90 min
In\
ynieria środowiska pracy
dr hab. in\
. M. Sikorski msik@zie.pg.gda.pl
6
http://www.zie.pg.gda.pl/sikorski
Ocena ryzyka zawodowego
na stanowiskach pracy
Data wykładu: . . . . . . . . . . . . .
Razem slajdów: 41
Podstawowe terminy
ZAGROśENIE ZAWODOWE: stan środowiska
mogący spowodować wypadek lub chorobę
SYTUACJA ZAGROśENIA - ka\
da sytuacja,
w której człowiek eksponowany jest na jedno
lub więcej zagro\
eń
ZDARZENIE PRAWIE WYPADKOWE - zdarzenie
niepo\
ądane, które nie spowodowało straty, urazu lub
uszkodzenia
ZDARZENIE WYPADKOWE - zdarzenie niepo\
ądane z
potencjalnymi mo\
liwościami powstawania strat, urazów i
uszkodzeń
WYPADEK - zdarzenie niepo\
ądane, które spowodowało
2
straty, urazy lub uszkodzenia
Co to jest ryzyko zawodowe ?
RYZYKO: kombinacja częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia
określonego zdarzenia wywołującego zagro\
enie i konsekwencji
związanych z tym zdarzeniem (PN-N-180001:1999)
RYZYKO ZAWODOWE (definicja podstawowa)
R = S x P
" kombinacja:
" konsekwencji (kosztu) przewidywanych skutków
" częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia szkód
określonego rodzaju
RYZYKO ZAWODOWE ((Dz.U. Nr 129 poz. 844, definicja sprzeczna z w/w normą):
prawdopodobieństwo wystąpienia niepo\
ądanych zdarzeń związanych z wykonywaną
pracą , powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników
niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagro\
eń zawodowych występujących
w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.
3
Podstawowe terminy
STRATY: straty związane z utratą zdrowia lub \
ycia
ludzkiego, jak i straty materialne, które mogą wystąpić jako
skutki występujących zagro\
eń w związku z wykonywaną
pracą i warunkami jej wykonywania
Kategorie strat:
" materialne
Przykładowa gradacja strat:
" środowiskowe
" katastrofalne
" ludzkie
" liczne wypadki śmiertelne lub urazy, trwały
" społeczne
uszczerbek na zdrowiu
" powa\
ne
" wypadek śmiertelny, długotrwały uszczerbek lub choroba
" istotne
" kilkudniowe zwolnienie lekarskie
" pomijalne
" opatrunek doraz
ny
4
Co to jest ocena ryzyka zawodowego (ORZ)
ORZ  ocena ryzyka zawodowego jest to:
" analiza przebiegu i warunków wykonywania pracy w celu
ustalenia jakie czynniki i zagro\
enia) mogą mieć
niekorzystny wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo
pracowników
" stwierdzenie czy ryzyko związane z oddziaływaniem tych
czynników jest
" dopuszczalne  gdy zastosowano wystarczające środki
chroniące pracowników przed oddziaływaniem tych czynników
" niedopuszczalne  gdy nale\
y podjąć dodatkowe działania i
zastosować dodatkowe środki ochrony
ORZ ma na celu ochronę zdrowia pracowników (i innych
osób) -- pracodawcy są zobowiązani przepisami prawa
5
aby ją okresowo przeprowadzać
Podstawy prawne ORZ
" Kodeks Pracy: Art.. 226:  Pracodawca jest zobowiązany informować
pracowników o ryzyku zawodowym, które wią\
e się z wykonywaną
pracą oraz o zasadach ochrony przed zagro\
eniami . (Kodeks Pracy
Dz. U. Nr. 24, poz. 110 2.06.96)
" Rozporządzenie MPiPS z dnia 26 września 1997r. w sprawie
ogólnych przepisów BHP (par. 39)  obowiązek udokumentowanej
oceny ryzyka zawodowego
" Dyrektywa 89/391/EEC: Art.. 2.1.:  Dokonywanie oceny ryzyka ma
na celu umo\
liwiać pracodawcy podjęcie skutecznych środków,
niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników .
" PN-N-18001:1999. Wymagania dla zarządzania bezpieczeństwem i
higieną pracy
" PN-N-18002:2000. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną
pracy  ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego
6
Cele ORZ z punktu widzenia firmy
" sprawdzenie czy występujące na stanowiskach pracy
zagro\
enia zostały zidentyfikowane i czy jest znane
związane z nimi ryzyko zawodowe
" wykazanie, \
e przeprowadzono wymaganą przepisami
analizę zagro\
eń i zastosowano właściwe środki
ochronne
" przygotowanie odpowiednich zmian w wyposa\
eniu i
organizacji stanowisk pracy, technologii oraz
przygotowaniu pracowników
" poprawa warunków pracy w celu zmniejszenia nara\
enia
zawodowego pracowników
Ocenę ryzyka zawodowego mo\
e przeprowadzić:
" pracodawca lub jego przedstawiciel
" specjalista z zewnątrz
7
" współudział pracowników jest bardzo wskazany
Etapy ORZ wg PN-N-18002
1. Zebranie informacji
- klasyfikacja prac
2. Identyfikacja zagro\
eń
- zidentyfikowanie zagro\
eń
3. Oszacowanie ryzyka
- wyznaczenie poziomu ryzyka
4. Wyznaczenie dopuszczalności ryzyka
- decyzja o ryzyku
5. Określenie zakresu wymaganych działań
- przygotowanie planu działania
6. Okresowa weryfikacja poziomu ryzyka
- sprawdzenie zgodności
8
Zebranie informacji do ORZ
Nale\
y zgromadzić i wykorzystać informacje i dokumenty
dotyczące:
" zadań realizowanych na stanowiskach pracy,
" osób pracujących na stanowisku (z uwzględnieniem
szczególnych uwarunkowań, np. kwalifikacyjnych, dot. kobiet
cię\
arnych),
" wykonywanych czynności zawodowych i czasu ich wykonywania
" zagro\
eń zidentyfikowanych i ich z
ródeł (np. rejestr czynników
rakotwórczych)
" rejestr pomiarów czynników szkodliwych i ucią\
liwych dla
zdrowia
" mo\
liwych skutków występujących zagro\
eń
" stosowanych środków ochronnych
" zaistniałych wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych,
chorób zawodowych (np. rejestry: wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, dokumentacja, analizy, protokoły awarii)
9
Identyfikacja zagro\
eń
" lista występujących zagro\
eń - na podstawie
analizy informacji zebranych w etapie (1)
" pomoc: listy kontrolne dotyczące stanowiska
pracy:
" występowanie czynników niebezpiecznych (ryzyko)
" występowanie czynników szkodliwych fizycznych
" występowanie czynników szkodliwych chemicznych i
biologicznych
" zakłócenia środowiskowe w procesie pracy
" potencjalne wypadki przy pracy
" ocena obcią\
enia psychicznego i fizycznego
" wynik identyfikacji: lista występujących zagro\
eń
i ich z
ródeł
SPRAWDZENIE: czy wszystkie zagro\
enia zostały zidentyfikowane
10
Czynniki zagro\
eń brane pod uwagę w ORZ
" wizja lokalna
" wywiad z pracownikiem
" listy kontrolne
" wykaz występujących
zagro\
eń
11
Czynniki zagro\
eń brane pod uwagę w ORZ
" poło\
enie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni
ziemi lub podłogi pomieszczenia,
" ograniczone przestrzenie (dojścia, przejścia, dostępy),
" powierzchnie, na których jest mo\
liwy upadek
pracujących
" ostrza, ostre krawędzie, wystające elementy,
chropowatość i szerokość wyrobów, urządzeń i narzędzi,
" poruszające się maszyny i mechanizmy,
" ruchome elementy urządzeń technicznych,
" temperatura powierzchni wyposa\
enia i materiałów,
" ciśnienie (gazy pod ciśnieniem, płyny pod ciśnieniem),
" hałas (słyszalny, infradz
więkowy, ultradz
więkowy),
" drgania (miejscowe lub ogólne),
u\
yj listy kontrolnej
12
Czynniki zagro\
eń brane pod uwagę w ORZ
" jonizacja powietrza, promieniowanie jonizujące,
" promieniowanie (laserowe, nadfioletowe, podczerwone),
" pole elektromagnetyczne,
" pole elektrostatyczne, elektryczność statyczna,
" napięcie w obwodzie elektrycznym,
" pyły (np. pyły drewna, pyły zawierające wolną,
krystaliczną krzemionkę), aerozole stałe i ciekłe,
" zagro\
enie wybuchem i po\
arem
" obcią\
enie fizyczne
" statyczne, dynamiczne, monotypia
" obcią\
enie psychiczne
" przecią\
enie lub niedocią\
enie percepcyjne
" obcią\
enie emocjonalne
u\
yj listy kontrolnej
13
Metody macierzowe
Metody macierzowe (dwuczynnikowe R = S x P):
" metoda PHA
" metoda pięciostopniowa
" metoda trójstopniowa
14
Metoda PHA
PHA  Preliminary Hazard Analysis
R = S x P
Kategorie skutków
15
Metoda PHA
Kategorie prawdopodobieństwa (częstości) wystąpienia
danego zagro\
enia
16
Metoda PHA
Poziom ryzyka R = S x P
Consequences
4
of hazard
3
2
1
Frequency/probability
of hazard
17
Wartościowanie ryzyka - przykład (PHA)
Przykład: operator maszyny budowlanej
1) identyfikujemy zagro\
enia
2) wartościujemy poziom ryzyka
3) decyzja o dopuszczalności i koniecznych działaniach
Zagro\
enie Poziom skutków Prawdopodobieństwo Poziom ryzyka
S wystąpienia zagro\
enia P R
Pora\
enie prądem S=4 pojedyncze P=2 mało prawdopodobne, R=8 ryzyko akceptowalne,
wypadki śmiertelne raz na wiele lat utrzymywać sytuację pod
kontrolą
Upadek na ni\
szy S=4 pojedyncze P=3 dość prawdopodobne, raz R=12 ryzyko wysokie,
poziom (z podestu wypadki śmiertelne na kilka lat nale\
y zmniejszyć je do
lub drabiny) akceptowalnego
Skaleczenia o S=2 lekkie P=4 dość prawdopodobne, raz R=8 ryzyko akceptowalne,
ostre krawędzie obra\
enia w roku lub częściej utrzymywać sytuację pod
kontrolą
& & & &
(kontynuować)
& & & &
18
Metoda macierzowa wg PN-N-18002
RYZYKO ZAWODOWE R = S x P
" kombinacja:
" częstości lub prawdopodobieństwa wystąpienia szkód określonego rodzaju
" konsekwencji (kosztu) przewidywanych skutków
Poziomy prawdopodobieństw P
" Mało prawdopodobne: następstwa zagro\
eń, które nie powinny
wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika.
" Średnio prawdopodobne: następstwa zagro\
eń, które mogą
wystąpić nie więcej ni\
kilkakrotnie podczas okresu aktywności
zawodowej pracownika.
" Wysoce prawdopodobne: następstwa zagro\
eń, które mogą
wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności zawodowej
pracownika.
19
Poziomy cię\
kości skutków S (wg PN)
" Następstwa o małej szkodliwości - są to urazy i choroby,
nie powodujące długotrwałych dolegliwości i absencji w
pracy
" czasowe pogorszenie stanu zdrowia, np. niewielkie stłuczenia, zranienia,
podra\
nienia oczu, objawy niewielkiego zatrucia, bóle głowy itp.
" Następstwa o średniej szkodliwości - są to urazy i
choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub
nawracające okresowo dolegliwości, związane z krótkimi
okresami absencji
" np. zranienia, oparzenia II stopnia na niewielkiej powierzchni ciała, alergie
skórne, nieskomplikowane złamania, zespoły przecią\
eniowe układu
mięśniowo-szkieletowego
" Następstwa o du\
ej szkodliwości - są to urazy i choroby
powodujące cię\
kie i stałe dolegliwości i /lub śmierć
" np. oparzenia III stopnia, rozległe oparzenia II stopnia, amputacje,
skomplikowane złamania z następową dysfunkcją, choroby nowotworowe,
toksyczne uszkodzenia narządów wewnętrznych i układu nerwowego w
wyniku nara\
enia na czynniki chemiczne, zespół wibracyjny, zawodowe
uszkodzenia słuchu, astma, zaćma itp.
20
Metoda macierzowa pięciostopniowa (wg PN)
" S x P pięć poziomów ryzyka
Ustalenie dla ka\
dego z zidentyfikowanych zagro\
eń związku między:
" prawdopodobieństwem wystąpienia skutków zagro\
eń
" cię\
kością skutków tych zagro\
eń
Cię\
kość skutków S
Prawdopodobieństwo
wystąpienia
zagro\
enia P
mała średnia du\
a
bardzo małe średnie
Mało prawdopodobne
małe
małe średnie du\
e
Prawdopodobne
średnie du\
e bardzo
Wysoce prawdopodobne
du\
e
dopuszczalne
dopuszczalne (ale niezbędne są działania korygujące)
21
niedopuszczalne
Metoda macierzowa pięciostopniowa (wg PN)
Zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego
(skala 5-stopniowa):
Oszacowanie Dopuszczalność
ryzyka ryzyka zawodowego Niezbędne działania
zawodowego
bardzo du\
e Praca nie mo\
e być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu
dopuszczalnego.
Je\
eli ryzyko zawodowe jest związane z pracą ju\

wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia nale\
y
du\
e niedopuszczalne
podjąć natychmiast.
Planowana praca nie mo\
e być rozpoczęta do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu
dopuszczalnego.
Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem
jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
średnie
dopuszczalne
Konieczne jest zapewnienie, ze ryzyko zawodowe pozostaje
co najwy\
ej na tym samym poziomie.
małe
bardzo małe Nie jest konieczne prowadzenie \
adnych działań
22
Metoda macierzowa trzystopniowa (wg PN)
" S x P trzy poziomy ryzyka
Ustalenie dla ka\
dego z zidentyfikowanych zagro\
eń związku między:
" prawdopodobieństwem wystąpienia skutków zagro\
eń
" cię\
kością skutków tych zagro\
eń
Cię\
kość następstw S
Prawdopodobieństwo
wystąpienia
zagro\
enia P
mała średnia du\
a
małe małe średnie
Mało prawdopodobne
małe średnie du\
e
Prawdopodobne
średnie du\
e du\
e
Wysoce prawdopodobne
dopuszczalne
dopuszczalne (ale niezbędne są działania korygujące)
23
niedopuszczalne
Metoda macierzowa trzystopniowa (wg PN)
Zasady wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego
(skala 3-stopniowa):
Oszacowanie Dopuszczalnosc ryzyka
Oszacowanie Dopuszczalnosc ryzyka
ryzyka zawodowego Niezbedne dzialania
ryzyka zawodowego Niezbedne dzialania
zawodowego
zawodowego
Jezeli ryzyko zawodowe jest zwiazane z praca juz
Jezeli ryzyko zawodowe jest zwiazane z praca juz
wykonywana, dzialania w celu jego zmniejszenia
wykonywana, dzialania w celu jego zmniejszenia
duze niedopuszczalne
duze niedopuszczalne
nalezy podjac natychmiast.
nalezy podjac natychmiast.
Planowana praca nie moze byc rozpoczeta do czasu
Planowana praca nie moze byc rozpoczeta do czasu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu
zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu
dopuszczalnego.
dopuszczalnego.
Zaleca sie zaplanowanie i podjecie dzialan, których
Zaleca sie zaplanowanie i podjecie dzialan, których
celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego.
srednie
srednie
dopuszczalne
dopuszczalne
Konieczne jest zapewnienie, ze ryzyko zawodowe
Konieczne jest zapewnienie, ze ryzyko zawodowe
pozostaje co najwyzej na tym samym poziomie.
pozostaje co najwyzej na tym samym poziomie.
male
male
24
Szacowanie RZ na podstawie NDS/NDN(wg PN)
Tam, gdzie jest to mo\
liwe, zaleca się oszacować ryzyko zawodowe na
podstawie wielkości charakteryzujących nara\
enie
Wartość wielkości Oszacowanie
charakteryzującej Przykład:
ryzyka
nara\
enie (P)
zawodowego
Pomiary czynników środowiskowych na
stanowisku pracy palacza w kotłowni wykazały
P > Pmax du\
e
stę\
enie tlenku węgla równe 10 mg/m3.
Je\
eli wartość NDS wynosi 30 mg/m3 , krotność
Pmax e" P e" średnie
e" e"
e" e"
e" e"
P wynosi 10/30=0,33 < 0,5Pmax, stąd poziom
0,5Pmax
ryzyka zawodowego związany z nara\
eniem na
zatrucie tlenkiem węgla mo\
na uznać za mały.
P < 0,5Pmax małe
Pmax - wartość dopuszczalna wielkości charakteryzujących nara\
enie, ustalana na ogół na
podstawie obowiązujących przepisów (np. NDS lub NDN). W przypadku braku wymagań prawnych,
przy ustalaniu Pmax mo\
na wykorzystać opinie ekspertów, dane literaturowe itp.
Przedstawione powy\
ej wytyczne dotyczące szacowania ryzyka mają zastosowanie jedynie w
przypadku, gdy mo\
na ustalić wartości dopuszczalne charakteryzujące nara\
enie.
Gdy na stanowiskach pracy istnieją zagro\
enia, dla których nie zostały ustalone dopuszczalne natę\
enia lub stę\
enia
czynników szkodliwych, przy szacowaniu ryzyka mo\
na kierować się: prawdopodobieństwem wystąpienia zagro\
enia oraz
cię\
kością następstw wypadków w innych zakładach pracy, np. na podstawie danych statystycznych dotyczących wypadków,
chorób zawodowych, danych literaturowych, oceny ekspertów.
25
Metoda macierzowa wg pn-n-18002
" Opis skutków zagro\
eń
26
Metody wskaz
nikowe
Metody wskaz
nikowe (trzyczynnikowe R = S x E x P):
" metoda Risk Score
" kalkulatory ryzyka (nomogram)
" termometr ryzyka
27
Risk Score
Metoda wskaz
nikowa do szacowania poziomu ryzyka na stanowiskach
pracy
Wskaz
nik oceny ryzyka: R = S � E � P
nara\
enie
gdzie: S  potencjalne skutki zagro\
enia
E  ekspozycja na zagro\
enie
P  prawdopodobieństwo wystąpienia zagro\
enia
z
ródło: Kinnley G.F., Wiruth A.D.: Practical Risk Analysis for Safety Management.
28
Naval Weapons Centre, China Lake, 1976
Risk Score  składnik S
S  Potencjalne straty
- średnia strat ludzkich i materialnych
29
Risk Score  składniki E i P
E  Ekspozycja
" ekspozycja
pracownika na
zagro\
enie
P  Prawdopodobieństwo
" prawdopo-
dobieństwo
wystąpienia
zdarzenia
wypadkowe
go
30
Risk Score  wyniki
Obliczona dla ka\
dego zagro\
enia wartość wskaz
nika oceny ryzyka:
R= S � E � P wyznacza kategorię ryzyka zawodowego
Ocenę ryzyka zawodowego metodą  Risk Score mo\
na prowadzić niezale\
nie od oceny metodą
trójstopniową wg Polskiej Normy PN-N-18002:2000
31
Risk Score  przykład
Przykład: operator maszyny budowlanej
" identyfikujemy zagro\
enia
" wartościujemy poziom ryzyka
" decyzja o dopuszczalności i koniecznych działaniach
Zagro\
enie Poziom Poziom Prawdopodobieństwo Poziom ryzyka
skutków ekspozycji wystąpienia R
S zagro\
enia P
E
Pora\
enie S=15 pojedyncze E=2 nara\
enie P=1 tylko sporadycznie R=30 ryzyko małe,
prądem wypadki okazjonalne mo\
liwe potrzebna kontrola
śmiertelne
Upadek na S=15 pojedyncze E=6 częste P=6 całkiem mo\
liwe R=540 ryzyko bardzo
ni\
szy poziom wypadki (codziennie) du\
e, nale\
y
(z podestu lub śmiertelne zmniejszyć do
drabiny) akceptowalnego
Skaleczenia o S=3 lekkie E=6 częste P=3 mało R=54 ryzyko małe,
ostre obra\
enia (codziennie) prawdopodobne ale potrzebna kontrola
krawędzie mo\
liwe
& & & & &
(kontynuować)
ranking zagro\
eń
& & & & &
wnioski
32
Kalkulator ryzyka (nomogram)
R = S x P x E
- identyfikacja zagro\
eń
- dla ka\
dego zagro\
enia:
- określenie poziomu skutków, poziomu ekspozycji i poziomu
prawdopodobieństwa
33
Kalkulatory ryzyka (nomogram)
34
Kalkulatory ryzyka (nomogram)
" Step 4: odczytaj poziom ryzyka z nomogramu
35
Termometr ryzyka
Wskaz
nik ryzyka R = C x E x L
Risk Score Risk Rating Action
> 600 Very High nale\
y wstrzymać prace
300-599 High potrzebna poprawa natychmiast
90-299 Moderate potrzebna poprawa
36
< 90 Low potrzebna regularna kontrola
Termometr ryzyka
" kalkulator wskaz
nika ryzyka R = C x E x L
Wartości:
C = 1-100
E = 0,5-10
L = 0,1-10
Rmax =1000
37
http://www.ifap.asn.au/
Wyznaczanie dopuszczalności ryzyka
38
Konsekwencje dla pracodawcy
Strefa zielona Strefa \
ółta Strefa czerwona
Ryzyko Ryzyko Ryzyko
pomijalnie tolerowane lub istotne lub
małe umiarkowane nietolerowane
Ryzyko
Występuje pewne Ryzyko
urazu lub choroby
ryzyko wystąpienia urazu
zawodowej jest
urazu lub choroby lub choroby
znikome lub na
zawodowej dla zawodowej jest
akceptowalnie
całej populacji lub bardzo du\
e
niskim poziomie
tylko jej części
Zmiany są
Nie wymaga się Zmiany są
konieczne i
\
adnych zmian wskazane,
pilne, nale\
y
na stanowisku nale\
y
rozwa\
yć
pracy utrzymywać
wstrzymanie
sytuację pod
pracy
kontrolą
39
Poziomy ryzyka zawodowego
Ryzyko małe: warunki pracy do zaakceptowania
" warunki wykonywania pracy nie powinny powodować
wystąpienia u pracowników wypadków, urazów, dolegliwości,
nadmiernego zmęczenia, stresu
Ryzyko średnie: warunki pracy mogą być nieodpowiednie,
wymagają dokładniejszego zbadania i oceny
" warunki wykonywania pracy mogą spowodować u części
pracowników wystąpienie wypadków, urazów, dolegliwości,
nadmiernego zmęczenia, stresu
Ryzyko du\
e: warunki pracy są nieodpowiednie, wymagają
dokładniejszego zbadania i wprowadzenia zmian
" warunki wykonywania pracy prawdopodobnie spowodują u
pracowników wystąpienie wypadków, urazów, dolegliwości,
nadmiernego zmęczenia, stresu
40
Trójstrefowy system oceny
" trójstrefowy system oceny czynników ryzyka wg EN 614-1
Strefa Ryzyko/strefa Ryzyko choroby Niezbędne działania
lub urazu
Zielona małe (zalecana) nieznaczne \
adne działania nie
są wymagane
śółta dopuszczalne mo\
liwe jeśli to mo\
liwe,
(niezalecana) przeprojektować
rozwiązania
Czerwona du\
e wysoce koniecznie podjąć
prawdopodobne kroki zmniejszające
(niedopuszczalne)
ryzyko
41


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wyklad 1 kryteria wyidrebnienia szkol i kierunkow naukowych w ekonomii
Sieci komputerowe wyklady dr Furtak
Wykład 05 Opadanie i fluidyzacja
WYKŁAD 1 Wprowadzenie do biotechnologii farmaceutycznej
mo3 wykladyJJ
ZARZĄDZANIE WARTOŚCIĄ PRZEDSIĘBIORSTWA Z DNIA 26 MARZEC 2011 WYKŁAD NR 3
Wyklad 2 PNOP 08 9 zaoczne
Wyklad studport 8
Kryptografia wyklad
Budownictwo Ogolne II zaoczne wyklad 13 ppoz
wyklad09
Sporzadzanie rachunku przepływów pienieżnych wykład 1 i 2

więcej podobnych podstron