PL
6.11.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 294/1
I
(Akty ustawodawcze)
DYREKTYWY
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2013/48/UE
z dnia 22 paz
dziernika 2013 r.
w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w postępowaniu dotyczącym
europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej
o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami
konsularnymi w czasie pozbawienia wolności
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ, niezbędne zbliżenie przepisów ułatwiłoby współpracę
między właściwymi organami oraz sądową ochronę
praw jednostki.
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
w szczególności jego art. 82 ust. 2 lit. b),
(3) Zgodnie z art. 82 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
Europejskiej (TFUE)  współpraca wymiarów sprawiedli­
wości w sprawach karnych w Unii opiera się na zasadzie
wzajemnego uznawania wyroków i orzeczeÅ„ sÄ…do­
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom
wych&  .
narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-
(4) Wdrożenie zasady wzajemnego uznawania orzeczeń
Społecznego ( 1 ),
w sprawach karnych zakłada, że państwa członkowskie
mają wzajemne zaufanie do swoich systemów wymiaru
sprawiedliwoÅ›ci w sprawach karnych. Zakres wzajem­
po konsultacji z Komitetem Regionów,
nego uznawania w znacznym stopniu zależy od szeregu
czynników, w tym mechanizmów mających na celu
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (2 ), zagwarantowanie praw podejrzanych lub oskarżonych
oraz wspólnych minimalnych norm niezbędnych dla
ułatwienia stosowania zasady wzajemnego uznawania.
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) W art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej
(5) Chociaż państwa członkowskie są stronami EKPCz
( Karta ), w art. 6 europejskiej Konwencji o ochronie
i MPPOP, doświadczenie pokazuje, że nie zawsze
praw człowieka i podstawowych wolności ( EKPCz )
wystarczy to samo w sobie, aby zapewnić postrzeganie
oraz w art. 14 MiÄ™dzynarodowego paktu praw obywatel­
systemów sÄ…downictwa karnego innych paÅ„stw czÅ‚on­
skich i politycznych ( MPPOP ) zapisane jest prawo do
kowskich jako budzÄ…cych dostateczne zaufanie.
rzetelnego procesu sÄ…dowego. Art. 48 ust. 2 Karty
gwarantuje poszanowanie prawa do obrony.
(6) Wzajemne uznawanie orzeczeń w sprawach karnych
może skutecznie funkcjonować jedynie w duchu zaufa­
(2) Unia postawiÅ‚a sobie za cel utrzymanie i rozwój prze­
nia, w którym nie tylko organy sądowe, ale wszyscy
strzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
uczestnicy postępowania karnego traktują orzeczenia
Zgodnie z konkluzjami prezydencji Rady Europejskiej
organów sądowych innych państw członkowskich jako
z posiedzenia w Tampere w dniach 15 i 16 paz
dziernika
równoważne swoim własnym, z czym wiąże się nie
1999 r., a w szczególnoÅ›ci z ich pkt 33, zasada wzajem­
tylko zaufanie do adekwatności przepisów innych państw
nego uznawania wyroków i innych orzeczeń organów
członkowskich, ale także zaufanie do tego, że przepisy te
sądowych powinna stać się fundamentem współpracy
są prawidłowo stosowane. Zwiększenie wzajemnego
wymiarów sprawiedliwości w Unii w sprawach cywilnych
zaufania wymaga szczegółowych przepisów dotyczących
i karnych, gdyż skuteczniejsze wzajemne uznawanie oraz
ochrony praw i gwarancji procesowych wynikajÄ…cych
z Karty, EKPCz i MPPOP. Wymaga ono również dalszego
( 1 ) Dz.U. C 43 z 15.2.2012, s. 51.
rozwiniÄ™cia w ramach Unii  poprzez niniejszÄ… dyrek­
( 2 ) Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 10 września 2013 r.
tywę oraz poprzez inne środki  norm minimalnych
(dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz
decyzja Rady z dnia 7 paz
dziernika 2013 r. określonych w Karcie i w EKPCz.
PL
L 294/2 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 6.11.2013
(7) Art. 82 ust. 2 TFUE przewiduje możliwość ustanowienia Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia
norm minimalnych majÄ…cych zastosowanie w paÅ„stwach 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postÄ™­
członkowskich w celu ułatwienia wzajemnego uznawania powaniu karnym ( 4 ).
wyroków i orzeczeń sądowych, jak również współpracy
policyjnej i wymiarów sprawiedliwości w sprawach
(12) Niniejsza dyrektywa określa normy minimalne dotyczące
karnych o wymiarze transgranicznym. ArtykuÅ‚ ten odwo­
prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i w
łuje się do  praw jednostek w postępowaniu karnym
postępowaniu dotyczącym wykonania europejskiego
jako jednego z obszarów, w których można ustanowić
nakazu aresztowania zgodnie z decyzjÄ… ramowÄ… Rady
normy minimalne.
2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie
(8) Istnienie wspólnych minimalnych norm powinno dopro­ europejskiego nakazu aresztowania i procedury wyda­
wadzić do zwiÄ™kszenia zaufania do systemów wymiaru wania osób miÄ™dzy paÅ„stwami czÅ‚onkowskimi ( 5 ) ( po­
sprawiedliwoÅ›ci w sprawach karnych wszystkich paÅ„stw stÄ™powanie dotyczÄ…ce europejskiego nakazu aresztowa­
członkowskich, co z kolei powinno doprowadzić do nia ) oraz prawa do poinformowania osoby trzeciej
skuteczniejszej współpracy wymiarów sprawiedliwości o pozbawieniu wolności i prawa porozumiewania się
w atmosferze wzajemnego zaufania, a także do propago­ z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie
wania kultury praw podstawowych w Unii. Takie pozbawienia wolnoÅ›ci. W ten sposób sprzyja ona stoso­
wspólne minimalne normy powinny również usunąć waniu Karty, a w szczególności jej art. 4, 6, 7, 47 i 48,
przeszkody dla swobodnego przepływu obywateli na opierając się na art. 3, 5, 6 i 8 EKPCz zgodnie
terytoriach paÅ„stw czÅ‚onkowskich. Takie wspólne mini­ z wykÅ‚adniÄ… Europejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚owieka,
malne normy powinny zostać ustanowione w odniesieniu który w swym orzecznictwie regularnie określa standardy
do prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym, w zakresie prawa dostępu do adwokata. W orzecznictwie
prawa do poinformowania osoby trzeciej w przypadku tym stwierdza siÄ™ miÄ™dzy innymi, że rzetelność postÄ™po­
pozbawienia wolności i prawa do porozumiewania się wania wymaga, aby podejrzany lub oskarżony miał
z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie możliwość skorzystania z całego zakresu usług wyraz
nie
pozbawienia wolności. związanych z pomocą prawną. W tym względzie
adwokat podejrzanego lub oskarżonego powinien móc
(9) W dniu 30 listopada 2009 r. Rada przyjęła rezolucję
zapewnić bez ograniczeń podstawowe aspekty obrony.
dotyczącą harmonogramu działań mających na celu
wzmocnienie praw procesowych osób podejrzanych lub
oskarżonych w postÄ™powaniu karnym ( harmono­
(13) Bez uszczerbku dla wynikających z EKPCz zobowiązań
gram ) ( 1 W harmonogramie wezwano do stopniowego
).
paÅ„stw czÅ‚onkowskich do zapewnienia prawa do rzetel­
przyjmowania Å›rodków dotyczÄ…cych prawa do tÅ‚uma­
nego procesu sÄ…dowego, postÄ™powania dotyczÄ…ce drob­
czenia pisemnego i ustnego (Å›rodek A), prawa do infor­
nych przestÄ™pstw popeÅ‚nionych w wiÄ™zieniu oraz postÄ™­
macji o prawach i informacji o zarzutach (środek B),
powanie dotyczÄ…ce przestÄ™pstw popeÅ‚nianych w kontek­
prawa do porady prawnej i pomocy prawnej z urzędu
ście służby wojskowej, którymi zajmuje się dowódca, nie
(Å›rodek C), prawa do kontaktu z krewnymi, pracodaw­
sÄ… do celów niniejszej dyrektywy uznawane za postÄ™po­
cami i organami konsularnymi (Å›rodek D) oraz specjal­
wania karne.
nych zabezpieczeń dla podejrzanych lub oskarżonych
wymagających szczególnego traktowania (środek E).
(14) Niniejsza dyrektywa powinna być wdrożona z uwzglÄ™d­
W harmonogramie podkreślono, że kolejność praw ma
nieniem przepisów dyrektywy 2012/13/UE, które zapew­
charakter jedynie orientacyjny, co oznacza, że może
niajÄ…, aby podejrzani lub oskarżeni niezwÅ‚ocznie otrzy­
zostać zmieniona stosownie do priorytetów. Harmono­
mali informacje o prawie dostÄ™pu do adwokata, a podej­
gram ma funkcjonować jako caÅ‚ość  dopiero po reali­
rzani lub oskarżeni, którzy zostali zatrzymani lub aresz­
zacji wszystkich jego części płynące z niego korzyści
towani, niezwłocznie otrzymali pisemne  pouczenie
będą w pełni odczuwalne.
o prawach , zawierające informacje o prawie dostępu
(10) W dniu 11 grudnia 2009 r. Rada Europejska z zadowo­
do adwokata.
leniem przyjęła harmonogram i włączyła go do
Programu sztokholmskiego  otwarta i bezpieczna
(15) W niniejszej dyrektywie termin  adwokat odnosi siÄ™ do
Europa dla dobra i ochrony obywateli ( 2 ) (pkt 2.4).
każdej osoby, która zgodnie z prawem krajowym posiada
Rada Europejska podkreśliła niewyczerpujący charakter
stosowne kwalifikacje i uprawnienia  w tym uzyskane
harmonogramu i zwróciła się do Komisji o zbadanie
w drodze uznania przez uprawniony organ  do udzie­
innych aspektów minimalnych praw procesowych podej­
lania porad prawnych i pomocy prawnej podejrzanym
rzanych i oskarżonych oraz o ocenę, czy istnieje
lub oskarżonym.
potrzeba zajÄ™cia siÄ™ innymi kwestiami, np. domniema­
niem niewinnoÅ›ci, w celu propagowania lepszej współ­
pracy w tej dziedzinie.
(16) W niektórych państwach członkowskich organ inny niż
sąd właściwy w sprawach karnych ma uprawnienia do
(11) Dotychczas przyjÄ™to dwa Å›rodki zgodnie z harmonogra­
nakładania kar w odniesieniu do stosunkowo drobnych
mem, a mianowicie: dyrektywÄ™ Parlamentu Europejskiego
przestępstw Może być tak na przykład w przypadku
i Rady 2010/64/UE z dnia 20 paz
dziernika 2010 r.
wykroczeń drogowych, które popełniane są na szeroką
w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia
skalę i które mogą zostać wykryte w wyniku kontroli
pisemnego w postępowaniu karnym ( 3 ) oraz dyrektywę
ruchu drogowego. W takich sytuacjach wymóg, aby
( 1 ) Dz.U. C 295 z 4.12.2009, s. 1.
( 2 ) Dz.U. C 115 z 4.5.2010, s. 1. ( 4 ) Dz.U. L 142 z 1.6.2012, s. 1.
( 3 ) Dz.U. L 280 z 26.10.2010, s. 1. ( 5 ) Dz.U. L 190 z 18.7.2002, s. 1.
PL
6.11.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 294/3
właściwe organy zapewniały wszystkie prawa wynikające się podejrzanym lub oskarżonym w czasie przesłuchania
z niniejszej dyrektywy, byÅ‚by nieuzasadniony. Jeżeli przez policjÄ™ lub inny organ Å›cigania w ramach postÄ™po­
prawo państwa członkowskiego przewiduje nakładanie wania karnego. Jeżeli w czasie takiego przesłuchania
kary za drobne przestÄ™pstwa przez taki organ, a także osoba inna niż podejrzany lub oskarżony staje siÄ™ podej­
istnieje prawo do odwoÅ‚ania siÄ™ do sÄ…du wÅ‚aÅ›ciwego rzanym lub oskarżonym, przesÅ‚uchanie należy natych­
w sprawach karnych albo możliwość przekazania mu miast zawiesić. Jednakże należy umożliwić kontynuo­
sprawy w inny sposób, niniejsza dyrektywa powinna wanie takiego przesłuchania, jeżeli dana osoba została
mieć zastosowanie jedynie do postępowania wszczętego poinformowana, że jest podejrzanym lub oskarżonym,
przed sÄ…dem w wyniku takiego odwoÅ‚ania lub przeka­ i ma możliwość skorzystania w peÅ‚ni z praw przewidzia­
zania sprawy. nych w niniejszej dyrektywie.
(22) Podejrzani lub oskarżeni powinni mieć prawo do spoty­
(17) W niektórych państwach członkowskich pewne drobne
kania siÄ™ na osobnoÅ›ci z reprezentujÄ…cym ich adwoka­
przestÄ™pstwa, zwÅ‚aszcza wykroczenia drogowe, wykro­
tem. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie mogÄ… wprowadzać prak­
czenia polegające na naruszeniu ogólnych przepisów
tyczne rozwiÄ…zania dotyczÄ…ce czasu trwania i czÄ™stotli­
wÅ‚adz lokalnych oraz wykroczenia polegajÄ…ce na naru­
wości takich spotkań, z uwzględnieniem okoliczności
szeniu porządku publicznego, uznaje się za przestępstwa.
postÄ™powania, a zwÅ‚aszcza zÅ‚ożonoÅ›ci sprawy i możli­
W takich sytuacjach wymóg, aby właściwe organy
wych czynności procesowych. Państwa członkowskie
zapewniały wszystkie prawa wynikające z niniejszej
mogÄ… również również wprowadzić praktyczne rozwiÄ…­
dyrektywy, byłby nieuzasadniony. W przypadku gdy
zania w celu zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony 
prawo państwa członkowskiego przewiduje, że kara za
zwłaszcza adwokata i podejrzanego lub oskarżonego 
wykroczenia nie może polegać na pozbawieniu wolności,
w miejscu, w którym odbywa się takie spotkanie. Takie
niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie jedynie
praktyczne rozwiązania powinny pozostawać bez
do postępowania przed sądem właściwym w sprawach
uszczerbku dla skutecznego wykonywania prawa podej­
karnych.
rzanych lub oskarżonych do spotykania się z adwokatem
oraz dla istoty tego prawa.
(18) Zakres zastosowania niniejszej dyrektywy w odniesieniu
do niektórych drobnych przestępstw nie powinien
(23) Podejrzani lub oskarżeni powinni mieć prawo do poro­
wpływać na wynikające z EKPCz obowiązki państw
zumiewania siÄ™ z reprezentujÄ…cym ich adwokatem. Takie
członkowskich polegające na zapewnieniu prawa do
porozumiewanie jest możliwe na każdym etapie, również
rzetelnego procesu sÄ…dowego, w tym do pomocy
przed skorzystaniem z prawa do spotkania z tym adwo­
prawnej ze strony adwokata.
katem. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie mogÄ… wprowadzić prak­
tyczne rozwiÄ…zania dotyczÄ…ce czasu trwania, czÄ™stotli­
wości i sposobów takiego porozumiewania  w tym
w odniesieniu do korzystania z wideokonferencji i innych
(19) PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie powinny zapewnić, aby podej­
technologii komunikacyjnych umożliwiających takie
rzanym lub oskarżonym przysługiwało prawo dostępu
porozumiewanie. Takie praktyczne rozwiÄ…zania powinny
do adwokata bez zbędnej zwłoki zgodnie z niniejszą
pozostawać bez uszczerbku dla skutecznego wykony­
dyrektywą. W każdym przypadku podejrzanemu lub
wania prawa podejrzanych lub oskarżonych do porozu­
oskarżonemu należy zapewnić dostęp do adwokata
miewania siÄ™ ze swoim adwokatem oraz dla istoty tego
podczas postępowania karnego przed sądem, o ile nie
prawa.
zrzekł się on tego prawa.
(24) W odniesieniu do pewnych drobnych przestępstw
(20) Do celów niniejszej dyrektywy przesÅ‚uchanie nie obej­
niniejsza dyrektywa nie powinna uniemożliwiać
muje wstępnego przesłuchania przez policję lub inne
państwom członkowskim zapewnienia podejrzanym lub
organy ścigania, które ma służyć ustaleniu tożsamości
oskarżonym wykonywania prawa dostępu do adwokata
danej osoby, sprawdzeniu, czy osoba posiada broń lub
przez telefon. Ograniczenie prawa w ten sposób
innych podobnych kwestii bezpieczeÅ„stwa, lub stwier­
powinno jednak mieć miejsce jedynie w przypadkach,
dzeniu, czy należy wszcząć dochodzenie, na przykład
gdy podejrzany lub oskarżony nie będzie przesłuchiwany
w trakcie kontroli drogowej lub podczas rutynowych
przez policję lub przez inne organy ścigania.
wyrywkowych kontroli, gdy nie ustalono jeszcze tożsa­
mości podejrzanego lub oskarżonego.
(25) PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie powinny zapewnić, aby podej­
rzani lub oskarżeni mieli prawo do obecnoÅ›ci i skutecz­
(21) W przypadku gdy osoba inna niż podejrzany lub oska­ nego udziaÅ‚u swojego adwokata w czasie przesÅ‚uchiwania
rżony  na przykład świadek  staje się podejrzanym lub ich przez policję lub przez inne organy ścigania lub
oskarżonym, osoba ta powinna być chroniona przed przez organy sądowe, w tym podczas rozpraw sądowych.
samooskarżeniem i ma prawo do nieskÅ‚adania wyjaÅ›nieÅ„, Taki udziaÅ‚ powinien być wykonywany zgodnie z wszel­
co potwierdza orzecznictwo Europejskiego Trybunału kimi procedurami określonymi w prawie krajowym,
Praw Człowieka. Dlatego też niniejsza dyrektywa zawiera które regulują udział adwokata w czasie przesłuchiwania
wyraz
ne odniesienie do sytuacji, w której taka osoba staje podejrzanego lub oskarżonego przez policję lub przez
PL
L 294/4 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 6.11.2013
inne organy ścigania lub przez organy sądowe, w tym mogłyby polegać między innymi na tym, że właściwe
podczas rozpraw sądowych, pod warunkiem że takie organy organizują pomoc adwokata na podstawie
procedury pozostajÄ… bez uszczerbku dla skutecznego wykazu dostÄ™pnych adwokatów, spoÅ›ród których podej­
wykonywania odnośnego prawa oraz dla jego istoty. rzany lub oskarżony mógłby dokonać wyboru. Takie
W czasie przesÅ‚uchiwania podejrzanego lub oskarżonego rozwiÄ…zania mogÅ‚yby w stosownych przypadkach obej­
przez policję lub przez inne organy ścigania lub przez mować rozwiązania dotyczące pomocy prawnej
organy sądowe, w tym podczas rozprawy sądowej, z urzędu.
adwokat może miÄ™dzy innymi  zgodnie z takimi proce­
durami  zadawać pytania, domagać się wyjaśnień
i skÅ‚adać oÅ›wiadczenia, co powinno zostać zaprotokoÅ‚o­
wane, zgodnie z prawem krajowym.
(29) Warunki, na jakich podejrzani lub oskarżeni pozbawieni
są wolności, powinny być w pełni zgodnie z normami
określonymi przez EKPCz, Kartę oraz orzecznictwo
Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej ( Trybunał
(26) Podejrzani lub oskarżeni mają prawo do obecności
SprawiedliwoÅ›ci ) i Europejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚o­
swojego adwokata przy czynnościach dochodzeniowych
wieka. Podczas świadczenia pomocy na mocy niniejszej
lub dowodowych, o ile czynności te są przewidziane
dyrektywy podejrzanemu lub oskarżonemu, który został
w danym prawie krajowym i o ile obecność podejrza­
pozbawiony wolności, dany adwokat powinien mieć
nych lub oskarżonych jest wymagana lub dozwolona.
możliwość zwrócenia siÄ™ do wÅ‚aÅ›ciwych organów z zapy­
Czynności takie powinny obejmować co najmniej
taniem dotyczącym warunków pozbawienia wolności tej
okazania w celu rozpoznania, w trakcie których podej­
osoby.
rzany lub oskarżony znajduje się w grupie innych osób,
co ma służyć rozpoznaniu go przez ofiarę lub świadka;
konfrontacje, kiedy to podejrzany lub oskarżony spotyka
się z co najmniej jedną osobą będącą świadkiem lub
(30) W przypadkach oddalenia geograficznego podejrzanego
ofiarą, w sytuacji gdy występuje między nimi różnica
lub oskarżonego, na przykład na terytoriach zamorskich
zdaÅ„ co do istotnych faktów lub kwestii; oraz odtwo­
lub gdy państwo członkowskie podejmuje operacje
rzenia przebiegu przestępstwa, w trakcie których obecny
wojskowe poza swoim terytorium lub w takich opera­
jest podejrzany lub oskarżony, co ma służyć lepszemu
cjach uczestniczy, paÅ„stwa czÅ‚onkowskie majÄ… możli­
zrozumieniu sposobu i okolicznoÅ›ci popeÅ‚nienia prze­
wość stosowania czasowych odstÄ™pstw od prawa podej­
stępstwa oraz umożliwieniu zadania szczegółowych
rzanych lub oskarżonych do dostępu do adwokata bez
pytaÅ„ podejrzanemu lub oskarżonemu. PaÅ„stwa czÅ‚on­
zbędnej zwłoki po pozbawieniu ich wolności. W okresie
kowskie mogą wprowadzać praktyczne rozwiązania
takiego czasowego odstępstwa właściwe organy nie
dotyczÄ…ce obecnoÅ›ci adwokata przy czynnoÅ›ciach docho­
powinny mieć możliwości przesłuchiwania danej osoby
dzeniowych lub dowodowych. Takie praktyczne rozwiÄ…­
ani przeprowadzania żadnych czynnoÅ›ci dochodzenio­
zania powinny pozostawać bez uszczerbku dla skutecz­
wych lub dowodowych przewidzianych w niniejszej
nego wykonywania odnośnych praw oraz dla ich istoty.
dyrektywie. W przypadku gdy natychmiastowy dostęp
Jeżeli adwokat jest obecny przy czynnoÅ›ci dochodze­
do adwokata nie jest możliwy z uwagi na oddalenie
niowej lub dowodowej, należy to odnotować przy zasto­
geograficzne podejrzanego lub oskarżonego, państwa
sowaniu procedury protokołowania, zgodnie z prawem
członkowskie powinny zorganizować porozumiewanie
danego państwa członkowskiego.
siÄ™ przez telefon lub w drodze wideokonferencji, o ile
nie jest to niemożliwe.
(27) Państwa członkowskie powinny dokładać starań, aby
udostępniać  na przykład na stronie internetowej lub
w ulotkach dostÄ™pnych na posterunkach policji  infor­
(31) PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie powinny mieć możliwość stoso­
macje ogólne majÄ…ce uÅ‚atwiać podejrzanym lub oska­
wania czasowych odstÄ™pstw od prawa dostÄ™pu do adwo­
rżonym uzyskanie dostępu do adwokata. Jednakże nie
kata na etapie postępowania przygotowawczego, jeżeli
należy wymagać od państw członkowskich aktywnego
istnieje potrzeba pilnego zapobieżenia poważnym nega­
zapewniania, aby podejrzani lub oskarżeni, którzy nie
tywnym konsekwencjom dla życia, wolnoÅ›ci lub niety­
zostali pozbawieni wolnoÅ›ci, korzystali z pomocy adwo­
kalności cielesnej jakiejś osoby. W okresie czasowego
kata, jeżeli sami nie zapewnili sobie takiej pomocy. Dany
odstępstwa przyjętego na tej podstawie właściwe organy
podejrzany lub oskarżony powinien mieć możliwość
mogą przesłuchiwać podejrzanych lub oskarżonych pod
swobodnego porozumiewania siÄ™ z adwokatem, konsul­
nieobecność adwokata, pod warunkiem że podejrzani lub
towania siÄ™ z nim oraz korzystania z pomocy adwokata.
oskarżeni zostali poinformowani o prawie do nieskÅ‚a­
dania wyjaśnień i są w stanie z tego prawa skorzystać,
a także pod warunkiem że takie przesłuchanie pozostaje
bez uszczerbku dla prawa do obrony, w tym możliwości
(28) W przypadku gdy podejrzani lub oskarżeni zostają uniknięcia samooskarżenia. Przesłuchanie może być
pozbawieni wolności, państwa członkowskie powinny prowadzone wyłącznie w celu i w stopniu koniecznym
wprowadzić niezbędne rozwiązania, aby zapewnić do uzyskania informacji niezbędnych dla zapobieżenia
takim osobom możliwość skutecznego korzystania poważnym negatywnym konsekwencjom dla życia,
z prawa dostÄ™pu do adwokata, w tym zorganizować wolnoÅ›ci lub nietykalnoÅ›ci cielesnej jakiejÅ› osoby. Jakie­
pomoc adwokata osobie, która nie ma adwokata, chyba kolwiek nadużycie takiego odstępstwa co do zasady
że osoba ta zrzekła się tego prawa. Takie rozwiązania nieodwracalnie naruszyłoby prawo do obrony.
PL
6.11.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 294/5
(32) Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość (34) Niniejsza dyrektywa powinna pozostawać bez
stosowania czasowych odstępstw od prawa dostępu do uszczerbku dla naruszenia poufności będącego
adwokata na etapie postÄ™powania przygotowawczego, ubocznym skutkiem legalnych operacji nadzoru prowa­
jeżeli natychmiastowe działanie organów ścigania jest dzonych przez właściwe organy. Niniejsza dyrektywa
niezbędne do tego, aby zapobiec narażeniu postępowania powinna także pozostawać bez uszczerbku dla prac
karnego na znaczÄ…cy uszczerbek, a zwÅ‚aszcza by zapo­ prowadzonych na przykÅ‚ad przez krajowe sÅ‚użby
biec zniszczeniu lub zmanipulowaniu ważnych wywiadu w celu ochrony bezpieczeństwa narodowego
dowodów lub nie dopuścić do matactwa związanego zgodnie z art. 4 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej
z zeznaniami Å›wiadków. W okresie czasowego odstÄ™p­ ( TUE ) lub art. 72 TFUE, zgodnie z którym tytuÅ‚ V odno­
stwa przyjÄ™tego na tej podstawie wÅ‚aÅ›ciwe organy mogÄ… szÄ…cy siÄ™ do przestrzeni wolnoÅ›ci, bezpieczeÅ„stwa i spra­
przesłuchiwać podejrzanych lub oskarżonych pod wiedliwości nie może mieć wpływu na wykonywanie
nieobecność adwokata, pod warunkiem że podejrzani przez państwa członkowskie obowiązków dotyczących
lub oskarżeni zostali poinformowani o swoim prawie utrzymania porzÄ…dku publicznego i ochrony bezpieczeÅ„­
do nieskładania wyjaśnień i pod warunkiem że są w stanie stwa wewnętrznego.
z tego prawa skorzystać, a także, że takie przesłuchanie
pozostaje bez uszczerbku dla prawa do obrony, w tym
możliwości uniknięcia samooskarżenia. Przesłuchanie
(35) Podejrzani lub oskarżeni powinni mieć prawo do tego,
może być prowadzone wyłącznie w celu i w stopniu
aby przynajmniej jedna wskazana przez nie osoba  taka
koniecznym do uzyskania informacji niezbędnych dla
jak krewny lub pracodawca  została bez zbędnej zwłoki
zapobieżenia narażeniu postępowania karnego na
poinformowana o pozbawieniu ich wolnoÅ›ci, przy zaÅ‚o­
znaczący uszczerbek. Jakiekolwiek nadużycie takiego
żeniu, że nie powinno to mieć wpływu na prawidłowy
odstępstwa co do zasady nieodwracalnie naruszyłoby
przebieg postępowania karnego toczącego się przeciwko
prawo do obrony.
danej osobie lub jakiegokolwiek innego postępowania
karnego. Należy umożliwić państwom członkowskim
wprowadzenie praktycznych rozwiązań w odniesieniu
do stosowania tego prawa. Takie praktyczne rozwiÄ…zania
powinny pozostawać bez uszczerbku dla skutecznego
(33) Poufność porozumiewania się między podejrzanymi lub
wykonywania tego prawa oraz jego istoty. W szczegól­
oskarżonymi a ich adwokatem ma kluczowe znaczenie
nych, wyjątkowych okolicznościach powinno być jednak
dla zapewnienia skutecznego korzystania z prawa do
możliwe stosowanie czasowego odstępstwa od tego
obrony i jest istotną częścią prawa do rzetelnego procesu.
prawa, gdy jest to uzasadnione  w świetle konkretnych
Państwa członkowskie powinny zatem respektować 
okolicznoÅ›ci danej sprawy  istotnym powodem okre­
bez jakichkolwiek odstępstw  zasadę poufności spotkań
ślonym w niniejszej dyrektywie. W przypadku gdy
i innych form porozumiewania się pomiędzy adwokatem
wÅ‚aÅ›ciwe organy przewidujÄ… zastosowanie takiego czaso­
a podejrzanym lub oskarżonym przy korzystaniu
wego odstępstwa w odniesieniu do określonej osoby
z prawa dostÄ™pu do adwokata, przewidzianego w niniej­
trzeciej, powinny najpierw zbadać, czy o pozbawieniu
szej dyrektywie. Niniejsza dyrektywa pozostaje bez
wolności danego podejrzanego lub oskarżonego nie
uszczerbku dla procedur odnoszÄ…cych siÄ™ do sytuacji,
mogÅ‚aby zostać poinformowana inna osoba trzecia wska­
gdy istnieją obiektywne i poparte faktami przesłanki
zana przez podejrzanego lub oskarżonego.
wskazujące na to, że adwokat jest podejrzany o udział,
wraz z podejrzanym lub oskarżonym, w przestępstwie.
Wszelka dziaÅ‚alnoÅ›ci adwokata o charakterze przestÄ™p­
czym nie powinna być uznawana za zgodną z prawem (36) Podejrzani lub oskarżeni powinni mieć prawo, w czasie
pomoc świadczoną podejrzanemu lub oskarżonemu pozbawienia wolności, do porozumiewania się, bez
w ramach niniejszej dyrektywy. ObowiÄ…zek respekto­ zbÄ™dnej zwÅ‚oki, z co najmniej jednÄ… wyznaczonÄ… przez
wania zasady poufności oznacza nie tylko, że państwa siebie osobą trzecią, na przykład krewnym. Państwa
członkowskie powinny się powstrzymać od zakłócania członkowskie mogą ograniczyć lub odroczyć korzystanie
takiego porozumiewania siÄ™ lub od uzyskiwania dostÄ™pu z tego prawa z uwagi na nadrzÄ™dny interes lub propor­
do jego treÅ›ci, lecz również to, że w przypadku pozba­ cjonalne wymogi operacyjne. Takie wymogi mogÅ‚yby
wienia podejrzanych lub oskarżonych wolności lub obejmować, między innymi, potrzebę zapobieżenia
innego umieszczenia ich w miejscu znajdującym się poważnym negatywnym konsekwencjom dla życia,
pod kontrolÄ… paÅ„stwa, powinny zapewnić, aby rozwiÄ…­ wolnoÅ›ci lub nietykalnoÅ›ci cielesnej jakiejÅ› osoby,
zania dotyczÄ…ce porozumiewania siÄ™ tÄ™ poufność respek­ potrzebÄ™ zapobieżenia uszczerbkowi dla postÄ™powania
towaÅ‚y i chroniÅ‚y. Pozostaje to bez uszczerbku dla jakich­ karnego, potrzebÄ™ zapobieżenia przestÄ™pstwu, potrzebÄ™
kolwiek mechanizmów istniejących w placówkach obecności na rozprawie sądowej oraz potrzebę ochrony
pozbawienia wolności, mających na celu zapobieganie ofiar przestępstwa. W przypadku gdy właściwe organy
przesyÅ‚aniu pozbawionym wolnoÅ›ci osobom nielegal­ przewidujÄ… ograniczenie lub odroczenie korzystania
nych przedmiotów  takich jak kontrola korespondencji z prawa porozumiewania się w odniesieniu do określonej
 pod warunkiem że takie mechanizmy nie umożliwiają osoby trzeciej, powinny najpierw zbadać, czy podejrzany
wÅ‚aÅ›ciwym organom czytania treÅ›ci wiadomoÅ›ci przesy­ lub oskarżony mógÅ‚by porozumieć siÄ™ z innÄ… wskazanÄ…
łanych między podejrzanymi lub oskarżonymi a ich przez siebie osobą trzecią. Państwa członkowskie mogą
adwokatem. Niniejsza dyrektywa pozostaje również bez wprowadzić praktyczne rozwiązania dotyczące terminu,
uszczerbku dla procedur prawa krajowego, zgodnie sposobu, czasu trwania i częstotliwości porozumiewania
z którymi przekazania korespondencji można odmówić, się z osobami trzecimi, biorąc pod uwagę konieczność
jeÅ›li nadawca nie wyraża zgody na uprzednie przed­ utrzymania porzÄ…dku, bezpieczeÅ„stwa i ochrony w miej­
łożenie tej korespondencji właściwemu sądowi. scu, w którym przebywa osoba pozbawiona wolności.
PL
L 294/6 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 6.11.2013
(37) Prawo podejrzanych lub oskarżonych, którzy zostali może miÄ™dzy innymi  zgodnie z procedurami przewi­
pozbawieni wolnoÅ›ci, do otrzymania pomocy konsu­ dzianymi w prawie krajowym  zadawać pytania,
larnej jest zapisane w art. 36 Konwencji wiedeńskiej domagać się wyjaśnień i składać oświadczenia. Fakt, że
o stosunkach konsularnych z 1963 r., gdzie jest sformu­ adwokat uczestniczyÅ‚ w takim przesÅ‚uchaniu, należy
łowane jako prawo państw do dostępu do swoich odnotować, wykorzystując procedurę protokołowania,
obywateli. Niniejsza dyrektywa przyznaje analogiczne zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego.
prawo podejrzanym lub oskarżonym, którzy zostali
pozbawieni wolności, jeżeli sobie tego zażyczą. Ochrona
konsularna może być Å›wiadczona przez organy dyploma­
(43) Osoby podlegające nakazowi powinny mieć prawo do
tyczne w przypadku, gdy organy te pełnią rolę organów
spotykania siÄ™ na osobnoÅ›ci z adwokatem reprezentu­
konsularnych.
jącym je w państwie członkowskim wykonującym nakaz.
Państwa członkowskie mogą wprowadzić praktyczne
rozwiązania dotyczące czasu trwania i częstotliwości
(38) Państwa członkowskie powinny wyraz
nie określić
takich spotkaÅ„, z uwzglÄ™dnieniem konkretnych okolicz­
w swoim prawie krajowym podstawy i kryteria czaso­
noÅ›ci sprawy. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie mogÄ… także wpro­
wych odstÄ™pstw od praw przyznanych na mocy niniej­
wadzić praktyczne rozwiązania w celu zapewnienia
szej dyrektywy oraz powinny w sposób ograniczony
bezpieczeństwa i ochrony  zwłaszcza adwokata
korzystać z możliwości stosowania tychże czasowych
i osoby podlegającej nakazowi  w miejscu, w którym
odstępstw. Wszelkie takie czasowe odstępstwa powinny
odbywa się spotkanie pomiędzy adwokatem i osobą
być proporcjonalne, ściśle ograniczone w czasie, nie
podlegajÄ…cÄ… nakazowi. Takie praktyczne rozwiÄ…zania
powinny opierać się wyłącznie na rodzaju lub wadze
powinny pozostawać bez uszczerbku dla skutecznego
zarzucanego przestępstwa i powinny pozostawać bez
wykonywania prawa osób podlegających nakazowi do
uszczerbku dla ogólnego rzetelnego przebiegu postÄ™po­
spotykania siÄ™ ze swoim adwokatem oraz dla istoty
wania. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby
tego prawa.
w sytuacji, gdy na mocy niniejszej dyrektywy na czasowe
odstępstwo zezwolił organ wymiaru sprawiedliwości
niebÄ™dÄ…cy sÄ™dziÄ… ani sÄ…dem, decyzja w sprawie zezwo­
(44) Osoby podlegające nakazowi powinny mieć prawo do
lenia na czasowe odstępstwo mogła zostać oceniona
porozumiewania siÄ™ z adwokatem reprezentujÄ…cym je
przez sÄ…d przynajmniej na etapie postÄ™powania sÄ…do­
w państwie wykonującym nakaz. Należy umożliwić,
wego.
aby takie porozumiewanie mogło mieć miejsce na
każdym etapie, również przed skorzystaniem z prawa
do spotkania z adwokatem. Państwa członkowskie
(39) Podejrzani lub oskarżeni powinni mieć możliwość zrze­
mogą wprowadzić praktyczne rozwiązania dotyczące
czenia siÄ™ prawa przyznanego na mocy niniejszej dyrek­
czasu trwania, czÄ™stotliwoÅ›ci i sposobów porozumie­
tywy, pod warunkiem że udzielono im informacji na
wania się osób podlegających nakazowi z ich
temat treści danego prawa i możliwych konsekwencji
adwokatem  w tym w odniesieniu do korzystania
zrzeczenia siÄ™ tego prawa. Przy udzielaniu takich infor­
z wideokonferencji i innych technologii komunikacyj­
macji należy uwzględnić konkretną sytuację danych
nych umożliwiajÄ…cych takie porozumiewanie. Takie prak­
podejrzanych lub oskarżonych, w tym ich wiek oraz
tyczne rozwiązania powinny pozostawać bez uszczerbku
stan psychiczny i fizyczny.
dla skutecznego wykonywania prawa osób podlegających
nakazowi do porozumiewania siÄ™ ze swoim adwokatem
(40) Fakt zrzeczenia się prawa i okoliczności, w których to
oraz dla istoty tego prawa.
zrzeczenie nastąpiło, powinny zostać odnotowane
z wykorzystaniem procedury protokołowania, zgodnie
z prawem danego państwa członkowskiego. Nie
(45) PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie wykonujÄ…ce nakaz powinny wpro­
powinno to prowadzić do naÅ‚ożenia na paÅ„stwa czÅ‚on­
wadzić niezbędne rozwiązania, aby zapewnić osobom
kowskie żadnego dodatkowego obowiązku w zakresie
podlegajÄ…cym nakazowi możliwość skutecznego skorzys­
wprowadzenia nowych mechanizmów ani żadnych
tania z przysługującego im prawa dostępu do adwokata
dodatkowych obciążeń administracyjnych.
w państwie wykonującym nakaz, w tym zorganizować
pomoc adwokata osobom podlegającym nakazowi, które
nie mają adwokata, chyba że osoby te zrzekły się
(41) W przypadku gdy podejrzany lub oskarżony podejmie
tego prawa. RozwiÄ…zania te, w tym  jeżeli majÄ… zasto­
decyzjÄ™ o skorzystaniu z prawa do zrzeczenia siÄ™ zgodnie
sowanie  rozwiÄ…zania dotyczÄ…ce pomocy prawnej
z niniejszą dyrektywą, nie powinno być konieczne
z urzędu, powinny być regulowane przez prawo krajowe.
ponowne przeprowadzanie przesłuchania ani żadnych
Mogłyby one polegać między innymi na tym, że
czynności procesowych, które zostały przeprowadzone
właściwe organy organizują pomoc adwokata na
w okresie zrzeczenia siÄ™ prawa.
podstawie wykazu dostępnych adwokatów, spośród
których osoby podlegające nakazowi mogłyby dokonać
wyboru.
(42) Osoby objęte postępowaniem dotyczącym europejskiego
nakazu aresztowania ( osoby podlegajÄ…ce nakazowi )
powinny mieć prawo dostępu do adwokata w państwie
członkowskim wykonującym nakaz, aby móc skuteczne (46) Niezwłocznie po otrzymaniu informacji, że osoba
korzystać z praw przysługujących im na mocy decyzji podlegająca nakazowi chce ustanowić adwokata
ramowej 2002/584/WSiSW. W przypadku gdy adwokat w państwie członkowskim wydającym nakaz, właściwy
uczestniczy w przesÅ‚uchaniu osoby podlegajÄ…cej naka­ organ tego paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego powinien przekazać
zowi przez organ sądowy wykonujący nakaz, adwokat osobie podlegającej nakazowi informacje mające ułatwić
PL
6.11.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 294/7
ustanowienie adwokata w tym państwie członkowskim. (51) U podstaw właściwego wymierzania sprawiedliwości leży
Takie informacje mogłyby na przykład obejmować obowiązek zadbania o podejrzanych lub oskarżonych
aktualny wykaz adwokatów  lub imiÄ™ i nazwisko adwo­ znajdujÄ…cych siÄ™ w potencjalnie gorszej sytuacji. Prokura­
kata dyżurującego w państwie wydającym nakaz  którzy tura, organy ścigania i organy sądowe powinny zatem
mogÄ… udzielać informacji i porad w sprawach europej­ umożliwić takim osobom skuteczne wykonywanie praw
skiego nakazu aresztowania. Państwa członkowskie przewidzianych w niniejszej dyrektywie, na przykład
mogłyby zwrócić się o sporządzenie takiego wykazu do poprzez uwzględnienie wszelkich potencjalnych słabości
właściwego samorządu adwokackiego. mających wpływ na zdolność tych osób do korzystania
z prawa dostępu do adwokata i prawa do tego, by
o pozbawieniu ich wolności została poinformowana
(47) Procedura wydawania osób ma kluczowe znaczenie dla
osoba trzecia, a także poprzez podejmowanie odpowied­
współpracy państw członkowskich w sprawach karnych.
nich działań mających zagwarantować te prawa.
Niezbędne w takiej współpracy jest dotrzymywanie
terminów przewidzianych w decyzji ramowej
2002/584/WSiSW. Daltego też, choć osoby podlegające
nakazowi powinny mieć możliwość korzystania w pełni (52) Niniejsza dyrektywa potwierdza prawa podstawowe
ze swoich praw na mocy niniejszej dyrektywy w postÄ™po­ i zasady uznane w Karcie, w tym zakaz tortur oraz
waniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania, nieludzkiego i poniżającego traktowania, prawo do
terminy te powinny być przestrzegane. wolności i bezpieczeństwa osobistego, poszanowania
życia prywatnego i rodzinnego, prawo do nietykalności
osobistej, prawa dziecka, integracji osób niepeÅ‚nospraw­
(48) W oczekiwaniu na akt ustawodawczy Unii dotyczÄ…cy
nych, prawo do skutecznego środka odwoławczego
pomocy prawnej z urzędu, państwa członkowskie
i prawo do rzetelnego procesu, domniemanie niewin­
powinny stosować w tym zakresie prawo krajowe,
ności i prawo do obrony. Niniejszą dyrektywę należy
które powinno być zgodne z KartÄ…, EKPCz oraz orzecz­
wykonywać zgodnie z tymi prawami i zasadami.
nictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
(49) Zgodnie z zasadą skuteczności prawa Unii państwa
(53) Państwa członkowskie powinny zapewnić, by przepisy
członkowskie powinny wprowadzić odpowiednie
niniejszej dyrektywy, w zakresie, w jakim odpowiadajÄ…
i skuteczne środki naprawcze mające służyć ochronie
prawom gwarantowanym przez EKPCz, byÅ‚y wykony­
praw przyznanych jednostkom na mocy niniejszej dyrek­
wane w sposób spójny z przepisami EKPCz i zgodny
tywy.
z orzecznictwem Europejskiego TrybunaÅ‚u Praw CzÅ‚o­
wieka.
(50) Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby przy
ocenie wyjaśnień złożonych przez podejrzanych lub
oskarżonych lub dowodów uzyskanych z naruszeniem
(54) Niniejsza dyrektywa ustanawia normy minimalne.
ich prawa dostępu do adwokata lub w przypadkach,
Państwa członkowskie mogą rozszerzyć zakres praw
gdy zezwolono na odstępstwo od tego prawa zgodnie
określonych w niniejszej dyrektywie w celu zapewnienia
z niniejszą dyrektywą, szanowane były prawo do obrony
wyższego poziomu ochrony. Taki wyższy poziom
i rzetelnego postępowania. W tym kontekście należy
ochrony nie powinien stanowić przeszkody dla wzajem­
zwrócić uwagę na orzecznictwo Europejskiego Trybunału
nego uznawania orzeczeń sądowych, które te minimalne
Praw Człowieka, który stwierdza, że prawo do obrony
normy majÄ… uÅ‚atwiać. Poziom ochrony nigdy nie powi­
będzie co do zasady w sposób nieodwracalny naruszone
nien być niższy niż poziom wynikajÄ…cy z norm okreÅ›lo­
w przypadku, gdy do celów skazania danej osoby wyko­
nych w Karcie i EKPCz, zgodnie z ich wykÅ‚adniÄ… doko­
rzysta się obciążające ją wyjaśnienia złożone podczas
nanÄ… w orzecznictwie TrybunaÅ‚u SprawiedliwoÅ›ci i Euro­
przesłuchania policyjnego prowadzonego bez dostępu
pejskiego Trybunału Praw Człowieka.
do adwokata. Powinno to pozostawać bez uszczerbku
dla wykorzystania wyjaÅ›nieÅ„ do innych celów dopusz­
czalnych zgodnie z prawem krajowym, na przykład
w przypadku konieczności przeprowadzenia pilnych (55) Niniejsza dyrektywa propaguje prawa dzieci i uwzględnia
czynnoÅ›ci dochodzeniowych w celu zapobieżenia popeÅ‚­ wytyczne Rady Europy w sprawie wymiaru sprawiedli­
nieniu innych przestępstw lub wystąpieniu poważnych wości przyjaznego dzieciom, a w szczególności przepisy
negatywnych konsekwencji dla jakiejkolwiek osoby lub dotyczące informacji i porad, których należy udzielać
w zwiÄ…zku z pilnÄ… potrzebÄ… niedopuszczenia do nara­ dzieciom. Niniejsza dyrektywa zapewnia dostarczanie
żenia postÄ™powania karnego na znaczÄ…cy uszczerbek, podejrzanym i oskarżonym, w tym dzieciom, odpowied­
kiedy to zapewnienie dostępu do adwokata lub opóz
­ nich informacji pozwalajÄ…cych na zrozumienie konsek­
nienie dochodzenia spowodowaÅ‚oby nieodwracalnÄ… wencji zrzeczenia siÄ™ prawa przyznanego na mocy niniej­
szkodÄ™ dla trwajÄ…cych dochodzeÅ„ dotyczÄ…cych poważ­ szej dyrektywy oraz zapewnia, aby każde takie zrzeczenie
nego przestępstwa. Ponadto powinno to pozostawać odbywało się na zasadzie dobrowolności i w sposób
bez uszczerbku dla krajowych przepisów lub systemów jednoznaczny. W przypadku gdy podejrzany lub oska­
dotyczÄ…cych dopuszczalnoÅ›ci dowodów i nie powinno rżony jest dzieckiem, osoba, na której spoczywa odpo­
uniemożliwiać państwom członkowskim utrzymywania wiedzialność rodzicielska, powinna zostać jak najszybciej
systemu, w ramach którego przed sądem lub sędzią powiadomiona o pozbawieniu dziecka wolności oraz
można powołać wszystkie istniejące dowody bez o powodach pozbawienia go wolności. Jeżeli przekazanie
koniecznoÅ›ci przeprowadzania jakiejkolwiek odrÄ™bnej takiej informacji osobie, na której spoczywa odpowie­
lub uprzedniej oceny dopuszczalności takich dowodów. dzialność rodzicielska, jest sprzeczne z celem najlepszego
PL
L 294/8 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 6.11.2013
zabezpieczenia interesów dziecka, należy powiadomić PRZYJMUJ
NINIEJSZ
DYREKTYW
:
inną właściwą osobę dorosłą, np. krewnego. Powinno
to pozostawać bez uszczerbku dla przepisów prawa
krajowego nakładających wymóg, by o pozbawieniu
Artykuł 1
dziecka wolnoÅ›ci powiadamiać okreÅ›lone organy, insty­
Przedmiot
tucje lub osoby, zwłaszcza te, które odpowiadają za
ochronÄ™ dzieci i dbanie o ich dobro. PaÅ„stwa czÅ‚onkow­
W niniejszej dyrektywie ustanawia siÄ™ normy minimalne doty­
skie powinny siÄ™ powstrzymać  z wyjÄ…tkiem szczegól­
czące praw podejrzanych i oskarżonych w postępowaniu
nych okoliczności  od ograniczania lub odraczania
karnym oraz osób objętych postępowaniem na mocy decyzji
korzystania przez podejrzane lub oskarżone dzieci
ramowej 2002/584/WSiSW ( postÄ™powanie dotyczÄ…ce europej­
z prawa porozumiewania siÄ™ z osobÄ… trzeciÄ…. Jednak,
skiego nakazu aresztowania ) dostÄ™pu do adwokata, do poinfor­
w przypadku gdy zastosowano odroczenie, dziecko nie
mowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolnoÅ›ci i do porozu­
powinno w żadnym przypadku być izolowane i należy
miewania siÄ™ z osobami trzecimi i organami konsularnymi
mu zezwolić na porozumienie się na przykład z instytucją
w czasie pozbawienia wolności.
lub osobÄ… odpowiadajÄ…cÄ… za ochronÄ™ dzieci lub dbanie
o ich dobro.
Artykuł 2
Zakres stosowania
(56) Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną z dnia
28 września 2011 r. państw członkowskich i Komisji
1. NiniejszÄ… dyrektywÄ™ stosuje siÄ™ do podejrzanych lub oska­
dotyczącą dokumentów wyjaśniających ( 1 ) państwa
rżonych w postępowaniu karnym od chwili poinformowania
czÅ‚onkowskie zobowiÄ…zaÅ‚y siÄ™ do zÅ‚ożenia, w uzasadnio­
ich przez właściwe organy państwa członkowskiego, za pomocą
nych przypadkach, wraz z powiadomieniem o środkach
oficjalnego powiadomienia lub w inny sposób, o tym, że są
transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów
podejrzani lub oskarżeni o popeÅ‚nienie przestÄ™pstwa, nieza­
wyjaśniających związki między elementami dyrektywy
leżnie od tego, czy zostali pozbawieni wolności. Niniejsza
a odpowiadajÄ…cymi im częściami krajowych instru­
dyrektywa ma zastosowanie do czasu zakoÅ„czenia postÄ™powa­
mentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej
nia, przez co rozumie się ostateczne rozstrzygnięcie kwestii, czy
dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich
podejrzany lub oskarżony popełnił przestępstwo, w tym
dokumentów jest uzasadnione.
w stosownych przypadkach wydanie wyroku skazujÄ…cego
i rozpatrzenie wszelkich środków odwoławczych.
(57) Ponieważ cele niniejszej dyrektywy, a mianowicie usta­
nowienie wspólnych minimalnych norm dotyczÄ…cych 2. NiniejszÄ… dyrektywÄ™ stosuje siÄ™ do osób objÄ™tych postÄ™po­
prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym waniem dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania ( osoby
i w postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu podlegające nakazowi ) od chwili ich zatrzymania w państwie
aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania członkowskim wykonującym nakaz zgodnie z art. 10.
osoby trzeciej o pozbawieniu wolnoÅ›ci i prawa do poro­
zumiewania siÄ™ z osobami trzecimi i organami konsular­
nymi w czasie pozbawienia wolności, nie mogą zostać
3. Niniejszą dyrektywę stosuje się także, na takich samych
osiÄ…gniÄ™te w sposób wystarczajÄ…cy przez paÅ„stwa czÅ‚on­
warunkach jak przewidziane w ust. 1, do osób  innych niż
kowskie, natomiast z uwagi na rozmiary tego środka
podejrzani lub oskarżeni  które w toku przesłuchania przez
możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii,
policjÄ™ lub inny organ Å›cigania stajÄ… siÄ™ podejrzanymi lub oska­
Unia może przyjmować Å›rodki zgodnie z zasadÄ… pomoc­
rżonymi.
niczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą
proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza
dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do
4. Bez uszczerbku dla prawa do rzetelnego procesu, niniejsza
osiągnięcia tych celów.
dyrektywa ma zastosowanie jedynie do postępowania przed
sÄ…dem wÅ‚aÅ›ciwym w sprawach karnych, w odniesieniu do drob­
nych przestępstw:
(58) Zgodnie z art. 1 i 2 ProtokoÅ‚u nr 21 w sprawie stano­
wiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu
do przestrzeni wolnoÅ›ci, bezpieczeÅ„stwa i sprawiedliwo­
a) w przypadku gdy prawo paÅ„stwa czÅ‚onkowskiego przewi­
ści, załączonego do TUE i do TFUE, oraz bez uszczerbku
duje nakładanie kar przez organ inny niż sąd właściwy
dla art. 4 tego Protokołu, te państwa członkowskie nie
w sprawach karnych, a nałożenie takiej kary może być
uczestniczą w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie są nią
przedmiotem odwołania lub przekazania do takiego sądu;
zwiÄ…zane ani jej nie stosujÄ….
lub
b) w przypadku gdy naÅ‚ożona kara nie może polegać na pozba­
(59) Zgodnie z art. 1 i 2 ProtokoÅ‚u nr 22 w sprawie stano­
wieniu wolności;
wiska Danii, załączonego do TUE i do TFUE, Dania nie
uczestniczy w przyjęciu niniejszej dyrektywy, nie jest nią
zwiÄ…zana ani jej nie stosuje,
niniejsza dyrektywa ma zastosowanie jedynie do postępowania
( 1 ) Dz.U. C 369 z 17.12.2011, s. 14. przed sądem właściwym w sprawach karnych.
PL
6.11.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 294/9
W każdym przypadku niniejszą dyrektywę stosuje się w pełni, (i) okazania w celu rozpoznania;
gdy podejrzany lub oskarżony został pozbawiony wolności,
niezależnie od etapu postępowania karnego.
(ii) konfrontacji;
Artykuł 3
(iii) eksperymentów procesowych polegajÄ…cych na odtwo­
rzeniu przebiegu przestępstwa.
Prawo dostępu do adwokata w postępowaniu karnym
1. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby podejrzani i oska­
4. Państwa członkowskie dokładają starań, aby udostępniać
rżeni mieli prawo dostępu do adwokata w takim terminie i w
informacje ogólne mające ułatwić podejrzanym lub oskarżonym
taki sposób, aby osoby te mogły rzeczywiście i skutecznie
uzyskanie dostępu do adwokata.
wykonywać przysługujące im prawo do obrony.
Niezależnie od przepisów prawa krajowego dotyczących
2. Podejrzani lub oskarżeni majÄ… prawo dostÄ™pu do adwo­
obowiązkowej obecności adwokata, państwa członkowskie
kata bez zbędnej zwłoki. W każdym wypadku podejrzani lub
wprowadzają niezbędne rozwiązania, by zapewnić podejrzanym
oskarżeni majÄ… dostÄ™p do adwokata poczÄ…wszy od najwczeÅ›­
lub oskarżonym, którzy zostali pozbawieni wolnoÅ›ci, możli­
niejszego spośród następujących terminów:
wość skutecznego skorzystania z prawa dostępu do adwokata,
chyba że takie osoby zrzekły się tego prawa zgodnie z art. 9.
a) przed ich przesłuchaniem przez policję lub inny organ
ścigania lub organ sądowy;
5. W wyjÄ…tkowych okolicznoÅ›ciach i jedynie na etapie postÄ™­
powania przygotowawczego państwa członkowskie mogą
zastosować czasowe odstępstwo od stosowania ust. 2 lit. c),
b) w momencie prowadzenia przez organy ścigania lub inne
w przypadku gdy oddalenie geograficzne podejrzanego lub
właściwe organy czynności dochodzeniowych lub innych
oskarżonego uniemożliwia zapewnienie prawa dostępu do
czynności dowodowych zgodnie z ust. 3 lit. c);
adwokata bez zbędnej zwłoki po pozbawieniu go wolności.
6. W wyjÄ…tkowych okolicznoÅ›ciach i jedynie na etapie postÄ™­
c) niezwłocznie po pozbawieniu wolności;
powania przygotowawczego państwa członkowskie mogą
zastosować czasowe odstÄ™pstwo od stosowania praw przewi­
dzianych w ust. 3, w zakresie, w jakim jest to uzasadnione 
d) zanim zostali wezwani do stawiennictwa przed sÄ…dem
w świetle konkretnych okoliczności danej sprawy  jednym
właściwym w sprawach karnych w odpowiednim czasie,
z następujących istotnych powodów:
zanim stawiÄ… siÄ™ przed tym sÄ…dem.
a) w przypadku pilnej potrzeby zapobieżenia poważnym nega­
3. Prawo dostÄ™pu do adwokata pociÄ…ga za sobÄ…, co nastÄ™­
tywnym konsekwencjom dla życia, wolnoÅ›ci lub nietykal­
puje:
ności cielesnej jakiejś osoby;
a) paÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby podejrzani lub oska­
b) w przypadku konieczności podjęcia przez organy ścigania
rżeni mieli prawo do spotykania siÄ™ na osobnoÅ›ci i porozu­
natychmiastowego działania w celu niedopuszczenia do
miewania się z reprezentującym ich adwokatem, także przed
narażenia postępowania karnego na znaczący uszczerbek.
przesłuchaniem przez policję lub inny organ ścigania lub
organ sÄ…dowy;
Artykuł 4
Poufność
b) paÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby podejrzani lub oska­
rżeni mieli prawo do obecności i skutecznego udziału ich
PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie respektujÄ… zasadÄ™ poufnoÅ›ci porozumie­
adwokata w czasie ich przesłuchiwania. Taki udział musi być
wania siÄ™ pomiÄ™dzy podejrzanymi lub oskarżonymi a ich adwo­
zgodny z procedurami określonymi w prawie krajowym,
katem przy korzystaniu z prawa dostÄ™pu do adwokata przewi­
pod warunkiem że takie procedury pozostają bez uszczerbku
dzianego w niniejszej dyrektywie. Takie porozumiewanie obej­
dla skutecznego wykonywania odnośnego prawa i dla jego
muje spotkania, korespondencjÄ™, rozmowy telefoniczne oraz
istoty. Jeżeli adwokat bierze udział w przesłuchaniu, fakt ten
inne formy porozumiewania siÄ™, dozwolone na mocy prawa
jest odnotowywany, z wykorzystaniem procedury protoko­
krajowego.
łowania, zgodnie z prawem krajowym dangeo państwa
członkowskiego;
Artykuł 5
Prawo do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu
c) paÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby podejrzani lub oska­
wolności
rżeni mieli co najmniej prawo do obecnoÅ›ci swojego adwo­
kata podczas następujących czynności dochodzeniowych lub 1. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzani lub
dowodowych, w przypadku gdy czynnoÅ›ci te sÄ… przewi­ oskarżeni, którzy zostali pozbawieni wolnoÅ›ci, mieli prawo do
dziane w prawie krajowym oraz jeżeli dla danej czynności tego, aby, na ich życzenie, przynajmniej jedna wskazana przez
jest wymagana lub dozwolona obecność podejrzanego lub nie osoba, na przykład krewny lub pracodawca, została
oskarżonego: niezwłocznie powiadomiona o pozbawieniu ich wolności.
PL
L 294/10 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 6.11.2013
2. Jeżeli podejrzany lub oskarżony jest dzieckiem, paÅ„stwa 2. Podejrzani lub oskarżeni majÄ… również prawo do odwie­
czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby osoba, na której spoczywa odpo­ dzin ze strony swoich organów konsularnych, prawo do
wiedzialność rodzicielska, zostaÅ‚a jak najszybciej poinformo­ rozmowy i korespondencji z nimi oraz prawo do tego, by
wana o pozbawieniu wolności oraz o jego powodach, chyba organy te zajęły się organizacją ich zastępstwa procesowego,
że byłoby to sprzeczne z celem najlepszego zabezpieczenia pod warunkiem że organy te wyrażają na to zgodę, a podejrzani
interesów dziecka, w którym to przypadku powiadamia się lub oskarżeni sobie tego życzą.
inną stosowną osobę dorosłą. Do celów niniejszego ustępu za
dziecko uznaje się osobę, która nie ukończyła osiemnastego
roku życia.
3. Wykonywanie praw określonych w niniejszym artykule
może podlegać przepisom lub procedurom krajowym, pod
warunkiem że takie przepisy i procedury umożliwiają pełną
realizację celów, dla których prawa te przewidziano.
3. PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie mogÄ… zastosować czasowe odstÄ™p­
stwo od stosowania praw określonych w ust. 1 i 2, w przypadku
gdy jest to uzasadnione  w świetle konkretnych okoliczności
Artykuł 8
danej sprawy  jednym z następujących istotnych powodów:
Ogólne warunki stosowania czasowych odstępstw
1. Odstępstwa czasowe stosowane na mocy art. 3 ust. 5 lub
a) pilną potrzebą zapobieżenia poważnym negatywnym
6 albo na mocy art. 5 ust. 3:
konsekwencjom dla życia, wolności lub nietykalności
cielesnej jakiejÅ› osoby;
a) muszą być proporcjonalne i nie mogą wykraczać poza to, co
jest konieczne;
b) pilną potrzebą zapobieżenia sytuacji, w której postępowanie
karne mogłoby zostać narażone na znaczący uszczerbek.
b) muszą być ściśle ograniczone w czasie;
4. W przypadku gdy państwa członkowskie stosują czasowe
c) nie mogÄ… opierać siÄ™ wyÅ‚Ä…cznie na rodzaju lub wadze zarzu­
odstÄ™pstwo od stosowania praw okreÅ›lonych w ust. 2, zapew­
canego przestępstwa; ani
niają, aby o pozbawieniu dziecka wolności został niezwłocznie
poinformowany organ odpowiadajÄ…cy za ochronÄ™ dzieci i dbanie
o ich dobro.
d) nie mogą naruszać ogólnej rzetelności postępowania.
Artykuł 6
2. Na czasowe odstępstwa na mocy art. 3 ust. 5 lub 6
Prawo do porozumiewania siÄ™ z osobami trzecimi
można zezwolić jedynie w drodze należycie uzasadnionej
w czasie pozbawienia wolności
decyzji podjętej w trybie indywidualnym przez organ sądowy
lub przez inny właściwy organ, pod warunkiem że decyzja ta
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzani lub
może podlegać kontroli sądowej. Należycie uzasadnioną decyzję
oskarżeni, którzy zostali pozbawieni wolności, mieli prawo do
odnotowuje się, wykorzystując procedurę protokołowania,
porozumiewania się bez zbędnej zwłoki z co najmniej jedną
zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego.
wyznaczoną przez siebie osobą trzecią, na przykład z krewnym.
3. Na czasowe odstępstwa na mocy art. 5 ust. 3 można
2. Państwa członkowskie mogą ograniczyć lub odroczyć
zezwalić jedynie w trybie indywidualnym organ sądowy lub
wykonywanie prawa, o którym mowa w ust. 1, z uwagi na
inny właściwy organ, pod warunkiem że decyzja ta może
nadrzędny interes lub proporcjonalne wymogi operacyjne.
podlegać kontroli sądowej.
Artykuł 9
Artykuł 7
Zrzeczenie siÄ™ praw
Prawo do porozumiewania siÄ™ z organami konsularnymi
1. Bez uszczerbku dla prawa krajowego nakładającego
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzani lub
wymóg obowiązkowej obecności lub pomocy adwokata
oskarżeni, którzy nie sÄ… ich obywatelami i którzy zostali pozba­
państwa członkowskie w odniesieniu do każdego zrzeczenia
wieni wolności, mieli prawo do tego, by organy konsularne
się prawa, o którym mowa w art. 3 i 10, zapewniają, aby:
państwa, którego są obywatelami, zostały powiadomione bez
zbędnej zwłoki o pozbawieniu ich wolności, oraz miały
prawo do porozumiewania się z tymi organami, jeśli sobie
tego życzą. Jednak w przypadku gdy podejrzani lub oskarżeni a) podejrzanemu lub oskarżonemu udzielono ustnie lub
mają dwa obywatelstwa lub więcej, mogą wybrać, które organy pisemnie jasnych i wystarczających informacji w prostym
konsularne majÄ… być powiadomione o pozbawieniu ich i zrozumiaÅ‚ym jÄ™zyku na temat treÅ›ci danego prawa i możli­
wolności i z którymi chcą się porozumiewać. wych konsekwencji zrzeczenia się go; oraz
PL
6.11.2013 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 294/11
b) zrzeczenie się praw dokonane zostało w sposób dobrowolny w państwie członkowskim wydającym nakaz. Właściwy organ
i jednoznaczny. tego państwa członkowskiego przekazuje osobom podlegającym
nakazowi, bez zbędnej zwłoki, informacje mające ułatwić im
2. Zrzeczenie się praw, którego można dokonać pisemnie ustanowienie tam adwokata.
lub ustnie, jak również okoliczności, w których zrzeczenie
nastÄ…piÅ‚o, odnotowuje siÄ™, wykorzystujÄ…c procedurÄ™ protokoÅ‚o­
6. Prawo osoby podlegajÄ…cej nakazowi do ustanowienia
wania, zgodnie z prawem danego państwa członkowskiego.
adwokata w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim wydajÄ…cym nakaz pozos­
taje bez uszczerbku dla terminów określonych w decyzji
3. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzani lub
ramowej 2002/584/WSiSW oraz dla obowiÄ…zku organu sÄ…do­
oskarżeni mogli odwołać zrzeczenie się praw na każdym etapie
wego wykonującego nakaz polegającego na podjęciu 
postÄ™powania karnego, a także zapewniajÄ…, aby zostali oni poin­
z uwzględnieniem tych terminów i warunków określonych
formowani o tej możliwości. Takie odwołanie staje się
w tej decyzji ramowej  decyzji, czy dana osoba ma zostać
skuteczne z chwilÄ… jego dokonania.
wydana.
Artykuł 10
Artykuł 11
Prawo dostępu do adwokata w postępowaniu dotyczącym
Pomoc prawna z urzędu
europejskiego nakazu aresztowania
Niniejsza dyrektywa pozostaje bez uszczerbku dla prawa krajo­
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby osoba podlegająca
wego dotyczącego pomocy prawnej z urzędu, stosowanego
nakazowi miała w państwie członkowskim wykonującym nakaz
zgodnie z KartÄ… oraz EKPCz.
prawo dostępu do adwokata przy zatrzymaniu dokonanym na
mocy europejskiego nakazu aresztowania.
Artykuł 12
2. W odniesieniu do treści prawa dostępu do adwokata
Åšrodki naprawcze
w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim wykonujÄ…cym nakaz osobie podlega­
1. Państwa członkowskie zapewniają, aby podejrzani lub
jącej nakazowi przysługują w tym państwie członkowskim
oskarżeni w postÄ™powaniu karnym, jak również osoby podlega­
następujące prawa:
jące nakazowi w postępowaniu dotyczącym europejskiego
nakazu aresztowania miaÅ‚y do dyspozycji na mocy prawa krajo­
a) prawo dostępu do adwokata w takim terminie i w taki
wego skuteczny środek naprawczy w przypadku naruszenia ich
sposób, aby osoby podlegające nakazowi mogły skutecznie
praw przewidzianych w niniejszej dyrektywie.
wykonywać przysługujące im prawa, a w każdym przypadku
niezwłocznie po pozbawieniu ich wolności;
2. Bez uszczerbku dla krajowych przepisów i systemów
dotyczących dopuszczalności dowodów państwa członkowskie
b) prawo do spotkania z reprezentujÄ…cym je adwokatem i do
zapewniają, aby w postępowaniu karnym przy ocenie wyjaśnień
porozumiewania siÄ™ z nim;
złożonych przez podejrzanych lub oskarżonych lub dowodów
uzyskanych z naruszeniem ich prawa dostępu do adwokata lub
c) prawo do obecnoÅ›ci i udziaÅ‚u ich adwokata w czasie prze­
w przypadkach, gdy zezwolono na odstępstwo od tego prawa
słuchania osób podlegających nakazowi przez organ sądowy
zgodnie z art. 3 ust. 6, przestrzegane były prawo do obrony
wykonujÄ…cy nakaz, zgodnie z procedurami przewidzianymi
i prawo do rzetelnego postępowania.
w prawie krajowym. W przypadku gdy adwokat uczestniczy
w przesłuchaniu, jest to odnotowywane, z wykorzystaniem
procedury protokołowania, zgodnie z prawem danego
Artykuł 13
państwa członkowskiego.
Osoby wymagające szczególnego traktowania
3. Do postępowania dotyczącego europejskiego nakazu
PaÅ„stwa czÅ‚onkowskie zapewniajÄ…, aby przy stosowaniu niniej­
aresztowania w państwie członkowskim wykonującym nakaz
szej dyrektywy uwzglÄ™dniane byÅ‚y odrÄ™bne potrzeby podejrza­
stosuje siÄ™ odpowiednio prawa przewidziane w art. 4, 5, 6, 7,
nych i oskarżonych wymagających szczególnego traktowania.
9 oraz  jeżeli zastosowanie ma czasowe odstępstwo na mocy
art. 5 ust. 3  art. 8.
Artykuł 14
4. Właściwy organ państwa członkowskiego wykonującego Nieobniżanie poziomu ochrony
nakaz informuje osoby podlegające nakazowi, niezwłocznie
Å»aden z przepisów niniejszej dyrektywy nie może być rozu­
po pozbawieniu ich wolności, informację, że mają one prawo
miany jako ograniczajÄ…cy lub umniejszajÄ…cy prawa i gwarancje
do ustanowienia adwokata w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim wyda­
procesowe, które są zapewnione na mocy Karty, EKPCz lub
jącym nakaz. Zadaniem adwokata w państwie członkowskim
innych stosownych przepisów prawa międzynarodowego lub
wydającym nakaz jest wspomaganie adwokata w państwie
prawa któregokolwiek z państw członkowskich zapewniającego
członkowskim wykonującym nakaz poprzez udzielanie mu
wyższy poziom ochrony.
informacji i porad w celu skutecznego skorzystania przez
osoby podlegające nakazowi z przysługujących im praw na
Artykuł 15
mocy decyzji ramowej 2002/584/WSiSW.
Transpozycja
5. W przypadku gdy osoby podlegajÄ…ce nakazowi chcÄ…
skorzystać z prawa do ustanowienia adwokata w państwie 1. Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy
czÅ‚onkowskim wydajÄ…cym nakaz, a nie majÄ… jeszcze takiego ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbÄ™dne do wyko­
adwokata, wÅ‚aÅ›ciwy organ w paÅ„stwie czÅ‚onkowskim wykonu­ nania niniejszej dyrektywy w terminie do dnia 27 listopada
jącym nakaz bezzwłocznie informuje o tym właściwy organ 2016 r. Niezwłocznie powiadamiają one o tym Komisję.
PL
L 294/12 Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 6.11.2013
2. Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają Artykuł 17
odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towa­
Wejście w życie
rzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego
odniesienia określane są przez państwa członkowskie.
Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej
opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Artykuł 18
3. Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst przepisów
Adresaci
prawa krajowego przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą
dyrektywą. Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich
zgodnie z Traktatami.
Artykuł 16
SporzÄ…dzono w Strasburgu dnia 22 paz
dziernika 2013 r.
Sprawozdanie
Do dnia 28 listopada 2019 r. Komisja przedkłada Parlamentowi
Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, w którym oceni, w jakim
W imieniu Parlamentu W imieniu Rady
stopniu państwa członkowskie podjęły środki niezbędne do
Europejskiego
wykonania niniejszej dyrektywy, w tym przedstawi ocenÄ™ stoso­
M. SCHULZ V. LE`
KEVI
IUS
wania art. 3 ust. 6 w zwiÄ…zku z art. 8 ust. 1 i 2; do sprawoz­
PrzewodniczÄ…cy PrzewodniczÄ…cy
dania tego załącza, w razie potrzeby, wnioski ustawodawcze.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wyklad 05 dyrektywa o informacji srodek b
Wykład 05 Opadanie i fluidyzacja
Wyklad 05
Techniki negocjacji i mediacji w administracji wykłady 05 11 2013
wykład 05
Analiza Finansowa Wykład 05 02 12 09
wyklad 05 03 2011
Wykład 05 Pręt i Układ Prętów
Wykład 05 Narzędzia i maszyny do umieszczania sadzonek w glebie
wyklad 05
Konstrukcje metalowe Sem[1][1] VI Wyklad 05
logika wyklad 05
Wyklad 05 14 15 GW

więcej podobnych podstron