Egzamin z filozofii
Psychologia I rok
Kognitywistyka I rok
Rok akademicki 2010/2011
Spis zagadnień egzaminacyjnych
Szanowni Państwo,
Oddaję do Państwa dyspozycji spis wszystkich pytań egzaminacyjnych. Są to pytania
dwóch typów:
1. pytania zamknięte jednokrotnego wyboru,
2. pytania otwarte.
Na egzaminie spotkają się Państwo z podanymi niżej pytaniami i tylko z nimi. Rzecz
jasna każdy arkusz egzaminacyjny będzie zawierał tylko niektóre z tych pytań.
Pytania nie wykraczają poza materiał przedstawiony w prezentacjach dostępnych w
Internecie uważna lektura prezentacji dostarczy Państwu wszystkich odpowiedzi. Najszyb-
szym sposobem przygotowania się do egzaminu jest po prostu zapoznanie się z długopisem
w ręku z prezentacjami. Korzystanie z koleżeńskich opracowań jest obarczone pewnym ry-
zykiem, o czym piszę na końcu.
Uwaga: zagadnienia będą tak dobrane, a odpowiedzi tak punktowane, że aby zdać
egzamin, nie wystarczą poprawne odpowiedzi na pytania zamknięte.
Andrzej Wiśniewski
1. Pytania zamknięte jednokrotnego wyboru
Uwaga: kolejność, w jakiej zostaną podane odpowiedzi, może być inna.
Za pierwszego filozofa uważa się:
o Sokratesa
o Talesa z Miletu
o Pitagorasa
Epistemologia jest tym samym, co:
o teoria poznania
o psychologia poznania
o logika wiedzy
Zagadnienie istoty prawdy jest zagadnieniem:
o metafizycznym
o epistemologicznym
o etycznym
Zdanie Złodziej-kieszonkowiec nie uważa drobnej kradzieży za zło jest wypowiedzią z za-
kresu:
o etyki normatywnej
o teorii moralności
o epistemologii
1
Tales z Miletu twierdził, że zasadą (arch) wszystkiego jest:
o bezkres
o woda
o ogień
Anaksymander twierdził, że zasadą (arche) wszystkiego jest:
o bezkres
o woda
o ogień
Hilozoizm to pogląd, zgodnie z którym:
o wszystkie ciała fizyczne składają się z materii i formy
o wszystkie ciała fizyczne są upsychicznione
o wszystkie ciała fizyczne są ożywione
Pogląd, zgodnie z którym zjawiska nie są prawdziwym bytem, natomiast prawdziwy byt jest
poznawalny tylko rozumowo, głosił:
o Arystoteles
o Anaksymenes
o Parmenides
Za twórcę atomizmu uważa się:
o Demokryta z Abdery
o Sokratesa
o Anaksagorasa
Platon był:
o uczniem Arystotelesa i nauczycielem Sokratesa
o uczniem Sokratesa i nauczycielem Arystotelesa
o uczniem Sokratesa i Arystotelesa
Arystoteles żył:
o w starożytności, ale po narodzeniu Chrystusa
o w średniowieczu
o w starożytności, przed narodzeniem Chrystusa
W opinii Platona trzy wartości naczelne to:
o Sprawiedliwość, Pewność i Piękno
o Prawda, Dobro i Piękno
o Prawda, Sprawiedliwość i Harmonia
Uniwersalia są:
o powszechnie uznawanymi poglądami
o przedmiotami ogólnymi
o znaczeniami nazw jednostkowych
Który z poniższych obiektów zasługuje na miano powszechnika (łac. universale):
o zbiór wszystkich psychologów
o Polska
o ta kartka
W świetle filozofii Platona idee to:
o znaczenia nazw ogólnych, istniejące tylko w umyśle
o przedmioty ogólne, istniejące rzeczywiście, idealnie i samoistnie
o przedmioty ogólne, istniejące rzeczywiście, realnie i niesamoistnie
2
Platon twierdził, że idee:
o są rzeczywiście istniejącymi przedmiotami ogólnymi, różnymi od przedmiotów
jednostkowych
o są realnie istniejącymi przedmiotami jednostkowymi, różnymi od przedmiotów
fizycznych
o są ideałami, które istnieją tylko w umyśle
Skrajny realizm pojęciowy w sporze o uniwersalia jest stanowiskiem głoszącym, iż:
o uniwersalia istnieją rzeczywiście i niesamoistnie
o uniwersalia istnieją rzeczywiście i samoistnie
o uniwersalia mają byt tylko pomyślany i są pojęciami ogólnymi
Umiarkowany realizm pojęciowy to pogląd, zgodnie z którym:
o rzeczywistość możemy poznać tylko przez pojęcia wrodzone
o chociaż większość pojęć ma swoją genezę w doświadczeniu, istnieją również
pojęcia nie mające swojego zródła w doświadczeniu
o przedmioty ogólne istnieją rzeczywiście, ale niesamoistnie
Nominalizm w sporze o uniwersalia jest stanowiskiem głoszącym, iż:
o uniwersalia istnieją w sposób tylko pomyślany i są znaczeniami nazw ogólnych
o istnieją tylko przedmioty jednostkowe
o skrajna postać konceptualizmu w sporze o uniwersalia
Własności konstytutywne przedmiotu to takie, które:
o decydują o tym, że przedmiot jest tym, czym jest
o tworzą ten przedmiot
o są tym samym, co własności przypadłościowe tego przedmiotu
O tym, że dany przedmiot jest tym, czym jest, decydują jego własności:
o konsekutywne
o konstytutywne
o przypadłościowe
Pogląd, zgodnie z którym poznawanie polega na przypominaniu sobie tego, co przed życiem
wiedzieliśmy lepiej, jest zasadniczym składnikiem:
o irracjonalizmu
o mistycyzmu
o teorii anamnezy, wysuniętej przez Platona
Mówiąc, ze dany polityk jest prawdziwym politykiem, używamy pojęcia prawdy w jego sen-
sie:
o epistemologicznym
o metafizycznym
o klasycznym
Załóżmy, że rozumiemy pojęcie prawdy w sensie klasycznym. Wówczas wypowiedz:
Zdanie Euzebiusz uwielbia Eulalię jest prawdziwe.
znaczy tyle, co:
o Zdanie Euzebiusz uwielbia Eulalię jest zgodne z rzeczywistością
o Zdanie Euzebiusz uwielbia Eulalię jest zgodne z całokształtem naszej wie-
dzy
o Zdanie Euzebiusz uwielbia Eulalię jest pewne
3
Które z poniższych zdań nie jest prawdziwe:
o prawda rozumiana w sensie klasycznym nie zależy od okoliczności
o klasyczna definicja prawdy dostarcza nam kryterium prawdy
o gdy prawdę rozumiemy w sensie klasycznym, z dwóch zdań sprzecznych tylko
jedno jest prawdziwe
W tzw. epistemicznych teoriach prawdy przyjmuje się, ze:
o zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy można uprawomocnić jego ak-
ceptację
o zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy jest ono użyteczne
o zdanie jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy mamy pewność, że jest ono
zgodne z faktami
Zasadniczą ideę tzw. koherencyjnej definicji prawdy wyraża następujące sformułowanie:
o zgodność myśli między sobą jest oznaką ich zgodności z rzeczywistością
o prawdziwość polega na zgodności zdań między sobą
o prawdziwość przekonania polega na jego użyteczności
Zasadniczą ideę tzw. pragmatycznej teorii prawdy wyraża następujące sformułowanie:
o prawdziwość przekonania polega na jego użyteczności
o jeśli przekonanie jest użyteczne, jest ono również zgodne z rzeczywistością
o przekonanie jest użyteczne pod warunkiem, że jest ono prawdziwe
Tzw. klasyczna koncepcja wiedzy przyjmuje, iż:
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie A jest prawdziwe, (ii) je-
steśmy przekonani, że A, oraz (iii) mamy wystarczające uzasadnienie dla na-
szego przekonania, że A
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zostało sprawdzone empirycznie,
że zachodzi A oraz (ii) nie są znane żadne fakty, które przeczą temu, że A
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie A jest twierdzeniem na-
ukowym oraz (ii) jesteśmy świadomi tego, że zdanie A jest twierdzeniem
naukowym
Klasyczna koncepcja wiedzy przyjmuje, iż:
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie A jest prawdziwe, (ii) je-
steśmy przekonani, że A, oraz (iii) mamy wystarczające uzasadnienie dla na-
szego przekonania, że A
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) zdanie A ma dowód lub (ii) za-
przeczenie zdania A jest sfalsyfikowane
o wiemy, że A zawsze i tylko wtedy, gdy: (i) jesteśmy przekonani, że A oraz (ii)
mamy wystarczające uzasadnienie dla naszego przekonania, że A
Sformułowanie Niczego nie ma w umyśle, co by wpierw nie znajdowało się w zmysłach z
pewnością zyska akceptację:
o natywisty
o sensualisty
o empirysty metodologicznego
Racjonalizm genetyczny jest poglądem, zgodnie z którym:
o racjonalność ludzkiego myślenia jest zdeterminowana genetycznie
o istnieją pojęcia i przekonania wrodzone
o wszystkie pojęcia i przekonania są wrodzone
4
Empirysta genetyczny:
o dopuści istnienie wiedzy apriorycznej
o wyklucza istnienie wiedzy apriorycznej
o nie wypowiada się na ten temat
Empiryści genetyczni twierdzili, że:
o tylko doświadczenie jest zródłem wartościowych pojęć i przekonań
o wyposażenie genetyczne determinuje, że tak a nie inaczej spostrzegamy świat
o wszystkie pojęcia i przekonania mają swoje zródło w doświadczeniu
Natywizm to stanowisko, zgodnie z którym:
o wszystkie nasze pojęcia i przekonania są wrodzone
o niektóre nasze pojęcia i przekonania są wrodzone
o nasze wartościowe przekonania maja swoje zródło w intuicji
W nauce współczesnej wątki natywistyczne występują w teorii, której twórcą jest:
o Albert Einstein
o Noam Chomski
o Alfred Tarski
Wyrażenie a priori znaczy tyle, co:
o w oparciu o doświadczenie
o bezzasadnie
o przed doświadczeniem, niezależnie od doświadczenia
Wyrażenie a posteriori znaczy tyle, co:
o bezzasadnie
o po doświadczeniu, w oparciu o doświadczenie
o przed doświadczeniem, niezależnie od doświadczenia
Aprioryzm to inaczej:
o racjonalizm metodologiczny
o racjonalizm genetyczny
o irracjonalizm
Skrajny apriorysta:
o uzna każde przekonanie uzyskane w oparciu o doświadczenie zmysłowe za
bezwartościowe
o dopuszcza, że możemy uzyskać wiedzę o świecie dzięki doświadczeniu, ale nie
sądzi, że zawsze jest to możliwe
o uważa, że świat jest niepoznawalny
Umiarkowany apriorysta:
o uzna, że jedynym zródłem wartościowych przekonań jest jakiś rodzaj poznania
czysto rozumowego, niezależnego od doświadczenia
o uzna, że jednym ze zródeł wartościowych przekonań jest jakiś rodzaj poznania
czysto rozumowego, niezależnego od doświadczenia
o nie uzna żadnego z powyższych twierdzeń
Umiarkowany aprioryzm:
o dopuszcza istnienie wartościowych przekonań nie mających swojego zródła w
doświadczeniu, jednakże twierdzi, że przekonania te nie dotyczą świata ze-
wnętrznego
o nie dopuszcza istnienia wartościowych przekonań opartych na doświadczeniu
5
o dopuszcza istnienie wartościowych przekonań uzasadnionych niezależnie od
doświadczenia, nie dotyczących czy to znaczenia słów, czy też obiektów ma-
tematycznych
Skrajny empirysta metodologiczny:
o wymaga, aby nawet twierdzenia matematyki były uzasadniane w oparciu o do-
świadczenie
o wymaga, aby twierdzenia naukowe były uzasadniane w oparciu o doświadcze-
nie, ale czyni wyjątek dla twierdzeń matematyki
o wymaga, aby twierdzenia naukowe były uzasadniane w oparciu o doświadcze-
nie, ale czyni wyjątek dla twierdzeń logiki
W świetle umiarkowanego empiryzmu metodologicznego stwierdzenie Każdy kawaler jest
mężczyzną nieżonatym :
o wymaga uzasadnienia w oparciu o doświadczenie
o nie wymaga uzasadnienia w oparciu o doświadczenie
o nie jest ani prawdziwe, ani fałszywe
Proszę założyć, że jest Pan/Pani umiarkowanym empirystą metodologicznym. Przypuśćmy,
że przychodzi do Pana/Pani fizyk i z radością oznajmia Znalazłem matematyczny dowód
nowego prawa fizyki . Jaka powinna być Pana/Pani reakcja:
o Sprawdz je jeszcze empirycznie!
o No to nie warto go sprawdzać empirycznie, bo wiemy już, że jest to prawda.
o To prawo obowiązuje, ale tylko w ograniczonym zakresie.
Czy wykazanie prawdziwości jakiegoś twierdzenia to jego:
o falsyfikacja
o beatyfikacja
o weryfikacja
Czy wykazanie fałszywości jakiegoś twierdzenia to jego:
o falsyfikacja
o weryfikacja
o konfirmacja
Czy hipoteza nie będąca zdaniem ściśle ogólnym może być:
o najpierw skonfirmowana, a potem zweryfikowana
o najpierw sfalsyfikowana, a potem skonfirmowana
o najpierw sfalsyfikowana, a potem zweryfikowana
Czy hipoteza będąca zdaniem ściśle ogólnym może być:
o najpierw skonfirmowana, a następnie sfalsyfikowana
o najpierw skonfirmowana, a następnie zweryfikowana
o najpierw zweryfikowana, a potem sfalsyfikowana
Asymetria między weryfikacją a falsyfikacją zdań ściśle ogólnych odnoszących się do świata
polega na tym, że:
o zdania te mogą zostać zweryfikowane empirycznie, ale nie mogą zostać sfalsy-
fikowane empirycznie
o zdania te mogą zostać sfalsyfikowane empirycznie, ale nie mogą one zostać
zweryfikowane empirycznie
o falsyfikacja empiryczna tych zdań jest zawsze łatwiejsza od ich empirycznej
weryfikacji
6
Indukcjonista wymaga od badacza, aby każda wysunięta hipoteza:
o była oparta na uprzednio przeprowadzonych obserwacjach i/lub eksperymen-
tach
o wynikała logicznie z uprzednio uzasadnionych twierdzeń naukowych
o była niezgodna z propozycjami innych badaczy.
Hipotetysta wymaga od badacza, aby każda wysunięta hipoteza:
o uogólniała wyniki uprzednio przeprowadzonych obserwacji i/lub eksperymen-
tów
o wynikała logicznie z uprzednio uzasadnionych twierdzeń naukowych
o była możliwie śmiała i narażona na ryzyko falsyfikacji
Hipotetysta nie żąda, aby:
o wysuwać hipotezy wyłącznie w oparciu o zgromadzone uprzednio dane empi-
ryczne
o poddawać hipotezy surowym testom, prowadzonym w sposób nastawiony na
ich obalenie
o konfrontować nowo wysunięte hipotezy z istniejącymi teoriami
Które z poniższych zdań jest fałszywe:
o aby zinterpretować wyniki obserwacji dostarczane przez przyrządy, musimy
dysponować jakąś teorią
o wyrażając wyniki obserwacji w zdaniach, musimy użyć jakiegoś języka, który
ze swojej strony może jednak wpływać na sposób interpretowania tych wyni-
ków
o założona teoria i użyty język zawsze przesądzają o treści obserwacji
Irracjonalizm epistemologiczny głosi, iż:
o w świecie nie istnieje racjonalny porządek zdarzeń
o aby uzyskać wartościowe rezultaty poznawcze, należy się oduczyć logicznego
myślenia
o istnieją wartościowe sposoby poznawania świata zewnętrznego, których rezul-
taty nie są intersubiektywnie sprawdzalne lub nie są intersubiektywnie komu-
nikowalne
Plotyn żył:
o w starożytności, ale po narodzeniu Chrystusa
o w średniowieczu
o w tym samym stuleciu, co Platon
Plotyn żył:
o przed Arystotelesem, ale po Platonie
o przed Platonem, ale po Arystotelesie
o po Arystotelesie i Platonie
Czy zwolennik tzw. teoria iluminacji, wysuniętej przez św. Augustyna, musi być:
o skrajnym apriorystą,
o idealistą epistemologicznym,
o irracjonalistą w epistemologii
Tzw. teoria iluminacji została wysunięta przez:
o Plotyna
o św. Augustyna
o św. Tomasza
7
Kartezjusz żył w:
o XV i XVI wieku
o XVI i XVII wieku
o XVII i XVIII wieku
Sławne stwierdzenie Kartezjusza Cogito, ergo sum:
o wyrażało przekonanie Kartezjusza, że tylko człowiek myślący zasługuje na
miano Człowieka
o było w opinii Kartezjusza jedyną prawdą, w którą nie można racjonalnie wąt-
pić
o wyrażało przekonanie Kartezjusza, że poznawanie jest tym samym, co istnienie
Sceptycyzm metodyczny Kartezjusza polega na tym, że:
o gdy znajdziemy najlżejszą nawet wątpliwość dotyczącą danego przekonania,
należy je stanowczo uznać za fałszywe
o gdy znajdziemy najlżejszą nawet wątpliwość dotycząca danego przekonania,
należy uznać za prawdziwą negację tego przekonania
o gdy znajdziemy najlżejszą nawet wątpliwość dotycząca danego przekonania,
należy je hipotetycznie uznać za fałszywe, tj. zawiesić sąd w sprawie wartości
logicznej tego przekonania
Przypuśćmy, że stosując kartezjańską procedurę wątpienia metodycznego, znajdujemy argu-
ment świadczący przeciwko zdaniu p. Jaki wniosek wyciągnąłby w tej sytuacji Kartezjusz:
o zdanie p jest fałszywe
o należy uznać zaprzeczenie zdania p
o należy zawiesić sąd co do wartości logicznej zdania p
Epistemologiczny idealizm immanentny to pogląd, zgodnie z którym:
o ważne są tylko wartości wewnętrzne
o podmiot w aktach poznawczych nie może wykroczyć poza sferę immanentną i
tym samym cokolwiek podmiot poznaje, ma tylko status przeżycia
o ideały istnieją tylko w umyśle
Epistemologiczny idealizm immanentny to pogląd, zgodnie z którym:
o wartościowe są tylko te rezultaty poznawcze, które są oparte na ideach we-
wnętrznych
o podmiot poznający nie może wykroczyć w aktach poznawczym poza swoją
sferę immanentną
o istnieją tylko niematerialne dusze
Intencjonalność aktu poznawczego polega na tym, że:
o jest on nakierowany na przedmiot, który to przedmiot jest reprezentowany
przez treści tego aktu
o jest on podejmowany w jakiejś intencji
o dokonujemy go w celu uzyskania potrzebnych nam informacji
Twierdząc, że wśród naszych przekonań dotyczących świata znajdują się również zdani praw-
dziwe w sensie klasycznym, stajemy tym samym na stanowisku:
o epistemologicznego idealizmu transcendentalnego
o epistemologicznego realizmu transcendentalnego
o empiryzmu metodologicznego
Immanuel Kant żył:
o po Kartezjuszu
o przed Kartezjuszem
8
o współcześnie z Kartezjuszem
Immanuel Kant żył:
o w XVII i XVIII wieku
o w XVIII i XIX wieku
o w XVI i XVII wieku
Przedmioty transcendentne wobec podmiotu to:
o przedmioty występujące w przestrzeni na zewnątrz ciała podmiotu, i tylko one
o przedmioty zewnętrzne wobec podmiotu, niekonieczne w sensie przestrzennym
o przedmioty istniejące w zaświatach
W świetle epistemologicznego idealizmu transcendentalnego w wersji Immanuela Kanta ta
kartka ma status:
o rzeczy samej w sobie
o konstrukcji umysłu zgodnej z doświadczeniem
o iluzji
Po czym, w opinii Kanta, możemy rozpoznać, że dany sąd jest a priori:
o po tym, ze jest on konieczny i ściśle ogólny zarazem
o po tym, że jest on konieczny lub po tym, że jest on ściśle ogólny
o po tym, że jest on jasny i wyrazny
W opinii Kanta zdanie Suma kątów w trójkącie wynosi 1800 wyraża:
o sąd syntetyczny a posteriori
o sąd syntetyczny a priori
o sąd analityczny a priori
W świetle epistemologicznego idealizmu transcendentalnego w wersji Immanuela Kanta
przestrzenność i czasowość to:
o idealne struktury, istniejące równie rzeczywiście, jak rzeczy same w sobie
o schematy, zgodnie z którymi zmysły organizują płynące do nich dane
o schematy, zgodnie z którymi umysł organizuje dane płynące od zmysłów
W świetle epistemologicznego idealizmu transcendentalnego w wersji Kanta tzw. rzeczy sa-
me w sobie:
o istnieją rzeczywiście, ale są niepoznawalne
o istnieją rzeczywiście i są częściowo poznawalne
o są tylko konstrukcjami umysłu
Imperatyw kategoryczny jest to:
o nakaz wewnętrzny, któremu nie potrafimy się oprzeć
o sformułowana przez Immanuela Kanta (meta)zasada etyczna, nakazująca, aby
postępować zgodnie z takimi zasadami, co do których moglibyśmy jednocze-
śnie chcieć, aby stały się one prawem powszechnym
o sformułowana przez Immanuela Kanta zasada etyczna, nakazująca, aby postę-
pować zawsze tak, jak nam dyktuje sumienie
Realizm naukowy to pogląd, zgodnie z którym:
o terminy naukowe mają odniesienia przedmiotowe, natomiast twierdzenia na-
ukowe są na ogół, co najmniej w przybliżeniu, prawdziwe
o wszystkie obserwowane cechy przedmiotów są ich rzeczywistymi cechami
o celem nauki nie jest Prawda, lecz zgodność z doświadczeniem
Formułując tzw. argument z sukcesu nauki, pokazujemy, iż:
o nie można być antyrealistą naukowym i jednocześnie uznawać sukcesu nauki
9
o najlepszym wyjaśnieniem sukcesu nauki jest przyjęcie tezy realizmu naukowe-
go
o sukces nauki nie byłby możliwy, gdyby teza realizmu naukowego nie była
słuszna
Empirysta konstruktywny:
o uważa zgodność z doświadczeniem, a nie prawdę, za cel postępowania nauko-
wego
o uważa, że prawda jest celem postępowania naukowego, przy czym najłatwiej
możemy ją osiągnąć konstruując teorie w oparciu o możliwie duża liczbę ob-
serwacji i eksperymentów
o uważa, że konstrukcje umysłu są zgodne z doświadczeniem
Instrumentalista w teorii poznania twierdzi, że:
o twierdzenia naukowe, w których występują wyłącznie terminy teoretyczne, nie
podlegają ocenie w kategoriach prawdy i fałszu
o wynik pomiaru zależy od użytych instrumentów pomiarowych
o wiarygodność eksperymentu zależy od jakości użytej aparatury
W świetle tzw. realizmu wewnętrznego:
o twierdzenia, w których występują wyłącznie terminy teoretyczne, nie podlegają
ocenie prawdziwościowej, lecz są jedynie narzędziami, za pomocą których
wyprowadzamy przewidywania i porządkujemy znane fakty empiryczne
o zgodność z doświadczeniem, a nie prawda, jest celem działalności naukowej
o prawda zależy od układu pojęciowego, jednakże sam układ pojęciowy nie
przesądza, co jest prawdą w jego obrębie
Zdanie Jestem człowiekiem i nie jestem człowiekiem , rozumiane dosłownie, narusza:
o zasadę wyłączonego środka
o zasadę sprzeczności
o metafizyczną zasadę identyczności
George Berkeley żył w:
o XVI i XVII wieku
o XVIII i XIX wieku
o XVII i XVIII wieku
W świetle idealizmu subiektywnego w wersji Berkeleya:
o ta kartka jest powoływana do rzeczywistego istnienia przez to, że na nią patrzę,
i przestanie istnieć w momencie, w którym przestanę na nią patrzeć
o istnienie tej kartki polega na tym, że jest ona postrzegana
o istnienie tej kartki polega na tym, ze jest ona postrzegana przeze mnie i przez
innych ludzi
Sformułowanie Berkeleya istnieć = być postrzeganym (esse = percipi) odniesione do
przedmiotów fizycznych oznacza, iż:
o istnienie przedmiotów fizycznych polega na tym, że są one postrzegane
o przedmioty fizyczne zaczynają istnieć obiektywnie w momencie, gdy są one
postrzegane przez człowieka
o przedmioty fizyczne w ogóle nie istnieją
Idealizm subiektywny głosi, iż:
o przedmioty fizyczne postrzegamy subiektywnie
o istnienie przedmiotów fizycznych polega na tym, że są one postrzegane
o każdy sam powinien zadecydować, co jest dobre, a co złe
10
Idealizm obiektywny to pogląd, zgodnie z którym:
o Bóg objawił nam ideały, do których powinniśmy dążyć
o świat przyrody jest korelatem lub wytworem nieosobowego bytu duchowego
o tzw. rzeczy same w sobie nie są poznawalne, ale istnieją obiektywnie
Hegel żył:
o w XVII i XVIII wieku
o w XVIII i XIX wieku
o w XIX i XX wieku
W świetle filozofii Hegla:
o Duch jest syntezą Idei Logicznej i Przyrody
o Przyroda jest syntezą Idei Logicznej i Ducha
o Idea Logiczna jest syntezą Przyrody i Ducha
Arystoteles żył:
o w starożytności, ale po narodzeniu Chrystusa
o w średniowieczu
o w starożytności, przed narodzeniem Chrystusa
Które z poniższych zdań nie jest zgodne z filozoficznymi poglądami Arystotelesa:
o Forma jest tym samym, co kształt.
o Materia pierwsza jest to pozbawiony wszelkich konkretnych własności sub-
strat, który trwa w każdym ciele fizycznym, ale nigdy i nigdzie nie występuje
poza ciałami fizycznymi.
o Zmiany mogą być albo naturalne, albo wymuszone.
W filozofii Arystotelesa tzw. przyczyna celowa jest:
o wcześniejsza od skutku
o równoczesna ze skutkiem
o pózniejsza od skutku
W opinii Arystotelesa ruchy naturalne ciał nieożywionych odbywają się:
o na skutek działania siły
o samoczynnie, po usunięciu przeszkody, która uniemożliwia zajęcie miejsca na-
turalnego
o na skutek działania poruszyciela
W świetle fizyki Arystotelesa ciała ciężkie spadają na powierzchnię Ziemi ponieważ:
o działa na nie siła grawitacji
o dążą one do zajęcia swojego naturalnego miejsca w przestrzeni
o gwiazdy odpychają od siebie wszystko, co nie jest zbudowane z eteru
Które z poniższych zdań nie znalazłoby uznania Arystotelesa:
o Świat dzieli się na świat podksiężycowy i świat nadksiężycowy; wszystkie
obiekty w świecie nadksiężycowym są zbudowane z eteru.
o Obiekty zbudowane z eteru poruszają się ruchem kołowym. Ich ruch samo-
czynnie nie ustaje, albowiem dla ciała poruszającego się ruchem kołowym
miejsce, w którym kończy ono ruch, jest miejscem, z którego wyrusza.
o Gwiazdy są to odległe słońca.
Primum mobile w filozofii Arystotelesa to:
o sfera pierwszego ruchu, w której nie znajduje się żadne widzialne ciało niebie-
skie
o to samo, co Bóg
11
o substancja wypełniająca Wszechświat w jego części nadksiężycowej
Poglądy Arystotelesa na budowę świata można określić jako:
o umiarkowanie dualistyczne
o skrajnie dualistyczne
o materialistyczne
Ptolemeusz nadał dojrzałą formę:
o systemowi heliocentrycznemu, za którego twórcę uważa się Arystracha z Sa-
mos
o systemowi geocentrycznemu, za którego twórcę uważa się Eudoksosa z Knidos
o systemowi geocentrycznemu, za którego twórcę uważa się Arystotelesa
W modelu Ptolemeusza epicykl jest to:
o okrąg, po którym porusza się planeta, którego środek porusza się po deferencie
o okrąg, po którym porusza się Ziemia wokół Słońca
o okrąg, po którym porusza się środek deferentu
W modelu geocentrycznym Ziemia:
o znajduje się w geometrycznym środku świata i obraca się wokół własnej osi
o znajduje się w geometrycznym środku świata i jest nieruchoma
o jest płaska
Teoria heliocentryczna została po raz pierwszy wysunięta:
o w starożytności
o u schyłku średniowiecza
o czasach nowożytnych
Pogląd, zgodnie z którym świat jest nieskończony, a gwiazdy to odległe słońca, był głoszony
przez:
o Kopernika
o Giordano Bruno
o Ptolemeusza
Galileusz żył:
o w XIV i XV wieku
o w XV i XVI wieku
o w XVI i XVII wieku
Idea fizycznej jednorodności świata jest charakterystyczna dla nauki:
o starożytnej
o średniowiecznej
o nowożytnej
Geometria analityczna została odkryta w:
o starożytności
o średniowieczu
o XVII wieku
Który z poniższych uczonych nie był odkrywcą rachunku różniczkowego i całkowego:
o Newton
o Kartezjusz
o Leibniz
Pogląd Kartezjusza na przyrodę można określić mianem:
o panteizmu
12
o panpsychizmu
o mechanicyzmu
Model heliocentryczny Kopernika miał przekonywujące uzasadnienie fizyczne w świetle:
o fizyki Arystotelesa
o mechaniki newtonowskiej
o prac Keplera
Izaak Newton żył:
o w tym samym czasie, co Kopernik
o przed Kopernikiem
o po Koperniku
Mechanika klasyczna (newtonowska) została odkryta w:
o XVII wieku
o XIX wieku
o XVI wieku
Mechanicyzm to:
o pogląd, zgodnie z którym Bóg stworzył mechanizm działania świata i dalej w
ten mechanizm nie ingeruje
o pogląd, zgodnie z którym wszystkie zjawiska mają w istocie charakter zjawisk
mechanicznych
o to samo, co fizykalizm w filozofii umysłu
Nieuniknionym następstwem akceptacji mechanicyzmu oraz przekonania, że mechanika kla-
syczna ma charakter uniwersalny, jest:
o determinizm jednoznaczny
o indeterminizm
o determinizm statystyczny
Pogląd, zgodnie z którym wszystkie zjawiska podlegają prawom, jednakowe przyczyny w
jednakowych warunkach wywołują jednakowe skutki, jednakże istnieją zjawiska nie mające
przyczyn jest szczególnym przypadkiem:
o determinizmu statystycznego
o indeterminizmu
o finalizmu
Pogląd, zgodnie z którym nie przyczyny sprawcze i prawa, lecz cele wyznaczają przebieg
zjawisk oraz porządek panujący w świecie określamy mianem:
o finalizmu
o finalizmu religijnego
o mechanicyzmu
Charles Darwin opublikował swoje podstawowe dzieło O powstawaniu gatunków... :
o w XVIII wieku
o w XIX wieku
o w XX wieku
Biolog-ewolucjonista, mówiąc o celowości panującej w przyrodzie ożywionej:
o stwierdza tym samym, że świecie oprócz przyczyn sprawczych działają rów-
nież przyczyny celowe
o przyznaje, że przebieg ewolucji jest realizacją planu Stwórcy
o nie musi akceptować żadnego z powyższych twierdzeń
13
Czy spirytualizm to:
o to samo, co monizm idealistyczny
o to samo, co wiara w istnienie niematerialnej duszy
o to samo, co spirytyzm
Materializm:
o zaprzecza istnieniu niematerialnego Boga, ale dopuszcza istnienie niematerial-
nej duszy
o zaprzecza istnieniu niematerialnego Boga i zaprzecza istnieniu niematerialnej
duszy
o zaprzecza istnieniu niematerialnej duszy, ale dopuszcza istnienie niematerial-
nego Boga
Materializm:
o jest zawsze mechanicyzmem
o w pewnych swoich postaciach dopuszcza nieredukowalność zjawisk psychicz-
nych do zjawisk biologicznych, chemicznych czy fizycznych
o jest tym samym, co monizm w ontologii
Który z poniższych poglądów filozoficznych nie dostarcza rozwiązania zagadnienia umysłu i
ciała:
o finalizm
o fizykalizm
o funkcjonalizm
Pogląd, zgodnie z którym w zasadzie nie ma różnicy miedzy tym, co mentalne, a tym, co fi-
zjologiczne/fizyczne, nosi nazwę:
o materializmu dialektycznego
o materializmu wulgarnego
o eliminatywizmu
Pogląd, zgodnie z którym nie ma związków przyczynowych między zjawiskami mentalnymi
a zjawiskami fizycznymi, natomiast istnieje między nimi równoległość czasowa określamy
mianem:
o paralelizmu psychofizycznego
o interakcjonizmu
o epifenomenalizmu
Dualista uznający, iż zjawiska fizyczne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych, a zjawi-
ska mentalne mogą być przyczynami zjawisk fizycznych zachodzących w ciele, a ponadto
zjawiska mentalne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych zasługuje na miano:
o okazjonalisty
o interakcjonisty
o epifenomenalisty
Tradycyjny epifenomenalizm to pogląd, zgodnie z którym:
o przedmioty fizyczne są tylko zespołami wrażeń
o zjawiska fizjologiczne są przyczynami zjawisk psychicznych i zjawiska psy-
chiczne są przyczynami zjawisk fizjologicznych zachodzących w mózgu
o zjawiska fizjologiczne są przyczynami zjawisk psychicznych, ale zjawiska
psychiczne nie są przyczynami żadnych zjawisk fizjologicznych, a ponadto
zjawiska psychiczne nie są przyczynami zjawisk psychicznych
Współczesny epifenomenalista, szukając podstaw/przyczyn zjawisk mentalnych, znajduje je:
o na poziomie chemicznym
14
o na poziomie fizjologicznym
o na poziomie neuronalnym
Paralelizm psychofizyczny:
o dopuszcza związki przyczynowe między zjawiskami mentalnymi a zjawiskami
fizycznymi zachodzącymi w ciele
o twierdzi, że przyczynowość ma jedynie charakter fizyczny, a nie mentalny
o wyklucza istnienie związków przyczynowych między zjawiskami mentalnymi
a zjawiskami fizycznymi zachodzącymi w ciele
Interakcjonizm w kwestii stosunku zjawisk fizycznych do zjawisk psychicznych to stanowi-
sko głoszące, iż:
o zjawiska fizyczne są przyczynami zjawisk mentalnych, ale zjawiska mentalne
nie są przyczynami żadnych zjawisk fizycznych
o zjawiska fizyczne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych, a zjawiska
mentalne mogą być przyczynami zjawisk fizycznych zachodzących w ciele;
ponadto zjawiska mentalne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych
o zjawiska fizyczne mogą być przyczynami zjawisk mentalnych, a zjawiska
mentalne mogą być przyczynami zjawisk fizycznych zachodzących w ciele;
jednakże zjawiska mentalne nie są przyczynami zjawisk mentalnych
Fizykalizm w filozofii umysłu to stanowisko, zgodnie z którym:
o zjawiska mentalne są identyczne ze stanami mózgu
o aby uzyskać wiedze o jakichkolwiek zjawiskach mentalnych, musimy odwołać
się do fizyki
o to, co mentalne, jest realizowane przez to, co fizyczne, ale nie jest tożsame z
tym, co fizyczne
Szczególnym przypadkiem fizykalizmu w filozofii umysłu jest tzw. teoria identyczności ty-
pów. Głosi ona, iż:
o zjawiska mentalne są nadbudowane na stanach mózgu, ale nie są z nimi tożsa-
me
o wszystkie zjawiska mentalne danego typu są stanami mózgu tego samego typu
o na ogół zjawiska mentalne danego typu są stanami mózgu tego samego typu,
ale istnieją wyjątki od tej zasady
Jeśli jest tak, że własności mentalne superweniują na własnościach fizycznych, to:
o gdy mózgi różnych ludzi są w takich samych stanach, to ludzie ci mają takie
same doznania/ myśli, ale niekoniecznie jest tak, że gdy różni ludzie mają takie
same doznania/ myśli, to ich mózgi są w takich samych stanach
o gdy różni ludzie mają takie same doznania/ myśli, to ich mózgi są w takich
samych stanach, ale gdy ich mózgi są w takich samych stanach, to niekoniecz-
nie maja oni takie same doznania/myśli
o nie zachodzi żadne z powyższych
Pogląd, zgodnie z którym zjawiska mentalne nie są redukowalne do procesów fizycznych
zachodzących w mózgu/ ciele, lecz są one własnościami wyższego rzędu, przejawiającymi się
na podłożu neuronalnym, nosi nazwę:
o monizmu anomalnego
o emergentyzmu
o behawioryzmu
15
Tzw. metafora komputerowa w filozofii umysłu polega na tym, iż
o mózg jest uważany za wyrafinowany komputer białkowy
o mózg, podobnie jak komputer, jest maszyną obliczeniową
o umysł ujmuje się na wzór programu (software), którego hardware stanowi
mózg
Funkcjonalizm w filozofii umysłu:
o porównuje umysł do programu komputerowego (software), którego hardware
stanowi mózg
o przypisuje różnym obszarom mózgu różne funkcje
o pojmuje umysł jako narząd, którego funkcją jest dostarczanie reprezentacji po-
znawczych niezbędnych dla skutecznego działania
Funkcjonalizm maszynowy w filozofii umysłu jest to pogląd, zgodnie z którym:
o stany mentalne to stany funkcjonalne maszyny obliczeniowej , jaką jest
mózg, jednakże stany te nie mogą mieć swoich realizacji w innych maszy-
nach obliczeniowych
o stany mentalne to stany funkcjonalne maszyny obliczeniowej , jaką jest
mózg; stany te rozumiane jako stany funkcjonalne - mogą w zasadzie mieć
swoje realizacje również w innych maszynach obliczeniowych
o komputer, który potrafiłby imitować wszystkie funkcje ludzkiego umysłu, był-
by istotą posiadającą świadomość
2. Pytania otwarte
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach zasadnicze stanowiska w tzw. sporze o uniwersalia.
Dlaczego Platon uważał, że poza światem zmiennych rzeczy istnieje również świat niezmien-
nych idei?
Dlaczego Platon uważał, że rzeczy są tylko niedoskonałymi kopiami idei?
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach, czym różnią się poglądy Platona i Arystotelesa w
sprawie istoty i sposobu istnienia uniwersaliów.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach, dlaczego sceptycy uważali, że o żadnym zdaniu nie
możemy rozstrzygnąć, czy jest ono prawdziwe.
Na czym polega tzw. paradoks kłamcy?
Przedstaw mechanizm powstawania tzw. paradoksu kłamcy.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach, dlaczego sceptycy uważali, że o żadnym zdaniu nie
możemy rozstrzygnąć, czy jest ono prawdziwe.
Proszę przedstawić dwa (dowolnie wybrane) zarzuty kierowane pod adresem klasycznej defi-
nicji prawdy.
Dlaczego niektórzy filozofowie uważali, że klasyczne pojęcie prawdy należy zastąpić jakimś
nieklasycznym pojęciem prawdy?
Co to są epistemiczne teorie prawdy?
Sformułuj tzw. klasyczną definicję wiedzy.
Na czym polega tzw. paradoks Gettiera?
Co to jest natywizm? Na jakie pytanie odpowiadają natywiści?
16
Jakie fakty ma wyjaśniać hipoteza istnienia tzw. uniwersalnej gramatyki, wysunięta przez
Chomskiego?
Przedstaw, w jaki sposób Quine broni stanowiska skrajnego empiryzmu metodologicznego.
Przedstaw ogólny schemat sprawdzania empirycznego hipotez naukowych.
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach główne różnice między indukcjonizmem a hipotety-
zmem.
Na czym polega asymetria między weryfikacją a falsyfikacją zdań ściśle ogólnych?
Co to znaczy, że jakiś rezultat poznawczy jest intersubiektywnie komunikowalny oraz że jest
on intersubiektywnie sprawdzalny?
Dlaczego racjonalizm ceni tylko poznanie intersubiektywnie komunikowalne i intersubiek-
tywnie sprawdzalne?
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach 2 wybrane sposoby rozumienia terminu intuicja w
tradycji filozoficznej.
W jaki sposób uzasadniano, że intuicja jest zródłem wartościowych przekonań?
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach zasadnicze różnice między mistycyzmem Plotyna a
mistycyzmem chrześcijańskim.
Co to jest egzemplaryzm.
Przedstaw zasadnicze tezy tzw. teorii iluminacji wysuniętej przez św. Augustyna.
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach zasadnicze metafizyczne i epistemologiczne poglądy
Plotyna.
Dlaczego Henri Bergson uważał, że intelekt, w przeciwieństwie do intuicji, nie dostarcza nam
wiernego obrazu rzeczywistości?
Dlaczego Kartezjusz uważał, że stwierdzenie jestem, istnieję (Cogito, ergo sum) jest pewne,
w przeciwieństwie do wszystkich przekonań, które żywił wcześniej? W odpowiedzi użyj
maksymalnie 10 zdań.
Czy Kartezjusz uważał, że dusza ludzka to nic innego jak ogół przeżyć psychicznych jednost-
ki?
Co Kartezjusz rozumiał pod pojęciem myślenia?
Co to jest epistemologiczny idealizm transcendentalny?
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach główne tezy stanowisk idealistycznych w epistemolo-
gii.
Immanuel Kant był przekonany, ze pewne fakty możemy najlepiej wyjaśnić, stając na stano-
wisku epistemologicznego idealizmu transcendentalnego. Jakie to fakty?
Dlaczego Immanuel Kant uważał, że świat zewnętrzny nie jest poznawalny? Odpowiedz za-
wrzyj w maksymalnie 10 zdaniach.
W jaki sposób, zdaniem Kanta, tworzymy reprezentacje poznawcze tzw. rzeczy samych w
sobie? Czy są to reprezentacje wierne? Odpowiedz zawrzyj w maksymalnie 10 zdaniach.
Jak Kant wyjaśnia zgodność z doświadczeniem sądów syntetycznych a priori?
Czy, w świetle filozofii Kanta, elektron jest tzw. rzeczą samą w sobie? Proszę uzasadnić od-
powiedz.
17
Czym różnią się od siebie tzw. realizm naiwny i tzw. realizm krytyczny?
Czym tzw. realizm wewnętrzny różni się od epistemologicznego idealizmu transcendentalne-
go?
Czy stając na stanowisku realizmu naukowego, opowiadamy się tym samym po stronie reali-
zmu epistemologicznego? Proszę uzasadnić odpowiedz.
Na czym polega tzw. argument z sukcesu nauki i na rzecz jakiej tezy jest on argumentem?
Co to jest instrumentalizm?
Jaka jest, w świetle instrumentalizmu, rola twierdzeń naukowych, w których występują wy-
łącznie terminy teoretyczne?
Co, w świetle empiryzmu konstruktywnego, jest celem postępowania naukowego?.
Na czym polega relatywizm poznawczy? W odpowiedzi użyj maksymalnie 12 zdań.
Sformułuj zasadę sprzeczności i zasadę wyłączonego środka.
Co Arystoteles rozumiał pod pojęciem filozofii pierwszej (prote filosofia)?
Jak Arystoteles określał pojęcie substancji?
Na jakie zarzuty trzeba odpowiedzieć, broniąc tezy idealizmu subiektywnego?
Co to jest solipsyzm i jakie argumenty wysuwano na jego rzecz?
Przedstaw w maksymalnie 10 zdaniach poglądy Berkeleya na temat sposobu istnienia przed-
miotów fizycznych.
Proszę wybrać dowolny przedmiot fizyczny i opisać go w kategoriach filozofii Arystotelesa.
Czym, w świetle fizyki Arystotelesa, różnią się tzw. świat podksiężycowy i tzw. świat nad-
księżycowy?
Przedstaw w co najwyżej 10 punktach zasadnicze cechy odróżniające naukę nowożytną od
nauki starożytnej i średniowiecznej.
Co to jest mechanicyzm?
Podaj trzy (dowolnie wybrane) definicje pojęcia materii zaproponowane przez filozofów no-
wożytnych
W jaki sposób można określić pojęcie materii tak, aby w świetle przyjętej definicji
wszystkie obiekty badane przez nauki przyrodnicze zasługiwały na miano materii ?
Czy determinizm statystyczny jest jedną z postaci indeterminizmu? Proszę uzasadnić
odpowiedz.
Co głoszą tzw. zasady antropiczne?
Przedstaw w maksymalnie 12 zdaniach poglądy Kartezjusza na stosunek duszy do ciała.
Czy można być jednocześnie fizykalistą w filozofii umysłu i dualistą w ontologii? Proszę uza-
sadnić odpowiedz.
Czy każdy finalista musi być teistą? Proszę uzasadnić odpowiedz.
Czym jest tzw. problem psychofizyczny?
Co to jest epifenomenalizm i jakie przyjmuje on formy?
Co to jest fizykalizm w filozofii umysłu i jakie są jego główne formy?
18
Przedstaw główne zarzuty kierowane pod adresem fizykalizmu w filozofii umysłu.
Jakie problemy szczegółowe wchodzą w skład kompleksu zagadnień określanego zbiorczym
mianem zagadnienia umysłu i ciała (ang. mind-body problem)?
Co to znaczy, że własności mentalne superweniują na własnościach fizycznych?
Co to jest imperatyw kategoryczny?
***
Na zakończenie kilka uwag ku przestrodze. Rzecz przydarzyła się jednemu z poprzednich roczni-
ków, nie zdradzę któremu. Napisałem wówczas tak:
Szanowni Państwo,
(...)
Z pytaniami testowymi jednokrotnego wyboru nie było w zasadzie kłopotu. Jak rozumiem,
system oświatowy Najjaśniejszej Rzeczpospolitej przygotował Was do rozwiązywania tego typu zadań
w sposób znakomity.
Gorzej było z pytaniami otwartymi. Podam (...) przykłady, aby zilustrować pewne szersze zja-
wiska.
W jednym z arkuszy egzaminacyjnych znajdowało się pytanie:
Dlaczego Immanuel Kant uważał, że świat zewnętrzny nie jest poznawalny?
Jest to pytanie o racje/ powody, które skłoniły Kanta do zajęcia takiego stanowiska. Tymczasem Pań-
stwa odpowiedzi polegały bez wyjątku! na omówieniu treści stanowiska Kanta. Tak więc na pyta-
nie Dlaczego p? odpowiadali Państwo Ponieważ p . Trochę to dziwne, że studenci elitarnego kie-
runku zdają się nie rozróżniać odpowiedzi na pytania dlaczego i co .
[Podpowiadam: wystarczyło stwierdzić, że Kant głosił tezę o niepoznawalności świata zewnętrznego,
ponieważ uważał ją za najlepsze wyjaśnienie zadziwiającego faktu, iż posiadamy wiedzę a priori, któ-
rej doświadczenie nigdy nie zaprzecza, a przeciwnie, zawsze ją potwierdza. Była o tym mowa na wy-
kładzie, którego streszczenie jest dostępne w sieci.]
W innym arkuszu prosiłem o przedstawienie zasadniczych cech odróżniających naukę nowo-
żytną od nauki starożytnej i średniowiecznej. Tymczasem Państwa odpowiedzi prawie bez wyjątku!
polegały na charakterystyce treści teorii naukowych tych epok ( Słońce tu Słońce tam , etc.). Jeśli
wspominali Państwo o tym, co najważniejsze różnicach w metodach uprawiania nauki to w sposób
zdawkowy i niejako na równi z charakterystyką treści teorii. Przy okazji: zadziwiająco często pojawiał
się motyw lunety, przez którą obserwowano gwiazdy. Wizja brodatych uczonych, obserwujących niebo
przez lunety i dokonujących tym samym rewolucji naukowej ma pewien urok, ale chyba zgodzą się
Państwo, że jest ona daleko idącym skrótem myślowym . .
(...)
Wyjaśnień może być rzecz jasna wiele. Najbardziej optymistyczne dla Państwa prowadzi mnie
do następującej rady:
Jeśli już musicie zlecać opracowywanie zagadnień egzaminacyjnych, zlecajcie to tym,
którzy potrafią to zrobić poprawnie!
(...)
Z poważaniem
Andrzej Wiśniewski
***
Aby nie zakończyć zbyt pesymistycznie, trochę humoru zeszytów z egzaminów w ubiegłych la-
tach. Zaręczam, że cytaty są autentyczne:
19
Mechanicyzm jest to pogląd głoszący, że wszystkie zjawiska we Wszechświecie są zmechanizowa-
ne.
Dla Kartezjusza definicją materii jest ciało, które da się rozciągnąć.
W świecie nadksiężycowym gwiazdy, planety, Słońce poruszają się ruchem kołowym (który jest ru-
chem najdoskonalszym) po linie prostej względem środka Wszechświata.
... ruchy ciał w świecie podksiężycowym przebiegają pionowo przez środek Ziemi.
W świecie nadksiężycowym żyją inteligentne planety i anioł.
Ziemia jest geocentryczną nieruchomą kulą.
Henri Bergson upraszcza i ujednostajnia rzeczy, pomijając to, co w nich jednostkowe i swoiste.
... intelekt (...) ujmuje rzeczy ilościowo, nie zważając na istotne kryterium jakości.
20
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Mikoekonomia zagadniania na egzamin tabelka[ASK] Opracowanie zagadnień na egzamin w trakcie składaniaZagadnienia na egzamin z Historii PolskiOpracowanie Zagadnień na egzamin MikroprockiMiędzynarodowa polityka społeczna ZAGADNIENIA NA EGZAMINmarketing miedzynarodowy zagadnienia na egzaminzagadnienia na egzaminHPN ZAGADNIENIA NA EGZAMIN (1)zagadnienia na egzaminZagadnienia na egzamin 10Algebra opracowanie zagadnień na egzamin 2011 (1)więcej podobnych podstron