lasu pokrywa piasek nawiewany z wydm lub
z plaŻy, wówczas praktycznie runo bywa okresowo zasypane.
Znaczenie ekologiczne i biologiczne
W innych lasu brzozowo-d�bowego są okresowo zalewane
lub trwale pokryte nowo nawianym piaskiem. Wiele gatunków
Bogate gatunkowo i silnie zróŻnicowane wilgotnoĘciowo
drzew i krzewów odznacza si� duŻą zdolnoĘcią do regenera- i troficzne, stanowi Ęrodowisko Życia wielu gatunków roĘlin
cji, stąd teŻ w ciągu kilku lat fizjonomia p"atów moŻe si� zmie- i zwierząt. Interesujący przyk"ad samoistnej regeneracji na-
ni� zasadniczo. Liczba i powierzchnia p"atów lasu brzozowo- turalnego lasu w miejscu nasadzeł sosny.
d�bowego w ostatnich kilkudziesi�ciu latach roĘnie, g"ównie
w wyniku regeneracji w nasadzeniach sosnowych oraz
Gatunki z za"ącznika II Dyrektywy
sukcesji z boru nadmorskiego.
Siedliskowej
Brak danych.
Powiązana z dzia"alnoĘcią cz"owieka
Zbiorowiska podlegają okresowej degeneracji i zuboŻeniu
Gatunki z za"ącznika I Dyrektywy Ptasiej
wskutek wyr�bu drzew, jednak brak szczegó"owych danych
W"ochatka Aegolius funereus, dzi�cio" czarny Dryocopus
dotyczących wp"ywu gospodarki cz"owieka na los zbiorowisk.
martius, mucho"ówka ma"a Ficedula parva.
Siedliska przyrodnicze zaleŻne
Stany, w jakich znajduje si� siedlisko
lub przylegające
Stany uprzywilejowane
P"aty lasów brzozowo-d�bowych najcz�Ęciej sąsiadują
Lasy strefy nadmorskiej mają status lasów ochronnych,
z nadmorskim borem baŻynowym lub buczynami.
najcz�Ęciej glebochronnych (na mocy ustawy o lasach), są
wi�c na ogó" w dobrej kondycji, a wskutek obecnej polity-
ki leĘnej, zgodnie z którą nie wprowadza si� nasadzeł so-
Rozmieszczenie geograficzne
sny na siedliskach lasów liĘciastych oraz przebudowuje
i mapa rozmieszczenia
drzewostany zgodnie z potencja"em produkcyjnym siedlisk
Rozpowszechnione na wybrzeŻu od zachodu aŻ do nasady lasy liĘciaste na polskim wybrzeŻu, w tym takŻe brzozo-
Pó"wyspu Helskiego, z wyjątkiem wierzchowiny wysokich kli- wo-d�bowe, są obecnie w stadium lokalnej ekspansji. Do-
fów zaj�tej przez buczyny oraz Mierzei �ebskiej pokrytej brze rozwini�ty las brzozowo-d�bowy ma posta� wysoko-
nadmorskim borem baŻynowym. W okolicach D�bka znaj- piennego lasu, z wielogatunkową warstwą drzew wysokich
duje si� najbardziej na wschód wysuni�te stanowisko Żyznej (a1) i warstwą drzew niskich (a2). W drzewostanie panuje
postaci lasu brzozowo-d�bowego. Na PobrzeŻu Kaszub- dąb szypu"kowy Quercus robur, znaczny udzia" ma takŻe
skim i na Mierzei WiĘlanej wyst�pują g"ównie podzespo"y brzoza omszona Betula pubescens. Zwykle dwuwarstwowy
160
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Lasy mieszane i bory na wydmach podmorskie
Piaszczyste "awicenadmorskich
podszyt buduje g"ównie kruszyna Frangula alnus oraz pod- Q. petraea: 0 5, buk zwyczajny Fagus sylvatica: 0 5%.
rost d�bu Q. robur i jarz�biny Sorbus aucuparia, cho� Status lasów ochronnych i obecna gospodarka leĘna gwaran- 2180
w zaleŻnoĘci od podzespo"u duŻy udzia" mogą mie� takŻe tują zachowanie w"aĘciwoĘci siedliska. Powinien by� zatem pre-
1
leszczyna Corylus avellana, czeremcha zwyczajna Padus ferowany przer�bowy sposób zagospodarowania, z wykorzy-
avium lub porzeczki alpejska Ribes alpinum i czerwona R. staniem naturalnego odnawiania d�bu i brzozy, a tam, gdzie
spicatum. DoĘ� duŻy udzia" w zbiorowisku moŻe mie� tak- zachodzi potrzeba przebudowy drzewostanów odnowienia
Że wiciokrzew pomorski Lonicera periclymenum. Runo sztucznego w gniazdach. W celu ochrony odnowieł przed
w miejscach stosunkowo zacisznych zwarte, zbudowane zwierzyną zaleca si� ich grodzenie oraz intensywnie prowadzo-
z takich gatunków, jak borówka brusznica Vaccinium vitis- ne zabiegi piel�gnacyjne. UŻytkowanie r�bne powinno wynika�
idaea, kosmatka ow"osiona Luzula pilosa, siódmaczek le- wy"ącznie z potrzeb odnowieniowych drzewostanu lub koniecz-
Ęny Trientalis europaea, groszek skrzydlasty Lathyrus mon- noĘci ich przebudowy. Na powierzchni odnowieniowej powinno
tanus, turzyca pigu"kowata Carex pilulifera. si� pozostawi� w ma"ych grupach starodrzewia (w najgorszym
razie stare, pojedyncze drzewa), co ma duŻe znaczenie m.in.
Inne obserwowane stany dla ochrony ptaków leĘnych, a takŻe pewną iloĘ� martwego
Poza p"atami naturalnymi wyst�pują fitocenozy w róŻnych drewna (leŻaniny). Wskazane jest pozostawienie do naturalnej
stadiach regeneracji, gdzie roĘliny budujące lasy brzozo- Ęmierci i rozpadu zw"aszcza drzew dziuplastych. Materia" szkó"-
wo-bukowe stopniowo wypierają roĘliny typowe dla borów karski do odnowieł sztucznych powinien pochodzi� z rodzi-
sosnowych. Niekiedy spotyka si� bardzo ma"e p"aty lasu mych, miejscowych drzewostanów nasiennych.
brzozowo-d�bowego rozrzucone w mozaikowym kom-
pleksie ze zbiorowiskami borów sosnowych. Są one z regu- Inne czynniki mogące wp"yną� na sposób
"y ubogie w gatunki, przy czym stosunkowo duŻą rol� ochrony
w sk"adzie florystycznym zbiorowisk odgrywają mchy i ro- Nadmierna presja turystyczno-rekreacyjna w pobliŻu miej-
Ęliny naczyniowe charakterystyczne dla siedlisk borowych. scowoĘci wypoczynkowych. By"oby wskazane, aby najlepiej
zachowane kompleksy lasu brzozowo-d�bowego albo teŻ
zbiorowiska borowe z bardzo wyraęną tendencją sponta-
Tendencje do przemian w skali
nicznej sukcesji w kierunku lasu brzozowo-d�bowego zo-
kraju i potencjalne zagroŻenia
sta"y obj�te ochroną rezerwatową.
Siedliska charakteryzuje duŻa wewn�trzna dynamika. Od
po"owy XX wieku nast�puje ich regeneracja w miejscu borów Przyk"ady obszarów obj�tych dzia"aniami
sosnowych pochodzących ze sztucznych nasadzeł sosny. ochronnymi
Nie ma zidentyfikowanych zagroŻeł antropogenicznych, Jedynie wąski pas lasu chroniony jest w Woliłskim Parku
z wyjątkiem lokalnie nasilonej antropopresji związanej z roz- Narodowym; pozosta"e uznane za lasy ochronne.
wojem turystyki w pobliŻu miejscowoĘci wczasowych.
Inwentaryzacja, doĘwiadczenia,
UŻytkowanie gospodarcze
kierunki badał
i potencja" produkcyjny
W 2003 roku ukaza"a si� publikacja H. Piotrowskiej z wy-
Lasy produkcyjne, jednak z uwagi na ich status jako tzw. nikami badał nad strukturą i zróŻnicowaniem lasów brzo-
lasów ochronnych nie stosuje si� zr�bów ca"kowitych, lecz zowo-d�bowych na polskim wybrzeŻu. Dalsze badania
r�bnie gniazdowe. Z regu"y jest takŻe podniesiony wiek winny si� koncentrowa� na analizie procesu naturalnej re-
r�bnoĘci drzew. generacji i wewn�trznej dynamiki zbiorowisk oraz ich od-
pornoĘci na antropopresj�.
Ochrona
Monitoring naukowy
Przypomnienie o wraŻliwych cechach
Zadeptywanie runa, zanieczyszczanie gleb, nasilenie pro- Monitoring naukowy winien obją� ca"ą skal� siedliskowego
cesów eolicznych w bliskim sąsiedztwie morza. i fitosocjologicznego zróŻnicowania lasów brzozowo-d�bo-
wych, tj. po 3 reprezentatywne powierzchnie dla kaŻdego
Zalecane metody ochrony z podzespo"ów, na których co 3 6 lat by"yby analizowane:
W nadmorskich lasach brzozowo-d�bowych wed"ug " sk"ad gatunkowy roĘlinnoĘci,
J. Matuszkiewicza (1996) procentowy udzia" poszczegól- " pokrywanie poszczególnych gatunków,
nych gatunków drzew w pe"ni rozwini�tym drzewostanie " liczebnoĘ� populacji dominantów,
powinien wynosi�: brzoza omszona Betula pubescens: " ŻywotnoĘ� 2 3 gatunków w warstwie drzew, krzewów i runa.
20 30, sosna zwyczajna Pinus sylvestris: 20 30, dąb szy-
pu"kowy Quercus robur: 20 40, dąb bezszypu"kowy Anna Namura-Ochalska
161
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Siedliska morskie i przybrzeŻne,
nadmorskie i Ęródlądowe solniska i wydmy
Dynamika roĘlinnoĘci
Las bukowo-d�bowy
2180
Fago-Quercetum petraeae
Spontaniczna
2
Zbiorowiska wolne od zabiegów gospodarczych z re-
Kod Physis: 41.51
gu"y doĘ� stabilne, cho� brak jest udokumentowa-
nych, szczegó"owych danych dotyczących ich sponta-
Cechy diagnostyczne
nicznych przemian.
Cechy obszaru
Zbiorowisko subatlantyckie, nawiązujące do siedliskowego Powiązana z dzia"alnoĘcią cz"owieka
typu boru mieszanego. �wieŻe lub wilgotne, kwaĘne gleby W przesz"oĘci zbiorowiska lasu bukowo-d�bowego ulega-
drobnopiaszczyste, w typie gleb bielicowych, z warstwą "y przekszta"ceniom w kierunku zbiorowisk borów miesza-
próchnicy nadk"adowej. Wyst�puje w pasie wybrzeŻa nych wskutek nasadzeł sosny. Obecnie podlegają one
w przyrodniczo-leĘnej Krainie Ba"tyckiej. Rozmieszczenie spontanicznej renaturalizacji lub są przebudowywane
lasów bukowo-d�bowych z d�bem bezszypu"kowym zgodnie z potencja"em produkcyjnym siedliska. Obok do-
w drzewostanie w Polsce nie jest dok"adnie poznane. brze zachowanych fitocenoz wyst�pują wi�c p"aty znie-
kszta"cone lub stanowiące stadium regeneracyjne.
Fizjonomia i struktura zbiorowiska
Las bukowo-d�bowy z dobrze rozwini�tą warstwą drzew, zbu-
Siedliska przyrodnicze zaleŻne
dowaną z buka Fagus sylvatica i d�bu bezszypu"kowego Qu-
lub przylegające
ercus petraea, czasem z przewagą jednego z tych gatunków.
Zazwyczaj domieszk� stanowi sosna zwyczajna Pinus sylve- P"aty lasu bukowo-d�bowego sąsiadują najcz�Ęciej z lasa-
stris, niewykluczone, Że pochodząca z nasadzeł, oraz dąb mi brzozowo-d�bowymi lub borami mieszanymi.
szypu"kowy. Podszyt na ogó" buduje podrost buka i d�bu.
W runie panuje borówka czarna Vaccinium myrtillus oraz ga-
Rozmieszczenie geograficzne
tunki acidofilne, wyst�pujące zarówno w borach, jak i kwa-
i mapa rozmieszczenia
Ęnych dąbrowach. Zarówno sk"ad florystyczny, jak teŻ struktu-
ra fitocenozy nie róŻnią si� istotnie od typowych zachodnioeu- Nigdzie nie tworzy duŻych, zwartych kompleksów leĘnych.
ropejskich postaci lasów bukowo-d�bowych. Najwi�ksza róŻ- Jego p"aty wyst�pują w rozproszeniu, w przyrodniczo-leĘnej
nica polega na niemal sta"ej obecnoĘci w drzewostanie na te- Krainie Ba"tyckiej, g"ównie w zachodniej cz�Ęci wybrzeŻa.
renie Polski sosny, prawdopodobnie pochodzącej z nasadzeł.
Reprezentatywne gatunki
Buk zwyczajny Fagus sylvatica, dąb bezszypu"ko-
wy Quercus petraea, borówka czarna Vaccinium
myrtillus, groszek skrzydlasty Lathyrus montanus, turzyca
pigu"kowata Carex pilulifera, k"osówka mi�kka Holcus
mollis, jastrz�bce Hieracium laevigatum, H. murorum, H.
sabaudum, orlica pospolita Pteridium aquilinum, mech ro-
kiet cyprysowy Hypnum cupressiforme.
Odmiany
Brak dok"adnych danych dotyczących fitocenoz na wydmach.
MoŻliwe pomy"ki
Niekiedy wyst�puje w mozaice z p"atami lasu brzozowo-d�-
bowego Betulo-Quercetum lub przechodzi w lasy bukowe
Znaczenie ekologiczne i biologiczne
nawiązujące do kwaĘnej buczyny Luzulo pilosae-Fagetum.
W obu przypadkach obecnoĘ� gatunków typowych lub do- Wyst�puje w Polsce na zachodniej granicy zwartego zasi�-
minujących w obu tych zbiorowiskach uniemoŻliwia prawi- gu europejskiego, dlatego jest uboŻszy florystycznie niŻ
d"ową identyfikacj� siedliska lasu bukowo-d�bowego. w centrum zasi�gu i z tego powodu kontrowersyjny (por.
Matuszkiewicz 2001). Wymaga dalszych badał.
Identyfikatory fitosocjologiczne
Gatunki z za"ącznika II Dyrektywy
Związek Quercion robori-petraeae dąbrowy acidofilne Siedliskowej
Zespó" Fago-Quercetum petraeae las bukowo-d�bowy Brak danych.
162
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Lasy mieszane i bory na wydmach podmorskie
Piaszczyste "awicenadmorskich
Gatunki z za"ącznika I Dyrektywy Ptasiej nosi dla buka zwyczajnego Fagus sylvatica 30 80%,
2180
Mucho"ówka ma"a Ficedula parva. a dla d�bu bezszypu"kowego Quercus petraea 20 70%.
Inne gatunki, takie jak dąb szypu"kowy Q. robur, sosna
2
zwyczajna Pinus sylvestris i brzoza brodawkowata Betula
Stany, w jakich znajduje si� siedlisko
pendula wyst�pują domieszkowo i osiągają co najwyŻej
Stany uprzywilejowane 5 10% (Matuszkiewicz 1996).
Las bukowo-d�bowy ma z regu"y dobrze rozwini�tą war- Status lasów ochronnych i obecna gospodarka leĘna gwa-
stw� drzew zbudowaną z buka Fagus sylvatica i d�bu bez- rantują zachowanie w"aĘciwoĘci siedliska. Powinien by� za-
szypu"kowego Quercus petraea. W p"atach przewaŻa je- tem preferowany przer�bowy sposób zagospodarowania,
den lub drugi gatunek, niezaleŻnie jednak od gatunku do- z wykorzystaniem naturalnego odnawiania buka i d�bu,
minującego w wi�kszoĘci zbiorowisk domieszk� stanowi a tam, gdzie zachodzi potrzeba przebudowy drzewosta-
sosna zwyczajna Pinus sylvestris oraz dąb szypu"kowy nów odnowienia sztucznego w gniazdach. W celu ochro-
Q. robur. Tylko najbardziej naturalne p"aty nie mają ny odnowieł przed zwierzyną zaleca si� ich grodzenie oraz
w sk"adzie gatunkowym sosny. Podszyt buduje podrost bu- intensywnie prowadzone zabiegi piel�gnacyjne. UŻytkowa-
ka i d�bu. W zachodniej cz�Ęci wybrzeŻa wyst�puje, niekie- nie r�bne powinno wynika� wy"ącznie z potrzeb odnowie-
dy obficie, bluszcz pospolity Hedera helix. W runie panuje niowych drzewostanu lub koniecznoĘci ich przebudowy. Na
borówka czarna Vaccinium myrtillus, ponadto budują je ta- powierzchni odnowieniowej powinno si� pozostawi� w ma-
kie gatunki, jak: groszek skrzydlasty Lathyrus montanus, tu- "ych grupach starodrzewia (w najgorszym razie stare, po-
rzyca pigu"kowata Carex pilulifera, k"osówka mi�kka Hol- jedyncze drzewa), co ma duŻe znaczenie m. in. dla ochro-
cus mollis, jastrz�bce Hieracium laevigatum, H. murorum, ny ptaków leĘnych. Wskazane jest pozostawienie zw"aszcza
H. sabaudum, orlica pospolita Pteridium aquilinum, mech drzew dziuplastych do ich naturalnej Ęmierci oraz pewnej
rokiet cyprysowy Hypnum cupressiforme. liczby pni (leŻaniny) na dnie lasu. Materia" szkó"karski do
odnowieł sztucznych powinien pochodzi� z rodzimych,
Inne obserwowane stany miejscowych drzewostanów nasiennych. W p"atach z du-
Na skutek stosowanych od dawna zabiegów gospodar- Żym udzia"em sosny powinno si� stopniowo eliminowa� ją
czych lokalnie duŻy udzia" w drzewostanie moŻe mie� so- ze zbiorowiska, nasadzając w to miejsce buki i d�by.
sna zwyczajna. Są teŻ zbiorowiska b�dące w stadium
spontanicznej regeneracji, w miejscu boru sosnowego ze Inne czynniki mogące wp"yną� na sposób
sztucznie nasadzoną sosną. ochrony
Nadmierna presja turystyczno-rekreacyjna, zw"aszcza
w pobliŻu miejscowoĘci wczasowych.
Tendencje do przemian w skali
kraju i potencjalne zagroŻenia
Przyk"ady obszarów obj�tych dzia"aniami
Brak danych dotyczących wewn�trznej dynamiki zbioro- ochronnymi
wisk i spontanicznej sukcesji siedliska. Potencjalnym zagro- Wszystkie nadmorskie lasy bukowo-d�bowe mają status
Żeniem mogą by� nasadzenia sosny. lasów ochronnych.
UŻytkowanie gospodarcze Inwentaryzacja, doĘwiadczenia,
i potencja" produkcyjny kierunki badał
Lasy gospodarcze, jednak z uwagi na status lasów ochron- Siedlisko kontrowersyjne, jako odr�bny typ, stąd teŻ wyma-
nych nie stosuje si� zr�bów zupe"nych, lecz r�bnie gniaz- ga dalszych, szczegó"owych badał fitosocjologicznych
dowe. Z regu"y jest takŻe podniesiony wiek r�bnoĘci drzew i ekologicznych. Jak podaje Matuszkiewicz (2001), róŻni fi-
w stosunku do innych lasów gospodarczych. tosocjologowie kwestionują nie tylko nazw� zespo"u, ale
takŻe jego pozycj� syntaksonomiczną, co wi�cej odr�b-
noĘ� jako zespo"u. Wg Pallasa (1996) zbiorowiska opisy-
Ochrona
wane pod nazwą Fago-Quercetum w pó"nocno-zachod-
Przypomnienie o wraŻliwych cechach nich Niemczech stanowią w rzeczywistoĘci acidofilne Fa-
ZaĘmiecanie lasów, zanieczyszczanie gleb, nasilone proce- getum w jego niŻowej formie z d�bami, natomiast na
sy eoliczne w bliskim sąsiedztwie morza. wschodzie, w tym w Polsce, tylko jedną z postaci Calama-
grostio arundinaceae-Quercetum . Matuszkiewicz (2001)
Zalecane metody ochrony na podstawie ponadregionalnej rewizji syntaksonomicznej
W dzielnicy Pasa Nadmorskiego procentowy udzia" po- twierdzi, iŻ nie ma podstaw do odrzucenia, jako odr�b-
szczególnych gatunków drzew w dojrza"ym drzewostanie nej jednostki fitosocjologicznej, Fago-Quercetum petraeae,
lasów bukowo-d�bowych jest bardzo zróŻnicowany i wy- jest jednak sk"onny uzna� celowoĘ� zmiany nazwy zespo"u.
163
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Siedliska morskie i przybrzeŻne,
nadmorskie i Ęródlądowe solniska i wydmy
zespo"u i gatunków dominujących,
Monitoring naukowy
2180
" ŻywotnoĘ� 2 3 gatunków charakterystycznych dla zespo"u.
Monitoring naukowy winien obją� 3 5 reprezentatywnych Zanim zostaną wytypowane sta"e powierzchnie powinno
2
powierzchni, na których co 6 lat by"yby analizowane: si� dok"adnie zinwentaryzowa� siedliska lasu bukowo-d�-
" sk"ad gatunkowy roĘlinnoĘci, bowego w pasie polskiego wybrzeŻa.
" pokrywanie poszczególnych gatunków,
" liczebnoĘ� populacji gatunków charakterystycznych dla Anna Namura-Ochalska
164
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Lasy mieszane i bory na wydmach podmorskie
Piaszczyste "awicenadmorskich
nadmorskich wydm, gdzie wskutek silnych wiatrów sztormo-
��g czeremchowo-jesionowy
2180
wych drzewa i krzewy tworzą silnie zwarty, niskopienny las
Pruno-Fraxinetum
zaroĘlowy, z duŻym udzia"em olszy czarnej Alnus glutinosa
3
i bzu czarnego Sambucus nigra oraz (2) Pruno-Fraxinetum co-
Kod Physis: 44.33
rydaletosum wyst�pujący g"ównie na Ęrodkowym wybrzeŻu,
mi�dzy Dziwnówkiem a �uk�cinem, na mierzei Bukowo i na
Cechy diagnostyczne
mierzei Kopał, a takŻe ko"o D�bka, charakteryzujący si�
Cechy obszaru wyŻszym i dorodniejszym niŻ w poprzednim podzespole drze-
Zbiorowisko rozwija si� bezpoĘrednio na zapleczu nad- wostanem, zbudowanym z jesionu Fraxinus excelsior z do-
brzeŻnych wydm i zasypywanych piaskiem niskich klifów. mieszką olszy A. glutinosa, s"abo zwartą warstwą krzewów
Zajmuje tereny p"askie, pokryte grubą warstwą piasków wy- niskich i stosunkowo bogatym runem z udzia"em takich ga-
dmowych o miąŻszoĘci od 40 do 120 cm. W miar� odda- tunków, jak piŻmaczek wiosenny Adoxa moschatellina, kon-
lenia od brzegów morza warstwa piasków jest coraz cieł- walijka dwulistna Maianthemum bifolium i kilka innych.
sza. NiezaleŻnie od miąŻszoĘci pok"adu piasków wyst�pują
w nich humusowe przebarwienia. Na zapleczu wydm trafia- MoŻliwe pomy"ki
ją si� warstwy przytransportowanego przez wod�, róŻno- ��gi czeremchowo-jesionowe są s"abo zbadane i przez nie-
ziarnistego Żwiru z otoczakami i muszelkami. Poziom wody których autorów nieuznawane jako odr�bny typ leĘnych
gruntowej jest zmienny w skali roku oraz w zaleŻnoĘci od zbiorowisk. Wydaje si� jednak, Że najbliŻsze tym "�gom są
rodzaju i po"oŻenia profilu, jednak dost�pny dla drzew. zbiorowiska reprezentujące Fraxino-Alnetum, które wg Pio-
Gleba przy powierzchni jest kwaĘna (pH 4,5 5,5), g"�biej trowskiej (2003) ko"o �azów, Mielenka i D�bka sąsiadują
staje si� oboj�tna. Gleby są aktywne biologicznie i umoŻli- z p"atami Pruno-Fraxinetum i w takich przypadkach moŻe
wiają wspó"bytowanie bogatej, mezofilnej flory drzew, krze- dojĘ� do pomy"ki w kwalifikacji zbiorowisk (i siedlisk).
wów i roĘlin zielnych. Ich ŻyznoĘ� jest wi�ksza, niŻ moŻna by
sądzi� na podstawie w"aĘciwoĘci warstwy przypowierzch-
Identyfikatory fitosocjologiczne
niowej. Cz�sto graniczy z wilgotnymi postaciami lasów
brzozowo-d�bowych Betulo-Quercetum (2180-1). Związek Alno-Ulmion lasy "�gowe
Zespó" Pruno-Fraxinetum "�g czeremchowo-jesionowy
Fizjonomia i struktura zbiorowiska
��g czeremchowo-jesionowy jest wysoko- lub niskopiennym
Dynamika roĘlinnoĘci
lasem, wielowarstwowym, z warstwami przenikającymi si�
i stąd trudnymi do jednoznacznego wyróŻnienia. Zbiorowisko Spontaniczna
jest bogate florystycznie, duŻy w porównaniu z innymi zbio- Zbiorowiska wolne od zabiegów gospodarczych i po"oŻone
rowiskami leĘnymi jest zw"aszcza udzia" fanerofitów z klasy stosunkowo daleko od brzegu morza są z regu"y doĘ� stabil-
Querco-Fagetea, które z "atwoĘcią si� odnawiają i wchodzą ne, cho� brak jest udokumentowanych, szczegó"owych da-
tym samym w sk"ad 3 4 warstw. Wg Piotrowskiej (2003) zbio- nych dotyczących ich spontanicznych przemian. W bliskim są-
rowisko budują 42 gatunki drzew i krzewów, 109 gatunków siedztwie morza sztormowe fale i wiatry niszczą drzewa i krze-
roĘlin zielnych i tylko 15 gatunków roĘlin zarodnikowych. Naj- wy, które są przycinane przez wiatr oraz zasypywane obsuwa-
wi�kszą rol� w fitocenozach odgrywa czeremcha zwyczajna jącym si� i nawiewanym piaskiem. W takich miejscach zbio-
Padus avium, cz�sto dorastająca do warstwy drzew, która jest rowiska reprezentują róŻne fazy degeneracji lub regeneracji.
takŻe jedynym charakterystycznym regionalnie gatunkiem Pru-
no-Fraxinetum. W runie doĘ� liczną grup� stanowią gatunki le- Powiązana z dzia"alnoĘcią cz"owieka
Ęne z klasy Querco-Fagetea, o szerokiej skali ekologicznej. W przesz"oĘci zbiorowiska lasów "�gowych przekszta"cano
w zbiorowiska borów mieszanych wskutek nasadzeł sosny.
Reprezentatywne gatunki Obecnie podlegają one spontanicznej renaturalizacji lub
Czeremcha zwyczajna Padus avium, olsza czarna są przebudowywane zgodnie z potencja"em produkcyjnym
Alnus glutinosa, jesion wynios"y Fraxinus excelsior, siedliska. Obok dobrze zachowanych p"atów wyst�pują
bez czarny Sambucus nigra, porzeczka czerwona Ribes spi- wi�c zniekszta"cone nasadzeniami sosny lub reprezentują-
catum, porzeczka alpejska Ribes alpinum, jarząb pospolity ce stadium spontanicznej regeneracji.
Sorbus aucuparia.
Siedliska przyrodnicze zaleŻne
Odmiany
lub przylegające
Piotrowska (2003) wyróŻnia dwie odmiany, odpowiadające
podzespo"om: (1) Pruno-Fraxinetum sambucetosum nigrae W niektórych miejscach sąsiadują z p"atami "�gów jesiono-
wyst�pujący tylko na Ęrodkowym wybrzeŻu mi�dzy Dziwnów- wo-olszowych Fraxino-Alnetum, cho� cz�Ęciej z wilgotnymi
kiem a Jaros"awcem, najcz�Ęciej w obniŻeniach na zapleczu postaciami lasów brzozowo-d�bowych Betulo-Quercetum.
165
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Siedliska morskie i przybrzeŻne,
nadmorskie i Ęródlądowe solniska i wydmy
drugiego gatunku, dobrze rozwini�tym, dwuwarstwowym
Rozmieszczenie geograficzne
2180
podszytem i krzewami dorastających niekiedy do pu"apu
i mapa rozmieszczenia
koron, a takŻe bogatym florystycznie runem.
3
��g czeremchowo-jesionowy wyst�puje nieciąg"ym pasem
w Ęrodkowej cz�Ęci wybrzeŻa, mi�dzy Dziwnówkiem a Ja- Inne obserwowane stany
ros"awcem, a ponadto na oderwanym stanowisku w pó"- Na wydmach po"oŻonych w bliskim sąsiedztwie morza
nocno-zachodnim krałcu PobrzeŻa Kaszubskiego, ko"o sztormowe fale i wiatry niszczą drzewa i krzewy, które są
D�bka. D"ugoĘ� poszczególnych odcinków waha si� od przycinane przez wiatr oraz zasypywane obsuwającym si�
0,5 do 1 km. Jedynie mi�dzy Mielnem a Ch"opami "�g cią- i nawiewanym piaskiem. W takich miejscach zbiorowiska
gnie si�, cho� z przerwami, na odcinku 3 km. reprezentują róŻne fazy degeneracji lub regeneracji, drze-
wostan jest niski, w typie zaroĘli, a fitocenozy są z regu"y
uboŻsze gatunkowo.
Tendencje do przemian w skali
kraju i potencjalne zagroŻenia
Brak danych dotyczących wewn�trznej dynamiki zbioro-
wisk i spontanicznej sukcesji siedliska. Potencjalnym za-
groŻeniem mogą by� nasadzenia sosny. DuŻym zagroŻe-
niem w bliskim sąsiedztwie morza są sztormowe wiatry,
nawiewanie grubej warstwy piasku, a miejscami takŻe
abrazja brzegu.
Wewn�trzny potencja" produkcji
gospodarczej
Lasy gospodarcze, jednak z uwagi na status lasów ochron-
Znaczenie ekologiczne i biologiczne
nych nie stosuje si� zr�bów zupe"nych, lecz gniazdowe. Jest
Podobnie, jak inne siedliska "�gowe, "�g czeremchowo- takŻe podniesiony wiek r�bnoĘci drzew w stosunku do in-
-jesionowy charakteryzuje duŻe bogactwo gatunków ro- nych lasów gospodarczych.
Ęlin, a ponadto stwarza on korzystne warunki bytowania
ptaków. ��g ten jest jednak zbadany wy"ącznie pod
Ochrona
wzgl�dem florystyczno-fitosocjologicznym, brakuje nato-
miast danych dotyczących innych grup organizmów, Przypomnienie o wraŻliwych cechach
spontanicznej dynamiki, wraŻliwoĘci na dzia"anie czynni- ZaĘmiecanie lasów, zanieczyszczanie gleb, nasilone proce-
ków niekorzystnych, itp. sy eoliczne w bliskim sąsiedztwie morza.
Gatunki z za"ącznika II Dyrektywy Zalecane metody ochrony
Siedliskowej NaleŻy zwróci� uwag� na bezwzgl�dnie dominującą w "�-
Brak danych. gu czeremchowo-jesionowym rol� czeremchy zwyczajnej
Padus avium, wyst�pującej cz�sto w warstwie drzew, osią-
Gatunki z za"ącznika I Dyrektywy Ptasiej gającej zwarcie ponad 20%. Natomiast jej udzia" w war-
Dzi�cio" czarny Dryocopus martius, mucho"ówka ma"a Fi- stwie krzewów niejednokrotnie wynosi aŻ 60%. W podze-
cedula parva, jarz�batka Sylvia nisoria. spole Pruno-Fraxinetum sambucetosum nigrae w drzewo-
stanie dominuje olsza czarna Alnus glutinosa, osiągająca
pokrywanie nawet 50 80%, a jesion wynios"y Fraxinus
Stany, w jakich znajduje si� siedlisko
excelsior wyst�puje jedynie w niektórych p"atach domiesz-
Stany uprzywilejowane kowo, natomiast w podzespole Pruno-Fraxinetum corydale-
��g czeremchowo-jesionowy Pruno-Fraxinetum wyst�pu- tosum zdecydowanie najwi�kszy udzia" w warstwie drzew
jący g"ównie na Ęrodkowym wybrzeŻu, mi�dzy Dziwnów- ma jesion F. excelsior, osiągając pokrywanie nawet 70%.
kiem a Jaros"awcem, na mierzei Bukowo i na mierzei Ko- Inne gatunki drzew, takie jak dąb szypu"kowy Quercus ro-
pał, a takŻe ko"o D�bka, w miejscach oddalonych od bez- bur czy jarząb pospolity Sorbus aucuparia, osiągają w "�gu
poĘredniego wp"ywu sztormowych wiatrów, charakteryzu- czeremchowo-jesionowym zwarcie co najwyŻej 5%.
jący si� dorodnym drzewostanem zdominowanym przez Status lasów ochronnych i obecna gospodarka leĘna gwa-
olsz� czarną lub jesion wynios"y, z domieszką jednego lub rantują zachowanie w"aĘciwoĘci siedliska. Powinien by� za-
166
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Lasy mieszane i bory na wydmach podmorskie
Piaszczyste "awicenadmorskich
tem preferowany przer�bowy sposób zagospodarowania
Inwentaryzacja, doĘwiadczenia,
2180
z wykorzystaniem naturalnego odnawiania jesionu, olszy
kierunki badał
i innych gatunków drzew, a tam, gdzie zachodzi potrzeba
3
przebudowy drzewostanów odnowienia sztucznego Siedlisko kontrowersyjne jako odr�bny typ, stąd teŻ wymaga
w gniazdach. W celu ochrony odnowieł przed zwierzyną dalszych, szczegó"owych badał fitosocjologicznych i ekolo-
zaleca si� ich grodzenie oraz intensywnie prowadzone za- gicznych. Nie zosta"o ono wymienione w najnowszym opra-
biegi piel�gnacyjne. UŻytkowanie r�bne powinno wynika� cowaniu Matuszkiewicza (2001), cho� Piotrowska (1997a,
wy"ącznie z potrzeb odnowieniowych drzewostanu lub ko- 2003) przekonująco dowodzi jego odr�bnoĘci. Otwarta jest
niecznoĘci ich przebudowy. Na powierzchni odnowieniowej kwestia pochodzenia zbiorowiska, wg Piotrowskiej (2003)
powinno si� pozostawi� w ma"ych grupach starodrzewia moŻe si� ono wywodzi� z "�gu jesionowo-olszowego Fraxi-
(w najgorszym razie stare, pojedyncze drzewa), co ma du- no-Alnetum lub stanowi� jego regionalną odmian�.
Że znaczenie m.in. dla ochrony ptaków leĘnych. Wskazane
jest pozostawienie zw"aszcza drzew dziuplastych do ich na-
Monitoring naukowy
turalnej Ęmierci oraz pewnej liczby pni (leŻaniny) na dnie la-
su, w tym szczególnie olszy, której siewki znajdują korzystne Monitoring naukowy winien obją� po 3 reprezentatywne
warunki wzrostu w"aĘnie na rozk"adającym si� drewnie. Ma- powierzchnie dla obu podzespo"ów, na których co 6 lat
teria" szkó"karski do odnowieł sztucznych powinien pocho- by"yby analizowane:
dzi� z rodzimych, miejscowych drzewostanów nasiennych. " sk"ad gatunkowy roĘlinnoĘci,
" pokrywanie poszczególnych gatunków,
Inne czynniki mogące wp"yną� na sposób " liczebnoĘ� populacji gatunków charakterystycznych dla
ochrony zespo"u i gatunków dominujących,
Nadmierna presja turystyczno-rekreacyjna, zw"aszcza " ŻywotnoĘ� 2 3 gatunków charakterystycznych dla zespo"u.
w pobliŻu miejscowoĘci wczasowych. Zanim zostaną wytypowane sta"e powierzchnie powinno
si� dok"adnie zinwentaryzowa� siedliska "�gów czerem-
Przyk"ady obszarów obj�tych dzia"aniami chowo-jesionowych w pasie polskiego wybrzeŻa.
ochronnymi
Wszystkie nadmorskie lasy mają status lasów ochronnych. Anna Namura-Ochalska
167
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ARTYKUL Mieszanki niezwiazane na podbudowie
mieszanki traw na trwale uzytki zielone[1]
Lasy miejskie – przegląd wybranych zagadnień na podstawie literatury
Ser kozi w orzechowej panierce na mieszanych warzywach
5 Wpływ dodatków na recyklingu mieszanek polimerowych
kuchnia chińska Warzywa mieszane na patelni
Cudowna mieszanka na raka cytryna soda oczyszczona
Wzmacnianie i uszczelnianie gruntu metodą wgłębnego mieszania na mokro (DSM)
zestawy cwiczen przygotowane na podstawie programu Mistrz Klawia 6

więcej podobnych podstron