skamander Nieznany

<

By�ła to grupa poetycka istniej�ąca od roku 1918 stanowi�ła zbiór silnych indywidualno�ści poetyckich, z�ł�ączonych wspólnot�ą my�ślenia poetyckiego i przyja�źni�ą. Ich programem by�ła "bezprogramowo�ś�Ś". W sk�ład tej grupy wchodzili: Julian Tuwim, Jan Lecho�ą, Antoni S�łonimski, Jaros�ław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzy�ąski oraz sympatyzuj�ąca ze Skamandrem Maria Pawlikowska - Jasnorzewska.

Julian Tuwim by�ł czo�łowym reprezentantem Skamandra. W pierwszym okresie swej twórczo�ści najpe�łniej realizowa�ł - nigdy nie wyra�żone w formie progamu - za�ło�żenia tej grupy. G�łosi�ł wiêc optymizm, wprowadzi�ł do poezji obrazy miasta w jego codziennym �życiu. Stworzy�ł nowego bohatera - mieszka�ąca miasta, �żyj�ącego jego sprawami. Upodobni�ł poezjê do �żywej, potocznej wypowiedzi, u�żywaj�ąc zwyklego, prostego s�łownictwa i sk�ładni. W pierwszych tomach wierszy Tuwima, obok wierszy o tematyce miejskiej, znale�ź�Ś mo�żna erotyki, utrzymane jeszcze w nastrojowej, m�łodopolskiej konwencji. W dojrza�łym okresie swej twórczo�ści (po roku 1926) Tuwim zmieni�ł swój stosunek do �świata. W miejsce optymizmu pojawi�ło siê rozczarowanie, a nawet przera�żenie. Poeta nabra�ł ironicznego dystansu do �świata, do opisywanych zjawisk. Pojawi�ły siê nawi�ązania do tradycji - z jednej strony do romantycznej (rola poety w spolecze�ąstwie), z drugiej - do antycznej (horacja�ąskie przekonanie o trwa�ło�ści sztuki). W 1936 roku Tuwim napisa�ł satyryczny poemat "Bal w Operze", drukowany dopiero po wojnie, ze wzglêdu na cenzurê, która wstrzyma�ła jego wydanie. Jest to utwór groteskowy, który by�ł wymierzony przeciwko rz�ądz�ącej wówczas sanacji. Tuwim zajmowa�ł siê równie�ż t�łumaczeniem na jêzyk polski dzie�ł literatury rosyjskiej oraz twórczo�ści�ą dla dzieci.

"Do krytyków". Adresatem wiersza uczyni�ł Tuwim krytyków, ludzi zajmuj�ących siê omawianiem i ocen�ą twórczo�ści literackiej. Mo�żna by siê wiêc spodziewa�Ś, �że wiersz jest programem artystycznym, propozycj�ą w�łasnej twórczej koncepcji. Zamiast niej Tuwim formu�łuje tekst prowokacyjny, a dwukrotnie pojawiaj�ące siê okre�ślenia krytyków jako "szanownych panów" jest ironiczne. Tuwim drwi z przyzwyczaje�ą literackich czytelników, zw�łaszcza owych krytyków i pisze utwór o do�ś�Ś nieoczekiwanej tre�ści, ukrytej pod równie myl�ącym tytu�łem. Wiersz opisuje wra�żenia, których �źród�łem jest jazda tramwajem przez miasto. Tak wiêc temat wiersza jest prowokacyjnie niepoetycki, inny ni�ż dotychczasowe, wziêty z �życia codziennego. Jazda na przedniej platformie tramwaju jest �źród�łem rado�ści, zachwytu, poczucia swobody. Urzeczenie wiosennym krajobrazem i pêdem wyra�ża siê wielo�ści�ą nieuporz�ądkowanych dozna�ą, które poeta stara siê spontanicznie odda�Ś. Proste s�łowa, czêsto zaczerpniête z jêzyka potocznego, zrozumia�łe metafory, a tak�że nagromadzienie obok siebie wyrazów o podobnym brzmieniu - oddaj�ą nastrój m�łodzie�ączego entuzjazmu, który sprawia, �że ca�ły �świat jawi siê w jasnych barwach, a jego najzwyklejsze elementystanowi�ą powód do rado�ści. Wiersz jest swobodn�ą, pozbawion�ą rygorów wypowiedzi�ą, oddaj�ąc�ą zmienno�ś�Ś widoków i wra�że�ą. Podjêcie prozaicznego tematu jazdy tramwajem, wyra�żanie rado�ści �życia, pochwa�ły �świata, �żywio�łowego optymizmu oraz pos�łu�żenie siê prostym jêzykiem jest charakterystyczne dla poezji Skamandra.

"Ranyjulek". Podmiot liryczny chce siê oderwa�Ś od swoich codziennych zajê�Ś, sta�Ś siê kim�ś zwyk�łym, zwyczajnym. Jednocze�śnie obserwacja �świata dostarcza mu pesymistycznych dozna�ą, co powoduje os�łabniêcie dotychczasowego optymizmu i przygasanie witalizmu.

Wiersz skupia w sobie wiele wulgaryzmów. Jêzyk pozbawiony jest elegancji, brak jest dba�ło�ści o walory estetyczne. Potêgguje to wra�żenie zwyk�ło�ści jêzyka. Autor u�żywa jêzyka ulicy (psiama�Ś, dryndziarz, ranyjulek). Obok wulgaryzmów wystêpuj�ą liczne metafory. Jêzyk utworu jest wiêc ró�żnorodny, brak jest spójno�ści stylu.

"Wiosna (Dytyramb)" jest odej�ściem od wielkiej, niewys�ławionej rado�ści. Ukazuje rozgoryczenie i g�łêboki pesymizm, spowodowany moralnym upadkiem cz�łowieka. Jego biologiczna natura nie dostarcza ju�ż powodów do rado�ści, lecz do rozwa�ża�ą bardziej przygnêbiaj�ących, smutniejszych.

Dytyramb to pochwalna pie�ś�ą w liryce greckiej, na cze�ś�Ś Dionizosa - boga wina, latoro�śli i rado�ści. �Świêta mia�ły charakter radosnego i pijanego marszu, czasem przechodz�ącego w orgie.

Wiosna to nie tylko pora rozwijania siê i rozkwitu, lecz tak�że pora nag�łego wybuchu ludzkich uczu�Ś. Wiosna bucha �ż�ądz�ą, ujawnia skrywane popêdy seksualne, jest okresem ruii u ludzi. Wiersz ukazuje naturalistyczn�ą koncepcjê cz�łowieka, jego biologizm i erotyzm. �Życie ju�ż nie cieszy obserwatora, jest ukazane przez destrukcyjny pryzmat ludzkich instynktów. Ukazany zosta�ł tak�że moralny rozk�ład cz�łowieka.

Uwarunkowania biologiczne w znaczny sposób wp�ływaj�ą na moralno�ś�Ś cz�łowieka. W wierszu dostrzec mo�żna wyra�źny wp�ływ naturalizmu. Na cz�łowieka negatywnie wp�ływaj�ą nie tylko biologizm i p�łciowo�ś�Ś, ale tak�że aglomeracja miejska. Stanowi ono �źród�ło zepsucia, ciemne t�ło ludzkich poczyna�ą. Poeta negatywnie ocenia rolê i znaczenie miejskiego molocha, który jest kolejnym przyczynkiem do moralnej destrukcji cz�łowieka. Dotychczasowy optymizm poety zostaje zast�ąpiony przez pesymizm, poniewa�ż miasto niesie cz�łowiekowi zagro�żenia i niepokoje.

Poetyka wiersza zbli�żona jest do ekspresjonizmu. Wiersze mia�ły by�Ś"krzykiem duszy". Poeci chcieli oddawa�Ś uczucia pe�łne mocy i si�ły, nacechowane emocjonalnie, wyra�żane czasem przy u�życiu brutalizmów.

Du�że znaczenie dla wiersza ma jego kontrastowe zestawienie tytu�łu (wiosna - mi�ło�ś�Ś i piêkno) oraz tre�ści - wyuzdania.

"Sitowie" ujawnia têsknotê poety za przyrod�ą, tak�ą, jak�ą pozna�ł w wieku dzieciêcym. �Świat by�ł wtedy klarowny, jasny i zrozumia�ły, wyra�źnie podzielony na dobro i z�ło.

Ukazany zosta�ł tak�że konflikt miêdzy s�łowem - pojêciem a s�łowem, któremu odpowiada jego rzeczywiste odzwierciedlenie, jego prawdziwy obraz. Pocz�ątkowo �świat sk�łada�ł siê wy�ł�ącznie ze s�łów i ich odpowiedników. Natomiast pó�źniej, kiedy poeta dorós�ł, sta�ł siê dojrza�łym cz�łowiekiem, jego �świat ograniczy�ł siê do s�łów - pojê�Ś, lytkich i pustych. Jego poetyckie obrazowanie nie jest ju�ż w stanie oddawa�Ś jego uczu�Ś, jêzyk nie potrafi w pe�łni odda�Ś tego, co prze�żywa (np. zapachu, powiewu wiatru). (Podobne problemy mia�ł równie�ż Mickiewicz w dobie romantyzmu.) Zako�ączenie utworu ujawnia �żal, �że �świat postrzegany jest przez pryzmat poezji, dla której nie istnieje rzeczywisto�ś�Ś, lecz jedynie pustka s�łów.

Tytu�ł tomiku, z którego wiersz pochodzi: "S�łowa we krwii" wprowadza w problematykê utworów: cierpienietowarzysz�ące poecie, który buduje konkretn�ą rzeczywisto�ś�Ś jedynie ze s�łów. Poeta chce, by s�łowa �ży�ły, nabra�ły wymiaru, a nie pozostawa�ły jedynie pojêciami.

Tematem "Mieszka�ąców" jest �życie przeciêtnego mieszka�ąca miasta. We wczesnej twórczo�ści Tuwim - zgodnie z za�ło�żeniem Skamandra - wyra�ża�ł pochwa�łê przeciêtno�ści i zwyk�ło�ści, aprobowa�ł codzienne �życie mieszczanina. Jednak w "Mieszka�ącach" s�ądy te uleg�ły ca�łkowitej zmianie. Mieszczanin jawi sie w wierszu jako cz�łowiek g�łupi, o ograniczonych horyzontach, bezmy�ślny, zajmuj�ący siê rzeczami nieistotnymi. Jego �życie to codzienna krz�ątanina, polegaj�ąca na mechanicznym wykonywaniu czynno�ści, bez zastanawiania siê nad ich celowo�ści�ą. Pozbawiony jest on swoich pogl�ądów, przyswaja sobie has�ła, które przeczyta w gazecie lub us�łyszy w radiu. Powtarza s�ądy i s�łowa, których nie rozumie, co prowadzi do potwornego zamêtu. �Żyje on w zgodzie ze �ści�śle opracowanym harmonogramem, istniej�ą dla niego jedynie dobra materialne, a nie duchowe. Jego �życie to zaspokajanie podstawowych potrzeb, bez duchowej g�łêbii. Takie �życie jest puste i nie ma uzasadnienia, jest chaosem, z którego nic nie wynika. Jednoznacznie negatywny s�ąd na temat mieszcza�ąstwa potwierdza i potêguje obrazowanie oraz styl, jakim Tuwim siê pos�łu�ży�ł:

"Straszne mieszkania. W strasznych mieszkaniach

Strasznie mieszkaj�ą straszni mieszczanie (..)"

Natrêtne powtarzanie s�łów i zwrotów negatywnie okre�ślaj�ących mieszczan oraz ponura wizja samych mieszka�ą, budz�ących z�łe skojarzenia tworz�ą efekt satyryczny. Wiersz mo�żna odczytywa�Ś jako ponur�ą satyrê wymierzon�ą przeciwko trybowi �życia mieszcza�ąstwa. Dla wzmocnienia wymowy utworu poeta wprowadzi�ł do�ą liczne prozaizmy i wulgaryzmy (np. �łeb, morda). Aby zilustrowa�Ś stan �świadomo�ści mieszczan, autor pos�łu�ży�ł siê urywanymi zdaniaami oraz s�łowami wyrwanymi z kontekstu. "Mieszka�ący" to kolejny wyraz dezaprobaty Tuwima dla wspó�łczesnego �świata i cz�łowieka.

"Bal w Operze" jest pozornie opisem zabawy elit rz�ądz�ących, osób bêd�ących u szczytu w�ładzy. Przyjêciu towarzyszy zarówno przepych i rozmach, jak i nieokie�łznane pija�ąstwo i wybuch nag�łego przyp�ływu zainteresowa�ą i aktywono�ści seksualnej. Jednak pod groteskowym obrazem kryje siê pytanie nie pozbawione niepokoju: dlaczego rz�ąd, zamiast zajmowa�Ś siê sprawami kraju, bawi siê w najlepsze ?

U�żyte w wierszu wulgaryzmy pog�łêbiaj�ą trafno�ś�Ś obrazu poetyckiego, nadaj�ąc mu jednocze�śnie dodatkowe walory realizmu.

Jan Lecho�ą. Liryka tego poety podejmuje tematy ogólne i osobiste. Problematyka ogólna dotyczy najczê�ściej spraw narodowych. Lecho�ą by�ł zafascynowany histori�ą i kultur�ą Polski, nawi�ązywa�ł do tradycji romantycznej, poszukuj�ąc drogi do przewarto�ściowania narodowych mitów. Jednak wielokrotnie bywa niejednoznaczny - sprzeciwia siê tradycji, proponowanym przez ni�ą postawom, modelowi romantycznego patriotyzmu, ale jednocze�śnie z tradycji tej korzysta, czêsto siê z ni�ą identyfikuje, czyni j�ą podstaw�ą swej twórczo�ści. Wyrazem tej postawy jest wiersz "Herostratos" z tomiku "Karmazynowy poemat" (1920). Pozosta�łe poematy z tego tomu nawi�ązuj�ą do osób i zdarze�ą wpisanych w kulturê i literaturê polsk�ą. Poeta przywo�łuje m.in. postacie Malczewskiego, Mochnackiego, Pi�łsudzkiego.

W lirykach osobistych ujawnia siê �świadomo�ś�Ś tragizmu ludzkiego �życia, poeta odwo�łuje siê do m�łodopolskiej nastrojowo�ści i dekadenckich odczu�Ś oraz do romantycznej metafizyki i tajemniczo�ści. Przyk�ładem takiego wiersza mo�że by�Ś "Toast", który mówi o poczuciu niemocy, bezsensie istnienia i �śmierci.

Poeta zdaje sobie sprawê, i�ż swych marze�ą nie zrealizuje, celów nie osi�ągnie, namiêtno�ści nie zaspokoi. Towarzyszy temu pamiê�Ś o �śmierci i poczucie rozdarcia oraz niespe�łnienia. W tych wierszach pojawiaj�ą siê interesuj�ące, kunsztowne zabiegi artystyczne, przypominaj�ące poezjê barokow�ą. Twórczo�ś�Ś Lechonia czêsto �ł�ączy rozwa�żania na tematy osobiste z problematyk�ą egzystencjaln�ą i filozoficzn�ą.

Kazimierz Wierzy�ąski w swoich pocz�ątkowych utworach, podobnie jak inni Skamandryci, koncentrowa�ł siê na sprawach codziennych, b�łahych. Bardzo czêsto pojawia�ł siê u niego witalizm.

Zrywa�ł z tradycyjnym, wysokim stylem, u�żywaj�ąc zwyk�łego, ulicznego jêzyka. Tematyka jego pierwszych utworów to wydarzenia codzienne, zachwyt zwyk�łym, codziennym dniem.

Jednak�że jego kolejne utwory ukazuj�ą ju�ż dramatyzm istnienia cz�łowieka, z�ło�żono�ś�Ś jego losu, jego s�łabo�ś�Ś wobec destrukcyjnej cywilizacji. Kolejne tomiki, wydawane w latach 30 - tych, wyra�żaj�ą przekonanie o nieuchronnej katastrofie i zag�ładzie �świata.

Powoli Wierzy�ąski siêga do romantycznej tradycji poetyckiej, odwo�łuj�ąc siê zarówno do tematyki problemów narodowych, jak i motywów (chocho�ł, nawi�ązuj�ący do romantycznej mitologii). Kolejny tomik wierszy to ukazanie �świata zmierzchu, nocy i grobu, przedstawionego przy u�życiu romantycznego jêzyka.

Osobny temat w twórczo�ści Wierzy�ąskiego to "Laur olimpijski", bêd�ący hymnem pochwalnym na cze�ś�Ś m�łodo�ści, si�ł witalnych i tê�żyzny fizycznej cz�łowieka.

Antoni S�łonimski. Twórczo�ś�Ś tego poety charakteryzuje siê ró�żnorodno�ści�ą tematów, stylów i poetyk. W pierwszych dwóch tomikach poetyckich "Sonety" i "Harmonia" wyra�źnie wida�Ś inspiracjê tradycj�ą parnasistowsk�ą. Parnasi�ści zwracali szczególn�ą uwagê na doskona�ło�ś�Ś formy poetyckiej, poszukiwali mistrzowskich rozwi�ąza�ą wersyfikacyjnych i rytmicznych. Wzorowali siê na Biblii i antyku. D�ą�żyli do wypowiedzi pozbawionych emocji.

W roku 1919 S�łonimski publikuje swój poemat "Czarna wiosna", bêd�ący manifestacj�ą ekspresjonizmu. Podobnie jak i inni Skamandryci, ujawnia swój azachwyt nad �światem, �życiem i wolno�ści�ą. W poemacie decyduje siê na po�ł�ączenie ekspresjonistycznej poetyki z parnasistowsk�ą dba�ło�ści�ą o formê.

W latach 20 - tych poeta chêtnie siêga do tradycji romantycznej i jej pó�źniejszych kontynuacji. Nadal jest jednak wyczulony na doskona�ło�ś�Ś wiersza (przyk�ładem czego mo�że by�Ś "Godzina" z 1923 i "Droga na wschód" z 1924). W latach 30 - tych mo�żna dostrzec u niego niepokój, spowodowany kryzysem kultury i cywilizacji europejskiej.

Jaros�ław Iwaszkiewicz swój pierwszy tomik wierszy, zatytu�łowany"Oktostychy", opublikowa�ł w 1919 roku. Tematyka i poetyka wierszy, pochodz�ących z tego tomiku, jest zdecydowanie odmienna od twórczo�ści pozosta�łych Skamandrytów. Ta odmienno�ś�Ś wynika z uwarunkowa�ą biograficznych poety. Iwaszkiewicz urodzi�ł siê na Ukrainie. M�łodo�ś�Ś poety up�łynê�ła w specyficznej, kresowej kulturze prze�łomu wieków.

W pierwszym etapie jego twórczo�ści ujawni�ła siê fascynacja kultur�ą rosyjsk�ą. Na jego twórczo�ś�Ś mia�ły równie�ż wp�ływ nurty modernizmu europejskiego. Poeta kierowa�ł siê has�łem"Sztuka dla sztuki". Iwaszkiewicz fascynowa�ł siê twórczo�ści�ą angielskiego prozaika Oscara Wilde 'a, reprezentuj�ącego skrajny estetyzm i g�łosz�ącego pogl�ąd o wy�ższo�ści sztuki nad �życiem i kultury nad nauk�ą. Ten w�ła�śnie skrajny estetyzm, wyra�żaj�ący siê przekonaniem o wy�ższo�ści sztuki nad �życiem, artysty - dawcy piêkna nad"zwyk�łym cz�łowiekiem" objawia siê w wielu wierszach tego cyklu. Poeta okazuje siê niemal demiurgiem, tworz�ącym prawdziwe piêkno. Jest mistrzem, który z dystansem i ironi�ą kszta�łtuje dzie�ło w taki sposób, by nadawa�ło ono sens i formê bezkszta�łtnemu �życiu. Fascynacja kultur�ą wschodu prowadzi do pos�ługiwania siê s�łownictwem orientalnym, rzadko wystêpuj�ącym w jêzyku potocznym.

Maria Pawlikowska - Jasnorzewska zwi�ązana by�ła z poetami z krêgu Skamandra, a tak�że z krakowskimi formistami. Obce jej by�ły eksperymenty awangardowe. Formê swej poezji opar�ła na osi�ągniêciach tradycji, ceni�ąc sobie przede wszystkim prostotê wyrazu. Uwa�żana jest za mistrzyniê miniatury poetyckiej, zako�ączonej niespodziewan�ą point�ą. Jej ulubionym tematem by�ła mi�ło�ś�Ś, ukazywana z punktu widzenia kobiety, w sposób bardzo bezpo�średni, otwarty a zarazem naturalny. Jej poezjê mo�żna traktowa�Ś jako portret psychologiczny zakochanej kobiety. Do krêgu Skamandra zbli�ża j�ą prezentowana w wierszach rado�ś�Ś �życia, humor, atmosfera i realia codziennej egzystencji. W pó�źniejszych tomikach pojawia siê tematyka zwi�ązana ze �śmierci�ą, przemijaniem, starzeniem siê. Obca jest jej natomiast tematyka polityczna, spo�łeczna oraz satyryczna.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
skamander (2) Nieznany
skamander (3) Nieznany
skamander (5) Nieznany
skamander (4) Nieznany
UMOWA SPOLKI Nieznany
00110 9942b2b7d9e35565ed35e862c Nieznany
CISAX01GBD id 2064757 Nieznany
SGH 2200 id 2230801 Nieznany
insurekcja kosciuszkowska (2) Nieznany
Zakochani Nieznany

więcej podobnych podstron