S P R Z T S P R Z T Obecnie bardzo wielu producentÛw pÛÅ‚przewodnikÛw produkuje podzespoÅ‚y do systemÛw bezstykowej identyfikacji. PrzykÅ‚adem jest chociaÅ‚by system iCODE, prezentowany na Å‚amach kwietniowego wydania EP. Jednak pierwszym producentem, ktÛry upowszechniÅ‚ taki system jest Texas Instruments. W artykule przedstawiamy moÅ‚liwoÅ›ci oferowanego przez tÍ firmÍ systemu Tiris. ZasadÍ dziaÅ‚ania systemu bezsty- wyposaÅ‚one w niÄ… transpondery kowej identyfikacji zilustro-wano majÄ… wbudowany dodatkowy kon- na rys. 1. ModuÅ‚ czytnika wspÛÅ‚- densator gromadzÄ…cy Å‚adunek nie- pracuje z antenÄ…, za pomocÄ… ktÛrej zbÍdny do zapewnienia poprawne- do transpondera (pozbawionego lo- go zapisania pamiÍci (rys. 2). Czas kalnego ürÛdÅ‚a zasilania) jest prze- Å‚adowania kondensatora w systemie kazywana energia elektryczna Tiris LF (z noÅ›nÄ… o czÍstotliwoÅ›ci umoÅ‚liwiajÄ…ca jego pracÍ 134 kHz) wynosi 50 ms, przy su- (zasilanie). Natomiast od marycznym czasie trwania ramki transpondera do anteny dane sÄ… odczytu danych 86 ms (w uprosz- przesyÅ‚ane w postaci np. numeru czeniu pokazano jÄ… na rys. 3). Czas seryjnego transpondera. Nowoczes- trwania cyklu zapisu pamiÍci trans- ne transpondery stosowane w sys- pondera moÅ‚e wynosiĘ od 293 ms temach bezstykowej identyfikacji sÄ… do 341 ms (w zaleÅ‚noÅ›ci od wersji w wiÍkszoÅ›ci wyposaÅ‚one w zapi- transpondera). PrzesyÅ‚ane dane sÄ… sywalnÄ… pamiÍĘ EEPROM, ktÛrej kodowane metodÄ… FSK (Frequency zawartośĘ moÅ‚na zdalnie modyfiko- Shift Keying - rys. 4) co oznacza, waĘ, co znacznie zwiÍksza moÅ‚li- Å‚e stanowi ì0î przyporzÄ…dkowany woÅ›ci ich stosowania. PoniewaÅ‚ jest sygnaÅ‚ o czÍstotliwoÅ›ci czas trwania zapisu komÛrek pa- 134,2 kHz, a stanowi ì1î sygnaÅ‚ miÍci EEPROM jest dośĘ dÅ‚ugi, o czÍstotliwoÅ›ci 123,2 kHz. Transpondery - dla kaÅ‚dego coÅ› miÅ‚ego Transpondery stosowane w sys- temie Tiris sÄ… oferowane w wielu rÛÅ‚nych wykonaniach mechanicz- Rys. 1 Rys. 2 Elektronika Praktyczna 7/2002 62 S P R Z T nych. RÛÅ‚niÄ… siÍ takÅ‚e moÅ‚liwoÅ›- ciami i pojemnoÅ›ciÄ… udostÍpnianej pamiÍci. Jako pierwsze wprowadzono na rynek transpondery w obudowach szklanych o dÅ‚ugoÅ›ci 23 i 32 mm (fot. 5), a nastÍpnie znacznie roz- szerzono asortyment obudÛw trans- ponderÛw. Obecnie sÄ… oferowane Rys. 3 w postaci breloczkÛw, kart, minia- turowych walcÛw o Å›rednicy 30 lub 85 mm, a takÅ‚e w niewielkich obudowach przypominajÄ…cych ksztaÅ‚tem klin o dÅ‚ugoÅ›ci 12 mm. DostÍpne obudowy transponderÛw systemu Tiris pokazano na fot. 6. W zaleÅ‚noÅ›ci od wymiarÛw obudo- wy, ktÛre producent powiÄ…zaÅ‚ z wielkoÅ›ciÄ… anteny wbudowanej w transponder, zasiÍg odczytu za- wartoÅ›ci jego pamiÍci moÅ‚e wyno- siĘ 20...200 cm. CaÅ‚kowita pojem- nośĘ pamiÍci transponderÛw (nie zawsze w caÅ‚oÅ›ci dostÍpna dla uÅ‚ytkownikÛw!) moÅ‚e wynosiĘ w zaleÅ‚noÅ›ci od modelu: 64, 80, 88, 1360 bitÛw. Transpondery wy- Fot. 6 posaÅ‚one w programowalnÄ… pamiÍĘ ve Addressable Multipage Trans- nieulotnÄ… majÄ… przestrzeÒ adresowÄ… ponder, Secure). podzielonÄ… na strony. W zaleÅ‚noÅ›ci od wymagaÒ uÅ‚ytkownika, moÅ‚e to Czytniki, anteny i osprzÍt byĘ pamiÍĘ z dostÍpem sekwencyj- pomocniczy nym (transpondery MPT - Multipa- Texas Instruments produkuje ge Transponder) lub ze swobod- 10 typÛw moduÅ‚Ûw nadawczo- odbiorczych zintegrowanych nym dostÍpem do wybranej strony z mikrokontrolerami sterujÄ…cymi Rys. 4 (SAMPT - Selective Addressable ich pracÄ…. WyglÄ…d trzech przy- Multipage Transponder). DostÍpne kÅ‚adowych moduÅ‚Ûw pokazano sÄ… takÅ‚e pamiÍci z wbudowanym zabezpieczeniem przed niepowoÅ‚a- na fot. 7. SÄ… tak zbudowane, Å‚e nym dostÍpem (SAMPTS - Selecti- moÅ‚na je Å‚atwo zastosowaĘ we Fot. 5 Fot. 7 Elektronika Praktyczna 7/2002 64 S P R Z T kÛw, w ktÛrych sÄ… gromadzone poselekcjonowane przesyÅ‚ki. W wielu europejskich kurortach narciarskich dostÍp do wyciÄ…gÛw jest takÅ‚e strzeÅ‚ony przez systemy bezstykowej identyfikacji (fot. 10), co uÅ‚atwia korzystanie z narto- strad i zmniejsza ryzyko powsta- nia ìkorkÛwî. Bardzo wiele systemÛw identy- fikacyjnych na mniejszÄ… skalÍ wdraÅ‚ajÄ… takÅ‚e krajowi producen- ci (zwÅ‚aszcza systemÛw alarmo- wych) - transpondery speÅ‚niajÄ… w nich zazwyczaj rolÍ bezstyko- wych kluczy. Fot. 8 Andrzej Gawryluk, AVT wÅ‚asnych aplikacjach, dziÍki K3A-001A (fot. 8) - testowaliÅ›my czemu konstruktor ma rozwiÄ…za- w redakcyjnym laboratorium. Dodatkowe informacje ne najwaÅ‚niejsze problemy ko- munikacyjne i moÅ‚e siÍ skupiĘ Aplikacje Zestaw ewaluacyjny do testów dostarczyÅ‚a redakcji firma Eurodis, tel. (71) 301-04-00, na obrÛbce danych odczytywa- StandardowÄ… i bez wÄ…tpienia www.microdis.net. nych z transponderÛw. WiÍk- najbardziej popularnÄ… aplikacjÄ… szośĘ moduÅ‚Ûw nadawczo-od- systemÛw bezstykowej identyfika- Dodatkowe informacje sÄ… dostÄ™pne na pÅ‚ycie cji Tiris jest kontrola do- CD-EP7/2002B oraz w Internecie: stÍpu. PrzykÅ‚adem mogÄ… - główna strona poSwiÄ™cona systemom byĘ m.in. samochodowe identyfikacji bezstykowej: http://www.ti.com/ tiris/default.htm, immobilizery, w ktÛrych - zestawienie dostÄ™pnych transponderów: http:// transpondery speÅ‚niajÄ… www.ti.com/tiris/docs/products/transponders/ rolÍ identyfikatora wÅ‚aÅ›- transponders.shtml, ciciela (system Tiris jest - zestawienie dostÄ™pnych czytników: http:// stosowany w samocho- www.ti.com/tiris/docs/products/readers/ readers.shtml, dach marki Ford). Firma - zestawienie dostÄ™pnych anten: http:// kurierska FedEx (fot. 9) www.ti.com/tiris/docs/products/antennas/ wdroÅ‚yÅ‚a projekt identy- antennas.shtml. fikowania uprawnieÒ pracownikÛw w zakresie dostÍpu do pomieszczeÒ oraz system automatycz- nej identyfikacji pojemni- Fot. 9 biorczych jest przystosowanych do jednoczesnej obsÅ‚ugi kilku transponderÛw znajdujÄ…cych siÍ w zasiÍgu anteny. Texas Instruments oferuje takÅ‚e pozostaÅ‚y osprzÍt niezbÍdny do wykonania kompletnego systemu bezstykowej identyfikacji, tzn. an- teny (5 typÛw) oraz wskaünik do- strojenia wspomagajÄ…cy strojenie obwodu rezonansowego anteny. Zestawy ewaluacyjne Niezwykle pomocne podczas wstÍpnych prac projektowych sÄ… zestawy ewaluacyjne, ktÛre TI produkuje w dwÛch wersjach, rÛÅ‚niÄ…cych siÍ zastosowanym w nich typem moduÅ‚u nadawczo- odbiorczego. Jeden z nich - RI- Fot. 10 Elektronika Praktyczna 7/2002 65