Centralna Komisja Egzaminacyjna
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJCY Miejsce
na naklejkÄ™
KOD PESEL
z kodem
EGZAMIN MATURALNY
Z CHEMII
MAJ 2010
POZIOM PODSTAWOWY
Instrukcja dla zdajÄ…cego
1. Sprawdz, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron
Czas pracy:
(zadania 1 32). Ewentualny brak zgłoś
120 minut
przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin.
2. RozwiÄ…zania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to
przeznaczonym przy każdym zadaniu.
3. W rozwiązaniach zadań rachunkowych przedstaw tok
rozumowania prowadzÄ…cy do ostatecznego wyniku oraz
pamiętaj o jednostkach.
4. Pisz czytelnie. Używaj długopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
5. Nie używaj korektora, a błędne zapisy wyraznie przekreśl.
6. Pamiętaj, że zapisy w brudnopisie nie będą oceniane.
7. Możesz korzystać z karty wybranych tablic chemicznych,
linijki oraz kalkulatora.
8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej
naklejkÄ™ z kodem.
Liczba punktów
9. Nie wpisuj żadnych znaków w części przeznaczonej
do uzyskania: 50
dla egzaminatora.
MCH-P1_1P-102
UkÅ‚ad graficzny © CKE 2010
2 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
Zadanie 1. (1 pkt)
Atomy pewnego pierwiastka w stanie podstawowym mają następującą konfigurację
elektronów walencyjnych:
2s22p3 (L5)
Określ położenie tego pierwiastka w układzie okresowym, wpisując poniżej numer
grupy oraz numer okresu.
Numer grupy: .............................................. Numer okresu: ...............................................
Zadanie 2. (1 pkt)
30
W jądrze pierwiastka X znajduje się tyle protonów, ile neutronów zawiera jądro Si. Liczba
14
74
masowa jednego z izotopów pierwiastka X jest równa liczbie elektronów w atomie Se.
34
Korzystając z powyższej informacji, ustal liczbę atomową pierwiastka X oraz liczbę
masowÄ… opisanego izotopu pierwiastka X.
Liczba atomowa (Z): Liczba masowa (A):
Zadanie 3. (1 pkt)
212
Promieniotwórczy izotop pierwiastka Z uległ przemianie ą i przekształcił się w izotop Bi.
83
Korzystając z układu okresowego, ustal symbol pierwiastka Z.
Symbol pierwiastka Z: .................................................................................................................
Zadanie 4. (2 pkt)
Hemoglobina, złożone białko krwinek czerwonych (erytrocytów) o masie cząsteczkowej
70200 u, zawiera 0,3191% masowych żelaza.
Oblicz liczbę atomów żelaza znajdujących się w jednej cząsteczce tego białka.
W obliczeniach przyjmij przybliżoną wartość masy atomowej żelaza MFe = 56 u.
Obliczenia:
Odpowiedz:
Egzamin maturalny z chemii 3
Poziom podstawowy
Informacja do zadań 5 7
Lit i sód to aktywne metale, które w związkach chemicznych przyjmują stopień utlenienia I.
Reakcje litu i sodu z chlorem i siarkÄ… przebiegajÄ… podobnie ich produktami sÄ… odpowiednie
chlorki oraz siarczki. Reakcją, która odróżnia lit od sodu, jest utlenianie obu metali
w strumieniu tlenu. Lit tworzy w tych warunkach tlenek o wzorze Li2O, a sód nadtlenek
o wzorze Na2O2. Oba metale reagujÄ… z wodÄ…, przy czym reakcja sodu z wodÄ… przebiega
gwałtowniej niż reakcja litu z wodą.
Zadanie 5. (1 pkt)
Napisz, jakie stopnie utlenienia przyjmują sód i tlen w nadtlenku sodu (Na2O2).
Stopień utlenienia sodu: ................................... Stopień utlenienia tlenu: ...................................
Zadanie 6. (1 pkt)
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji otrzymywania siarczku sodu
z pierwiastków.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 7. (1 pkt)
Ustal, który z metali (lit czy sód) jest mniej reaktywny, i napisz w formie cząsteczkowej
równanie reakcji tego metalu z wodą.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 8. (1 pkt)
Wśród substancji o wzorach: Cl2, I2, KCl, KI, HCl, HI znajduje się substrat X oraz produkt Y
reakcji opisanej schematem:
KBr + X Br2 + Y
Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji zilustrowanej schematem, zastępując
litery X i Y wzorami substancji wybranymi spośród podanych w informacji (pamiętaj
o uzgodnieniu współczynników stechiometrycznych).
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
4 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
Informacja do zadania 9 i 10
W poniższej tabeli podane są dane fizykochemiczne dotyczące niektórych właściwości tlenu
i azotu (pod ciśnieniem 1013 hPa).
Temperatura Temperatura Rozpuszczalność
topnienia, °C wrzenia, °C w wodzie*, cm3/1 cm3 wody
Tlen 0,031
-218 -183
Azot 0,015
-210 -196
* w temperaturze 20 °C
Na podstawie: Z. Dobkowska, Szkolny poradnik chemiczny, Warszawa 1990
Zadanie 9. (1 pkt)
W przemyśle tlen otrzymuje się przez destylację skroplonego powietrza.
Korzystając z danych zawartych w informacji wprowadzającej, napisz, która substancja
(tlen czy azot) pierwsza odparowuje podczas otrzymywania tlenu opisanÄ… metodÄ…,
i uzasadnij swojÄ… odpowiedz.
Pierwszy odparowuje ...................................................................................................................
Uzasadnienie: ...............................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 10. (1 pkt)
Pewną ilość mieszaniny tlenu i azotu (pod ciśnieniem 1013 hPa), w której stosunek
objętościowy składników był równy 1 : 1, przepuszczano (w cyklu zamkniętym) przez wodę
destylowanÄ… o temperaturze 20 °C aż do nasycenia wody tymi gazami.
Korzystając z danych zawartych w informacji wprowadzającej, uzupełnij poniższe
zdanie, wpisując: większy niż 1 : 1 albo mniejszy niż 1 : 1 , albo równy 1 : 1 .
Stosunek objętościowy tlenu do azotu w mieszaninie gazów po przepuszczenu jej przez wodę
destylowanÄ… o temperaturze 20 °C (w celu nasycenia wody tymi gazami) jest
................................................................... .
Egzamin maturalny z chemii 5
Poziom podstawowy
Zadanie 11. (2 pkt)
Ilość tlenku węgla(IV) emitowanego do atmosfery w wyniku spalania paliw kopalnych,
np. w elektrociepłowniach, można ograniczyć, przepuszczając emitowane gazy przez wodną
zawiesinę krzemianu wapnia. Zachodzi wtedy reakcja opisana równaniem:
2CO2 (g) + H2O (c) + CaSiO3 (s) SiO2 (s) + Ca(HCO3)2 (s)
Oblicz, ile gramów krzemianu wapnia (CaSiO3) potrzeba do usunięcia 280,0 dm3 CO2
(w warunkach normalnych) z gazów emitowanych z elektrociepłowni.
Obliczenia:
Odpowiedz:
Zadanie 12. (3 pkt)
Amoniak (NH3) wytwarza się w przemyśle w drodze bezpośredniej syntezy z pierwiastków
(sposób 1). W laboratorium amoniak można otrzymać, działając na chlorek amonu (NH4Cl)
mocną zasadą, np. NaOH (sposób 2), lub przez rozkład termiczny chlorku amonu (sposób 3).
Napisz w formie cząsteczkowej równania opisanych reakcji.
Sposób 1: ......................................................................................................................................
Sposób 2: ......................................................................................................................................
Sposób 3: ......................................................................................................................................
Nr zadania 9. 10. 11. 12.
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 1 2 3
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
6 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
Zadanie 13. (2 pkt)
Korzystając z tabeli rozpuszczalności, zaprojektuj doświadczenie umożliwiające
odróżnienie umieszczonych w oddzielnych, nieoznakowanych probówkach dwóch
wodnych roztworów: chlorku baru (BaCl2) i chlorku potasu (KCl).
a) Wybierz z podanego poniżej zestawu wodnych roztworów substancji jeden
odczynnik potrzebny do przeprowadzenia doświadczenia i napisz jego wzór.
" NaBr
" AgNO3
" Na3PO4
Wzór wybranego odczynnika: .....................................................................................................
b) Napisz, co zaobserwowano w każdej z probówek po dodaniu wybranego odczynnika.
Probówka z roztworem BaCl2: .....................................................................................................
Probówka z roztworem KCl: ........................................................................................................
Informacja do zadania 14 i 15
Przeprowadzono trzy doświadczenia, których przebieg zilustrowano na poniższych
schematach.
HCl (aq)
NaOH (aq) AgNO3 (aq)
II III
I
H2SO4 (aq) K2CO3 (aq) K2S (aq)
W jednej z probówek zaobserwowano wydzielanie gazu, a w innej wytrącenie osadu.
Zadanie 14. (1 pkt)
Podaj numer probówki, w której wydzielił się gaz, oraz numer probówki, w której
wytrącił się osad.
Numer probówki, w której wydzielił się gaz: ..............................................................................
Numer probówki, w której wytrącił się osad: ..............................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)
Napisz w formie jonowej skróconej równania reakcji przebiegających w probówkach
oznaczonych numerami I i III.
Równanie reakcji w probówce I:
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji w probówce III:
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii 7
Poziom podstawowy
Zadanie 16. (2 pkt)
Przygotowano dwie zlewki zawierające po 300 cm3 wody destylowanej z dodatkiem oranżu
metylowego. Do pierwszej zlewki wprowadzono 5 kropli kwasu solnego o stężeniu
1 mol/dm3. Następnie do drugiej zlewki dodawano kroplami (licząc dodawane krople)
roztwór kwasu octowego o stężeniu 1 mol/dm3 do momentu uzyskania zabarwienia roztworu
identycznego z zabarwieniem roztworu w pierwszej zlewce.
a) Zakładając, że identyczne barwy wskaznika oznaczają takie samo pH roztworów
w obu zlewkach, porównaj ilości roztworów CH3COOH i HCl użytych do tego
doświadczenia i na tej podstawie napisz wzór tego kwasu, którego użyto więcej.
Więcej użyto ................................................................................................................................
b) Napisz, jaka jest przyczyna użycia różnych ilości tych kwasów.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 17. (3 pkt)
Gęstość wodnego roztworu wodorotlenku sodu o stężeniu cp = 20% masowych wynosi
1,22 g/cm3 (w temperaturze 20 °C).
a) Oblicz, ile gramów NaOH należy odważyć, aby otrzymać 1 dm3 wodnego roztworu
wodorotlenku sodu o stężeniu 20% masowych w temperaturze 20 °C.
Obliczenia:
Odpowiedz:
b) Podaj kolejne czynności, które należy wykonać (po obliczeniu potrzebnej ilości
NaOH), aby otrzymać ten roztwór.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 13a) 13b) 14. 15. 16a) 16b) 17a) 17b)
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 1 1 2 1 1 2 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
8 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
Zadanie 18. (3 pkt)
Po delikatnym ogrzaniu węgiel reaguje ze stężonym roztworem kwasu azotowego(V) zgodnie
ze schematem:
C + HNO3 (stęż.) CO2ę! + NO2ę! + H2O
a) Dobierz i uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanym wyżej schemacie
reakcji, stosujÄ…c metodÄ™ bilansu elektronowego.
Bilans elektronowy:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Równanie reakcji:
& ... C + & ... HNO3 (stęż.) & ... CO2ę! + & ... NO2ę! + & ... H2O
b) Podaj stosunek molowy utleniacza do reduktora.
Stosunek molowy utleniacza do reduktora: ......................... : ............................
Zadanie 19. (2 pkt)
W wyniku całkowitego spalenia 1 mola cząsteczek węglowodoru X powstały 2 mole
cząsteczek wody i 3 mole cząsteczek tlenku węgla(IV).
a) Napisz, stosując wzór sumaryczny węglowodoru X, równanie opisanej reakcji
spalania.
.......................................................................................................................................................
b) Narysuj wzór półstrukturalny (grupowy) węglowodoru, który może być związkiem X.
Egzamin maturalny z chemii 9
Poziom podstawowy
Zadanie 20. (2 pkt)
W wysokiej temperaturze i pod wysokim ciśnieniem węglowodory nasycone (alkany) ulegają
tzw. krakingowi termicznemu. Podczas krakingu następuje rozerwanie wiązania
węgiel węgiel, wskutek czego z cząsteczki alkanu powstają dwie cząsteczki: jedna alkanu,
a druga alkenu. Rozerwanie wiązania węgiel węgiel może zachodzić w różnych miejscach
łańcucha węglowego cząsteczki alkanu, stąd produktami krakingu są zwykle mieszaniny
węglowodorów.
Napisz nazwy systematyczne wszystkich par węglowodorów, które mogą powstać
w procesie krakingu termicznego n-butanu.
........................................................................ i ..........................................................................
........................................................................ i ..........................................................................
Zadanie 21. (1 pkt)
Podkreśl właściwe zakończenie zdania.
Dwa węglowodory pent-1-en i but-1-en
A. zawierają w cząsteczkach różną liczbę grup metylowych CH3.
B. różnią się (wyrażoną w % masowych) zawartością węgla i wodoru.
C. są względem siebie izomerami.
D. sÄ… homologami etenu.
Zadanie 22. (1 pkt)
Ważną reakcją, której ulega etyn (acetylen), jest przyłączanie wody. Przemiana ta zachodzi
w obecności mieszaniny H2SO4 i HgSO4 jako katalizatora. Produktem tej reakcji jest aldehyd
zawierający dwa atomy węgla w cząsteczce.
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie
opisanej przemiany. W równaniu nad strzałką napisz warunki, w jakich zachodzi ta
reakcja.
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 18a) 18b) 19a) 19b) 20. 21. 22.
Wypełnia
Maks. liczba pkt 2 1 1 1 2 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
10 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
Informacja do zadania 23 i 24
Poniższy schemat ilustruje ciąg przemian, których początkowym substratem jest etyn
(acetylen):
etyn (acetylen) Å»#1 eten Å»#2 polimer
Å»# Å»#
Zadanie 23. (1 pkt)
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie
reakcji oznaczonej na schemacie numerem 1.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 24. (1 pkt)
Spośród przedstawionych poniżej wzorów podkreśl ten, który przedstawia budowę
fragmentu łańcucha polimeru stanowiącego produkt reakcji oznaczonej na schemacie
numerem 2.
A. B. D.
C.
H H H H
H
H H H H H H H H H
C C C C C C C C C C C C C C C C
H Cl H Cl H H H H H H
H H
Zadanie 25. (2 pkt)
W wysokiej temperaturze w obecności Al2O3 alkohole ulegają reakcji dehydratacji
(odwodnienia). Podczas dehydratacji nasyconych alkoholi (alkanoli) o wzorze ogólnym
R1 CH(OH) R2 (gdzie R1 `" R2) oprócz wody powstaje mieszanina nierozgałęzionych
alkenów, które są względem siebie izomerami konstytucyjnymi.
Narysuj wzory półstrukturalne (grupowe) dwóch alkenów będących izomerami
konstytucyjnymi, które mogą powstać w wyniku dehydratacji butan-2-olu.
Wzór I: Wzór II:
Egzamin maturalny z chemii 11
Poziom podstawowy
Informacja do zadania 26 i 27
Właściwości substancji są uwarunkowane budową ich cząsteczek i charakterem
występujących wiązań. W cząsteczkach kwasów karboksylowych można wyróżnić dwa
fragmenty o przeciwstawnych właściwościach: polarną grupę karboksylową COOH
i niepolarny fragment węglowodorowy R. W kwasach o krótkich łańcuchach węglowych
dominuje grupa polarna. W miarę wzrostu długości łańcucha węglowego maleje wpływ grupy
karboksylowej na właściwości związków.
W poniższej tabeli zestawiono temperatury wrzenia wybranych kwasów karboksylowych
(pod ciśnieniem 1013 hPa).
Wzór półstrukturalny (grupowy) kwasu Temperatura wrzenia, °C
CH3COOH 118
CH3CH2CH2COOH 163
CH3CH2CH2CH2CH2COOH 206
Na podstawie: W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2003
Zadanie 26. (1 pkt)
Na podstawie analizy danych zawartych w informacji wprowadzającej sformułuj
wniosek, który określa związek pomiędzy długością łańcucha węglowego a lotnością
kwasów karboksylowych.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 27. (1 pkt)
Ustal, który z kwasów karboksylowych wymienionych w informacji wprowadzającej jest
najlepiej rozpuszczalny w wodzie, i napisz jego wzór półstrukturalny (grupowy).
.......................................................................................................................................................
Nr zadania 23. 24. 25. 26. 27.
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 1 2 1 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
12 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
Informacja do zadania 28 i 29
Kwasy tłuszczowe o wzorach C17H35COOH (kwas stearynowy) i C17H33COOH (kwas
oleinowy) należą do różnych szeregów homologicznych.
Zadanie 28. (1 pkt)
Określ różnicę w budowie cząsteczek tych związków. W tym celu w każdym nawiasie
wybierz i podkreśl właściwe określenie.
Kwas oleinowy, w przeciwieństwie do kwasu stearynowego, jest kwasem
( nasyconym / nienasyconym ).
W cząsteczce kwasu stearynowego pomiędzy atomami węgla ( występuje jedno wiązanie
podwójne / występują tylko wiązania pojedyncze ).
Zadanie 29. (2 pkt)
Zaprojektuj doświadczenie, którego przebieg pozwoli potwierdzić nienasycony
charakter kwasu tłuszczowego.
a) Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując wzory odczynników wybranych
z poniższej listy:
" C17H33COOH
" C17H35COOH
" Br2 (aq)
" NaOH (aq)
" FeCl3 (aq)
Schemat doświadczenia:
Kwas tłuszczowy o wzorze ...............................................
..............................................................................
b) Napisz, co zaobserwowano podczas tego doświadczenia.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z chemii 13
Poziom podstawowy
Zadanie 30. (3 pkt)
Przeanalizuj poniższe schematy przedstawiające trzy reakcje chemiczne i wpisz wzory
brakujących substratów lub produktów. Związki organiczne przedstaw za pomocą
wzorów półstrukturalnych (grupowych).
O
kat.
CH3 C CH3
+ H2
......................................................
O
H2SO4
CH3 CH C
+ CH3 CH2 OH +
O CH2 CH3
............................... ..........
CH3
O
CH2 O C C17H33
O
CH O C C17H33 + 2H2 kat.
O
CH2 O C C17H33
...............................................................................
(podaj wzór jednego z możliwych produktów)
Zadanie 31. (2 pkt)
Aminy alifatyczne otrzymuje się w reakcji chlorowcopochodnych węglowodorów
z amoniakiem. PrzemianÄ™ tÄ™ przeprowadza siÄ™ dwuetapowo. W pierwszym etapie powstaje
+ -
sól amoniowa RNH Cl . W drugim etapie powstałą sól poddaje się działaniu NaOH.
3
Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równania
reakcji przedstawiajÄ…ce dwuetapowy proces otrzymywania metyloaminy.
Etap I: ...........................................................................................................................................
Etap II: ..........................................................................................................................................
Zadanie 32. (1 pkt)
Oceń prawdziwość poniższych zdań i uzupełnij tabelę. Wpisz literę P, jeżeli uznasz
zdanie za prawdziwe, lub literę F, jeżeli uznasz je za fałszywe.
1. Glukoza i fruktoza dobrze rozpuszczajÄ… siÄ™ w wodzie, a ich wodne roztwory
mają odczyn obojętny.
2. Glukoza jest przedstawicielem cukrów prostych, a fruktoza dwucukrów.
3. Glukoza i fruktoza majÄ… takie same masy molowe.
Nr zadania 28. 29a) 29b) 30. 31. 32.
Wypełnia
Maks. liczba pkt 1 1 1 3 2 1
egzaminator!
Uzyskana liczba pkt
14 Egzamin maturalny z chemii
Poziom podstawowy
BRUDNOPIS
KOD EGZAMINATORA
Czytelny podpis egzaminatora
KOD ZDAJÄ„CEGO
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Matura 2010 maj odp pr(1)Matura 2010 maj pr(1)Arkusz Maturalny Maj 2010 J Polski PPArkusz Maturalny Maj 2010 Matematyka PPArkusz Maturalny Listopad 2010 Matematyka PPpolski PP Matura 20102010 maj historia pp kluczgeografia pp matura 20102010 MAJ OKE PPbiologia pp Matura 20102010 MAJ OKE PPwięcej podobnych podstron