Liczby zespolone
Liczby zespolone
Zbiór liczb rzeczywistych oznaczamy przez , a zbiór liczb zespolonych przez . Liczba zespolona może być zapisana w postaci
(1)
a jest tzw. jednostką urojoną, spełniającą warunek
(2)
Potocznie zapisuje się: .
Dla każdej liczby zespolonej danej w postaci (1) definiuje się liczbę zespoloną sprzężoną względem :
(3)
Spełnione jest:
(4)
a więc
i . Oczywiście, wtedy i tylko wtedy, gdy
.
Moduł liczby zespolonej definiuje się jako
(5)
Z powyższej definicji wynika, że jest liczbą rzeczywistą nieujemną. wtedy i tylko wtedy, gdy .
Dla każdej liczby zespolonej danej w postaci (1) definiuje się
- część rzeczywistą :
(6)
- część urojoną :
(7)
Re i Im są więc liczbami rzeczywistymi.
Działania arytmetyczne w zbiorze liczb zespolonych: dla i
określa się:
- sumę:
(8)
- iloczyn:
(9)
Oba działania są przemienne. Dla każdej liczby zespolonej można skonstruować odwrotność ,
(10)
tak, że zachodzi
(11)
Działania arytmetyczne w zbiorze liczb zespolonych są więc analogiczne do działań w zbiorze liczb rzeczywistych.
Definicja liczby sprzężonej zespolonej (3), zastosowana do sumy i iloczynu liczb zespolonych, daje
(12)
(13)
Także w zastosowaniu do obliczania odwrotności otrzymujemy
(14)
Dowodzi się, że
(15)
Liczba zespolona może być zapisana w tzw. postaci wykładniczej,
(16)
oraz w równoważnej postaci trygonometrycznej:
(17)
gdzie jest liczbą rzeczywistą nieujemną, a
. łatwo sprawdzić, że
(18)
Wielkość kątowa nazywana jest argumentem liczby . Jest ona wyznaczona jako rozwiązanie układu równań
(19)
należące do przedziału . Dla mamy , a wartość jest nieokreślona.
Postacie: wykładnicza i trygonometryczna liczby zespolonej są wygodne przy obliczaniu potęg
o dowolnym wykładniku całkowitym (dodatnim lub ujemnym), oraz ułamkowym
(wyciąganie pierwiastków). W szczególności, odwrotność liczby , patrz równ. (10), przedstawić można w postaciach:
(20)
które wynikają z równ. (15) i (16).
Rozważmy wielomian stopnia zmiennej zespolonej , o współczynnikach zespolonych:
(21)
Ważnym problemem jest określenie, czy taki wielomian ma pierwiastki (rozwiązania równania
). Tzw. podstawowe twierdzenie algebry glosi, źe wielomian (21) ma dokładnie pierwiastków,
, (niekoniecznie różnych), tak, że możliwe jest przedstawienie iloczynowe:
(22)
Twierdzenie to nie zachodzi dla wielomianów zmiennej rzeczywistej. Np. wielomiany
i
nie mają żadnych pierwiastków rzeczywistych.
Liczby zespolone spełniające warunek
(23)
(czyli liczby zespolone, których część urojona Im)
mają wszystkie własności arytmetyczne liczb rzeczywistych. Wygodnie
będzie więc utożsamiać te liczby z liczbami rzeczywistymi. W tym sensie
będziemy dalej uważać zbiór liczb rzeczywistych R za podzbiór zbioru liczb zespolonych C (co zapisuje się w postaci R C), a równanie (23) za warunek definiujący liczbę rzeczywistą.
Liczby zespolone spełniające warunek
(24)
(czyli liczby zespolone, których część rzeczywista Re) nazywane są liczbami urojonymi. Liczby te można zapisać w postaci , gdzie
jest liczbą rzeczywistą. Suma dwóch liczb urojonych jest liczbą
urojoną, ale iloczyn dwóch liczb urojonych jest zawsze liczbą
rzeczywistą (ujemną).
Edyta Malolepsza
2000-12-20
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
algebra kolokwium (liczby zespolone)Algebra1p Ciała, Liczby zespoloneLiczby zespoloneCPP Liczby zespolone i obwod trojkataliczby zespolone moodleTrygonometria i liczby zespolone teoria010 Liczby zespoloneliczby zespolone1 Grupy i ciała, liczby zespolonewięcej podobnych podstron