WYKŁAD VIII
MYŚLENIE


Myślenie i spostrzeganie pełnią tę samą funkcję poznawczą. Służą orientacji
człowieka w otoczeniu i umożliwiają tym samym sprawne i skuteczne działanie
(dostosowanie elementów otoczenia służy przystosowaniu człowieka do świata
zew.).
Spostrzeganie doprowadza do stworzenia reprezentacji obiektów, z którymi
człowiek ma kontakt zmysłowy (za pośrednictwem telereceptorów
zmysłów).
Prowadzi do subiektywnego odzwierciedlenia obiektywnej rzeczywistości
(niezależnej od podmiotu poznającego rzeczywistość).
Niezależnie przez kogo spostrzegane jest otoczenie to reaguje na nas tymi
samymi oddziaływaniami. To jak spostrzegamy świat zależy od naszych zmysłów.
Subiektywizm jest determinowany m. in. ograniczonością rejestracji zmysłowej
(zależy od tego na ile pozostajemy w kontakcie z otoczeniem), nastawieniami
oraz wpływem emocji, szczególnie lęku.
Obronność percepcyjna oraz uwrażliwienie percepcyjne
pośredniczą w tworzeniu
tunelowego spostrzegania.

Trauma
przykre zdarzenie, które może spowodować psucie się wzroku, słuchu
(mniejsza wrażliwość).

Myślenie zachodzi głównie w zakresie pamięci operacyjnej, przy znacznym udziale
uwagi (w ramach przetwarzania inf.) choć szereg zautomatyzowanych reakcji
przebiega nieświadomie (aż po "wglądy" poprzedzone całkowicie nie uświadomioną
pracą umysłu).
Myśleniem nazywa się przetwarzanie informacji zawartych w spostrzeżeniach,
wyobrażeniach, pojęciach. Operacje myślowe zachodzą w kontynuacji niezależnych
procesów spostrzegania, wyobrażania i uogólniania (tworzenia pojęć) na danych
stanowiących wynik tamtych procesów.

Wyobrażenia
to zmysłowe reprezentacje rzeczywistości, z którymi człowiek nie
ma bezpośredniego (zmysłowego) kontaktu. Możemy przywoływać obrazy:
odtwórcze po-spostrzeżeniowe, np. obraz własnej twarzy.
twórcze; mogą stanowić obrazy symboliczne, np. Einsteinowski ruch po promieniu
świetlnym.
Schemat:
wyobrażenie
teoria
wzorowy materiał
przekazanie

Pojęcia (kategorie obiektów)
reprezentacje umysłowe zbioru obiektów,
określające ich ważne i wspólne cechy (cechy wspólne i nieważne, np. kosiarka

jabłka, dla nich te cechy to to, że są trójwymiarowe, mają wnętrze).
Pojęcia jednostkowe
reprezentacja pojedynczego obiektu odnosząca się do jego
różnych stanów (podstawa stałości i tożsamości obiektu spostrzeganego i
wyobrażonego).
Pojęcia sztuczne
wymienione drogą celowego ich przyswajania (np. w szkole),
definiowane przez ważne cechy i związki między nimi. Każdy egzemplarz pojęcia
musi spełniać wszystkie warunki definicyjne (przynależności kategorialne), np.
trójkąt prostokątny to figura geometryczna, złożona z 3 boków i kątów, z
których jeden ma 90�
Pojęcia naturalne
wyuczone w procesie specjalizacji, najczęściej poza
świadomością; określone przez cechy ważne ujęte w prototypie (najlepszy
egzemplarz pojęcia), np. jak wykazał Rosch, Drozd jest bardziej "ptasi" od
strusia, bliższy prototypowi.

Prototyp
zawiera cechy ważne, w różnym stopniu charakteryzujące poszczególne
egzemplarze pojęć. Istnieją dopuszczalne granice przekształcenia prototypu,
które pozwalają dany obiekt włączyć w zakres pojęcia, np. zdolność latania u
ptaków. Te dopuszczalne przekształcenia dotyczą całej struktury skorelowanych
cech, np. posiadania piór i skrzydeł i latania.
Cechy prototypu i zakres dopuszczalnych transformacji tworzą się w drodze
gromadzenia doświadczeń w kontakcie z poszczególnymi egzemplarzami pojęcia
dzięki "statystyce doświadczenia"; uśrednia się dotychczasowe obserwowane cechy
(średnia krągłość, soczystość jabłek).

Operacje umysłowe, czyli elementarne przekształcanie obrazów i pojęć:

przekodowywani informacji (z kodu wyobrażeniowego na kod semantyczny i
odwrotnie), dzięki temu ingeruje się w znaczenia zawarte w pamięci semantycznej
(pojęcia) i obrazowej (spostrzeganie i wyobrażenie). Cechy wyabstrahowane
nadają nowe pojęcia, raz wyobrażenia twórcze, a raz metafory.
analiza (percepcyjna), synteza (widzenie oddzielnych elem.) i porównanie
(polega na odnajdywaniu podobieństw i różnic)
są podporządkowane aktywności
celowej rozwiązywania problemów.

Problem
"luka informacyjna" (Barlett), np. niezgodność informacji, zbyt duża
ilość danych, etc.

Myślenie wymaga oderwania się od aktualnej sytuacji, "wycofaniu się ze świata
zjawisk i działania w kierunku obserwacji i refleksji.
Myślenie dziecięce i człowieka dorosłego różni rodzaj dominującego kodu
pamięciowego jak i operacji umysłowych.
Rodzaje myślenia:
myślenie konkretne
obrazowe
na spostrzeżeniach i wyobrażeniach
na ścisłym powiązaniu z sytuacją
operacje mogą polegać tylko na wyobrażeniu celu (rozwiązania) i mieć jeden
kierunek

myślenie abstrakcyjne
głównie na pojęciach (znaczeniach semantycznych, abstrakcyjnych)
mogą dotyczyć zjawisk i zdarzeń całkowicie nie związanych z sytuacją
operacje odwracalne (Piaget), złożone zależności logiczne, przymusowo

skutkowe, np. dziecko widzi drut, który jest wygięty i drugi prosty. Widzi
przekształcenie, ale nie potrafi odwrócić operacji.

Etapy rozwiązywania problemów

("Wpr. do psychologii" G. Mietzel, str. 195
199)
Analiza sytuacji problemowej
ocena na podstawie zamierzonego wyniku i
aktualnych danych zakresu brakujących informacji (co chcemy osiągnąć).
Generowanie pomysłów
próby znalezienia rozwiązania, zależne od typu problemu
{zamknięty
jedno dobre rozwiązanie, myślenie konwergencyjne (zbieżne);
otwarty
wiele rozwiązań dobrych, myślenie dywergencyjne (potencjalnie
twórcze)}. Generowanie pomysłów może zachodzić dzięki liniowemu, analitycznemu
przetwarzaniu informacji.
Weryfikacja pomysłów
ocena pomysłu dokonana dzięki ponownemu porównaniu
efektów myślenia z założonym celem (zadaniem). Może następować sukcesywnie po
każdym pomyśle, może zachodzić w odroczeniu, po zebraniu większej ilości
pomysłów (szczególnie pożądane w myśleniu twórczym).

Algorytm
skończona ilość ściśle określonych kroków w myśleniu. Metoda
poszukiwania rozwiązań gwarantująca sukces, ale ograniczająca zakres myślenia.

Heurystyka
ogólne, ale zaradne postępowanie, np. strategia wywierania wpływu
na ludzi.

Myślenie twórcze prowadzi do wyników nowych, wartościowych z punktu widzenia
podmiotu lub kryteriów ustalonych przez ekspertów w danej dziedzinie.
Sposób myślenia zależy od uwagi. Uwaga wchodzi w skład mechanizmu świadomości i
oznacza sterowanie zakresem i głębokością przetwarzanej inf.
Zakres przetwarzanej informacji związany jest z selekcją, wyznacza tzw. filtr
uwagi (proces selekcji). Głębokość przetwarzania zależy od intensywności
uwagi.
przy uwadze intensywnej przetwarzanie jest głębokie, wysiłkowe informacji
semantycznej, np. próba rozczytania hieroglifów.
Przy uwadze ekstensywnej przetwarzanie jest płytkie, bez wysiłkowe raczej
informacji zmysłowej, np. odbiór zapachów, kolorów, etc.




































































Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
W8 pochodne wprowadzenie
BD W8
WYKŁAD 1 Wprowadzenie do biotechnologii farmaceutycznej
wprowadz w11
Logika W8 zadania
Medycyna manualna Wprowadzenie do teorii, rozpoznawanie i leczenie
00 Spis treści, Wstęp, Wprowadzenie
wprowadzenie
czwiczenie 2 wprowadzenie
62 FOR ostrzega Wprowadzenie klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania może być niezgodne z Konstytu
01 Wprowadzenie do programowania w jezyku C

więcej podobnych podstron