Psychologia inwalidztwa._______25.11. 2000 r. Wykład IV.
Liczne badania prowadzone przez badaczy zajmujÄ…cych siÄ™ psychicznymi skutkami
fizycznego inwalidztwa wykazały, że somatyczne odchylenie od normy jako fakt
fizyczny nie jest związane w sposób bezpośredni z przyczynami zachowania
tkwiącymi w psychice. Jest to jedno z najważniejszych stwierdzeń a jednocześnie
jest to jedna z najmniej akceptowanych zasad somatopsychologii.
Podsumowując wyniki badań można przedstawić następujące przesłanki :
1. Nie ma istotnych przesłanek aby sądzić, że osoby z wadami fizycznymi (
różnego rodzaju inwalidzi) różnią się pod względem swego zasadniczego i
ogólnego przystosowania ( dotyczy to wszystkich grup ),
2. Nie ma wyraźnych dowodów na istnienie związków między różnymi rodzajami
fizycznego inwalidztwa a poszczególnymi cechami osobowości,
3. Chociaż nie znaleziono modeli osobowości, którym odpowiadały by takie czy
inne typy inwalidztwa to można jednak powiedzieć o pewnych formach zachowania
związanych bezpośrednio z ograniczeniami narzuconymi przez dany rodzaj
inwalidztwa,
4. Nie stwierdzono konsekwentnego podziaÅ‚u w zakresie różnic osobowoÅ›cio­wych i
przystosowania pomiędzy grupami ludzi zdrowych i inwalidów, jednak badanie
jednostek wykazuje, że inwalidztwo fizyczne wywiera dosyć głęboki wpływ na
życie człowieka.
Wszystkie długotrwałe oddziaływania stresów czy bodźców niekorzystnych wywołują
pewne zmiany w osobowości ( zmieniają pewne cechy ) u jednego człowieka
szybciej a innego wolniej. Wszystkie długotrwałe oddziaływania na procesy
biopsychiczne działają na przebieg procesu samoakceptacji, samoaktualizacji i
adaptacji do nowych warunków. Może być utrudniony normalny przebieg procesów
biopsychicznych lub też pod wpływem wysiłku oraz różnorodnych czynników może
nastąpić pogłębianie samoświadomości ( niepełnosprawności mogą być także czymś
dodatnim, pozytywnym ). To tak jak ze stresem, jeśli nie jest on za wielki to
może mobilizować organizm. Zależy to od struktury człowieka i siły działającego
bodźca. Można by się pokusić o krótkie podsumowanie tego co do tej pory
powiedzieliÅ›­my :
Wpływ kalectwa na osobowość danej jednostki zależy w dużej mierze od jakości.
od specyfiki i predyspozycji samej osobowości. Jeśli ma ona tendencje do
zdrowej, silnej integracji to zaburzenie jednego jej elementu może być łatwiej
skompensowane lub zaadoptowane niż wtedy, gdy struktura osobowości jest
chwiejna, kiedy jest brak w niej mechanizmów i nawyków wykorzystywania
pozytywnych doświadczeń, kiedy przeważa nastawienie na doświadczenia ujemne i
dezintegrujÄ…ce.
Sam fakt inwalidztwa będzie wpływał ujemnie na jednostkę w zależności od jej
struktury układu nerwowego:
w zależności od typu emocjonalności . a także od siły i jakości oczekiwań.
przeważającego charakteru, interpretacji doświadczeń a także od ich
zapamiÄ™ty­wania. Oprócz wszystkich wewnÄ™trznych czynników wchodzÄ… też w grÄ™
elementy zewnętrzne takie jak: przeżyte doświadczenia, wpływy
kuiturowo-środowiskowe. stosunek innych ludzi do danej jednostki i jej zadania
i role jakie pełni. Kalectwo może oddziaływać na stosunek jednostki do samej
siebie oraz postawy wobec otoczenia.
Przejdźmy teraz do zagadnienia jeszcze bardziej czysto psychologicznego, do
psychologicznych skutków fizycznego inwalidztwa.
Psychologiczna sytuacja osoby kalekiej może pociągać za sobą psychologiczne
skutki, które z kolei zależą od wielu czynników. Jednak biorąc za podstawę
wyniki badań oraz doświadczenie, można przyjąć , że zarówno czynniki wrodzone
jak i czynniki dziedziczne a także rodzaj inwalidztwa nie determinują
absolutnie cech psychicznych. Stwarzają jednak warunki, które mogą wpływać na
przebieg rozwoju psychicznego człowieka i powstające w jego wyniku składniki
osobowo­Å›ci.
W licznych badaniach nad grupami niepełnosprawnych stwierdzono, że zachowanie
czÅ‚owieka i tendencje do okreÅ›lonych dziaÅ‚aÅ„ zależą od doÅ›wiadcze­nia
jednostki, zwłaszcza w okresie wczesnego dzieciństwa. Zarówno budowa jak i
wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci biochemiczne organizmu majÄ… wpÅ‚yw na prze­bieg ksztaÅ‚towania siÄ™
osobowości ale nie determinują jednak ostatecznego rezultatu ( ale mają wpływ
). Decyduje o tym treść oddziaływań jakim jednostka była poddana. Odchylenia od
normy fizycznej stawiają jednostkę w różnych sytuacjach trudnych dla nich ( np.
brak podjazdów dla wózków ). Cztery najczęściej spotykane sytuacje stresujące
to utrudnienia, przeciążenia. deprywacja i zagrożenie.
Sytuacje utrudnienia powstają wtedy kiedy możliwość wykonania zadania zostaje
zmniejszona w skutek pojawienia się w sytuacji jakiś elementów zbędnych lub
nieobecność pewnych elementów potrzebnych ( albo więcej przeszkód na drodze do
realizacji, albo brak czegoÅ›, np. nóg do wejÅ›cia, czy rÄ…k do przykrÄ™ce­nia
czegoś ). Przeszkody mogą utrudniać zarówno przebieg czynności fizycznych jak i
umysłowych.
Przeciążenia powstają wtedy, gdy trudność zadania jest na granicy możliwości
podmiotu. Na granicy sił fizycznych, umysłowych lub wytrzymałości nerwowej. W
tego typu sytuacjach oprócz obniżenia się poziomu wykonania, często obserwuje
siÄ™ zaburzenia nerwowe.
Deprywacje to takie sytuacje, w których podmiot działający pozbawiony jest
czegoś co jest mu potrzebne do jego normalnego funkcjonowania, albo mówiąc
inaczej są to sytuacje, w których nie są zaspokojone jakieś podstawowe potrzeby
( fizjologiczne, społeczne, psychiczne ). W sytuacjach deprywacji może
dochodzić do obniżenia sprawności organizmu, mogą nastąpić procesy
dezorganizacji funkcjonalnej prowadzące do wydłużenia się czasu reakcji,
pobudzenia emocjonalnego, zawężenia pola świadomości, a także do halucynacji i
omamów. Przy bardzo znacznych deprywacjach, na granicy wytrzymałości, gdy się
one zbyt przedłużają, mówimy o sytuacjach skrajnych, ekstremalnych.
Szczególnym rodzajem deprywacji jest zanik wartości i związana z tym utrata
sensu życia, poczucia sensu tego co się robi. To jest właśnie najczęstsza
przyczyna samobójstw. Jeśli ktoś utraci poczucie własnej wartości i godności
wtedy traci sens życia. Szczególnie jest to niebezpieczne w okresie
młodzieńczym.
Zagrożenia występują wtedy, gdy istnieje zwiększone prawdopodobieństwo
naruszenia jakiejś wartości cenionej przez podmiot ( życia, zdrowia, pozycji
społecznej, dobrego samopoczucia ). Zagrożenie może być wynikiem zarówno
układów zewnętrznych jak i wewnętrznych.
Na dzisiaj to tyle.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia inwalidztwa (3)
Psychologia inwalidztwa 5,6 (2)
Psychologia inwalidztwa9

więcej podobnych podstron