OPINIE
Rozdział 1/2.
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli
i jej dokumentowania przez organy
Państwowej Inspekcji Pracy
JacekPaństwowa
1. Zasady przeprowadzania
1/2.ZalewskiInspekcja Pracykontroli
Rozdział 2005
kwiecień 1/2.
Spis treSci:
1. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
2. Zakres kontroli Państwowej Inspekcji Pracy . . . . . . 2
2.1. Przedmiot kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2. Zakres podmiotowy kontroli . . . . . . . . . . . . . . 5
3. Organy Państwowej Inspekcji Pracy . . . . . . . . . . . . 5
3.1. WłaSciwoSć organów inspekcji pracy . . . . . . . 5
3.2. Osoby uprawnione do wykonywania
i nadzorowania czynnoSci kontrolnych . . . . . . 6
3.3. Wyłączenie inspektora pracy . . . . . . . . . . . . . . 7
4. Dokumenty uprawniające do prowadzania kontroli 8
4.1. Legitymacja służbowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
4.2. Upoważnienie do kontroli przedsiębiorcy . . . . 9
4.3. ObjaSnienia do upoważnienia do prowadzenia
kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
4.4. Wzór upoważnienia do kontroli . . . . . . . . . . . 13
1. Wstęp
Jak stanowi art. 24 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej praca znajduje się pod
szczególną ochroną. Znajduje to swój wyraz w sprawowaniu przez państwo nadzo-
ru i kontroli nad warunkami wykonywania pracy.
Wyspecjalizowanym organem kontrolnym działającym w najszerszym zakresie
w obszarze ochrony pracy jest Państwowa Inspekcja Pracy, której organizację, za-
kres działania i uprawnienia okreSla ustawa z 6.3.1981 r. o Państwowej Inspekcji
Pracy (tj. Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1362, ze zm.).
Organizacja i zakres działania Państwowej Inspekcji Pracy opierają się na: Podstawa
działania
państwowym charakterze inspekcji pracy w Polsce nadzór i kontrolę prze-
Państwowej
strzegania przepisów prawa pracy sprawuje organ państwowy,
Inspekcji Pracy
podległoSci inspekcji pracy Sejmowi RP Państwowa Inspekcja Pracy podlega
bezpoSrednio Sejmowi RP i nie wchodzi w skład administracji rządowej,
terytorialnoSci i trójszczeblowej strukturze organizacyjnej organem nadrzęd-
nym jest Główny Inspektor Pracy (z podległym mu Głównym Inspektoratem
Pracy), któremu podlegają okręgowi inspektorzy pracy (wraz z okręgowymi
inspektoratami pracy) oraz działający w ramach terytorialnej właSciwoSci okrę-
gowych inspektoratów inspektorzy pracy,
kwiecień 2005 1
OPINIE 1. Państwowa Inspekcja Pracy
Rozdział 1/2.
powszechnoSci inspekcja pracy obejmuje nadzorem i kontrolą wszystkich
pracodawców, jak również inne podmioty, na rzecz których jest wykonywana
praca przez osoby fizyczne,
współpracy z innymi państwowymi i społecznymi organami nadzoru i kontro-
li, w tym w szczególnoSci z Państwową Inspekcją Sanitarną,
ustawowym charakterze uprawnień organów inspekcji pracy i niezawisłoSci
inspektorów pracy w sprawowaniu czynnoSci nadzorczych i kontrolnych.
Przed omówieniem podstawowych zagadnień związanych z przeprowadzeniem
kontroli przez organy PIP należy wyjaSnić samo pojęcie kontroli.
Najogólniej rzecz biorąc kontrolą jest działanie polegające na:
zbadaniu istniejącego stanu rzeczy,
porównaniu dokonanych ustaleń, a więc tego, co organ kontroli stwierdził
w trakcie kontroli, z odpowiednimi przepisami prawa i zasadami, i ustaleniu
ewentualnych rozbieżnoSci (nieprawidłowoSci),
wyjaSnieniu przyczyn powstałych rozbieżnoSci (nieprawidłowoSci).
Pojęcie kontroli jest nierozerwalnie związane z pojęciem nadzoru, pod którym ro-
zumie się stosowanie różnych Srodków oddziaływania w celu przymuszenia kon-
trolowanego do dostosowania prowadzonej działalnoSci do wymogów okreSlo-
nych przez prawo, obowiązujące w danej dziedzinie działalnoSci.
2. Zakres kontroli Państwowej Inspekcji Pracy
2.1. Przedmiot kontroli
Zakres przedmiotowy kontroli, czyli zagadnienia objęte kontrolą Państwowej In-
spekcji Pracy, jest SciSle związany z jej zakresem działania. Przedmiotem kontroli
jest przestrzeganie przez pracodawców przepisów prawa pracy, ze szczególnym
uwzględnieniem przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zakres zaintere- A więc przedmiotem kontroli Państwowej Inspekcji Pracy są następujące zagad-
sowania PIP
nienia:
przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy,
przepisy dotyczące stosunku pracy,
wynagrodzenia za pracę i inne Swiadczenia wynikające ze stosunku pracy,
czas pracy,
urlopy,
ochrona pracy kobiet,
zatrudnianie młodocianych i osób niepełnosprawnych,
przestrzeganie przepisów bhp przy projektowaniu budowy, przebudowy i mo-
dernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i in-
nych urządzeń technicznych oraz technologii,
przestrzeganie wymagań bhp przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń
oraz narzędzi pracy,
przestrzeganie wymagań bhp przy produkcji wyrobów i opakowań, których
użytkowanie mogłoby spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia,
2 kwiecień 2005
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli OPINIE
Rozdział 1/2.
wprowadzanie do obrotu wyrobów podlegających ocenie zgodnoSci, w zakre-
sie spełniania przez te wyroby zasadniczych wymagań dotyczących bhp,
przestrzeganie wymagań bhp dotyczących organizmów genetycznie zmodyfi-
kowanych.
Organy inspekcji pracy są uprawnione również do: Uprawnienia
PIP
analizowania przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontroli
stosowania Srodków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz brania
udziału w badaniu okolicznoSci wypadków przy pracy,
współdziałania z organami ochrony Srodowiska w kontroli przestrzegania
przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla Srodowi-
ska,
uczestniczenia w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudo-
wanych zakładów pracy albo ich częSci.
PIP kontroluje ponadto, czy pracodawcy wypełniają swoje obowiązki związane
z zapewnieniem bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom fizycz-
nym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pra-
cy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy stanowią obszerny i zróżni-
cowany dział prawa pracy. Ich specyficzną cechą jest wkraczanie w problematykę
techniczną i organizacyjną, a więc nadanie zasadom technicznym i organizacji pra-
cy rangi prawa, którego przestrzeganie może być egzekwowane Srodkami przymu-
su państwowego.
Przepisy bhp mają charakter bezwzględnie obowiązujący, a więc nie mogą być
uchylone lub zmienione wolą stron stosunku pracy.
Wyobraxmy sobie taką sytuację, że dwie strony stosunku pracy, jakimi są pracodawca i pracownik, PRZYKAAD
wspólnie dochodzą do wniosku, że stosowanie danego przepisu z różnych powodów im nie odpowiada.
W efekcie obie strony podpisują dobrowolnie porozumienie, które zwalnia pracodawcę z obowiązku za-
pewnienia wymaganej odzieży ochronnej, jednoczeSnie pozwala pracownikowi użytkować własne
ubranie. W zamian za użytkowanie własnego ubrania, pracodawca zobowiązuje się do wypłaty ekwi-
walentu. JeSli w danych warunkach przepis mówi wyraxnie o obowiązku stosowania odzieży ochron-
nej, porozumienie pracowników i pracodawcy nie jest ważne i podczas kontroli inspektor pracy nakaże
użytkowanie stosownego ubrania roboczego, zgodnego z wymaganiami przepisu.
Regulacje zamieszczone w Dziale X ustawy z 26.6.1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz.U.
z 1998 r. Nr 21, poz. 94, ze zm.), zatytułowanym Bezpieczeństwo i higiena pracy
(art. 207 23715 Kp), okreSlają:
podstawowe obowiązki pracodawców (art. 207 209 Kp),
prawa i obowiązki pracowników (art. 210 211 Kp), jak również
osób kierujących pracownikami (art. 212 Kp).
Przepisy te dotyczą ponadto:
obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy (art. 213 214 Kp),
kwiecień 2005 3
OPINIE 1. Państwowa Inspekcja Pracy
Rozdział 1/2.
maszyn i innych urządzeń technicznych (art. 215 219 Kp),
czynników oraz procesów pracy stwarzających szczególne zagrożenie dla
zdrowia lub życia (art. 220 225 Kp),
profilaktycznej ochrony zdrowia (art. 226 233 Kp),
wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych (art. 234 2371 Kp),
szkolenia w zakresie bhp (art. 2372 2375 Kp),
Srodków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego
(art. 2376 23710 Kp),
służby bezpieczeństwa i higieny pracy (art. 23711 Kp),
konsultacji w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisji bezpieczeń-
stwa i higieny pracy (art. 23711a 23713 Kp).
Oprócz Kodeksu pracy i przepisów wydanych na jego podstawie problematykę
bhp regulują również inne ustawy:
okreSlające sposób wykonywania przez państwo nadzoru nad warunkami pra-
cy lub
wyznaczające szerszy zakres obowiązków w zakresie bhp, uzasadniony szcze-
gólnym charakterem prowadzonej działalnoSci (np. ustawa z 7.7.1994 r. Pra-
wo budowlane (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016, ze zm.).
Normy Specjalne miejsce wSród przepisów zajmują normy techniczne, które okreSlają wy-
techniczne
magania, metody badań oraz metody i sposoby wykonywania innych czynnoSci,
w szczególnoSci w zakresie:
bezpieczeństwa pracy i użytkowania oraz ochrony życia, zdrowia, mienia i Sro-
dowiska, z uwzględnieniem potrzeb ludzi niepełnosprawnych,
projektowania obiektów budowlanych oraz warunków wykonania i odbioru,
a także metod badań przy odbiorze robót budowlano-montażowych,
dokumentacji technicznej.
Normy okreSlają ponadto powszechnie używane pojęcia, nazwy, oznaczenia i sym-
bole w przedstawionym powyżej zakresie, a także metody prowadzenia działalno-
Sci normalizacyjnej oraz badań i certyfikacji.
Stosowanie norm jest dobrowolne (art. 5 ust. 3 ustawy z 12.9.2002 r. o normalizacji
(Dz.U. Nr 169, poz. 1386, ze zm.).
Zasady Obowiązki pracodawców w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy okreSlają
bezpiecznego
nie tylko przepisy prawa pracy, ale także zasady bhp oraz osiągnięcia nauki i techni-
wykonywania
ki. Zasady bhp są to reguły bezpiecznego wykonywania pracy, które nie są ujęte
pracy
w formę przepisów, ale wynikają z wiedzy i doSwiadczenia życiowego. Wykorzy-
stywanie osiągnięć nauki i techniki oznacza stosowanie takich osiągnięć nauki
i techniki, które są powszechnie znane i sprawdzone. To stan wiedzy naukowej
i technicznej wyznacza przy tym a nie przepisy bhp granice obowiązków, jak na
to wskazywał wielokrotnie Sąd Najwyższy w swoim orzecznictwie. Stwierdził on
m.in., iż ,,okolicznoSć, że żaden obowiązujący przepis nie nakazuje stosować okre-
Slonych Srodków bezpieczeństwa, nie zwalnia jeszcze pracodawcy od odpowie-
dzialnoSci, gdy tego rodzaju Srodki bezpieczeństwa wskazuje samo życie po-
wszechne doSwiadczenie .
4 kwiecień 2005
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli OPINIE
Rozdział 1/2.
2.2. Zakres podmiotowy kontroli
Zakres podmiotowy kontroli okreSla, kogo (jakie podmioty) organy Państwowej
Inspekcji Pracy mogą kontrolować.
Kwestię tę uregulowano w artykule 8 ust. 12 ustawy o PIP, zgodnie z którym organy
PIP mają prawo przeprowadzania kontroli wobec wszystkich podmiotów, na rzecz
których jest wykonywana praca przez osoby fizyczne, bez względu na podstawę
Swiadczenia tej pracy.
Kontrolą PIP są więc objęci: Osoby objęte
kontrolą
pracodawcy tj. podmioty zatrudniające pracowników, jak również
podmioty, na rzecz których osoby fizyczne Swiadczą pracę na podstawie umo-
wy cywilnoprawnej (np. umowy o dzieło, umowy zlecenia) lub też bezumow-
nie ( na czarno ).
3. Organy Państwowej Inspekcji Pracy
3.1. WłaSciwoSć organów inspekcji pracy
Organy administracji państwowej obowiązane są przestrzegać swojej właSciwoSci
rzeczowej i miejscowej.
WłaSciwoSć rzeczowa jest to uprawnienie do załatwiania spraw okreSlonego ro-
dzaju. W przypadku organów inspekcji pracy jest to prawo prowadzenia kontroli
i stosowania Srodków prawnych w sprawach okreSlonych w szczególnoSci w usta-
wie o Państwowej Inspekcji Pracy, omówionych powyżej w rozdziale dotyczącym
zakresu przedmiotowego kontroli.
Szczególnym rodzajem właSciwoSci rzeczowej jest tzw. właSciwoSć instancyjna
(inaczej funkcjonalna). WłaSciwoSć instancyjna związana jest z podziałem or-
ganów administracji państwowej na organy różnego stopnia i przypisaniu tym
organów różnych zadań, jak również uprawnień, mimo że wchodzą one w zakres
tych samych rodzajowo zagadnień.
Jeżeli chodzi o Państwową Inspekcję Pracy, to organem pierwszego stopnia dla Instancja wyż-
szego stopnia
większoSci załatwianych spraw jest inspektor pracy, a organem wyższego (drugie-
go) stopnia jest okręgowy inspektor pracy. Natomiast, gdy okręgowy inspektor
pracy wyda decyzję jako organ pierwszej instancji, organem wyższym będzie
Główny Inspektor Pracy.
Inspektorowi pracy przysługuje m.in. prawo przeprowadzania kontroli i zgłaszania sprzeciwów PRZYKAAD
przeciwko uruchamianiu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy albo jego częSci, jeżeli
z powodu nieuwzględnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy dopuszczenie ich do eksploata-
cji mogłoby spowodować bezpoSrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników. Sprzeciw taki
wstrzymuje uruchomienie zakładu lub jego częSci. Natomiast okręgowy inspektor pracy (jako or-
gan pierwszej instancji) może nakazać zaprzestania przez zakład pracy lub jego częSć działalnoSci
bądx działalnoSci okreSlonego rodzaju, jeSli stwierdzi, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża
życiu lub zdrowiu pracowników.
kwiecień 2005 5
OPINIE
Rozdział 1/2.
Właściwość WłaSciwoSć miejscowa okreSla, na jakim terenie organy administracji państwowej
miejscowa
mogą podejmować swoje działania.
W przypadku inspektora pracy oraz okręgowego inspektora pracy, właSciwoSć
miejscowa jest ograniczona zasięgiem terytorialnym okręgowego inspektoratu pra-
cy. Zasięg ten pokrywa się z podziałem Polski na województwa, tzn. każdy okręgo-
wy inspektorat pracy działaniem swoim obejmuje jedno województwo. Zakres
właSciwoSci terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy okreSla zarządzenie
Marszałka Sejmu z 18.9.2001 r. w sprawie ustalenia siedzib i zakresu właSciwoSci te-
rytorialnej okręgowych inspektoratów pracy (M.P. Nr 32, poz. 549).
Kontrole Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy przewiduje, że Główny Inspektor Pracy
poza terenem
może upoważnić inspektora pracy do przeprowadzania kontroli również na terenie
działania
właSciwoSci innego, niż jego macierzysty, okręgowego inspektoratu pracy, a także
inspektoratu
poza obszarem Polski, jeSli stosunek pracy podlega tam przepisom polskiego pra-
wa (art. 23 ust. 6 ustawy o PIP).
Obok właSciwoSci miejscowej inspektora pracy jest jeszcze tzw. właSciwoSć miej-
scowa ogólna, z której wynika, że inspektorzy pracy mogą kontrolować:
zakłady pracy (w sensie przedmiotowym),
wybudowane lub przebudowane zakłady pracy,
miejsca poza terenem zakładów pracy, gdzie praca jest wykonywana,
miejsca wykonywania prac społecznie użytecznych,
miejsca wykonywania pracy przez osoby przebywające w zakładach karnych
i zakładach wychowawczych oraz zadań wykonywanych przez żołnierzy
w służbie czynnej.
Skutkiem naruszenia przepisów o właSciwoSci miejscowej jest nieważnoSć do-
konanej czynnoSci lub zastosowanego Srodka prawnego.
JeSli na kontrolę przyjdzie inspektor pracy, a z przedstawionej legitymacji służbo-
wej wynika, że działa on na terenie innego okręgowego inspektoratu niż ten, gdzie
mieSci się zakład pracy, należy zażądać okazania stosownego upoważnienia. Upo-
ważnienie takie może wydać jedynie Główny Inspektor Pracy.
3.2. Osoby uprawnione do wykonywania i nadzorowania
czynnoSci kontrolnych
Do wykonywania czynnoSci kontrolnych uprawnieni są pracownicy Państwowej
Inspekcji Pracy inspektorzy pracy zatrudnieni na stanowiskach:
nadinspektora pracy,
starszego inspektora pracy głównego specjalisty i specjalisty,
starszego inspektora pracy,
inspektora pracy oraz
młodszego inspektora pracy.
Osoby te mają prawo do prowadzania kontroli przestrzegania prawa pracy,
w szczególnoSci przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, na terenie obję-
tym zakresem właSciwoSci swojego okręgowego inspektoratu pracy oraz stosowa-
nia w ramach sprawowanego nadzoru Srodków prawnych.
6 kwiecień 2005
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli OPINIE
Rozdział 1/2.
Osobną grupę stanowią pracownicy nadzorujący czynnoSci kontrolne. Należą do Osoby nadzo-
rujące czynno-
niej pracownicy Głównego Inspektoratu Pracy i specjalnie do tego wyznaczeni pra-
ści kontrolne
cownicy okręgowych inspektoratów pracy. Pracownicy ci mogą też prowadzić kon-
trole wspólnie z inspektorami pracy.
Uprawnienia do przeprowadzania czynnoSci kontrolnych mają też podinspektorzy
pracy, którzy podobnie jak pracownicy nadzorujący czynnoSci kontrolne mogą pro-
wadzić kontrole na podstawie imiennego upoważnienia, wydanego odpowiednio
przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy.
Na podstawie art. 19f cytowanej wczeSniej ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy,
w kontroli mogą brać także udział biegli i specjaliSci. Osoby te biorą udział w kon-
troli na podstawie imiennego upoważnienia wydanego przez Głównego Inspek-
tora Pracy lub okręgowego inspektora pracy.
3.3. Wyłączenie inspektora pracy
Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy odwołuje się także do ustawy z 14.6.1960 r.
Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, ze
zm.). Oznacza to, że do postępowania administracyjnego prowadzonego przez
inspektorów pracy (postępowanie kontrolne jest szczególnym rodzajem postępo-
wania administracyjnego) stosuje się przepisy Kpa dotyczące wyłączenia pracow-
nika oraz organu (art. 24 26), gdyż ustawa o PIP nie reguluje tych spraw.
Inspektor pracy podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu, w szczegól-
noSci jeSli:
jest stroną postępowania (np. właScicielem, współwłaScicielem kontrolowane-
go zakładu pracy), albo
pozostaje z pracodawcą (stroną postępowania kontrolnego) w takim stosunku
prawnym, że może mieć to wpływ na jego prawa lub obowiązki,
właScicielem lub współwłaScicielem, udziałowcem, pełnomocnikiem lub kie-
rownikiem kontrolowanego podmiotu jest jego małżonek albo krewny i powi-
nowaty do drugiego stopnia,
był lub jest pełnomocnikiem kontrolowanego zakładu,
z powodu tego postępowania wszczęto przeciwko niemu dochodzenie służbo-
we, postępowanie dyscyplinarne lub karne.
Powody wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają także po usta-
niu małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli.
Powodem wyłączenia inspektora pracy z prowadzonej kontroli może być nawet fakt, że Swiadczył on PRZYKAAD
w przeszłoSci na rzecz podmiotu kontrolowanego usługi polegające na prowadzeniu odpłatnych szko-
leń z dziedziny bhp, ale decyzję w tym zakresie podejmuje każdorazowo Okręgowy Inspektor Pracy.
Postępowanie w sprawie wyłączenia pracownika lub organu prowadzi bezpo- Postępowanie
w sprawie
Sredni przełożony, który na żądanie pracownika, podmiotu kontrolowanego albo
wyłączenia
z urzędu ma obowiązek wyłączyć tego pracownika od udziału w kontroli, jeżeli zo-
stanie uprawdopodobnione istnienie ww. lub innych okolicznoSci, które mogą
wywołać wątpliwoSć co do bezstronnoSci pracownika.
kwiecień 2005 7
OPINIE
Rozdział 1/2.
W przypadku wyłączenia pracownika, jego bezpoSredni przełożony wyznacza
inną osobę do prowadzenia sprawy.
4. Dokumenty uprawniające do prowadzania kontroli
4.1. Legitymacja służbowa
Uzyskiwanie Inspektor pracy może przeprowadzać kontrolę o każdej porze dnia i nocy, a doku-
przepustki
mentem uprawniającym do jej podjęcia jest legitymacja służbowa.
Inspektor pracy nie musi w celu przeprowadzenia kontroli uzyskiwać przepust-
ki, nawet jeżeli obowiązek taki nakładają na pracowników kontrolowanego zakła-
du przepisy wewnątrzzakładowe.
Wzór legitymacji służbowej inspektora pracy okreSla zarządzenie Marszałka Sej-
mu z 28.9.2001 r. w sprawie ustalenia wzoru legitymacji służbowej pracowników
PIP wykonujących lub nadzorujących czynnoSci kontrolne (M.P. Nr 35, poz. 566).
Wygląd legity- Istotne elementy, które cechują legitymację inspektora pracy, to:
macji służbowej
okładka z zielonego tworzywa ze srebrnym tłoczeniem: RZECZPOSPOLITA
POLSKA, PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY oraz godłem;
wewnętrzne tło przechodzące od niebieskiego do jasnozielonego, a w 3/4 po-
wierzchni prawej częSci legitymacji kontur godła koloru zielonego;
z lewej strony:
zdjęcie inspektora, a po jego prawej stronie numerowany hologram o Sred-
nicy 22 mm,
wykropkowane miejsce z podpisem właSciciela legitymacji,
czarny napis: Uprawnia do wstępu i przeprowadzania bez uprzedzenia,
o każdej porze dnia i nocy, kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy,
w szczególnoSci stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, przez pracodawców
i inne podmioty, na rzecz których jest wykonywana praca przez osoby fi-
zyczne, bez względu na podstawę Swiadczenia tej pracy (art. 8 ust. 12 i 2
ustawy z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, Dz.U. z 1985 r. Nr 54,
poz. 276 z póxn. zm.) ,
czarny napis: Ważna na rok wystawienia oraz na: .... . ,
wpisany rok ważnoSci i przystawiona pieczęć,
z prawej strony:
czarne godło i napisy: PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY , Legitymacja
służbowa nr.... (nadany numer),
wpisane nazwisko, imiona i stanowisko tytuł służbowy,
wpisany teren działania,
podpis wystawcy.
8 kwiecień 2005
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli OPINIE
Rozdział 1/2.
4.2. Upoważnienie do kontroli przedsiębiorcy
Upoważnienie do kontroli przedsiębiorcy jest drugim dokumentem (obok legity-
macji służbowej) uprawniającym do przeprowadzenia kontroli mającym zastoso-
wanie wyłącznie w odniesieniu do kontrolowanych przedsiębiorców.
Dokument ten obowiązuje od 21.8.2004 r., tj. od wejScia w życie ustawy z 2.7.2004 r.
Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalnoSci gospodarczej (Dz.U.
Nr 173, poz. 1808), którą znowelizowano art. 8 cytowanej wyżej ustawy o Państwo-
wej Inspekcji Pracy.
Zgodnie z nowym brzmieniem art. 8 ust. 31 ustawy o PIP kontrolę przedsiębiorcy
w rozumieniu ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalnoSci gospodarczej (Dz.U.
Nr 173, poz. 1807), przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej i upo-
ważnienia do przeprowadzenia kontroli.
Jeżeli jednak okolicznoSci faktyczne uzasadniają niezwłoczne podjęcie kontroli Kontrola bez
upoważnienia
przedsiębiorcy (art. 8 ust. 32 ustawy o PIP), może być ona podjęta po okazaniu legi-
tymacji służbowej, a kontrolowanemu należy niezwłocznie, nie póxniej jednak niż
w terminie 3 dni od dnia podjęcia kontroli, okazać upoważnienie do jej przeprowa-
dzenia.
Jak widać z powyższego, to do inspekcji pracy należy ocena, czy zachodzą okolicz-
noSci uzasadniające podjęcie kontroli przedsiębiorcy bez upoważnienia. Taką oko-
licznoScią będzie niewątpliwie uzasadniona obawa zagrożenia życia lub zdrowia
pracowników.
Termin 3 dni, wskazany w art. 8 ust. 32 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy ma
charakter instrukcyjny i dopuszcza się z przyczyn czysto praktycznych, aby upo-
ważnienie do kontroli przesłać za poSrednictwem poczty za zwrotnym poSwiad-
czeniem odbioru.
Upoważnienia do przeprowadzenia kontroli wydają: Osoby
wydające
Główny Inspektor Pracy i jego zastępcy dla:
upoważnienia
pracowników Głównego Inspektoratu Pracy nadzorujących czynnoSci kon-
trolne,
inspektorów pracy do kontrolowania przedsiębiorcy poza zakresem tery-
torialnej właSciwoSci ich macierzystego okręgowego inspektoratu;
okręgowi inspektorzy pracy i ich zastępcy dla działających na terenie ich
właSciwoSci:
inspektorów pracy,
pozostałych pracowników okręgowego inspektoratu pracy.
Zarówno Główny Inspektor Pracy, jak i inspektorzy okręgowi (także ich zastępcy)
nie mogą przekazać tego uprawnienia np. kierownikom Oddziałów OIP, a ewentu-
alne przekazanie tego uprawnienia byłoby prawnie bezskuteczne i naruszało art. 19
Kodeksu postępowania administracyjnego.
Wzór upoważnienia do przeprowadzenia kontroli ustalił Marszałek Sejmu za- Forma
upoważnienia
rządzeniem nr 13 z 16.9.2004 r. (nie było ono publikowane). Stosowanie upoważ-
nień odbiegających formą i treScią od wzoru jest niewłaSciwe. Istnieje natomiast
możliwoSć modyfikacji wielkoSci upoważnienia, polegająca na wystawianiu upo-
ważnień w formacie A5 oraz powiększaniu poszczególnych rubryk.
kwiecień 2005 9
OPINIE
Rozdział 1/2.
W przypadku kontroli zbiorowej upoważnienie może być wystawione dla dwóch
(lub więcej) inspektorów pracy.
Upoważnienie wydawane jest w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z który-
ch jeden pozostawia się przedsiębiorcy (mimo że przepisy zobowiązują organy PIP
jedynie do okazywania upoważnienia).
Treść Zgodnie z art. 8 ust. 34 ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy upoważnienie powin-
upoważnienia
no zawierać:
wskazanie podstawy prawnej przeprowadzenia kontroli,
oznaczenie organu kontroli,
imię i nazwisko, stanowisko służbowe osoby upoważnionej do kontroli oraz
numer jej legitymacji służbowej,
okreSlenie zakresu przedmiotowego kontroli,
oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą,
wskazanie daty rozpoczęcia i przewidywanego terminu zakończenia kontroli,
podpis udzielającego upoważnienia, z podaniem stanowiska lub funkcji,
pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego,
datę i miejsce wystawienia.
Zakres przedmiotowy kontroli okreSla art. 1 i art. 8 ustawy o Państwowej Inspekcji
Pracy. Biorąc pod uwagę zakres kontroli, jak również pojęcie kontroli (działanie po-
legające na ustaleniu stanu faktycznego i udokumentowania dokonanych ustaleń),
wystawia się upoważnienia do kontroli przedsiębiorców również w przypadkach
kontroli dokonywanych na ich wniosek (tzw. kontrole odbiorowe, kontrole do-
tyczące wydawania opinii, stanowisk, itp.).
4.3. ObjaSnienia do upoważnienia do prowadzenia kontroli
Pole A.
Kontrola prowadzona przez inspektora pracy odbywa się na podstawie artykułu 8
ust. 1 34 ustawy z 6.3.1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tj. Dz.U. z 2001 r. Nr 124,
poz. 1362, ze zm.) i ta podstawa prawna zostanie tu podana.
W kontroli przedsiębiorców mogą również brać udział kandydaci na podins-
pektorów pracy na podstawie imiennego upoważnienia wydanego na podstawie
ww. artykułu ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.
W przypadku kontroli przedsiębiorcy przez biegłych i specjalistów oraz pod-
inspektorów pracy i kandydatów na podinspektorów pracy powinni oni posługi-
wać się upoważnieniem, w którym podstawa prawna będzie uzupełniona odpo-
wiednio o art. 23 ust. 5 lub art. 19f ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy.
Pole B.
W oznaczeniu organu kontrolnego powinno się znalexć nazwisko i imię inspekto-
ra, numer jego legitymacji służbowej oraz pełne stanowisko służbowe, zbieżne ze
stanowiskiem wpisanym w legitymacji służbowej.
10 kwiecień 2005
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli OPINIE
Rozdział 1/2.
Pole C.
Trzeba zwrócić uwagę, czy w treSci upoważnienia jest prawidłowo wpisane ozna-
czenie przedsiębiorcy.
Definicja pojęć działalnoSć gospodarcza i przedsiębiorca nastręcza wiele kłopo- Definicja
działalności
tów interpretacyjnych. WyjaSniając je należy wskazać, że działalnoSć gospodarcza
gospodarczej
jest rozumiana bardzo szeroko i opiera się na trzech przesłankach:
kryterium ekonomicznej klasyfikacji działalnoSci,
zarobkowych celach działalnoSci,
wykonywania działalnoSci w sposób zorganizowany i ciągły.
Jako działalnoSci gospodarczej (w kontekScie kontroli inspekcji pracy) nie kwalifi-
kuje się działalnoSci wytwórczej w rolnictwie: w zakresie upraw rolnych oraz cho-
wu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leSnictwa i rybactwa Sród-
lądowego, a także wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków
domowych i Swiadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych
z pobytem turystów.
Pojęcie przedsiębiorcy jest różnie definiowane w polskim prawie. Nie można Definicja
przedsiębiorcy
przesądzić, czy przedsiębiorcami są tylko podmioty wpisane do rejestru przed-
siębiorców lub do ewidencji działalnoSci gospodarczej, czy także te, które z różnych
powodów nie są objęte takim obowiązkiem, a odpowiadają wszelkim cechom
przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ustawy o swobodzie działalnoSci gospodarczej.
Nie wiadomo również, czy za przedsiębiorców należy uważać wszystkie podmioty
wpisane do rejestru przedsiębiorców, skoro nie każdy z nich musi prowadzić
działalnoSć gospodarczą.
Szerokie ujęcie działalnoSci gospodarczej spowodowało poszerzenie katalogu
przedsiębiorców, wSród których znalexli się notariusze, biegli rewidenci, lekarze
i lekarze dentySci, pielęgniarki i położne, komornicy sądowi. Z przepisów ustawy
wprowadzającej ustawę o swobodzie działalnoSci gospodarczej nie wynika nato-
miast, w jaki sposób należy traktować wykonywanie na własny rachunek innych
wolnych zawodów.
Szerokie rozumienie pojęcia działalnoSci gospodarczej i obejmowanie nim każdej
działalnoSci usługowej, jeSli odpowiada ona pozostałym cechom pojęcia działalnoSci
gospodarczej, prowadzi do sporów, gdy rozstrzyga się o tym, czy działalnoScią go-
spodarczą jest działalnoSć prowadzona przez szkoły wyższe (zwłaszcza niepaństwo-
we) i niepubliczne placówki oSwiatowe, koScielne osoby prawne, organizacje non pro-
fit itd.
WątpliwoSci te powstają również w odniesieniu do zakładów opieki zdrowotnej
(zarówno publicznych, jak i prywatnych).
Odnosząc przedstawione wątpliwoSci do działalnoSci kontrolno-nadzorczej orga-
nów Państwowej Inspekcji Pracy, należy powiedzieć, że w inspekcji przyjęto jako
zasadę wystawianie upoważnień do każdej kontroli, o ile w sposób jednoznacz-
ny w oparciu o obowiązujące przepisy nie można podmiotu przeznaczonego
do kontroli wyłączyć z grona przedsiębiorców.
kwiecień 2005 11
OPINIE
Rozdział 1/2.
Kontrola w spółce cywilnej
Wspólnik Z ustawy o swobodzie działalnoSci gospodarczej i ustawy o Krajowym Rejestrze
samodzielnym
Sądowym wynika, że każdy wspólnik spółki cywilnej jest samodzielnym przed-
przedsiębiorcą
siębiorcą. Z uwagi na ten fakt (każdy z nich samodzielnie dokonuje wpisu do
rejestru przedsiębiorców (ewidencji działalnoSci gospodarczej), oznaczeń przed-
siębiorcy będzie tyle, ilu jest wspólników danej spółki cywilnej, a w żadnym z ozna-
czeń nie pojawi się zwrot wskazujący na spółkę cywilną.
Podejmując kontrolę w spółce cywilnej inspektor pracy powinien mieć zatem tyle
upoważnień, ilu spółka cywilna ma wspólników (upoważnienia powinny być wy-
stawione na każdego wspólnika przedsiębiorcę z osobna).
Pole D.
Zakres kontroli jest z reguły okreSlony na tyle szeroko, by obejmował całoSć zagad-
nień przewidzianych do kontroli. Często pojawiają się więc sformułowania praw-
na ochrona pracy , bądx techniczne bezpieczeństwo pracy .
Pole E.
Okres przeprowadzania kontroli w założeniu ma odzwierciedlać faktyczne po-
trzeby w tym zakresie. Muszą być także wskazane daty rozpoczęcia oraz przewi-
dywanego zakończenia kontroli (art. 8 ust. 34 pkt 6 ustawy o PIP).
Przedłużenie czasu trwania kontroli, ponad daty podane w upoważnieniu, jest
możliwe na podstawie art. 83 ust. 3 ustawy z 2.7.2004 r. o swobodzie działalnoSci go-
spodarczej. Czas kontroli może przedłużyć wyłącznie organ uprawniony do wyda-
wania upoważnień, a więc Główny Inspektor Pracy oraz inspektorzy okręgowi (ta-
kże i ich zastępcy).
12 kwiecień 2005
1/2. Zasady przeprowadzania kontroli OPINIE
Rozdział 1/2.
4.4. Wzór upoważnienia do kontroli
kwiecień 2005 13
OPINIE
Rozdział 1/2.
14 kwiecień 2005
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
83 USTAWA o Państwowej Inspekcji Pracy [13 04 2007][Dz U 1ustawa z dnia o Państwowej Inspekcji Pracy5 Statut Państwowej Inspekcji PracyProśba o uchylenie decyzji zawartych w nakazje Państwowej Inspekcji PracyPaństwowa Inspekcja Pracy zaostrza walkę z zatrudnionymi na czarno78 o Państwowej Inspekcji Pracy06 0 Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy Dz U 1981 nr6poz23tjpaństwowa inspekcja pracyPaństwowa Inspekcja Pracy175 Ustawa o Państwowej Inspekcji PracyUstawa o Państwowej Inspekcji Pracy Komentarz ebook demoUstawa o Państwowej Inspekcji Pracy KomentarzPanstwowa Inspekcja Pracy78 ? USTAWA o Państwowej Inspekcji Pracyustawa o zasadach przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych przez przedsiębiorstwa państwoweKontrola administracji dokonywana przez Rzecznika Praw Obywatelskichwięcej podobnych podstron