ALERGIA NA LEKI
Iwona Damps-Konstańska
Klinika Alergologii
Katedra Pneumonologii i Alergologii
Akademia Medyczna w Gdańsku
NIEPOŻDANE DZIAAANIE LEKU=CHOROBA POLEKOWA
wg WHO: szkodliwy wpływ substancji
leczniczej zastosowanej w dawce
terapeutycznej zgodnie z przyjętymi
wskazaniami:
Reakcje toksyczne
Nietolerancja farmakologiczna
Idiosynkrazja
Odczyny paraalergiczne (pseudoalergiczne)
Alergia na leki (10-20% wszystkich niepożądanych
reakcji polekowych)
POLEKOWE REAKCJE ANAFILAKTOIDALNE
Mechanizm reakcji Czynniki wywołujące
Zależne od bezpośredniego uwalniania Morfina, petydyna, tubokuraryna,
histaminy suksametonium, dekstran, mannitol,
jodowe środki kontrastowe, dożylne
preparaty żelaza, anestetyki lokakalne-
rzadko
Zbliżone do odczynów cytolitycznych: Nitrofurantoina, acetanilid, związki
wrodzony defekt enzymatyczny typu utleniajÄ…ce
prymachinowego
PrzypominajÄ…ce reakcje typu Albuminy, immunoglobuliny, wysokie
kompleksów immunologicznych dawki antybiotyków odczyn Jarischa-
Herxheimera
Zmiany typu kontaktowego zapalenia Ampicylina, amoksycylina
skóry
Związane z wpływem metabolizmu Aspiryna, NLPZ, tartrazyna, benzoesan
kwasu arachidonowego sodu
PATOGENEZA ALERGII LEKOWEJ:
WAAÅšCIWOÅšCI
CECHY OSOBNICZE
LEKU:
PACJENTA:
Niedostateczne oczyszczenie
Wiek i płeć: częściej dorośli i
leku np. obecność
kobiety
bezwodnika aspiryny
Predyspozycje genetyczne (u
Dodatki do leków:
atopików reakcje polekowe nie
parabeny, stabilizatory
są częstsze, chociaż częściej
białek, barwniki tabletek,
występują reakcje substancje depot
anafilaktyczne
Długotrwałe stosowanie
dużych dawek
Procesy chorobowe np..
długotrwałe miejscowe
Gruzlica- rumień guzowaty u
stosowanie leku
40% chorych po sulfonamidach
POLEKOWE REAKCJE ALERGICZNE
Zawsze różnią się od farmakologicznego czy toksycznego działania
leku:
Pojawiają się po powtarzającym się kontakcie z lekiem i można je odtworzyć
po podaniu małych dawek
Objawy szybko ustępują po odstawieniu leku
PowodujÄ… eozynofiliÄ™ we krwi i w tkankach
W pewnej części przypadków udaje się zidentyfikować p-ciała lub
subpopulacje limfocytów T reagujące z danym lekiem lub jego aktywnym
metabolitem
Reakcje nadwrażliwości na leki
TYP MANIFESTACJA MECHANIZMY
REAKCJI KLINICZNA IMMUNOLOGICZNE
Natychmiastowa Wstrząs anafilaktyczny Przeciwciała IgE
(10-30 min) (rzadko IgG1,G3, G4)
Przyspieszona Pokrzywka i/lub obrzęk Przeciwciała IgE, często IgG
(do 3 dni) naczynioruchowy
Pózna Choroba posurowicza Przeciwciała IgG, IgM, kompleksy
immunologiczne, dopełniacz,
(po 3 dniach lub GorÄ…czka lekowa
cytokiny
pózniej)
Zmiany skórne
Uszkodzenie nerek i
wÄ…troby
Uszkodzenie układu
krwiotwórczego
Pokrzywka polekowa
Obrzęk naczynioruchowy
Leki wywołujące najczęściej reakcje
niepożądane należą w kolejności:
Antybiotyki ²-laktamowe
Sulfonamidy
Salicylany (aspiryna) i NLPZ
Prrazolony
Barbiturany
Preparaty hormonalne
Anestetyki lokalne
Jiod i jodowe środki kontrastowe
Preparaty anestezjologiczne (halotan, tubokuraryna, fentanyl)
Środki dezynfekujące (eugenol, związki rtęci)
Biopreparaty: jady owadów, surowice obcogatunkowe, szczepionki alergenowe
DIAGNOSTYKA ALERGII NA LEKI
Dotychczas nie znaleziono niezawodnej metody wykrywania nadwrażliwości na
leki
Analiza wywiadu
Próby eliminacji
Próby prowokacji:
testy skórne:
Naskórkowe (płatkowe): w ocenie leków wywołujących wyprysk kontaktowy i reakcje
fotoalergiczne (metale, preparaty stomatologiczne, żywice)
Punktowe
Śródskórne, bardzo czułe, uważane za najbardziej miarodajne lecz związane z
większym ryzykiem- śródskórne podanie leku w ilości 0,1 ml w rozcieńczeniu od 1:10
000 do 1: 10, odczyn wczesny po 20 minutach , pózny po 24 h, wynik dodatni- bąbel
o średnicy równej lub większej niż 5 mm w odniesieniu do 0,1 ml soli fizjologicznej
Próba biologizna z podaniem leku
Testy immunologiczne in vitro: RAST, test wyzwalania histamniy z bazofilów, test
transformacji blastycznej limfocytów
LECZENIE POLEKOWYCH
ODCZYNÓW ALERGICZNYCH
ZALEŻNE OD CHARAKTERU ORAZ STOPNIA ZMIAN KLINICZNYCH
ODSTAWIENIE LEKU, KTÓRY WYWOAAA REKCJ
W PRZYPADKU ZMIAN SKÓRNYCH LUB NARZDOWYCH
UTRZYMUJCYCH SI MIMO ODSTAWIENIA LEKU: LEKI
PRZECIWHISTAMINOWE, PREPARATY USZCZELNIAJCE NACZYNIA,
ZWIZKI WAPNIA
W PRZYPADKU INTENSYWNIE I DAUGOTRWALE UTRZYMUJCYCH SI
ZMIAN SKÓRNYCH (POKRZYWKA, OBRZK NACZYNIORUCHOWY)
ORAZ PRZYPADKI CHOROBY POSUROWUICZEJ- KORTYKOSTEROIDY
WSTRZS ANAFILAKTYCZNY
NAJBARDZIEJ NIEBEZPIECZNE POWIKAANIE POLEKOWE
" MOŻE SPOWODOWAĆ GO REAKCJA IMMUNOLOGICZNA TYPU i LUB
REAKCJA ANAFILAKTOIDALNA
" OBJAWY S INDUKOWANE PRZECIWCIAAAMI KLASY IgE, IgG
" ZALEŻNIE OD DROGI PODANIA LEKU WYSTPUJE PO KILKU
MINUTACH DO 1 GODZINY PO PODANIU
" MOŻE WYSTPIĆ PO PODANIU KAŻDEGO LEKU, A
NAJCZÅšCIEJ: PENICYLINY I INNE ANTYBIOTYKI ²- LAKTAMOWE,
PYRALGINA, SUROWICE OBCOGATUNKOWE, SZCZEPIONKI
ALERGENOWE, DEKSTRAN, DOŻYKNE PREPARATY ŻELAZA, JADY
OWADÓW, JODOWE ŚRODKI KONTRASTOWE, ASPIRYNA, NLPZ,
" ŚMIERTELNOŚĆ W PRZYPADKU PÓŻNO ROZPOCZTEGO LECZENIA
DOCHODZI DO 10%
" WSTRZ POLEKOWY JEST STANEM NAGLCYM, KTÓRY
WYMAGA LECZENIA W ODDZIALE INTENSYWNEJ TERAPII
WystÄ…pienie reakcji anafilaktycznej jest
nieprzewidywalne
W czasie klasycznej immunoterapii:
Reakcje anafilaktyczne: 2-5% (1/20)
pacjentów co odpowiada 0,1-3/1000
iniekcji
Czas obserwacji 30 minut
POSTPOWANIE:
Natychmiastowe podanie domięśniowo
Epinefryny
Wczesne i agresywne podawanie
płynów do żyły
Tlenoterapia 100% tlenem
Transport do szpitala obserwacja 48
godzin
1 POSTPOWANIE:
ADRENALINA 1 amp=1mg=1ml
dzieci 0,01mg ml/kg (0,1/10 kg) max. 0,3
mg/dawkÄ™
dorośli 0,2-0,5 mg/dawkę
2 POSTPOWANIE:
Pozycja: leżąca
Wyjątek: w obrzęku krtani półsiedząca
Podanie tlenu:
przez nos 2-4 l/min
przez maskÄ™ twarzowÄ… 6-8 l/min
Dostęp do żyły lub doszpikowy
3 POSTPOWANIE:
Szybka infuzja płynów dożylnie:
krystaloidy (0,9% NaCl)
500-1000 ml w ciÄ…gu 5 minut
10-20 ml /kg/przez pierwsze 5 minut
dzieci 30 ml.kg w pierwszej godzinie
4 POSTPOWANIE:
Podanie beta2 mimetków wziewnie:
MDI : 4-10 dawek lub
W nebulizacji tlenowej 0,15 mg/kg
max. 5 mg
5 POSTPOWANIE:
W przypadku stridoru krtaniowego:
Adrenalina w nebulizacji tlenowej: 1 mg
6 POSTPOWANIE:
Leki H1-blokery- leki II rzutu, nigdy nie
podawać jako jedyne w leczeniu
anafilaksji
antazolina: domięśniowo lub dożylnie w
ciÄ…gu 3-10 minut
np. Phenazolina: 1 ml=50 mg
4-7rż. 25 mg
8-12 rż 50 mg
>12 rż-100 mg=1 amp. =2 ml
-
np. Clemastin dożylnie : 0,025 mg/kg
amp. a 2 ml, 1 ml=1 mg
7 POSTPOWANIE:
Glikokortykosterydy:
prednison (Fenicort) 1-2 mg/kg dożylnie
Hydrocortison 10 mg/kg
Nie podawać
Solu Medrol 1-2 mg/kg w nietolerancji NSAID
8 POSTPOWANIE:
Leki H2 blokery jedynie jako leki
wspomagajÄ…ce H1 blokery
ranitydyna 1 mg/kg dożylnie, max. 50 mg
8 POSTPOWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
ADRENALINA 1: 100 000 wlew ciągły
pompa:
1mg=1ml=1 amp. do 100 ml soli
fizjologicznej, szybkość 3 100 ml/ godzinę
ADRENALINA w bolusie iv- jedyne wskazanie
do tej drogi podania to zatrzymanie krążenia
Dzieci 0,1 ml/kg/dawkÄ™
Dorośli 1-3 ml w ciągu 3-5 minut, w razie braku
efektu leczenia: 3-5 ml w ciÄ…gu 3-5 minut
9 POSTPOWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
Jeśli chory przyjmuje beta- blokery:
Glukagon (fiolki: 1ml=1mg)
dożylnie: 0,02-0,03 mg/kg w czasie 5 minut
dorośli:1-5 mg
dzieci max. 1 mg
Następnie wlew 5-15 ug/minutę
10 POSTPOWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
Dopamina
- cel podniesienie RR do 90 mmHg
6 x masa ciała (kg) = ilość mg dopaminy
w 100 ml 0,9%
NaCl
wówczas:
1 ml/godzinÄ™ zawiera 1 ug/kg/min
11 POSTPOWANIE
w przypadku braku efektu leczenia:
ATROPINA- wskazanie ciężka
bradykardia
dożylnie 0,01 ug/kg
max. 0,3-0,5 mg
Zasady desensytyzazcji
w alergii na leki
Desensytyzacja- zmniejszenie wrażliwości na alergen (lek) za pomocą
stosowania wzrastajÄ…cych dawek leku. Celem desensytyzacji jrst wytworzenie
odpowiednio wysokiego miana przeciwciał blokujących z grupy IgG1, IgG3,
IgG4, które hamują reakcje natychmiastowe IgE-zależne.
Stosowana jest w sytuacjach klinicznych, kiedy u chorego zachodzi, ze wskazań
życiowych, konieczność zastosowania określonego leku, na który pacjent jest
uczulony i nie ma możliwości wdrożenia terapii alternatywnej.
W praktyce klinicznej desensytyzacja ma miejsce w odniesieniu do
następującychj leków:
Penicyliny w przypadku bakteryjnego apalenia wsierdzia lub kiły
Insuliny w cukrzycy
Aspiryny w astmie aspirynowej
Streptomycyny w gruzlicy
Sulfonamidów w zespole HIV
Narkotycznych leków przeciwbólowych przed zabiegami operacyjnymi
ZAPOBIEGANIE AKLERGII LEKOWEJ:
WYWIAD W KIERUNKU WCZEÅšNIEJSZYCH REAKCJI UCZULENIOWYCH
NA LEKI I W KIERUNKU ATOPII
ROZWAŻYĆ ZASTPIENIE LEKU UCZULAJCEGO LEKIEM
ALTERNATYWNYM
UNIKAĆ POLIPRAGMAZJI ORAZ STOSOWANIA LEKÓW SILNIE
ALERGIZUJCYCH PRZEZ DAUGI CZAS, ZWAASZCZA U ATOPIKÓW
DYSPONOWAĆ ZESTAWEM LEKÓW PRZECIWSTRZSOWYCH
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Alergia na pokarmy u doroslych w praktyce lekarskiejAlergie na alergeny wziewne487 Apteki ewidencja refundacji na lekiAlergia na sierść kotówOPORNOSC NA LEKIAlergia na kosmetykiAlergia na jady owadowLeki Działające Na Układ WspółczulnyLeki wpływające na autonomiczny układ nerwowoy ukł współczulnyLeki działające na drobnoustroje chorobotwórczeleki dzialajace na uklad krazenialeki dzialajace na uklad krazeniaLEKI NA PADACZKE, NEUROLEPTYKI I INNELeki wpływaj±ce na układ krzepnięciawięcej podobnych podstron