{118}{199}Żyjemy w świecie cudów.
{199}{331}W miejscu zdumiewającego piękna i złożoności.
{370}{424}Mamy ogromne oceany
{424}{482}i niewiarygodne stany pogody.
{482}{621}Gigantyczne góry|i zapierające dech w piersiach krajobrazy.
{621}{674}Jeżeli myślicie, że na tym koniec,
{674}{759}że nasza planeta istnieje|w wielkim odosobnieniu,
{759}{792}to się mylicie.
{874}{985}Jako fizyk, jestem zafascynowany|tym jak prawa natury,
{985}{1121}które ukształtowały to wszystko,|ukształtowały także światy poza naszą planetą.
{1198}{1299}Uważam, że żyjemy|w najwspanialszej epoce odkryć,
{1299}{1350}z tych jakie znała nasza cywilizacja.
{1350}{1469}Podróżowaliśmy do najdalszych obrębów|naszego układu słonecznego.
{1469}{1552}Sfotografowaliśmy zadziwiające nowe światy,
{1552}{1657}stąpaliśmy po nieznanych terenach,|smakowaliśmy obcego powietrza.
{1751}{1832}A w sercu tego wszystkiego|znajduje się elektrownia.
{1895}{1951}Wielki cud, który witamy każdego dnia.
{2056}{2185}Gwiazda, która kontroluje każden jeden świat.
{2227}{2261}Spójrzcie na to!
{2261}{2310}Słońce.
{2456}{2581}A kiedy odejdzie,|to będzie naprawdę koniec nas wszystkich.
{2768}{2905}{y:b}CUDA UKŁADU SŁONECZNEGO
{2950}{3100}{y:b}Imperium Słońca
{3120}{3250}Tłumaczenie: irekm
{3286}{3323}To jest Varanasi.
{3323}{3423}Dla Hindusów jest to jedno|z najświętszych miejscach w całych Indiach.
{3478}{3526}Wyjątkowym czyni je między innymi
{3526}{3643}położenie jego świętej rzeki,|która przepływa przez miasto.
{3643}{3745}To jedno z miejsc w Gangesie,|gdzie możesz się kąpać.
{3745}{3842}Na tym brzegu możecie zobaczyć|wschód słońca nad brzegiem wschodnim.
{3842}{3977}To jedyne miejsce gdzie Ganges|zawraca na północ, więc jest to możliwe.
{3977}{4031}Kiedy Słońce będzie jutro wschodzić,
{4031}{4131}Będzie miało miejsce|naprawdę niezwykłe zjawisko:
{4131}{4181}zupełne zaćmienie Słońca.
{4181}{4245}To dobrze wróży
{4245}{4368}miejscu, które starożytni Hindusi|znają jako Miasto Słońca.
{4417}{4504}Nauka ma się inaczej we wszystkich|innych systemach myślenia,
{4504}{4572}systemach wierzeń,|które były praktykowane
{4572}{4668}w tym mieście od milenii,|ponieważ nie potrzebujesz w nich wiary.
{4668}{4707}Możesz sprawdzić, że to działa.
{4707}{4811}Więc na przykład mogę wam powiedzieć,|że jutro rano dokładnie o 6:24
{4811}{4864}Księżyc zasłoni oblicze Słońca
{4864}{4922}i będzie miało miejsce|całkowite zaćmienie Słońca.
{4922}{4969}Mogę wam powiedzieć, że w 2904
{4969}{5057}będzie pięć zaćmień Słońca|na Ziemi
{5057}{5130}i mogę wam powiedzieć,|że w 16 lipca 2186
{5130}{5252}będzie miało miejsce najdłuższe|zaćmienie Słońca od 5,000 lat - 7 minut.
{5527}{5689}Słońce panuje nad rozległym imperium światów,|wszystko chodzi jak w zegarku.
{5817}{5930}wszystko w jego królestwie przestrzega|praw niebieskiej mechaniki
{5930}{6015}zdefiniowanej przez Izaaka Newtona|w XVII wieku.
{6152}{6271}Te prawa pozwalają nam dokładnie|przewidzieć gdzie każdy świat będzie się znajdował
{6271}{6316}w nadchodzących stuleciach.
{6374}{6428}I gdziekolwiek przytrafi wam się być,
{6428}{6551}jeśli pomiędzy wami a Słońcem znajduje się księżyc,|będzie miało miejsce zaćmienie.
{6826}{6923}Oczywiście Jowisz, wiele księżyców,|a to jest unikatowe zdjęcie
{6923}{7005}zrobione Teleskopem Hubble'a|na wiosnę 2004,
{7005}{7098}gdzie możecie zobaczyć cienie|trzech księżyców na powierzchni,
{7098}{7152}trzy zaćmienia jednocześnie.
{7152}{7255}Teraz takie wydarzenie|zdarza się raz na kilka dekad.
{7255}{7319}Saturn, wiele księżyców.
{7319}{7407}Myślę, że to moje ulubione|spośród wszystkich zdjęć zaćmień
{7407}{7436}w układzie słonecznym,
{7436}{7518}ponieważ są to zdjęcia zrobione|z powierzchni Marsa
{7518}{7587}przez pojazd Opportunity|spoglądający na Słońce.
{7587}{7656}Możecie zobaczyć księżyc Marsa, Fobos,
{7656}{7741}jak wędruje wzdłuż dysku Słońca.
{7741}{7841}A więc to jest zaćmienie słońca,|częściowe zaćmienie słońca,
{7841}{7911}z powierzchni innego świata.
{8018}{8142}Astronomowie przyszłości odkryją,|że te częściowe zaćmienia
{8142}{8227}nie mogą mierzyć się z naszymi.
{8349}{8411}A to ponieważ tutaj na Ziemi
{8411}{8497}ludzie mają najlepsze miejsca|w układzie słonecznym,
{8497}{8620}z których cieszą się spektaklem|całkowitego zaćmienia Słońca.
{8620}{8714}Wszystko to dzięki|wspaniałemu zrządzeniu losu.
{8714}{8806}Słońce jest 400-krotnej średnicy Księżyca,
{8806}{8925}ale z czystego przypadku|jest 400 razy dalej od Ziemi.
{8925}{9023}Więc kiedy nasz księżyc mija|Słońce od przodu,
{9023}{9105}zupełnie je przysłania.
{9105}{9188}W tej chwili jest pomiędzy
{9188}{9257}145 a 167 księżyców|w układzie słonecznym,
{9257}{9319}zależy jak je liczysz,
{9319}{9446}ale żaden z nich nie tworzy|tak dokładnego zaćmienia jak ziemski Księżyc.
{9577}{9661}To przypadkowe rozmieszczenie|w układzie słonecznym
{9661}{9739}znaczy, że mieszkamy|dokładnie we właściwym miejscu
{9739}{9831}i jutro rano,| dokładnie we właściwym czasie,
{9831}{9907}będziemy cieszyć się najcenniejszym|wydarzeniem astronomicznym.
{10047}{10104}Najbliższa nam gwiazda|jest najbardziej nieznanym,
{10104}{10167}obcym światem|w układzie słonecznym.
{10167}{10284}Jest to miejsce, na którego odwiedzenie|nie mozemy mieć nadziei, ale chcę wam pokazać,
{10284}{10391}że poprzez eksplorację kosmosu|i paru przypadkowym odkryciom,
{10391}{10516}nasze pokolenie poznaje Słońce|w najdrobniejszych szczegółach.
{10579}{10712}Dla nas jest wszystkim,|a jest jedynie zwykłą gwiazdą
{10712}{10843}pośród 200 miliardów gwiezdnych|cudów, które malują naszą galaktykę.
{11073}{11179}To jest odległa granica ukladu słonecznego,
{11179}{11246}skarłowaciała planeta, znana jako Sedna.
{11413}{11546}Widziane stąd, 13 miliardów|kilometrów od Ziemi,
{11546}{11613}Słońce jest po prostu kolejną gwiazdą.
{11776}{11874}Uran jest 10 miliardów kilometrów bliżej,
{11874}{11975}lecz nawet tu|wschód Słońca jest ledwie dostrzegalny.
{11975}{12116}Słońce wisi na niebie 300 razy|mniejsze, niż widziane z Ziemi.
{12265}{12326}Bliżej, przybywamy na Saturna.
{12326}{12457}Jego spektakularne pierścienie odbijają|światło Słońca w jego mroczną stronę.
{12457}{12595}Ta planeta nie jest skąpana jedynie w świetle Słońca,|ale także w świetle pierścieni.
{12708}{12770}230 milionów kilometrów dalej
{12770}{12829}i docieramy do pierwszego świata
{12829}{12909}z bardziej znajomym widokiem Słońca.
{12909}{13066}To jest zachód Słońca na Marsie|widziany przez robotyczną sondę Ducha.
{13239}{13322}Minąwszy Ziemię,|150 milionów kilometrów dalej,
{13322}{13427}kierujemy się do serca|układu słonecznego.
{13555}{13698}Merkury jest najbliższą planetą,|jedynie 46 milionów kilometrów od niego.
{13698}{13881}Obraca się tak powoli, że wschód Słońca|trwa przez 176 dni ziemskich.
{13966}{14066}Dalej nie ma nic prócz nagiego Słońca,
{14104}{14197}Kolosalnej ognistej kuli|torturowanej materii,
{14197}{14275}palonej temperaturą jego jądra,
{14275}{14349}ponad 15 milionów stopni Celsjusza.
{14422}{14514}Poprzez historię człowieka|ten majestatyczny cud
{14514}{14616}był stałym źródłem otuchy,|trwogi i wielbienia.
{14912}{14959}To jest Dolina Śmierci w Kaliforni,
{14959}{15016}stale najgorętsze miejsce na planecie
{15016}{15113}i dzisiaj samochód twierdzi,|że jest 111 stopni Fahrenheita,
{15113}{15175}45 stopni Celsjusza.
{15224}{15353}Od stuleci najbystrzejsze umysły nauki|borykały się ze zrozumieniem
{15353}{15465}pochodzenia pozornie nieskończonego|ciepła i energii słonecznej.
{15465}{15505}Z czego jest zrobiona?
{15505}{15543}Skąd pochodzi?
{15543}{15622}I co jest źródłem|jego fenomenalnej mocy?
{15770}{15899}Wtedy w 1838 brytyjski fizyk,|John Herschel, podjął próbę
{15899}{16001}w swojej eksperymentalnej próbie|złapania promienia słonecznego.
{16039}{16145}Więc jak ile energii pada|na powierzchnię Ziemi ze Słońca?
{16145}{16234}Możesz do tego dojść|w pięknym, prostym eksperymencie,
{16234}{16332}używając jedynie termometru,|pełnej puszki wody i parasola.
{16332}{16423}W zasadzie dajesz się wodzie podgrzać|do temperatury otoczenia,
{16423}{16566}która dzisiaj w Dolinie Śmierci|wynosi ok. 46 stopni Celsjusza.
{16566}{16677}Później wkładasz termometr do wody
{16677}{16743}i zabierasz cień,
{16743}{16814}i pozwalasz słońcu świecić na wodę.
{16848}{16957}W bezpośrednim słońcu temperatura wody|zaczyna się podnosić.
{16957}{17012}Licząc jak długo zajmie Słońcu
{17012}{17099}podnieść temperaturę wody|o jeden stopień Celsjusza,
{17099}{17170}możesz wyliczyć dokładnie|ile energii
{17170}{17240}Słońce dostarczyło|do puszki wody,
{17240}{17312}a z tego, ile energii|zostało dostarczone
{17312}{17367}do metra kwadratowego powierzchni.
{17367}{17459}Okazuje się, że w bezchmurny dzień,|kiedy Słońce jest pionowo w górze,
{17459}{17503}jest to około kilowat.
{17503}{17607}Dziesięć 100-watowych żarówek|może być zasilanych przez energię słoneczną
{17607}{17692}na każdy metr kwadratowy|powierzchni Ziemi.
{17813}{17932}W śmiałym przedsięwzięciu|Herschel użył tej figury,
{17932}{18030}by policzyć całą energię|oddawaną przez Słońce.
{18108}{18231}Więc wyobraźcie sobie dodawanie tych kilowatów|z całego tego terenu.
{18345}{18418}I wyobraźcie sobie|śledzenie promieni słonecznych
{18418}{18496}jak pokrywają|całą powierzchnię Ziemi.
{18610}{18659}A później wyobraźcie sobie to:
{18659}{18778}Ziemia jest 150 milionów|kilometrów od Słońca,
{18778}{18919}więc właściwie Słońce wydziela energię|wzdłuż gigantycznej sfery
{18919}{19055}o promieniu 150 milionów|kilometrów otaczającej naszą gwiazdę.
{19055}{19109}Jak dużo daje to energii?
{19109}{19263}To jest cztery x pi x odległość do Słońca|do kwadratu, co daje około...
{19397}{19565}400 miliony milionów|milionów milionów watów.
{19690}{19789}Jest to milion razy|zużycie energii
{19789}{19911}Stanów Zjednoczonych każdego roku|oddawane w jednej sekundzie.
{19911}{20036}I wyliczyliśmy to używając wody,
{20036}{20146}termometru, puszki i parasola.
{20146}{20211}I dlatego kocham fizykę.
{20348}{20423}To cud, że nasza gwiazda|potrafi utrzymać
{20423}{20508}tak wysoką produkcję|energii od milenii.
{20686}{20792}Gwiazdy takie jak Słońce|są niezwykle długożywotne i stabilne.
{20792}{20938}Nasze najlepsze przewidywania co do|wieku wszechświata, to 13.73 miliardów lat,
{20938}{21035}a Słońce było tu coś około|5 miliardów lat z tego.
{21035}{21107}To więcej niż 1/3|wieku samego wszechświata.
{21232}{21336}Więc jakie źródło energii|mogło pozwolić Słońcu świecić
{21336}{21442}z taką intensywnością dzień po dniu|przez 5 miliardów lat?
{21442}{21538}Najlepszym sposobem znalezienia odpowiedzi|jest cofnięcie się do samego początku.
{21538}{21674}A to wszystko zaczęło się od...|więc... właściwie niczego.
{21800}{21899}Były czasy, kiedy ten zakątek|galaktyki był bez światła.
{21899}{21960}Słońce musiało dopiero powstać.
{22183}{22324}Historia tego jak narodziło się nasze Słońce|może być odczytana na nocnym niebie.
{22675}{22729}Jeśli weźmiecie zdjęcie|Mlecznej Drogi,
{22729}{22819}to jedną z pierwszych rzeczy|jakie zauważycie będą ciemne linie,
{22819}{22910}te ciemne chmury biegnące przez nie,|brak obecności gwiazd,
{22910}{22993}właściwie te ciemne obszary|nazywane są chmurami molekularnymi.
{22993}{23090}Są obłokami molekularnego wodoru i pyłu,
{23090}{23205}które leżą pomiędzy nami,|a gwiazdami galaktyki Mleczna Droga.
{23269}{23402}Te ciemne obłoki zawierają surowy materiał,|z którego powstają gwiazdy.
{23402}{23444}Rozległe gwiezdne żłobki,
{23444}{23567}które leżą pośród najzimniejszych|i najbardziej odizolowanych miejsc w galaktyce.
{23668}{23723}W środku niektórych z tych chmur
{23723}{23813}temperatura jest tak niska, że sięga|10 stopni powyżej zera bezwzględnego (-273,15 �C).
{23876}{23965}To ma znaczenie,|ponieważ temperatura jest miarą tego
{23965}{24030}jak szybko wszystko się porusza.
{24030}{24114}Więc w tych chmurach|masy wodoru i pyłu
{24114}{24163}poruszają się bardzo wolno.
{24163}{24214}Jedynie w tym ektremalnym zimnie
{24214}{24338}grawitacja może zebrać|cząstki składowe chmur.
{24338}{24440}Przez milenia zaczynają gęstnieć.
{24440}{24554}To znaczy, że słaba siła grawitacji
{24554}{24643}może zacząć zlepiać wodór.
{24643}{24714}Mamy nazwę dla zlepków wodoru
{24714}{24791}rozpadającego się pod wpływem|swojej własnej grawitacji: gwiazdy.
{24970}{25070}Więc podczas gdy te chmury wodoru|rozpadają się coraz dalej i dalej
{25070}{25115}pod naciskiem siły grawitacji,
{25115}{25200}zaczynają się nagrzewać|i w efekcie, w swoich jądrach,
{25200}{25263}stają się dostatecznie gorące,|by wodór
{25263}{25325}zaczął łączyć się razem z helem.
{25325}{25432}Gwiazdy rozpalają się,|chmury przestają być czarne
{25432}{25524}i cykl życia nowej gwiazdy|zaczyna się.
{25688}{25789}Ta historia rozegrała się|pięć miliardów lat temu,
{25789}{25905}kiedy narodziła się gwiazda,|która stała się znana jako Słońce.
{26114}{26199}I jego narodziny odkrywają|tajemnicę niezwykłych
{26199}{26269}zapasów energii naszego słońca,
{26269}{26341}ponieważ Słońce,|jak każda inna gwiazda,
{26341}{26461}została rozpalona przez najpotężniejszą|siłę we wszechświecie.
{26621}{26706}Połączenie wodoru i helu
{26706}{26805}jest podstawą|całej mocy Słońca.
{26805}{26878}Nieograniczona energia, która sięga
{26878}{26996}i łączy ten cud ze wszystkimi światami|w jego królestwie.
{27675}{27768}To jest Rzeka Iguazu,|która wpływa do Parany,
{27768}{27832}jednej z największych rzek świata
{27832}{27928}i to systemy tej rzeki|odprowadzają opady deszczowe
{27928}{28043}z południowego zagłębienia amazońskiego|ostatecznie do Atlantyku.
{28262}{28332}Tylko spójrzcie jak wiele jest tu wody.
{28332}{28396}Każda molekuła w tej rzece,
{28396}{28503}każda molekuła w każdej kropli deszczu|w każdej chmurze
{28503}{28617}została przyniesiona|z Pacyfiku nad Andami
{28617}{28707}w głąb kontynentu, tutaj.
{28707}{28785}Tylko sobie wyobraźcie|jak wiele wymaga to energii.
{28785}{28886}I cała ta energia,|każdy jej ułamek,
{28886}{28938}pochodzi od Słońca.
{28980}{29119}Słońce jest siłą, która unosi|wszystkie wody na niebieskiej planecie.
{29119}{29176}W pewnych miejscach opada ona,
{29176}{29275}by stworzyć jedne z najbardziej|zapierających dech w piersiach widoków na Ziemi.
{30101}{30162}To są Wodospady Iguazu.
{30162}{30223}Milion litrów wody
{30223}{30273}przepływa przepływa tu każdej sekundy.
{30455}{30524}Widowiskowa energia wodospadów
{30524}{30629}jest wspaniałym przykładem|jak mocno ta planeta jest powiązana
{30629}{30721}ze stałą i niewyczerpaną mocą Słońca.
{31103}{31203}Energia słoneczna, którą widzimy,|może wydawać się zupełnie stałą,
{31203}{31293}lecz drobne wahania|w jej jasności mogą być widziane
{31293}{31374}przy pomocy aparatu cyfrowego|i odpowiedniego know-how [wiedzieć-jak].
{31374}{31460}Nie jest zbyt trudno|zrobić zdjęcie Słońca,
{31460}{31523}nawet pomimo odległości|150 miliardów kilometrów.
{31523}{31597}Ponieważ jest wielkie.|Oczywiście, musicie być ostrożni.
{31597}{31631}My mamy tu filtr,
{31631}{31688}który pochłania zdecydowanie|większość światła,
{31688}{31777}gdyż skupianie światła|z reaktora nuklearnego
{31777}{31847}na swoim aparacie albo siatkówce
{31847}{31952}nie byłoby genialnym pomysłem,|więc musicie uważać.
{32139}{32193}Zrobię zdjęcie.
{32311}{32453}A więc to jest nasze zdjęcie Słońca,|które zrobiliśmy 20 czerwca 2009.
{32492}{32564}Możecie zobaczyć, że jest piekną...
{32602}{32640}...kulą...
{32640}{32720}...bez żadnych znaków|na powierzchni.
{32720}{32813}Przypuszczam, że tego właśnie|spodziwałaby się większość ludzi.
{32813}{32919}Tego z pewnością spodziewałby się Arystoteles|i starożytni astronomowie,
{32919}{33018}gdyż wierzyli, że niebiosa|są doskonałe i niezmienne.
{33018}{33172}Lecz spójrzcie na to zdjęcie|zrobione 29 marca 2001.
{33172}{33224}Widzicie zupełnie inną historię.
{33224}{33366}Powierzchnia Słońca pokryta jest|czarnymi plamami - plamami słonecznymi.
{33505}{33556}Niektóre z tych ogromnych kształtów
{33556}{33636}są na tyle ogromne,|by pochłonąć całą Ziemię.
{33763}{33864}Obserwacje kosmosu pozwoliły nam|policzyć je
{33864}{33946}jak wypływają i nikną|na obliczu Słońca.
{33946}{34077}Im większa liczba plam słonecznych,|tym bardziej potężne staje się nasze Słońce,
{34077}{34141}zagrażając wszystkiemu|od astronautów
{34141}{34202}do sieci elektrycznych na Ziemi.
{34277}{34380}Odkryliśmy, że Słońce ma pory roku.
{34514}{34602}Od dekad naukowcy|trudzili się, by zrozumieć
{34602}{34675}jak te drobne zmiany w mocy Słońca
{34675}{34726}mogłyby odbijać się na Ziemi.
{34726}{34815}To układanka, która odwróciła wzrok|pewnego człowieka od Słońca
{34815}{34910}i zamiast tego skupiła go na|rzekach otaczających Wodospady Iguazu.
{34963}{35061}Argentyńskiego astrofizyka,|Pablo'a Mauas'a.
{35061}{35100}To naprawdę ogromna rzeka.
{35100}{35168}To czwarta rzeka na świecie.
{35168}{35247}W przeciwieństwie do innych większych rzek,
{35247}{35309}na przykład Amazonki, czy Kongo,
{35309}{35405}mamy dane tej rzeki|z całego XX wieku.
{35405}{35484}Więc możesz się cofnąć|do około 1900, czy...?
{35484}{35527}Tak, do 1900, 1904.
{35527}{35596}A to ponieważ tą rzeką
{35596}{35681}mogą pływać naprawdę duże okręty.
{35729}{35831}Pablo przyniósł dane statystyczne|zbierane przez fizyków
{35831}{35915}przez 100 lat wartych|drogocennych zapisków dotyczących rzeki.
{35915}{36021}Co się okazało,|rzeka także posiada rytm.
{36070}{36180}Odkryliśmy, że przepływ rzeki|waha się do góry i na dół,
{36180}{36294}i znów do góry i znow na dół,|trzy razy w ciągu stulecia.
{36294}{36375}Później poszliśmy dalej,|próbując zrozumieć dlaczego.
{36591}{36659}Ilość wody w Rzece Parana
{36659}{36717}wydaje się podążać według wzoru.
{36717}{36750}Pytanie brzmi:
{36750}{36871}Co może powodować zmiany|w tych rozległych systemach wodnych?
{36976}{37102}Najpierw Pablo zajrzał do 11-letniego|cyklu plam słonecznych, lecz nie znalazł odniesienia.
{37102}{37173}Więc zamiast tego|zajął się obliczeniami,
{37173}{37301}które opisywały przyczyny jasności Słońca|podczas ostatniego stulecia.
{37301}{37414}Pokazał mi co się stało,|kiedy nałożycie te dane słoneczne
{37414}{37473}na poziomy wód w rzece.
{37473}{37585}Widzicie to: kiedy Słońce idzie w górę,|rzeka idzie w górę.
{37585}{37642}Więc mówi nam to,|że około 1925
{37642}{37690}miała miejsce większa aktywność Słońca,
{37690}{37783}a więc również ilości promieniowania słonecznego|opadającego na Ziemię.
{37783}{37867}Racja, miała miejsce o wiele większa|aktywność, aktywność słoneczna,
{37867}{37920}w tych trzech okresach,|które tu widzimy.
{37920}{38004}To jest wspaniała wspólzależność|pomiędzy pływami wód,
{38004}{38068}pływami w tych rzekach,|a wydajnością Słońca.
{38068}{38139}Tak, to prawda. Postrzegamy to jako|bardzo uderzającą współzależność.
{38503}{38616}Zmiany w Słońcu wydają się|kierować systemem wód gdzieś jeszcze.
{38616}{38686}W Indiach monsun zdaje się podążać
{38686}{38751}podobnym wzorem jak Rzeka Parana,
{38751}{38842}podczas gdy na Saharze|dzieje się coś przeciwnego.
{38842}{38905}Więcej aktywności Słońca, mniej deszczu.
{38942}{39098}Precyzyjny mechanizm, przez który|nasza gwiazda może mieć wpływ na ziemską pogodę,
{39098}{39166}pozostaje na razie zagadką.
{39166}{39269}Wiemy, że szybkość produkcji energii|przez Słońce,
{39269}{39389}energia uwalniana|przy reakcji mieszania w jądrze,
{39389}{39433}jest zdecydowanie stała.
{39433}{39499}Nie zmienia się,|co możemy póki co stwierdzić
{39499}{39547}i zmiany, które widzimy
{39547}{39637}muszą mieć coś wspólnego ze sposobem,|z jakim energia wydostaje się ze Słońca.
{39776}{39873}I w momencie gdy jest jedynie|dziesiętną w skali procentowej
{39873}{39996}liczby promieniowania,|które opada na powierzchnię Ziemi,
{39996}{40075}naprawdę odkrywa bliskość, subtelność
{40075}{40156}więzi pomiędzy Słońcem a Ziemią.
{40210}{40362}A ta więź jest tajemnicą|innego cudu słonecznego.
{40461}{40524}Ze wszystkich gwiazd we wszechświecie
{40524}{40620}wiemy tylko o jednej,|gdzie powstało zjawisko,
{40620}{40673}polegające na karmieniu się|światłem gwiazd.
{40807}{40878}Te liście są wspaniałymi maszynami,
{40878}{40967}sposobem natury na wykorzystanie|mocy Słońca.
{40967}{41023}Ale są one grymaśnymi zjadaczami.
{41023}{41110}Ewoluowały, by wykorzystywać|jedynie część światła słonecznego,
{41110}{41187}które przedostaje się|poprzez ziemską atmosferę.
{41187}{41285}Tutaj na powierzchni,|światło słoneczne może wydawać się białe.
{41285}{41356}Lecz kiedy przepuście je|przez pryzmat,
{41356}{41461}zobaczycie, że jest zrobione|ze wszystkich kolorów tęczy.
{41517}{41618}Pryzmat rozszczepia światło|na jego kolory-komponenty,
{41618}{41701}odkrywając czerwone,|zielone i niebieskie fotony.
{41701}{41776}A to co je różni,|to nie tylko kolor.
{41835}{41943}Czerwone fotony nie przenoszą|wiele energii. Jest ich wiele.
{41943}{42018}Podczas gdy niebieskie fotony,|chociaż jest ich niewiele,
{42018}{42050}przenoszą dużo energii.
{42050}{42133}Rośliny wykorzystują|czerwone pasma spektrum,
{42133}{42219}a także niebieskie pasma spektrum,
{42219}{42296}lecz nie wykorzystują|za wiele zielonego.
{42296}{42364}To odbija się na tym dlaczego,
{42364}{42460}kiedy rozejrzysz się po lesie|jak ten, w słoneczny dzień,
{42460}{42509}zobaczysz po prostu morze zieleni.
{42677}{42752}A więc wspaniały kolor lasu|sprowadza się do tego
{42752}{42857}jak rośliny przystosowały się|do gatunku światła naszej gwiazdy.
{42957}{43037}I to jest ta zdolność|do żywienia się światłem słonecznym,
{43037}{43123}która leży u podstawy|złożonego łańcucha pokarmowego
{43123}{43225}i która karmi|właściwie całe życie na Ziemi.
{43343}{43448}Życie każdego z nas|jest podtrzymywane przez światło słoneczne,
{43448}{43504}pępowinę słońca słonecznego,
{43504}{43614}która rozciąga się|na 150 milionów kilometrów.
{43661}{43771}Lecz poza widzialną mocą Słońca|leży inne królestwo.
{43821}{43879}To są niewidzialne siły,
{43879}{43981}dzięki którym utrzymuje wpływy|w tej domenie.
{43981}{44085}I bardzo okazjonalnie|układ słoneczny ustawia się tak,
{44085}{44198}byśmy mogli uchwycić|niewidzialne królestwo naszymi własnymi oczami.
{44922}{45009}Jest 05:28,|więc to czas pierwszego kontaktu
{45009}{45101}i możecie zobaczyć w tym momencie|dysk słoneczny.
{45101}{45182}Jest przysłonięty niskimi chmurami.
{45182}{45298}Krawędź Księżyca w tej chwili zaczyna|dotykać dysku słonecznego.
{45298}{45392}Możecie zobaczyć jak Słońce|wynurza się z chmur, zobaczcie dysk.
{45531}{45618}O, i możecie zobaczyć Księżyc.|Widzicie Księżyc na górze?
{45656}{45694}O tak!
{45936}{46032}Właśnie zniknął. Widzicie tam brzeg Księżyca?|Absolutnie fantastyczne.
{46077}{46155}Tak? Widzisz Słońce?
{46200}{46319}Widzicie mechanikę niebieską,|układ słoneczny pracuje jak zegarek.
{46319}{46371}Ustawienie jest absolutnie doskonałe.
{47953}{47998}Spójrzcie na to!
{47998}{48143}Jeżeli KIEDYKOLWIEK potrzebowaliście przekonać się,|że żyjemy w ukłdzie słonecznym,
{48143}{48302}że znajdujemy się na skalistej kuli orbitującej wokół słońca|razem z innymi skalistymi kulami, to spójrzcie na to,
{48302}{48427}to jest układ słoneczny schodzący tu|o chwytający was za gardła.
{48465}{48568}Oblicze Słońca jest teraz|całkowicie zasłoniętę przez Księżyc.
{48568}{48719}Tylko teraz, podczas zaćmienia całkowitego,|ukryty cud Słońca jest odsłonięty.
{48719}{48798}Spójrzcie, to jest atmosfera Słońca,|to nie chmury.
{48798}{48839}W tej chwili nie ma tu chmur.
{48839}{48985}Jest to korona słoneczna.|Rozświetlona atmosfera naszej gwiazdy.
{49079}{49125}Atmosfera Słońca jest nieznana.
{49125}{49297}Jest stworzona z rzadkiego zbioru|naładowanych cząstek, protonów i elektronów.
{49297}{49486}Poprzez mechanizmy, których jeszcze nie poznaliśmy całkowicie,|korona jest o wiele gorętsza niż powierzchnia.
{49529}{49659}Tutaj temperatury sięgają|do ponad miliona stopni Celsjusza,
{49659}{49732}niektóre 200 razy gorętsze|niż widzialna powierzchnia.
{49849}{49952}Każdego jednego dnia,|na samej górze atmosfery,
{49952}{50046}uciekają niektóre z|najbardziej naładowanych cząstek korony.
{50161}{50331}Słońce wypuszcza w kosmos blisko|siedem miliardów ton korony każdej godziny.
{50331}{50449}Ogromna supernagrzana, ponaddźwiękowa|kolekcja rozbitych atomów,
{50449}{50537}która w całości znana jest|jako wiatr słoneczny.
{50575}{50649}To jest początek|epickiej wyprawy, która ujrzy
{50649}{50774}oddech Słońca sięgający|najdalszych części układu słonecznego.
{50815}{50853}Spójrzcie na to!
{51042}{51174}Wszystko zbyt wcześnie, ten krótki widok|pochodzenia wiatru słonecznego minął.
{51212}{51303}To najbardziej niezwykła rzecz|jaką widziałem, właściwie.
{51303}{51386}Zadziwiające kiedy, kiedy Słońce|ponownie się wynurza zza Księżyca.
{51386}{51446}Wszyscy po prostu... w ten sposób...
{51446}{51496}...szaleją.
{51579}{51657}Wiatr Słoneczny może być|dla nas niewidoczny,
{51657}{51794}ale każdego dnia, maleńkie cząstki|naszej gwiazdy stale zawiewają nam drogę.
{51859}{51963}Z czasem wiatr słoneczny docierający|do Ziemi staje się mocno rozrzedzony.
{51963}{52033}Jeżeli mielibyście wyjść|w kosmos blisko Ziemi
{52033}{52115}i wyciągnąć rękę,|nie poczulibyście niczego.
{52115}{52305}W zasadzie jakieś pięć protonów i pięć elektronów|przypada na każdą kostkę cukru będącą częścią przestrzeni,
{52305}{52393}lecz wciąż podróżują bardzo szybko|i przenoszą wiele energii,
{52393}{52540}wystarczająco dużo energii, w zasadzie tyle,|by zdmuchnąć ziemską atmosferę w przestrzeń.
{52732}{52859}Więc w jaki sposób życie na naszej planecie|wytrzymuje te śmiertelne wichury?
{53074}{53150}By znaleźć odpowiedź,|muszę skierować się na północ.
{53349}{53514}W piękny słoneczny zimowy dzień na Antarktyce ciężko sobie|wyobrazić, że nasza gwiazda może stanowić zagrożenie.
{53623}{53710}Lecz wysoko nad nami|śmiercionośne cząstki słoneczne zalewają
{53710}{53827}naszą drogę, pędząc nawet|milion kilometrów na godzinę.
{53948}{54089}Tutaj na powierzchni Ziemi chronieni jesteśmy|przed intensywnym wiatrem słonecznym, który uderza
{54089}{54264}w naszą planetę, ponieważ Ziemia posiada naturalną tarczę,|ktora odbija większość wiatru słonecznego wokół niej.
{54264}{54449}I aby zobaczyć tą tarczę, potrzebujecie|prostego detektora tarcz, jakim jest kompas.
{54449}{54549}A to ponieważ ziemska tarcza jest magnetyczną,
{54549}{54685}niewidzialną skorupą, która otacza|planete ochronnym kokonem.
{54685}{54789}Jest bardzo podobna do kształtu|pola wokół sztabek magnesu
{54789}{54906}i możecie zobaczyć ten kształt|przesuwając kompas wokół niej.
{54906}{55014}Igła kompasu podąża|liniami pola magnetycznego
{55014}{55104}i pole Ziemi jest właściwie|bardzo podobne kształtem do tego.
{55230}{55371}Pole magnetyczne emanuje z głębi|naszej planety obracając bogatym w żelazo jądrem.
{55438}{55563}I to jest to gigantyczne pole siłowe|znane jako magnetosfera,
{55563}{55679}które odbija większość śmiertelnego wiatru słonecznego|nieszkodliwie w daleki kosmos.
{55737}{55816}Lecz planeta nie unika go całkowicie.
{55891}{56000}Kiedy wiatr słoneczny uderza w ziemskie|pole magnetyczne, zakrzywia je.
{56000}{56093}rozciąga pole w stronę|objętą nocą
{56093}{56200}i w pewien sposób|jest to jak rozciąganie gumy.
{56200}{56264}Więcej i więcej energii|trafia w pole.
{56264}{56380}Z czasem ta energia|tworzy rozciągający się ogon,
{56380}{56466}aż do momentu, kiedy nie będzie mogło|dłużej się jej opierać.
{56485}{56612}Ostatecznie energia zostaje uwolniona,|napędzając strumień
{56612}{56742}elektrycznie naładowanych cząstek|wzdłuż linii pola w stronę biegunów.
{56742}{56846}I kiedy te cząstki, które zostały zenergetyzowane|przez wiatr słoneczny,
{56846}{56968}uderzają w ziemską atmosferę, tworzą jeden|z najpiękniejszych widoków w naturze:
{56968}{57109}zorzę polarną|lub: Światła Północy.
{57159}{57228}Przybyłem na daleką północ Norwegii
{57228}{57362}w nadzei zobaczenia na własne oczy wpływu|wiatru słonecznego na naszą planetę,
{57362}{57457}zobaczyć mistyczną zorzę|po raz pierwszy.
{57699}{57829}Ujrzenie zorzy jakiejkolwiek nocy|jest dalekie od pewności.
{58083}{58193}Więc by zwiększyć szanse,|rekrutowałem do pomocy astrofizyka,
{58193}{58236}profesora Mike'a Lockwood'a.
{58312}{58411}A więc, Mike, nie to, że narzekam,|ale prócz tego, że dla czystej zabawy,
{58411}{58487}dlaczego przyjechaliśmy na koło podbiegunowe|na skuterach snieżnych?
{58487}{58560}Wydostaliśmy się z miasta, gdyż światła uliczne|miast wytwarzają zanieczyszczenia światła,
{58560}{58622}co dość utrudnia|ujrzenie zorzy
{58622}{58696}i dobrze, że przyjechaliśmy|przy końcu zimy,
{58696}{58763}ponieważ energia jaką odbieramy|od wiatru słonecznego jest silniejsza.
{58763}{58906}Tak, więc domyślam się, że to doskonały dzień|ponieważ mamy późny marzec, zupełnie niebieskie niebo.
{58906}{59032}Wspaniale. Jeśli tak zostanie,|mamy 80% szans dziś w nocy.
{59221}{59387}Wkrótce po zmierzchu, pomimo czystego nieba,|wczesny występ zorzy nie odbył się.
{59519}{59649}Więc podczas gdy czekaliśmy, Mike puścił|nagranie Świateł Północy
{59649}{59723}widziane z pozaziemskiej perspektywy.
{59723}{59804}To są piękne zdjęcia.
{59804}{59862}Nie widziałem takich wcześniej.
{59862}{59909}Zostały zrobione sponad bieguna?
{59909}{60012}Tak, to statek kosmiczny orbitujący wokół planety,|tak, podróżuje od bieguna do bieguna.
{60012}{60133}Z kosmosu możecie naprawdę zobaczyć|uderzenie wiatru słonecznego.
{60133}{60296}Jego energia karmi nieprzerwany krąg zorzy,|który okrąża biegun.
{60296}{60446}Odczujemy, że jest to pokaz wyłącznie dla nas.
{60446}{60555}Kiedy widzisz zdjęcia z kosmosu zdajesz sobie sprawę,|że każdy na tym owalu to widzi.
{60555}{60701}Cóż, mam nadzieję, że będziemy bezpośrednio|pod tą cienką wstęgą dzisiaj w Tromso.
{60759}{60931}Nasze szczęście nas nie opuściło|i niebo pozostawało krystalicznie czyste
{60931}{61103}aż nareszcie energia przyniesiona przez|wiatr słoneczny rozświetliła wyższą atmosferę.
{61493}{61589}Absolutnie niezwykły widok.
{61825}{61968}Łuki albo bardziej|zasłony zieleni.
{61994}{62091}Dla mnie nie wyglądają jakby opadały.
{62091}{62157}Wyglądają jak gdyby unosiły się z ziemi.
{62341}{62462}Całkiem niewiarygodnie piękne
{62462}{62555}i myślałem przed obejrzeniem tego,
{62555}{62637}że pomyślę sobie, iż będzie to tym bardziej|wspaniałe, ponieważ wiedziałem, że będę oglądał
{62637}{62801}wizualny pokaz pola magnetycznego Ziemi|chroniącego nas przed wiatrem słonecznym,
{62801}{62886}ale nie wiedziałem, że aż tak.
{62886}{63032}W tej chwili jest tam zielony słup światła,|który wygląda jakby się wznosił
{63032}{63224}z góry w oddali i wygląda to jakby|duchy wzbijały się z góry do nieba.
{63224}{63272}Absolutnie wspaniałe.
{63402}{63520}Nasze środowisko nie kończy się|na krawędzi naszej atmosfery.
{63520}{63667}Właściwie nasze środowisko rozciąga się|przynajmniej do Słońca,
{63667}{63745}co jest oczywistym stwierdzeniem|podczas dnia,
{63745}{63860}ponieważ możecie poczuć ciepło Słońca,|lecz podczas nocy widzicie drugą stronę.
{63860}{63947}Widzicie ten niewidzialny|i stały wiatr słoneczny.
{64059}{64198}Poza Ziemią wiatr słoneczny kontunuuje bieg|dalej w układ słoneczny
{64198}{64358}i kiedykolwiek napotyka na planetę|z magnetosferą, tworzy się zorza.
{64576}{64691}Pole magnetyczne Jowisza jest największe|i najpotężniejsze w układzie słonecznym.
{64743}{64824}Widziane z teleskopu Hubble'a,|zorza tutaj,
{64824}{64939}jest czymś stałym|na biegunach Jowisza.
{65148}{65291}Saturn także wystawia imponujące przedstawienie,|jak widać na tym niezwykłym materiale filmowym.
{65424}{65574}Ostatecznie jednak, daleko poza planetami,|wiatr słoneczny ustaje.
{65574}{65716}Podróżował bez przerwy|przez 16 miliardów kilometrów,
{65716}{65838}na ponad 100-krotną|odległość Ziemi od Słońca.
{65838}{65925}Niewiarygodne, ale mamy tam sondę,
{65925}{66063}która odkryje gdzie dokładnie|kończy się wiatr słoneczny.
{66257}{66418}Kiedy miałem jakieś pięć lat, kolekcjonowałem|karty "Wyprawa W Kosmos".
{66418}{66612}Zaczęło się od Sputnika i jest to historia kosmosu,|a na samym końcu są dyskusyjne sprawy
{66612}{66794}o bazie na Księżycu, później załogowej misji na Marsa,|która miała wyruszyć 12 listopada 1981.
{66794}{66921}Tutaj jest o Wielkiej Wycieczce|zaproponowanej przez NASA,
{66921}{67025}która miała wyruszyć na Jowisza, Saturna,|Uran, Neptuna i właściwie wyruszyła.
{67025}{67101}Pamiętam w '77 byłem podekscytowany|i oglądałem start
{67101}{67218}myśląc, że moja karta się sprawdziła,|tak się stało.
{67218}{67317}I zdumiewające - powiedziałbym,|że jesteśmy wciąż w kontakcie z tym czymś.
{67392}{67545}Dwa statki kosmiczne zostały wysłane na Wielką Wycieczkę:|Voyager Jeden i Dwa.
{67624}{67744}Oba żyją i mają się dobrze, a Voyager Jeden|raportuje powrót na Ziemię tutaj.
{67744}{67870}Teraz, również w mojej książce było to zdjęcie,|stacja Goldstone Mars na pustyni Mojave.
{67908}{68035}No i jest, 65 metrów - przynajmniej tyle miała,|kiedy była pisana ta książeczka.
{68035}{68145}Była rozbudowywana od tamtej pory i jest jednym|z paru teleskopów na świecie, które są w stanie
{68145}{68277}komunikować się z Voyagerem,|ktory znajduje się 15 miliardów kilometrów od Ziemi.
{68642}{68829}Dzisiaj stacja Goldstone nasłuchuje najcichszego|szeptu ze strony Voyagera Jeden.
{68829}{68960}Dzwoń na 233, jest już prawie tutaj,|więc powinniśmy go zobaczyć jak nadchodzi.
{68960}{69061}Voyager jest tak daleko,|że sygnałowi zajmuje
{69061}{69206}około 15 godzin, by dotrzeć,|podróżując z prędkością światła.
{69206}{69253}Ten trójkąt?
{69253}{69307}Tak, to jest to, właśnie tutaj.
{69307}{69351}Tutaj.
{69351}{69488}To może wyglądać jak małe piknięcie na ekranie,|ale dla mnie jest to piękne.
{69604}{69692}To znaczy, musicie o tym pomyśleć,|o tym małym czymś:
{69692}{69745}Nie jest większe niż|dwupoziomowy autobus,
{69745}{69904}zaprojektowane w późnych latach '60,|wystrzelone w połowie lat '70
{69904}{69983}i ciągle działa,|32 lata później,
{69983}{70073}a poprawne dane naukowe wciąż nadchodzą|z tego małego statku kosmicznego.
{70073}{70133}Uważam, że to zdecydowanie wspaniałe.
{70181}{70339}Oba statki kosmiczne Voyager stale mierzą|wiatr słoneczny jak ten zanika.
{70339}{70539}Któregoś dnia znajdą miejsce, gdzie kończą się|ostatnie fizyczne ślady Słońca.
{70569}{70727}Pozostawią gwiazdę, która wznosi się za nimi|i skierują się w przestrzeń międzygwiezdną.
{70766}{70923}Lecz nawet w tym miejscu, 15 miliardów kilometrów stąd,|gdzie wiatr słoneczny napotyka na wiatr gwiezdny,
{70923}{70978}historia się nie kończy.
{70978}{71061}To nie jest granica wpływu Słońca.
{71248}{71409}słońce dysponuje ostateczną niewidoczną siłą,|która sięga o wiele dalej.
{71458}{71580}Nasza gwiazda jest póki co|największym cudem w ukłdzie słonecznym.
{71607}{71770}Właściwie samo stanowi 99% masy|układu słonecznego.
{71770}{71907}To właśnie ten ogrom,|który pozwala Słońcu sięgać najdalej.
{71958}{72016}Grawitacja.
{72061}{72241}A Więc jego pole grawitacyjne przeważa i wszystkie planety|są z nim grawitacyjnie związane.
{72241}{72364}Ziemia dla przykładu,|oddalona jest o 150 milionów kilometrów,
{72364}{72417}co jest również znane jako|jedna jednostka astronomiczna.
{72417}{72486}Niech to będzie jeden centymetr.
{72486}{72661}I najbardziej oddalona planeta, Neptun,|30 jednostek astronomicznych, więc 30 centymetrów.
{72661}{72800}Później napotykamy obiekty z Pasu Kuipera|ktorego członkiem jest Pluton, eks-planeta.
{72800}{72902}Zamieszkują one obszar|około 50 jednostek astronomicznych,
{72902}{73037}więc jest to rozmiar|układu słonecznego rozmiarów...
{73037}{73184}cóż, wszystkich planet i całego pasa obiektów Kuipera|do Plutona, ale na tym się nie kończy.
{73237}{73396}Za Plutonem kosmos jest koktajlem|ekstremalnie rozcieńczonego gazu i pyłu,
{73396}{73557}przeważnie tylko wodoru i helu pozostawionego|po powstaniu wszechświata przy Wielkim Wybuchu.
{73613}{73699}Lecz i wtedy i teraz możecie napotkać|bryły lodu na ogromnych orbitach,
{73699}{73823}którym zajmuje milenia,|by okrążyć Słońce.
{73930}{74026}I ta chmura kul śniegu|nazywana jest Obłokiem Oorta.
{74116}{74213}I niewiarygodne, ale uścisk Słońca|jest tak silny,
{74213}{74343}że obiekty w Obłoku Oorta|pojawiają się przez całą drogę tutaj.
{74449}{74581}Ta chmura brudnych kul śniegu|jest wciąż grawitacyjnie przywiązana
{74581}{74706}do Słońca i rozciąga się|na 50,000 jednostek astronomicznych.
{74706}{74736}W naszej skali
{74736}{74826}jest to pół kilometra|od Słońca i pamiętajcie:
{74826}{74959}Ziemia była jeden centymetr dalej.
{75035}{75174}Teraz dopiero mamy pełen zasięg|imperium Słońca,
{75174}{75310}najlżejszy dotyk grawitacji,|który utrzymuje chmurę lodu,
{75310}{75396}ogradzając Słońce kolosalną sferą.
{75479}{75543}Poza Obłokiem Oorta|nie ma nic.
{75543}{75661}Ucieka jedynie światło słoneczne|- światło, któremu zajmie parę lat
{75661}{75811}zanim nawet dotrze do najbliższego Słońcu|sąsiada, Proxima Centauri,
{75811}{76005}czerwonego karła pośród 200 miliardów innych,|które tworzą Mleczną Drogę.
{76005}{76102}I poprzez zaglądanie w głąb|naszego galaktycznego sąsiedztwa,
{76102}{76264}uczymy się odczytywać historię|ostatecznego losu naszej własnej gwiazdy.
{76741}{76923}Imperium Słońca jest tak rozległe i tak stare,|a jego moc tak bezgraniczna, że wydaje się,
{76923}{77071}iż zuchwałą rzeczą byłoby myślenie, że moglibyśmy nawet|próbować zrozumieć jego koniec - śmierć naszego słońca.
{77071}{77132}Ale to właśnie astronomowie próbują zrobić
{77132}{77315}i wielu z nich przybywa tutaj na najbardziej spaloną|i jałową pustynię na Ziemi, Atakama w Chile.
{77315}{77427}A to dlatego, że niebo tutaj|jest jednym z najczystszych na Ziemi.
{77561}{77664}To jest koniec mojej podróży|poprzez imperium Słońca.
{77664}{77791}Przybyłem na Wzgórze Paranal,|wysoko na wygasłym wulkanie.
{77791}{77891}Jest ono domem dla najpotężniejszego|na świecie szeregu teleskopów.
{77926}{78005}Muszę wam o tym opowiedzieć.|To będzie świetne.
{78005}{78096}Dostajecie ważną informację, o której|powinniście wiedzieć, by bezpiecznie przebywać na Paranal,
{78096}{78244}ponieważ ma około 2,500 metrów, dwa i pół kilometra|w powietrze i jest tu powiedziane,
{78244}{78401}że jeżeli podczas pobytu doświadczysz którychś z następująch|objawów, skonsultuj się natychmiast z sanitariuszem.
{78401}{78582}Więc mamy tu ból głowy, zawroty głowy, problemy z oddychaniem,|dzwonienie i zatykanie się uszu... WIDZENIE GWIAZD.
{78582}{78758}Naprawdę piszą, że jeśli zobaczysz gwiazdy w Obserwatorium|Paranal, skonsultuj się natychmiast z sanitariuszem.
{79171}{79249}Osadzone wysoko ponad chmurami,|cztery kolosalne instrumenty
{79249}{79396}Europejskiego Obserwatorium Południowego|zdobią Bardzo Duże Teleskopy (albo VLT).
{79564}{79661}Nawet gołym okiem|zobaczenie tego jest efektowne.
{79782}{79881}Pierwszą rzeczą jaką zauważacie|jest smużąca przez niebo Mleczna Droga.
{79881}{80031}Nie możecie mieć wątpliwości, kiedy na to patrzycie,|że żyjemy w galaktyce miliardów gwiazd.
{80175}{80272}Następną rzeczą, którą zauważacie jeżeli|przyjrzycie się bardzo uważnie,
{80272}{80388}jest to, że gwiazdy nie są jedynie białymi|punktami światła pośród ciemności nieba.
{80388}{80427}Są raczej kolorowe.
{80427}{80584}Widzicie pomarańczowo-czerwone gwiazdy,|żółte gwiazdy i niebiesko-białe gwiazdy.
{80584}{80642}Absolutnie piękne.
{80753}{80928}Astronomowie wpatrywali się w galaktykę pełną gwiazd|we wszystkich etapach ich życia,
{80928}{81101}od młodych jasnych gwiazd do zółtych gwiazd|w średnim wieku, bardzo podobnych do Słońca.
{81178}{81274}Skrupulatnie skartografowali|nabliższych 10,000 z nich,
{81274}{81405}a później poukładali wszystkie zgodnie|co do ich koloru i jasności.
{81405}{81490}To co powstało jest jednym|z najpotężniejszych i przejrzystych
{81490}{81608}narzędzi w calej astronomii:|Diagram Hertzsprunga-Russella.
{81718}{81874}A więc ten diagram pozwala astronomom|przwidzieć historię i rozwój gwiazd
{81874}{81995}i w szczególności|przyszłe życie naszego słońca.
{81995}{82054}Jest to autentyczna struktura.
{82054}{82147}Jest tu ta linia idąca w górę|od czerwonych gwiazd poprzez zółte gwiazdy
{82147}{82237}do białych gwiazd i jest ona|nazywana główną sekwencją.
{82296}{82421}Słońce spędzi większość swego życia|w głównej sekwencji, równomiernie spalając
{82421}{82583}swoje ogromne rezerwy paliwa wodorowego,|które nie skończy się przez przynajmniej kolejne 5 miliardów lat.
{82643}{82789}Lecz ostatecznie braknie paliwa,|a jego jądro zapadnie się.
{82865}{82948}Wtedy stanie się coś niezwykłego.
{83050}{83197}Zewnętrzne powłoki Słońca|rozszerzą się i zmieni się jego kolor.
{83197}{83354}Merkury będzie czymś niewiele ponad wspomnienie, kiedy zostanie|wchłonięty przez rozszerzające się czerwone Słońce.
{83555}{83661}Będzie rosło do 200-krotnego|dzisiejszego rozmiaru,
{83661}{83819}rozciągając się aż do ziemskiej orbity,|gdzie szanse naszej planety są nikłe.
{84097}{84201}Cud, który pozostawał tak stabilny|poprzez wszystkie
{84201}{84341}miliardy lat swojego życia, zakończy swoje dni|jako czerwona gigantyczna gwiazda.
{84572}{84757}Przez kilka krótkich chwil będzie 2,000 razy|jaśniejsze niż teraz, lecz to nie potrwa długo.
{84757}{84941}W końcu straci swoje zewnętrzne powłoki i wszystko|co pozostanie, to jego stygnące jądro,
{84941}{85030}lekki żużel, który będzie się tlił,
{85030}{85088}cóż, prawdopodobnie|po wsze czasy.
{85159}{85291}I wszystkie jego cudy, zorza, która tańczyła|w atmosferze planet układu słonecznego
{85291}{85413}i jego światło, które podtrzymywało wszelkie|życie tutaj na Ziemi, przeminie.
{85451}{85564}Ale gaz i pył umierającego słońca|podryfuje w kosmos,
{85564}{85741}by w końcu utworzyć rozległą|ciemną chmurę pełną możliwości.
{85783}{85889}Ktoregoś dnia|narodzi się kolejna gwiazda,
{85889}{85987}być może z podobną historią|do opowiedzenia,
{85987}{86047}najwspanialszą historią kosmosu.
{86137}{86200}Tłumaczenie: irekm
{86201}{86500}{c:$00ccff}..:: (XviD asd) :: www.xvidasd.com ::..

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
House M D [4x14] Living The Dream (XviD asd)
Ghost Whisperer [1x02] The Crossing (XviD asd)
Wonders of the Solar System [1x02] Order out of Chaos (XviD asd)
Wonders of the Solar System [1x02] Order out of Chaos (XviD asd)
Wonders of the Solar System [1x04] Dead or Alive (XviD asd)
Wonders of the Solar System [1x05] Aliens (XviD asd)
Fallout Wonders of the Wastes
The Seven Wonders of the Ancient World
Audioslave Shadow Of The Sun
Fiona Macleod The Daughter of the Sun
Sherlock 2x02 The Hounds Of Baskerville HDTV XviD FoV
Darkside of the Sun
Wonders of Antimony

więcej podobnych podstron