Sygn. akt I KZP 19/06
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 28 września 2006 r.
Sąd Najwyższy Izba Karna w Warszawie
na posiedzeniu w składzie:
Przewodniczący: Prezes SN Lech Paprzycki (sprawozdawca)
Sędzia SN: Jerzy Grubba
SSA del. do SN Małgorzata Gierszon
Protokolant: Marcin Pawełek
przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Aleksandra Herzoga
w sprawie Pawła C.
po rozpoznaniu przedstawionego na podstawie art. 441 ż 1 k.p.k. przez Sąd
Apelacyjny w L. postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2006 r. sygn. akt II AKa
79/06 zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:
Czy przedmiotem ochrony przepisu art. 58 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.
o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485) jest dobro
prawne o charakterze osobistym, jakim jest życie i zdrowie konkretnego
człowieka, czy też dobro prawne o charakterze ogólnym, jakim jest zdrowie
społeczne?
postanowił
odmówić podjęcia uchwały.
U z a s a d n i e n i e
Sąd Apelacyjny w L., w uzasadnieniu postanowienia przedstawiającego
powyższe zagadnienie prawne, stwierdza, że jest Mu znana uchwała Sądu
Najwyższego z dnia 27 pazdziernika 2005 r. I KZP 32/05 oraz to, że treść
unormowania art. 58 obowiązującej ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485 ze zm.), z punktu
widzenia tego pytania jest taka sama, jak unormowanie zawarte w art. 45
poprzednio obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 1997 r. (Dz.
U. Nr 75, poz. 468 ze zm.), które było przedmiotem wykładni dokonywanej
przez Sąd Najwyższy w 2005 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, trafny jest
pogląd, że przedmiotem ochrony przepisów karnych obowiązującej ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii jest zdrowie całego społeczeństwa, co jednak nie
dotyczy przepisów art. 58 ustawy, które za przedmiot ochrony mają zdrowie i
życie skonkretyzowanej osoby. O tym przesądzać ma użyty w obu przepisach
zwrot innej osobie , natomiast w przepisie art. 58 ust. 2 dodatkowo położenie
nacisku na szczególną ochronę osób małoletnich , co stanowi indywidualną
cechę osoby pokrzywdzonej . Tym bardziej stanie się to oczywiste, w wypadku
użycia takiego rodzaju środka lub substancji przez małoletniego. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego, te okoliczności nie były przedmiotem rozważań Sądu
Najwyższego w uzasadnieniu uchwały z 2005 r., tak jak znaczenie użytych
pojęć zdrowie społeczne i zdrowie publiczne , a także to, że przyjęcie
zdrowia i życia ogółu społeczeństwa jako przedmiotu ochrony nie wyklucza
ustalenia, że tym przedmiotem jest również zdrowie i życie konkretnej osoby,
której, jak w wypadku czynu stypizowanego w art. 58 ustawy z 2005 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii, sprawca udziela środka odurzającego lub
substancji psychotropowej.
Ponadto Sąd Apelacyjny zwraca uwagę na to, że rozbieżne stanowiska co
do wykładni art. 45 ustawy z 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii były
2
prezentowane nie tylko w orzecznictwie sądów powszechnych, ale także w
orzecznictwie Sądu Najwyższego, a w konkluzji stwierdza: skoro omawiana
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 pazdziernika 2005 r. nie odniosła się w
swej argumentacji do istotnych i ważkich okoliczności, to trzeba stwierdzić, że
nie rozstrzyga ona istotnych wątpliwości interpretacyjnych , co w sytuacji
procesowej w sprawie rozpoznawanej w tym postępowaniu odwoławczym
pozwalało przekazać, na podstawie art. 441 ż 1 Kpk, zagadnienie prawne
wymagające zasadniczej wykładni do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.
Prokurator Prokuratury Krajowej, we wniosku pisemnym, przede
wszystkim rozważa zasadność przekazania zagadnienia prawnego Sądowi
Najwyższemu w trybie określonym w art. 441 ż 1 k.p.k. Wyraża przy tym
pogląd, że mimo w zasadzie identycznego brzmienia artykułów 45 i 58
odpowiednio poprzedniej i obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii jest to uzasadnione przedstawioną przez Sąd Apelacyjny
argumentacją przemawiającą za odmienną wykładnią, niż ta dokonana przez Sąd
Najwyższy w uchwale z 2005 r. oraz faktem, że interpretacja przedstawiona w
tej uchwale została zakwestionowana w piśmiennictwie. Prokurator Prokuratury
Krajowej, przyjmując za punkt wyjścia swych dalszych rozważań występowanie
rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych oraz to, że w literaturze
dominuje stanowisko przeciwne prezentowanemu w uchwale z 2005 r.,
powołuje także, jako argument, że przepisy karne ustawy z 2005 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii, w podręcznikach prawa karnego, omawiane są
wraz z przepisami kodeksu karnego o przestępstwach przeciwko życiu i
zdrowiu. Istotniejsze są jednak te rozważania, które dotyczą problematyki
ogólnej przedmiotu ochrony, które prowadzą Autora wniosku do stwierdzenia,
odmiennego jednak od stanowiska Sądu Apelacyjnego w L. w tej sprawie, że
przedmiotem ochrony przepisów art. 58 ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii jest zarówno dobro ogólne ochrona społeczeństwa przed
szerzeniem się narkomanii, jak również indywidualne dobra prawne osoby,
3
której sprawca tego przestępstwa udziela środka odurzającego lub substancji
psychotropowej. Przemawiać ma za tym także wykładnia historyczna,
dokonywana na gruncie przepisów art. 244 k.k. z 1932 r. i art. 161 k.k. z 1969 r.,
których treść przeniesiona została do ustaw o przeciwdziałaniu narkomanii z
1997 r. i z 2005 r., co zostało zauważone w uzasadnieniu uchwały Sądu
Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., I KZP 29/01 (OSNKW 2002, z. 1-2,
poz. 2).
Odnosząc się do uchwały Sądu Najwyższego z 2005 r., Prokurator
Prokuratury Krajowej zwraca uwagę na to, że spotkała się ona z krytyką z
piśmiennictwie także dlatego, że posłużyła się zdefiniowanym tylko na gruncie
nauk medycznych pojęciem zdrowie publiczne , co na pewno można odnieść
do celu realizowanego przez całość ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii, a co dotyczy nie tylko tej ustawy, lecz także ustaw o wychowaniu w
trzezwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z 1982 r., czy ustawy o ochronie
zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z 1995 r.
Zdaniem Prokuratora Prokuratury Krajowej, nietrafny jest pogląd, że czynności
wykonawcze określone w art. 58 ustawy z 2005 r. nie muszą powodować, by w
konkretnym wypadku zachodziło lub mogło zachodzić narażenie na
niebezpieczeństwo życia lub zdrowia innej osoby, jak to przyjmuje ta uchwała,
gdyż w każdym przypadku zażycia takiego środka lub substancji może
bowiem zachodzić niebezpieczeństwo dla zdrowia a czasem i życia osoby
zażywającej , co wykazano w literaturze przedmiotu. Autor wniosku odwołuje
się także do argumentu natury systemowej podnosząc, że istnienie w art. 58
ustawy w jego ust. 2 typu kwalifikowanego ze względu na osobę, której sprawca
udziela środka lub substancji małoletniego świadczy, że przedmiotem
ochrony jest dobro indywidualne, tak jak w wypadku przestępstwa rozpijania
małoletniego art. 208 k.k., co powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie i
piśmiennictwie. W konkluzji Autor wniosku stwierdza: Chociaż więc przepis
ten (art. 208 k.k.) chroni młodzież jako grupę, to realizuje się to przez ochronę
4
dóbr o charakterze osobistym konkretnego małoletniego. Podobna sytuacja
zachodzi w odniesieniu do przestępstwa udzielania środków odurzających bądz
nakłaniania do ich używania. Narkomania jest niewątpliwie zjawiskiem o
charakterze patologii społecznej, lecz równocześnie wynikiem interakcji
pomiędzy jednostką, środkiem odurzającym i społeczeństwem , a więc w
przypadku przestępstwa z art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii uznać
należy, że celem tego przepisu jest zarówno ochrona zdrowia w aspekcie
powszechnym, jak i indywidualnym poprzez ochronę zdrowia i życia
konkretnego człowieka .
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W uzasadnieniu uchwały z dnia 27 pazdziernika 2005 r. I KZP 32/05
OSNKW 2005, z. 11, poz. 105, Sąd Najwyższy stwierdził, że pogląd w niej
wyrażony należy odnieść nie tylko do treści art. 45 ustawy z 1997 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii, ale również do treści art. 58 ustawy z dnia 29
lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. Nr 179, poz. 1485 ze zm.).
Uznać to należy nie tylko za niewątpliwe z uwagi wręcz na identyczność obu
przepisów, a także za bezsporne w świetle stanowiska prezentowanego zarówno
w uzasadnieniu postanowienia Sądu Apelacyjnego w L., jak i stanowiska
Prokuratora Prokuratury Krajowej. Zatem, w wypadku uznania trafności
wykładni dokonanej przez Sąd Najwyższy na gruncie art. 45 ustawy z 1997 r. w
uchwale z 2005 r., wyjaśnianie treści art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii z 2005 r. jest zbędne, gdyż nie będzie zachodziła potrzeba
dokonania zasadniczej wykładni tego ostatniego przepisu.
Zdaniem obecnego składu Sądu Najwyższego, wykładnia art. 45 ustawy z
1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, będąca w istocie, także wykładnią
obowiązującego przepisu art. 58 ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii jest trafna, a zarówno uzasadnienie postanowienia Sądu
Apelacyjnego w L., jak i wniosek Prokuratora Prokuratury Krajowej w tej
sprawie, nie prezentują argumentacji, także tej zawartej w krytycznej glosie (M.
5
Sagan, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 27 pazdziernika 2005 r.
sygn. I KZP 32/05, Prok. i Pr. 2006, z. 5, s. 157-173), która mogłaby
przemawiać za ustaleniem, że przedmiotem ochrony przepisów art. 58 tej
ustawy jest wyłącznie albo także zdrowie i życie osoby, której sprawca tego
przestępstwa udziela środka odurzającego lub substancji psychotropowej. Takiej
argumentacji nie prezentuje również R. A. Stefański (Przegląd uchwał Izby
Karnej Sądu Najwyższego z zakresu prawa karnego materialnego, prawa
karnego skarbowego i prawa wykroczeń za 2005 r. WPP 2006, Nr 1(237), s.
143-146), ograniczając się, w istocie, ze wskazaniem glosy M. Sagana, do
stwierdzenia, że uchwała spotkała się z miażdżącą krytyką , a trafnym jest
pogląd, że przedmiotem ochrony przepisu art. 45 ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii jest zarówno zdrowie społeczne w aspekcie zapobiegania zjawisku
narkomanii, jak i dobro osobiste w postaci życia i zdrowia konkretnej osoby .
Uznając, że nie zostały spełnione wymogi określone w art. 441 ż 1 k.p.k.,
gdyż przekazane przez Sąd Apelacyjny w L. pytanie prawne nie przedstawia
zagadnienia wymagającego zasadniczej wykładni ustawy, nie prezentuje ono,
jak i powołane wypowiedzi krytyczne w piśmiennictwie, przekonującej
argumentacji przemawiającej za dokonaniem odmiennej wykładni niż ta
przyjęta w uchwale z 2005 r., Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, w
pełni podzielając argumentację zawartą w uzasadnieniu poprzedniej uchwały.
Zważywszy jednak na fakt, że w ostatnim czasie opublikowane zostały także
wypowiedzi aprobujące dotychczasowe stanowisko Sądu Najwyższego (K.
Indecki, Glosa do uchwały z dnia 27 pazdziernika 2005 r. I KZP 32/05, OSP
2006 w druku, T. Srogosz, Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz,
Warszawa 2006, s. 396-409), bądz uznające, że przedmiotem ochrony przepisu
art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nie jest życie i zdrowie osoby,
której sprawca tego przestępstwa udziela środka odurzającego lub substancji
psychotropowej (A. Rybak-Starczak: Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z 27
pazdziernika 2005 r. I KZP 32/05, Pal 2006, Nr 7-8, s. 339-346), to celowe jest
6
przedstawienie dalszych argumentów na rzecz dotychczasowego kierunku
wykładni, oczywiście w kontekście wypowiedzi krytycznych.
W pierwszym rzędzie wskazać należy, że argumentem przemawiającym
za odstąpieniem od dotychczasowej interpretacji w żadnej mierze nie może być
uznane w piśmiennictwie za nieprawidłowe posłużenie się przez Sąd Najwyższy
w uchwale z 2005 r. określeniami zdrowie społeczne oraz zdrowie
publiczne i to jako synonimicznymi. Co prawda, nie są to pojęcia zdefiniowane
w prawie karnym materialnym ani przez ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii
z 2005 r., a jedynie w naukach medycznych, to z drugiej strony zauważyć
należy, że posługuje się nimi zarówno orzecznictwo, jak i piśmiennictwo (zob.:
uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2004 r. I KZP 42/03
OSNKW 2004, z. 5, poz. 47, s. 8, Glosy do uchwały Sądu Najwyższego z dnia
27 pazdziernika 2005 r. I KZP 32/05: W. Radecki OSP 2006, z. 6, s. 339, A.
Rybak-Starczak, Pal. 2006, Nr 7-8, s. 341-342, T. Srogosz, op.cit. s. 400, a także
R. A. Stefański, op.cit. s. 146, K. Indecki: Glosa op.cit.) i nie może być żadnych
wątpliwości, że zdrowie publiczne i zdrowie społeczne to pojęcia tej samej
treści, które oznaczają zdrowie wielu czy nawet wszystkich ludzi, a więc
nieoznaczonego kręgu osób.
Przechodząc do problematyki przedmiotu ochrony przepisów art. 58
ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii nie sposób nie przywołać jakże
trafnych spostrzeżeń, że nie ma bardziej podatnego na manipulację pojęcia
prawa karnego niż dobro prawne (L. Gardocki, Zagadnienia teorii
kryminalizacji, Warszawa 1990, s. 42 i nast.), oraz że o przyjęciu przez
interpretatora jednego z poglądów decyduje nie analiza przepisu, lecz założenia
aksjologiczne, które determinują jego spojrzenie na problematykę narkomanii i
związaną z nią politykę prohibicyjną (S. Kosmowski, Podstawowe problemy
stosowania przepisów kryminalizujących nielegalny obrót narkotykami,
Problemy Prawa Karnego, Katowice 2004, Nr 25, s. 20).
7
Nie zapominając o tego rodzaju niebezpieczeństwach nie można,
poszukując przedmiotu ochrony przepisów karnych ustawy z 2005 r. o
przeciwdziałaniu narkomanii, rezygnować z ustalenia celu całości tego aktu
prawnego, uwzględniając jednocześnie szczególny kontekst historyczny
unormowań w tym zakresie, obowiązujących od okresu międzywojennego w
kolejnych Kodeksach karnych (art. 244 k.k. z 1932 r., art. 161 k.k. z 1969 r.),
penalizujących udzielanie środka odurzającego lub substancji psychotropowej
(trucizny) z naruszeniem przepisów o ich reglamentacji.
O ile ustawa z 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii ograniczała się do
syntetycznego stwierdzenia w art. 1 ust. 1, że określa zasady przeciwdziałania
narkomanii , to ustawa z 2005 r. w obszernym art. 1 przedmiot unormowań
ujmuje szczegółowo, stwierdzając także wprost w punkcie 4, że określa kary za
nieprzestrzeganie przepisów ustawy i rozporządzeń wymienionych w pkt 3
tego artykułu. Stąd w pełni uprawniony jest wstępny wniosek, że przepisy karne
ustawy określają odpowiedzialność karną za naruszenie przepisów tej ustawy,
ustanawiających zasady reglamentacji środków odurzających i substancji
psychotropowych (tak również A. Rybak-Starczak op.cit., s. 344-346).
Niewątpliwie do tej kategorii norm sankcjonujących należą przepisy art. 58.
Rzecz tę jednak należy ująć szerzej, ustalając, z odwołaniem się do brzmienia
art. 1 pkt 4 tej ustawy, że wszystkie jej przepisy karne określają
odpowiedzialność karną za naruszenie tylko przepisów tej ustawy i
wspomnianych rozporządzeń. Dotyczy to również przepisu art. 64 ustawy
(typizującego kradzież środka odurzającego, substancji psychotropowej,
mleczka makowego lub słomy makowej), penalizującego także, obok naruszenia
cudzej własności (mienia), władanie nimi (posiadanie) wbrew
reglamentacyjnym unormowaniom tej ustawy i co chyba oczywiste także art.
62 (bezprawne posiadanie takich środków i substancji).
Nie można jednak, wyłącznie na tej podstawie, uznać, że przedmiotem
ochrony przepisów karnych ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, a
8
więc także jej art. 58, jest właśnie reglamentacja w obrocie środkami
odurzającymi lub substancjami psychotropowymi. (A. Rybak-Starczak, op.cit. s.
346). Tak jak nie może być uznany za przedmiot ochrony tego przepisu
monopol, interes ekonomiczny państwa w zakresie obrotu tymi środkami lub
substancjami (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21
maja 2004 r., I KZP 42/03, OSNKW 2004, z. 5, poz. 47). W istocie chodzi
bowiem nie o ochronę monopolu państwa lub ustawowych zasad reglamentacji
obrotu nimi, lecz o ochronę zdrowia społecznego (publicznego), a więc dobra
wielu ludzi (społeczeństwa, narodu, ludzkości). Oczywiste jest przy tym, że w
ostateczności celem tej ustawy jest, by środki odurzające lub substancje
psychotropowe nie były używane przez indywidualne osoby, które to środki i
substancje, nawet w najmniejszych ilościach, o ile nie ma określonych przez
ustawę wskazań medycznych, muszą zawsze wyrządzać szkodę na zdrowiu a
niekiedy i życiu konkretnej osoby (osób), w szczególności, gdy dotyczy to
osoby małoletniej. Jednakże przepisy karne ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii ustanawiają odpowiedzialność karną na przedpolu , obejmując,
także w art. 58, w obu jego przepisach, zachowania polegające również na
udzielaniu środka odurzającego lub substancji psychotropowej, bez względu na
to, czy mają one albo mogą być użyte, a więc nawet wtedy, gdy nie mogą one
stanowić nawet najmniejszego zagrożenia dla zdrowia i życia nabywcy albo
innej osoby. Pewne jest natomiast, że znajdowanie się takiego środka lub
substancji poza systemem reglamentacji stanowi sytuację, w której mogą one
dotrzeć do osób nieuprawnionych do ich posiadania, które mogą ich użyć.
Dlatego właśnie nawet taka tylko sytuacja, znajdowania się tych środków i
substancji poza systemem reglamentacji, uznana została, oczywiście w pełni
zasadnie, za stan zagrożenia dla zdrowia społecznego (publicznego).
Nie przekonuje argumentacja, że przeniesienie do obowiązującej ustawy z
2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii ustawowych znamion określonych w
przepisach art. 244 k.k. z 1932 r. oraz art. 161 k.k. z 1969 r. i zamieszczenie ich
9
w art. 58 ustawy świadczy o tym, że w tym ostatnim wypadku mamy do
czynienia z typami przestępstw, których przedmiotem ochrony jest wyłącznie
zdrowie i życie człowieka jako jego dobra indywidualne, a nie zdrowie
społeczne (publiczne).
Rzeczywiście, zasadnicze znamiona są identyczne, zauważyć jednak
należy, że, po pierwsze, w czasie gdy te Kodeksy wchodziły w życie
umieszczenie tych przepisów w innym rozdziale niż grupujący przestępstwa
przeciwko życiu i zdrowiu nie było możliwe. Po drugie, takie ich
umiejscowienie nie mogło przesądzać, że przedmiotem ochrony było dobro
indywidualne zdrowie i życie osoby, której udzielany był środek lub
substancja (trucizna), a nie dobro ogólne właśnie zdrowie społeczne
(publiczne). Po trzecie wreszcie, właśnie umiejscowienie tych przepisów w
takim rozdziale mogło dla interpretatorów stanowić wystarczający argument dla
ustalenia, że przedmiotem ochrony tych obu przepisów było dobro indywidualne
a nie ogólne zdrowie i życie osoby, której udzielany był środek lub substancja
(trucizna).
W uzasadnieniu Kodeksu karnego z 1932 r. wskazywano także, że
udzielenie trucizny odurzającej zostało w tym Kodeksie ujęte jako specyficzny
wypadek narażenia na niebezpieczeństwo . W takiej sytuacji nie dochodzi do
bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia, bowiem działanie trucizny
odurzającej może powodować stopniowy rozstrój zdrowia, zakończony lub nie
zakończony wypadkiem śmiertelnym (za S. Glaser, A. Mogilnicki: Kodeks
karny. Komentarz, Kraków 1934 r., s. 785-786). W komentarzach do tego
przepisu wskazywano natomiast, że w wypadku stypizowanego w nim
przestępstwa formalnego obojętne jest czy zachodziło lub nawet mogło
zachodzić narażenie na niebezpieczeństwo życia lub zdrowia ludzkiego.
Nieistotne było także czy sprawca zmierzał ku jakiemuś bezprawnemu celowi
(S. Glaser, A. Mogilnicki, op.cit., s. 783-784, J. Makarewicz, Kodeks karny z
komentarzem, Lwów 1938, s. 550).
10
Nie dostrzegano jednak wówczas, dokonując wykładni, że względy
polityczno-kryminalne nakazywały penalizację również tych zachowań, które w
wyniku udzielenia środka lub substancji, nie stanowiąc zagrożenia dla dóbr
indywidualnych osoby przyjmującej, stwarzały stan zagrożenia dla
nieoznaczonej liczby osób, wobec znalezienia się takiego środka lub substancji
poza ustanowionym systemem reglamentacji.
Z podobnych powodów nie można uznać za argument na rzecz
indywidualnego charakteru dobra chronionego przepisami karnymi ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii, omawianie ich w podręcznikach prawa karnego
wraz z przepisami kodeksu karnego o przestępstwach przeciwko życiu i
zdrowiu, gdyż, jak trafnie zauważa Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z
dnia 21 maja 2004 r. I KZP 42/03 OSNKW 2004, z. 5, poz. 47, przedmiotem
ochrony przestępstw określonych w tej ustawie jest zdrowie publiczne , a nie
reglamentacja czy interes ekonomiczny państwa, bowiem za kryminalizacją w
tym wypadku kryją się motywy jedynie podobne do motywów kryminalizacji
określonych w kodeksie karnym czynów przeciwko życiu i zdrowiu. Podobne,
gdyż jednak w ostateczności chodzi o to, by także przy pomocy przepisów
karnych nie dopuścić do używania środków odurzających i substancji
psychotropowych przez indywidualne osoby, co powoduje zawsze co najmniej
szkodę dla ich zdrowia.
Trafnie problematykę tę ujmuje się w piśmiennictwie stwierdzając, że
bezpośrednim celem art. 58 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 2005 r.
jest ograniczenie czynności występujących po stronie podaży środków
odurzających i substancji psychotropowych, a bezpośrednim przedmiotem
ochrony zdrowie i życie społeczeństwa jako całości życie i zdrowie
publiczne (T. Srogosz, op.cit. s. 398). Cała ustawa, a więc i ten przepis,
skierowana jest przeciwko nielegalnej produkcji i obrotowi tymi substancjami,
jednakże nie po to, by w ten sposób chronić interes ekonomiczny państwa
(reglamentować ten obrót), lecz po to, by chronić zdrowie społeczne, które może
11
być zagrożone wskutek wprowadzenia do nielegalnego obrotu narkotyków i
innych substancji psychotropowych (K. Indecki op.cit.). Właśnie zdrowie
społeczne (publiczne) stanowi zgeneralizowane dobro społeczne będące
przedmiotem ochrony wszystkich przepisów karnych ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii, a więc także jej art. 58. Jest to zatem rodzajowy przedmiot ochrony
tego przepisu karnego. Natomiast bezpośrednim (szczególnym, indywidualnym)
przedmiotem ochrony jest dobro społeczne chronione konkretnym przepisem
karnym (W. Wolter, Nauka o przestępstwie, Warszawa 1973, s. 41), którym w
wypadku art. 58 ustawy z 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii jest tylko
zdrowie społeczne (publiczne) abstrakcyjnie zagrożone czynem polegającym na
udzieleniu innej osobie środka odurzającego lub substancji psychotropowej,
ułatwieniu albo umożliwieniu użycia albo nakłanianiu do ich użycia, a nie
zdrowie i życie takiej osoby. Wynika to przede wszystkim z przepisów art. 58
ustawy, ale także z intytulacji ustawy. Tak określony bezpośredni przedmiot
ochrony mieści się w rodzajowym przedmiocie ochrony (K. Indecki op.cit.) i
znajduje uzasadnienie w ustaleniu, które nie powinno budzić wątpliwości, że do
znamion ustawowych przestępstwa stypizowanego w art. 58 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii nie należy zarówno skutek w postaci szkody na
zdrowiu lub życiu, jak i choćby abstrakcyjne tylko narażenie na
niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia osoby, o której mowa w tym przepisie.
Nie należy do ustawowych znamion cel działania sprawcy spowodowania
takiego skutku (szkody, narażenia na niebezpieczeństwo). Takie, ewentualne,
elementy zachowania sprawcy, nie stanowią współkaranego przestępstwa, lecz
wówczas uznać należy, że sprawca swoim zachowaniem, stanowiącym jeden
czyn, wypełnił znamiona jednego z przestępstw określonych w art. 58 ust. 1 i 2
ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i innego przepisu albo przepisów
karnych, a wówczas zastosowanie będzie miała reguła określona w art. 11 ż 2
k.k. Trafnie zauważa się przy tym w piśmiennictwie, że życie i zdrowie
człowieka mogłoby być uznane za oboczny (dodatkowy) przedmiot ochrony
12
jedynie wtedy, gdyby art. 58 ustawy w swej konstrukcji zawierał tzw. połączone
przedmioty ochrony, co w praktyce oznaczałoby ich równorzędność brak
gradacji, a co w wypadku art. 58 z całą pewnością nie ma miejsca (K. Indecki
op.cit.). Nie wystarczy bowiem wskazać, jako argument na rzecz ustalenia, że
przedmiotem ochrony przepisów art. 58 ustawy jest także albo wyłącznie
zdrowie i życie konkretnej osoby, że czyny tego typu zawsze są skierowane do
takiej osoby, również małoletniej, gdyż ta okoliczność należy niejako do natury
czynów tego rodzaju, stanowiących zagrożenie dla zdrowia nieoznaczonej
liczby osób tylko bowiem przez konkretne osoby, ale przecież liczone nawet
w warunkach polskich w dziesiątkach tysięcy, sprawcy dilerzy narkotyków
docierają do bez porównania większej ich liczby, stwarzając w ten sposób co
najmniej zagrożenie dla zdrowia społecznego (publicznego), tak samo jak to się
dzieje w wypadku przestępstwa określonego w art. 68 ustawy o
przeciwdziałaniu narkomanii reklamy i promocji substancji psychotropowych
i środków odurzających. Jest tak dlatego, że właśnie zgodnie z tytułem ustawy z
2005 r. i treścią jej art. 1, celem tej ustawy, w tym wszystkich jej przepisów, a
więc także art. 58, 62 i 64 jest zdrowie społeczne (publiczne) i ono właśnie jest
rodzajowym i bezpośrednim przedmiotem ochrony, a w wypadku art. 64 ustawy
(kradzież) dodatkowym (obocznym) przedmiotem ochrony jest mienie. Za takim
określeniem przedmiotu ochrony przepisów karnych ustawy o przeciwdziałaniu
narkomani z 2005 r., w tym art. 58, przemawiają także oczywiste względy
polityczno kryminalne, penalizacji i skutecznego represjonowania zachowań
stanowiących ogromne zagrożenie dla zdrowia społecznego (publicznego).
Mając powyższe rozważania na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w
postanowieniu, odmawiając podjęcia uchwały.
13
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
I KZP 0053I KZP 0024kzpKZP OptivumI KZP 0021I KZP 0003I KZP 0018I KZP 0027I KZP 0010r05 0019Instrukcja Hornet 600 0019I KZP 0015I KZP 0023więcej podobnych podstron