Tragedia antyczna na podstawie "Antygony" dramat antyczny, a dramat szekspirowski.
Kategoria: Polski
Zakres: Antyk i Biblia
Tytuł: Tragedia antyczna na podstawie "Antygony" dramat antyczny, a dramat szekspirowski.
Dodano: 1999.07.21
Początek tragedii greckiej sięga misteriów dionizyjskich (Wielkie Dionizje), podczas których ich uczestnicy, ubrani w koźle skóry, śpiewali pieśni obrzędowe ku czci Dionizosa (boga wina i plonów). Nazwa "tragedia" pochodzi od dwóch słów greckich: 'tragos' - kozioł i 'ode' - pieśń (tragedia = pieśń kozła). Z pieśni obrzędowych (pochwalnych) zrodziła się tragedia, której budowa oparła się na dialogu prowadzonym przez Koryfeusza (przewodnika - opowiadacza) z chórem. Pierwszego aktora wprowadził Tespis, drugiego - Ajschylos, trzeciego - Sofokles. Zespół aktorski ograniczał się do trzech osób. Aktorami mogli być tylko mężczyźni, grali więc też i role kobiece. W tragedii antycznej nie ma podziału na akty i sceny:
-PROLOGOS - zapowiedź
-PARADOS - wkroczenie chóru
-EPEJSODIONY - akcja sceniczna z aktorami
-STASIMONY - wystąpienia chóru
-KOMMOS - lament bohatera
-EKSODOS - opuszczenie sceny przez zbiór
-ZASADA DECORUM - zasada jedności treści, formy, jednorodności stylistycznej, zgodności gatunku ze stylem, językiem bohatera
-ZASADA TRZECH JEDNOŚCI : MIEJSCA - akcja rozgrywa się w jednym miejscu CZASU - akcja zamyka się w ciągu 12-24 godzin AKCJI - jeden wątek
-ZASADA TRZECH AKTORÓW - tylko trzech aktorów może naraz przebywać na scenie(brak scen zbiorowych)
-KATHARSIS - oczyszczenie (wywołanie u odbiorcy uczuć, litości, współczucia) Katharsis według Arystotelesa, nie prowadziło do uszlachetnienia uczuć, ale wyzwolenia się z nich, doprowadzało do osiągnięcia stanu spokoju wewnętrznego.
-MIMESIS - naśladownictwo. Sztuka ma odzwierciedlać rzeczywistość.
-SCHEMAT AKCJI : EKSPOZYCJA, rozwinięcie, PUNKT KULMINACYJNY, katastrofa, ROZWIĄZANIE AKCJI.
-tragizm postaci (konflikt między prawem boskim i ludzkim)
-akcja według schematu
-zasada trzech jedności
-zasada decorum
-zasada trzech aktorów
-występuje zwiastun (strażnik)
Konflikt pomiędzy królem - KREONEM, a ANTYGONĄ jest istotą tragedii i nosi nazwę konfliktu tragicznego. Polega na zderzeniu się przeciwstawnych, równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie można dokonać wyboru i dlatego każde posunięcie bohatera prowadzi go do katastrofy, czyli klęski. Dla Kreona nadrzędnymi wartościami są rozum, ład społeczny i państwo. Dla Antygony natomiast, kierującej się wiarą i miłością, nadrzędne są przykazania duchowe. Konflikt Antygony z Kreonem jest to więc konflikt wartości i konieczności, bowiem bohaterowie bronią przeciwnych racji. Rozum zostaje przeciwstawiony miłości, prawo ludzkie - prawu boskiemu, interes zbiorowości (państwo) - obronie jednostki. Z tego względu, że racje obu stron są równorzędne, konflikt tragiczny jest nierozwiązalny, prowadzi nieuchronnie do klęski bohaterów. Antygona, za przeciwstawienie się rozkazowi króla, zostaje skazana na śmierć; Kreona, który jest winien śmierci trzech osób (Antygony, jej narzeczonego, a własnego syna - Hajmona i swojej żony), los skazuje na wyrzuty sumienia, które będą go dręczyły do końca życia. Tragizm jest wywołany szczególną konstrukcją losów bohaterów, którzy niezależnie od siły charakteru i szlachetnych intencji sprowadzają na siebie śmierć lub klęskę. Należy dodać, że o ich losie decydowało w tragedii greckiej fatum - przeznaczenie, ślepy los. Sympatia czytelnika (widza) jest po stronie Antygony, bo w jego odbiorze urasta ona do symbolu wielu uniwersalnych wartości, takich jak odwaga i przeciwstawianie się despotyzmowi oraz przemocy, wytrwałość i wierność swoim poglądom, niezależność, miłość do brata, poczucie więzi z tradycją i religią, szlachetność i spełnienie powinności siostrzanej i ludzkiej.
Dramat Szekspirowski - "Makbet":
-zerwanie z zasadą trzech jedności: miejsca (pole, komnata zamkowa, pokoje w pałacu królewskim, Szkocja, Anglia) czasu ( nie ma jednoznacznych oznaczeń w tekście, obejmuje okres od objęcia władzy przez Makbeta, jego panowanie i upadek). akcji (obecność epizodów naświetlających nastroje społeczne)
-zerwanie z zasadą decorum
-sceny zbiorowe (tłum na scenie)
-zerwanie z zasadą jedności estetycznej (sceny komiczne przeplatają się z tragicznymi)
-brak retardacji
-dwie konwencje świata przedstawionego - realistyczna i fantastyczna
-dwojaka motywacja zdarzeń: nadprzyrodzona (żądza władzy zostaje obudzona przez czarownice) psychologiczna
-pejzaż nieobojętny (tragedia Makbeta rozgrywa się w typowej sceneri koszmaru - noc, burza)
-w przeciwieństwie do tragedi antycznych nie działa fatum
-bohaterów cechuje targizm, ale np. Makbet to jednocześnie zbrodniarz (tzw. Bohater - łotr)
Popełniona zbrodnia powoduje, że Makbet staje się ofiarą własnych halucynacji (duch Banka widziany na uczcie), przywidzeń, które stają się przyczyną kolejnych zbrodni. Wydarzenia rozgrywają się często w nocy - porze strachu.