507
USTAWA
z dnia 14 marca 2003 r.
o referendum ogólnokrajowym
Rozdzia" 1 Art. 3. 1. Prawo udzia"u w referendum ma obywa-
tel polski, jeŻeli najpóęniej w dniu g"osowania koł
czy
18 lat.
Przepisy ogólne
2. Nie majÄ… prawa udzia"u w referendum osoby:
Art. 1. Ustawa reguluje zasady i tryb przeprowa-
dzania referendum ogólnokrajowego, o którym mowa 1) pozbawione praw publicznych prawomocnym
w art. 125 i w art. 90 ust. 3 oraz w art. 235 ust. 6 Kon- orzeczeniem sÄ…dowym;
stytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2) pozbawione praw wyborczych prawomocnym
orzeczeniem Trybuna"u Stanu;
Art. 2. 1. Obywatele polscy, w drodze g"osowania,
wyraÅ»ajÄ… swojÄ… wol´ co do sposobu rozstrzygni´cia
3) ubezw"asnowolnione prawomocnym orzeczeniem
sprawy poddanej pod referendum.
sÄ…dowym.
2. Referendum polega na udzieleniu na urz´dowej
Art. 4. 1. Referendum wyznacza si´ na dzieÅ‚
wolny
karcie do g"osowania pozytywnej lub negatywnej od-
od pracy.
powiedzi na postawione pytanie albo pytania lub na
dokonaniu wyboru mi´dzy zaproponowanymi warian- 2. G"osowanie w referendum moÅ»e byç przeprowa-
tami rozwiązał
. dzone w ciągu jednego albo dwóch dni.
Dziennik Ustaw Nr 57  3702  Poz. 507
3. JeŻeli g"osowanie w referendum przeprowadza 3. Do obwodów g"osowania dla obywateli polskich
si´ w ciÄ…gu dwóch dni, termin g"osowania okreĘla si´ przebywajÄ…cych za granicÄ… oraz do obwodów g"oso-
na dzieł
wolny od pracy oraz dzieł
go poprzedzający. wania dla wyborców przebywających na polskich stat-
kach morskich stosuje si´ odpowiednio przepisy usta-
Art. 5. 1. G"osowaç moÅ»na tylko osobiĘcie.
wy  Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej
Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
2. G"osowanie odbywa si´ w lokalu obwodowej ko-
misji do spraw referendum, w ciÄ…gu jednego dnia lub
4. W uzasadnionych przypadkach mogÄ… byç doko-
dwu kolejnych dni.
nane zmiany obwodów g"osowania, w trybie okreĘlo-
nym przepisami ustawy  Ordynacja wyborcza do Sej-
3. JeŻeli g"osowanie w referendum przeprowadza
mu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospo-
si´ w ciÄ…gu jednego dnia, g"osowanie odbywa si´ bez
litej Polskiej.
przerwy od godziny 6.00 do 22.00.
5. Informacj´ o numerach i granicach obwodów
4. JeŻeli g"osowanie w referendum przeprowadza
g"osowania oraz siedzibach obwodowych komisji do
si´ w ciÄ…gu dwóch dni, g"osowanie odbywa si´ kaÅ»de-
spraw referendum, o których mowa w ust. 1 i 2 oraz
go z tych dni bez przerwy od godziny 6.00 do 20.00,
w art. 7 ust. 2, podaje do wiadomoĘci publicznej, przez
a przerwa nast´puje od godziny 20.00 pierwszego dnia
rozplakatowanie, wójt lub burmistrz (prezydent mia-
do godziny 6.00 drugiego dnia.
sta) najpóęniej w 40 dniu przed dniem referendum.
5. Do trybu przeprowadzenia g"osowania stosuje
6. Obowiązek, o którym mowa w ust. 5, w odniesie-
si´ odpowiednio przepisy ustawy z dnia 12 kwietnia
niu do obwodów g"osowania utworzonych za granicą
2001 r.  Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospo-
ciąŻy na konsulach. Wykonanie tego obowiązku powin-
litej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
no nastÄ…piç najpóęniej w 21 dniu przed dniem referen-
(Dz. U. Nr 46, poz. 499, Nr 74, poz. 786 i Nr 154,
dum.
poz. 1802 oraz z 2002 r. Nr 14, poz. 128, Nr 113,
poz. 984, Nr 127, poz. 1089 i Nr 153, poz. 1271). 7. O utworzeniu obwodu g"osowania na statku ka-
pitan statku zawiadamia osoby uprawnione do udzia"u
Art. 6. 1. G"osowanie w referendum przeprowadza
w referendum.
si´:
Art. 7. 1. MoÅ»na utworzyç obwody g"osowania
1) w sta"ych obwodach g"osowania, utworzonych na
w domach studenckich lub zespo"ach domów studenc-
podstawie przepisów ustawy z dnia 16 lipca 1998 r.
kich, prowadzonych przez szko"y wyŻsze lub inne pod-
 Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów
mioty na podstawie umów zawartych ze szko"ami wyŻ-
i sejmików województw (Dz. U. Nr 95, poz. 602
szymi, jeŻeli co najmniej 50 osób uprawnionych do
i Nr 160, poz. 1060, z 2001 r. Nr 45, poz. 497 i Nr 89,
udzia"u w referendum poinformuje na piĘmie rektora
poz. 971 oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 68,
szko"y wyŻszej prowadzącej dom studencki, lub z którą
poz. 632, Nr 100, poz. 922, Nr 113, poz. 984, Nr 127,
inny podmiot zawar" umow´ o prowadzenie domu stu-
poz. 1089 i Nr 214, poz. 1806);
denckiego, o zamiarze przebywania w domu studenc-
kim w dniu referendum.
2) w obwodach g"osowania utworzonych w szpitalach
i w zak"adach pomocy spo"ecznej;
2. Rada gminy, na wniosek wójta lub burmistrza
(prezydenta miasta) zg"oszony po porozumieniu z rek-
3) w obwodach g"osowania utworzonych w zak"adach
torem szko"y wyŻszej, tworzy obwody g"osowania,
karnych i aresztach Ęledczych oraz w oddzia"ach ze-
o których mowa w ust. 1, ustala ich numery, granice
wn´trznych tych zak"adów i aresztów;
oraz siedziby obwodowych komisji do spraw referen-
4) w obwodach g"osowania utworzonych dla obywa- dum. Utworzenie tych obwodów nast´puje najpóęniej
teli polskich przebywajÄ…cych za granicÄ…; w 45 dniu przed dniem referendum.
5) w obwodach g"osowania utworzonych dla obywa-
Art. 8. 1. Osoby, którym przys"uguje prawo udzia"u
teli polskich przebywajÄ…cych na polskich statkach
w referendum, wpisuje si´ do spisu osób uprawnio-
morskich.
nych do udzia"u w referendum.
2. Do obwodów g"osowania w szpitalach i zak"a-
2. Osoba, o której mowa w ust. 1, moÅ»e byç wpisa-
dach pomocy spo"ecznej oraz do obwodów w zak"a-
na tylko do jednego spisu.
dach karnych i aresztach Ęledczych, a takŻe do obwo-
dów w oddzia"ach zewn´trznych tych zak"adów i aresz- Art. 9. 1. Spis osób uprawnionych do udzia"u w re-
tów stosuje si´ odpowiednio przepisy ustawy  Ordy- ferendum jest sporzÄ…dzany i aktualizowany przez gmi-
nacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej n´ jako zadanie zlecone, z zastrzeÅ»eniem ust. 2. Spis
i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. jest sporzÄ…dzany na podstawie sta"ego rejestru wybor-
Dziennik Ustaw Nr 57  3703  Poz. 507
ców w gminie, prowadzonego na zasadach okreĘlo- 10. Minister w"aĘciwy do spraw zagranicznych, po
nych w przepisach ustawy  Ordynacja wyborcza do porozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… WyborczÄ…, okre-
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypo- Ęli, w drodze rozporządzenia, sposób sporządzania i ak-
spolitej Polskiej. tualizacji spisu osób uprawnionych do udzia"u w refe-
rendum, przebywajÄ…cych za granicÄ… i posiadajÄ…cych
2. Spis osób uprawnionych do udzia"u w referen- waŻne polskie paszporty, a takŻe sposób powiadamia-
dum przebywajÄ…cych na polskich statkach morskich
nia urz´dów gmin o obj´tych spisem osobach stale za-
oraz za granicą sporządzają odpowiednio kapitan stat- mieszka"ych w kraju i sposób wydawania zaĘwiadczeł

ku i w"aĘciwy terytorialnie konsul.
o prawie do g"osowania.
3. Dla osób koł
czÄ…cych 18 lat w drugim dniu g"oso-
Rozdzia" 2
wania sporzÄ…dza si´ dodatkowy spis.
Organy do spraw referendum
4. Spis osób uprawnionych do udzia"u w referen-
dum w domach studenckich sporzÄ…dza si´ na podsta-
Art. 10. Referendum przeprowadzajÄ…:
wie wykazu osób, które b´dÄ… w nich przebywaç w dniu
1) Pał
stwowa Komisja Wyborcza, powo"ana na pod-
referendum.
stawie przepisów ustawy  Ordynacja wyborcza
5. Wykazy osób, o których mowa w ust. 4, rektorzy do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
Rzeczypospolitej Polskiej;
szkó" wyÅ»szych przekazujÄ… do urz´du gminy najpóęniej
w 10 dniu przed dniem referendum.
2) komisarze wyborczy, powo"ani na podstawie prze-
pisów ustawy  Ordynacja wyborcza do rad gmin,
6. O dopisaniu lub wpisaniu do spisu osób upraw-
rad powiatów i sejmików województw;
nionych do udzia"u w referendum, osób, o których mo-
wa w ust. 4, niezw"ocznie zawiadamia si´ urzÄ…d gminy
3) obwodowe komisje do spraw referendum, zwane
w"aĘciwy ze wzgl´du na miejsce ich sta"ego zamiesz-
dalej  komisjami obwodowymi .
kania lub ostatniego zameldowania na pobyt sta"y.
Art. 11. 1. Pał
stwowa Komisja Wyborcza zapewnia
7. Do spisów osób uprawnionych do udzia"u w re-
organizacj´ oraz przeprowadzenie referendum.
ferendum stosuje si´ odpowiednio przepisy ustawy 
Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Pol-
2. Do zadał
Pał
stwowej Komisji Wyborczej, w za-
skiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
kresie okreĘlonym w ust. 1, naleŻy w szczególnoĘci:
8. Minister w"aĘciwy do spraw administracji pu- 1) sprawowanie nadzoru nad przygotowaniem refe-
blicznej, po porozumieniu z Pał
stwową Komisją Wy- rendum oraz przestrzeganiem przepisów regulują-
borczą, okreĘli, w drodze rozporządzenia, sposób spo- cych zasady i tryb przeprowadzenia referendum;
rzÄ…dzenia i udost´pniania spisu osób uprawnionych do
2) wyjaĘnianie sposobu g"osowania w referendum;
udzia"u w referendum, ustalając wzór spisu, metody je-
go aktualizacji, wzór wniosku o udost´pnienie spisu,
3) rozpatrywanie skarg na dzia"alnoĘç komisarzy wy-
wzory wykazów osób przebywających w szpitalach, za-
borczych;
k"adach pomocy spo"ecznej, zak"adach karnych i aresz-
tach Ęledczych, a takÅ»e w oddzia"ach zewn´trznych
4) rozwiÄ…zanie komisji obwodowych po wykonaniu
tych zak"adów i aresztów, oraz w domach studenckich,
przez nie ustawowych zadał
;
w których utworzono obwody g"osowania, wzór zawia-
5) ustalenie regulaminu komisji obwodowych oraz
domienia o dopisaniu lub o wpisaniu osoby uprawnio-
wzoru ich piecz´ci, a takÅ»e wzoru urz´dowych for-
nej do udzia"u w referendum do spisu w innym obwo-
mularzy oraz druków;
dzie g"osowania, wzór oraz sposób wydawania za-
Ęwiadczenia o prawie do g"osowania.
6) sporzÄ…dzenie protoko"u o wyniku referendum oraz
sprawozdania z przebiegu referendum;
9. Minister w"aĘciwy do spraw gospodarki mor-
skiej, po porozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… Wybor-
7) podanie do wiadomoĘci publicznej oraz og"oszenie
czą, okreĘli, w drodze rozporządzenia, sposób sporzą-
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej wyni-
dzania i aktualizacji spisu osób uprawnionych do
ku referendum.
udzia"u w referendum, przebywajÄ…cych na polskich
statkach morskich znajdujÄ…cych si´ w podróŻy w dniu 3. PaÅ‚
stwowa Komisja Wyborcza moÅ»e okreĘliç,
referendum, a takÅ»e sposób powiadamiania urz´dów w drodze uchwa"y, warunki oraz sposób wykorzystania
gmin o obj´tych spisem osobach stale zamieszka"ych techniki elektronicznej przy ustalaniu wyników g"oso-
w kraju i sposób wydawania zaĘwiadczeł
o prawie do wania i wyniku referendum przez komisarzy wybor-
g"osowania. czych i komisje obwodowe oraz tryb przekazywania
Dziennik Ustaw Nr 57  3704  Poz. 507
danych z protoko"ów za poĘrednictwem sieci elektro- osobowy komisji obwodowej ustala si´ w drodze pu-
nicznego przekazywania danych. blicznego losowania przeprowadzonego przez wójta
lub burmistrza (prezydenta miasta).
Art. 12. Do zadał
komisarza wyborczego na obsza-
rze naleŻącym do jego w"aĘciwoĘci terytorialnej naleŻy 5. JeŻeli liczba kandydatów zg"oszonych w trybie,
w szczególnoĘci: o którym mowa w ust. 3, jest mniejsza niŻ 4 lub  gdy
termin g"osowania w referendum zosta" wyznaczony
1) zapewnienie, we wspó"dzia"aniu z w"aĘciwymi or-
na dwa kolejne dni  mniejsza niÅ» 6, uzupe"nienia sk"a-
ganami samorzÄ…du terytorialnego, prawid"owego
du komisji obwodowej do jej minimalnego sk"adu,
przygotowania i przeprowadzenia referendum;
o którym mowa w ust. 2 pkt 1, dokonuje wójt lub bur-
mistrz (prezydent miasta) spoĘród osób stale zamiesz-
2) sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepi-
ka"ych na obszarze tej gminy.
sów niniejszej ustawy przez komisje obwodowe;
6. Wskazanie do sk"adu komisji obwodowej, o któ-
3) rozpatrywanie skarg na dzia"alnoĘç komisji obwo-
rym mowa w ust. 2 pkt 2 i ust. 5, nast´puje po uzyska-
dowych;
niu zgody osoby, której ma dotyczyç.
4) dostarczanie komisjom obwodowym kart do g"oso-
wania w trybie okreĘlonym przez Pał
stwowÄ… Ko- 7. Pierwsze posiedzenie komisji obwodowej orga-
nizuje wójt lub burmistrz (prezydent miasta).
misj´ WyborczÄ…;
5) ustalenie wyników g"osowania i przekazanie ich do
8. Komisja obwodowa na pierwszym posiedzeniu
Pał
stwowej Komisji Wyborczej.
wybiera spoĘród swego sk"adu osobowego przewod-
niczÄ…cego i jego zast´pc´. Sk"ad komisji obwodowej
Art. 13. 1. Komisj´ obwodowÄ… powo"uje wójt lub
podaje si´ do wiadomoĘci publicznej w sposób zwy-
burmistrz (prezydent miasta) spoĘród osób uprawnio-
czajowo przyj´ty.
nych do udzia"u w referendum, stale zamieszka"ych na
obszarze danej gminy, z zastrzeŻeniem przepisów
9. Minister w"aĘciwy do spraw administracji pu-
art. 14, najpóęniej w 21 dniu przed dniem referendum.
blicznej, na wniosek Pał
stwowej Komisji Wyborczej,
okreĘli, w drodze rozporządzenia, sposób zg"aszania
2. W sk"ad komisji obwodowej powo"uje si´:
kandydatów do komisji obwodowych, wzór zg"oszenia
oraz szczegó"owy tryb powo"ywania komisji obwodo-
1) od 4 do 8 osób, a jeŻeli termin g"osowania w refe-
wych, w tym tryb przeprowadzania losowania.
rendum zosta" wyznaczony na dwa kolejne dni 
od 6 do 10 osób, spoĘród kandydatów zg"oszonych
Art. 14. 1. Komisj´ obwodowÄ… dla obwodu g"oso-
przez podmioty uprawnione, o których mowa
wania na polskim statku morskim oraz za granicÄ…,
w art. 48, albo upowaŻnione przez nie osoby;
w sk"adzie od 5 do 7 osób, powo"uje spoĘród osób
2) jednÄ… osob´ wskazanÄ… przez wójta lub burmistrza
uprawnionych do udzia"u w referendum odpowiednio
(prezydenta miasta) w przypadku:
kapitan statku i w"aĘciwy terytorialnie konsul. Tryb
i termin powo"ywania tych komisji okreĘla, w drodze
a) sta"ych obwodów g"osowania  spoĘród pra-
uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wyborcza.
cowników samorządowych gminy lub gmin-
nych jednostek organizacyjnych,
2. W sk"ad komisji obwodowej, o której mowa
b) obwodów w szpitalach i zak"adach pomocy spo-
w ust. 1, wchodzi jedna osoba wskazana odpowiednio
"ecznej  spoĘród pracowników tych szpitali lub
przez kapitana statku i konsula.
zak"adów,
Art. 15. Do zadał
komisji obwodowej naleŻy
c) obwodów w zak"adach karnych i aresztach Ęled-
w szczególnoĘci:
czych  spoĘród pracowników tych zak"adów
lub aresztów,
1) przeprowadzenie g"osowania w obwodzie;
d) obwodów w domach studenckich  spoĘród
2) czuwanie nad przestrzeganiem przepisów niniej-
pracowników tych domów studenckich.
szej ustawy w miejscu i w czasie g"osowania;
3. Podmiot okreĘlony w ust. 2 pkt 1 moÅ»e zg"osiç do
3) ustalenie wyników g"osowania w obwodzie i poda-
kaŻdej komisji obwodowej tylko po jednym kandyda-
nie ich do wiadomoĘci publicznej;
cie, o którym mowa w ust. 1. Zg"oszenia dokonuje si´
najpóęniej w 30 dniu przed dniem referendum, do"ą- 4) przekazanie protoko"u g"osowania w obwodzie
czając zaĘwiadczenie, o którym mowa w art. 48 ust. 3. w"aĘciwemu komisarzowi wyborczemu.
4. W przypadku zg"oszenia wi´cej niÅ» 8 kandydatów Art. 16. 1. Do uprawnieÅ‚
cz"onków komisji obwo-
lub  gdy termin g"osowania w referendum zosta" wy- dowych stosuje si´ odpowiednio przepisy ustawy 
znaczony na dwa kolejne dni  wi´cej niÅ» 10, sk"ad Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Pol-
Dziennik Ustaw Nr 57  3705  Poz. 507
skiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej dotyczÄ…ce 1) oznaczenie rodzaju, podmiotu zarzÄ…dzajÄ…cego oraz
obwodowych komisji wyborczych. daty referendum;
2) pytanie lub warianty rozwiÄ…zania sprawy poddanej
2. Minister w"aĘciwy do spraw administracji pu-
blicznej, po porozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… Wy- pod referendum;
borczÄ…, okreĘli, w drodze rozporzÄ…dzenia, wysokoĘç
3) informacj´ o sposobie g"osowania.
oraz szczegó"owe zasady, na podstawie których przy-
s"ugujÄ… cz"onkom komisji obwodowych diety, zrycza"-
2. Na karcie do g"osowania moÅ»na zamieĘciç wyja-
towane diety oraz zwrot kosztów podróŻy i noclegów,
Ęnienie dotyczÄ…ce przedmiotu referendum. TreĘç wyja-
a takŻe tryb udzielania im dni wolnych od pracy.
Ęnienia ustala podmiot zarządzający referendum.
Art. 17. Do dzia"alnoĘci komisji obwodowych oraz
3. JeŻeli referendum polega na udzieleniu odpo-
do zmian w sk"adzie komisji stosuje si´ odpowiednio
wiedzi na postawione pytanie, na karcie do g"osowa-
przepisy ustawy  Ordynacja wyborcza do Sejmu Rze-
nia zamieszcza si´ równieÅ» wyrazy  Tak i  Nie , a gdy
czypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Pol-
referendum polega na dokonaniu wyboru pomi´dzy
skiej.
zaproponowanymi wariantami rozwiÄ…zania, przy kaÅ»-
Art. 18. 1. Organizacyjno-techniczne warunki wyko- dym z wariantów umieszcza si´ po lewej stronie numer
nywania zadał
zwiÄ…zanych z przeprowadzeniem refe- wariantu.
rendum przez Pał
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ… i komisa-
4. W przypadku poddania pod referendum wi´cej
rzy wyborczych zapewnia Krajowe Biuro Wyborcze,
dzia"ające na podstawie przepisów ustawy  Ordyna- niŻ jednej sprawy, na karcie do g"osowania zamieszcza
cja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do si´ kolejno wszystkie postawione pytania lub zapropo-
Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. nowane warianty rozwiÄ…zania.
2. Obs"ug´ i techniczno-materialne warunki pracy 5. Karta do g"osowania moÅ»e byç zadrukowana tyl-
komisji obwodowej zapewnia wójt lub burmistrz (pre- ko po jednej stronie. Na karcie do g"osowania drukuje
zydent miasta) jako zadanie zlecone gminie.
si´ odcisk piecz´ci PaÅ‚
stwowej Komisji Wyborczej oraz
oznacza si´ miejsce na odcisk piecz´ci komisji obwo-
3. ObowiÄ…zki przewidziane w ust. 2 w odniesieniu
dowej.
do komisji obwodowych powo"anych w obwodach na
polskich statkach morskich i za granicÄ… wykonujÄ… od-
6. Wzór karty do g"osowania, zasady drukowania
powiednio kapitan statku i w"aĘciwy terytorialnie kon-
kart i tryb przekazywania ich komisjom obwodowym
sul.
ustala, w drodze uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wybor-
cza.
Art. 19. 1. Podmioty uprawnione, o których mowa
w art. 48, albo upowaŻnione przez nie osoby, mogą wy-
Art. 21. 1. G"osujÄ…cy udziela odpowiedzi na posta-
znaczyç po jednym m´Å»u zaufania i jego zast´pcy do
wione pytanie, stawiajÄ…c znak  x odpowiednio w krat-
kaŻdej komisji obwodowej w celu obserwacji przebie-
ce obok odpowiedzi pozytywnej  Tak albo odpowie-
gu g"osowania i ustalenia wyników g"osowania w ob-
dzi negatywnej  Nie , lub dokonuje wyboru pomi´dzy
wodzie. Przepisy ustawy  Ordynacja wyborcza do
zaproponowanymi wariantami rozwiÄ…zania, stawiajÄ…c
Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypo-
na karcie do g"osowania znak  x w kratce obok nume-
spolitej Polskiej dotyczÄ…ce m´Å»ów zaufania stosuje si´
ru wariantu, za którym si´ opowiada.
odpowiednio. Do zast´pcy m´Å»a zaufania stosuje si´
odpowiednio przepisy dotyczÄ…ce m´Å»a zaufania.
2. JeŻeli na karcie do g"osowania postawiono znak
 x w obu kratkach obok odpowiedzi na postawione
2. Przy czynnoĘciach komisji moÅ»e byç obecny mÄ…Å»
pytanie lub nie postawiono znaku  x w Żadnej z kra-
zaufania albo jego zast´pca.
tek obok odpowiedzi na pytanie, g"os uwaÅ»a si´ za nie-
waŻny.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje si´ odpowiednio do wy-
znaczenia m´Å»ów zaufania w celu obserwacji ustalenia
3. JeŻeli na karcie do g"osowania postawiono znak
wyników g"osowania i wyniku referendum przez komi-
 x w kratkach odpowiadajÄ…cym dwóm lub wi´cej nu-
sarzy wyborczych i Pał
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ….
merom wariantów rozwiązania albo nie postawiono
znaku  x w Żadnej z kratek odpowiadających numero-
Rozdzia" 3
wi wariantu, g"os uwaÅ»a si´ za niewaÅ»ny.
Karta do g"osowania, sposób g"osowania i warunki
4. Dopisanie na karcie do g"osowania dodatkowych
waŻnoĘci g"osu
pytał
lub wariantów rozwiązania albo poczynienie in-
Art. 20. 1. Na urz´dowej karcie do g"osowania nych dopisków poza kratkÄ… nie wp"ywa na waÅ»noĘç
umieszcza si´: g"osu.
Dziennik Ustaw Nr 57  3706  Poz. 507
Rozdzia" 4 6) g"osów waŻnych;
7) g"osów waŻnych  osobno: pozytywnych  Tak
Ustalenie wyników g"osowania i wyniku referendum
oraz negatywnych  Nie oddanych w odpowiedzi
na postawione pytanie lub za wyborem okreĘlone-
Art. 22. 1. Niezw"ocznie po zakoł
czeniu g"osowa-
go wariantu rozwiÄ…zania.
nia komisja obwodowa ustala liczb´ niewykorzysta-
nych kart do g"osowania i umieszcza je w zapiecz´to-
3. Przepis art. 24 ust. 2 stosuje si´ odpowiednio.
wanym pakiecie.
4. Protokó" podpisują wszystkie osoby wchodzące
2. Komisja obwodowa ustala na podstawie spisu
w sk"ad komisji obwodowej, obecne przy jego sporzÄ…-
osób uprawnionych do udzia"u w referendum liczb´
dzeniu. Protokó" opatruje si´ piecz´ciÄ… komisji.
osób uprawnionych do g"osowania oraz liczb´ osób,
którym wydano karty do g"osowania.
5. Cz"onkom komisji obwodowej przys"uguje pra-
wo wniesienia do protoko"u g"osowania uwag z wy-
3. PrzewodniczÄ…cy komisji obwodowej w obecno-
mienieniem konkretnych zarzutów, z tym Że nie zwal-
Ęci jej cz"onków otwiera urn´, po czym komisja liczy
nia to ich z obowiÄ…zku podpisania protoko"u.
wyj´te z urny karty do g"osowania.
6. M´Å»om zaufania przys"uguje prawo wniesienia
4. Komisja obwodowa na podstawie liczby kart
do protoko"u uwag, z wymienieniem konkretnych za-
waÅ»nych, wyj´tych z urny, ustala liczb´ osób, które
rzutów. Adnotacj´ o wniesieniu uwag zamieszcza si´
wzi´"y udzia" w referendum.
w protokole.
5. Kart do g"osowania przedartych ca"kowicie nie
7. Po sporzÄ…dzeniu protoko"u komisja obwodowa
bierze si´ pod uwag´ przy obliczeniach, o których mo-
podaje niezw"ocznie do wiadomoĘci publicznej wyniki
wa w ust. 4.
g"osowania, przez wywieszenie protoko"u w lokalu ko-
misji w miejscu "atwo dost´pnym dla zainteresowa-
6. JeŻeli liczba kart do g"osowania w urnie jest
nych.
mniejsza lub wi´ksza od liczby wydanych kart, komisja
obwodowa podaje w protokole g"osowania w obwo-
Art. 26. 1. PrzewodniczÄ…cy komisji obwodowej nie-
dzie przypuszczalnÄ… przyczyn´ tej niezgodnoĘci.
zw"ocznie przesy"a do komisarza wyborczego, w zapie-
cz´towanej kopercie, jeden egzemplarz protoko"u g"o-
Art. 23. NiewaŻne są karty do g"osowania inne niŻ
sowania w obwodzie wraz z wyjaĘnieniami komisji co
urz´dowo ustalone lub nieopatrzone piecz´ciÄ… komisji
do zg"oszonych zarzutów, o których mowa w art. 25
obwodowej.
ust. 5 i 6.
Art. 24. 1. Po obliczeniu liczby waŻnych kart do g"o-
2. Wyniki g"osowania i protoko"y g"osowania z ob-
sowania komisja obwodowa ustala wyniki g"osowania
wodów utworzonych za granicą są przekazywane ko-
w obwodzie, o których mowa w art. 25 ust. 2 pkt 5 7.
misarzowi wyborczemu w"aĘciwemu dla miasta sto-
"ecznego Warszawy, a wyniki g"osowania i protoko"y
2. W razie poddania pod referendum wi´cej niÅ» jed-
g"osowania z obwodów utworzonych na polskich stat-
nej sprawy, przedstawionej w formie pytania lub wy-
kach morskich  komisarzowi wyborczemu w"aĘciwe-
boru wariantu rozwiÄ…zania, komisja obwodowa ustala
mu dla siedziby armatora.
wyniki g"osowania oddzielnie w odniesieniu dla kaŻde-
go pytania lub wyboru wariantu rozwiÄ…zania.
3. Tryb przekazywania wyników g"osowania i pro-
toko"ów, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala, w drodze
Art. 25. 1. Komisja obwodowa sporzÄ…dza, w trzech
uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wyborcza.
egzemplarzach, protokó" g"osowania w obwodzie.
Art. 27. Po dokonaniu czynnoĘci, o których mowa
2. W protokole g"osowania w obwodzie wymienia
w art. 26 ust. 1 i 2, przewodniczÄ…cy komisji obwodowej
si´ liczby:
niezw"ocznie przekazuje w depozyt odpowiednio wój-
1) osób uprawnionych do g"osowania; towi lub burmistrzowi (prezydentowi miasta), konsulo-
wi albo kapitanowi statku dokumenty z przeprowadzo-
2) osób, którym wydano karty do g"osowania;
nego referendum oraz piecz´ç komisji.
3) kart niewaŻnych, o których mowa w art. 23;
Art. 28. 1. Niezw"ocznie po otrzymaniu od komisji
obwodowych protoko"ów g"osowania komisarz wy-
4) kart waÅ»nych (osób, które wzi´"y udzia" w g"osowa-
borczy dokonuje sprawdzenia prawid"owoĘci ustalenia
niu);
wyników g"osowania we wszystkich obwodach. W ra-
5) g"osów niewaŻnych, o których mowa w art. 21 zie stwierdzenia nieprawid"owoĘci w ustaleniu wyni-
ust. 2 lub 3; ków g"osowania komisarz wyborczy zarządza ponow-
Dziennik Ustaw Nr 57  3707  Poz. 507
ne ich ustalenie przez komisj´ obwodowÄ… i powiada- chowywania i udost´pniania dokumentów z przepro-
mia o tym Pał
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ…. wadzonego referendum.
2. Na podstawie protoko"ów g"osowania w obwo- Art. 32. 1. JeŻeli termin przeprowadzenia referen-
dum zosta" wyznaczony na dwa kolejne dni, ustalenie
dach komisarz wyborczy ustala wyniki g"osowania na
obszarze swojej w"aĘciwoĘci i sporzÄ…dza, w trzech eg- wyników g"osowania przez komisj´ obwodowÄ… nast´-
puje po zakoł
czeniu g"osowania w drugim dniu prze-
zemplarzach, protokó" g"osowania. W protokole wy-
prowadzania referendum.
mienia si´ "Ä…cznie dane, o których mowa w art. 25
ust. 2. Przepisy art. 24 ust. 2 i art. 25 ust. 4 oraz 6 i 7 sto-
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, komisja
suje si´ odpowiednio.
obwodowa po zakoł
czeniu g"osowania w pierwszym
dniu:
3. Protokó", o którym mowa w ust. 2, komisarz wy-
borczy przesy"a niezw"ocznie do Pał
stwowej Komisji
1) zapiecz´towuje otwór urny;
Wyborczej, w trybie okreĘlonym w drodze uchwa"y
przez Pał
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ…. Pozosta"e doku- 2) ustala protokolarnie:
menty z przeprowadzonego referendum komisarz wy-
a) liczb´ niewykorzystanych kart do g"osowania,
borczy przekazuje dyrektorowi delegatury Krajowego
Biura Wyborczego, w"aĘciwej dla siedziby komisarza b) liczb´ kart wydanych  na podstawie podpisów
wyborczego. osób w spisie osób uprawnionych do udzia"u
w referendum.
Art. 29. 1. Po otrzymaniu protoko"ów od komisarzy
3. Po wykonaniu czynnoĘci, o których mowa
wyborczych Pał
stwowa Komisja Wyborcza dokonuje
w ust. 2, komisja obwodowa umieszcza w opiecz´to-
sprawdzenia prawid"owoĘci ustalenia przez nich wyni-
wanych pakietach odr´bnie karty niewykorzystane
ków g"osowania.
i spis osób uprawnionych do udzia"u w referendum,
2. W razie stwierdzenia nieprawid"owoĘci w ustale- które wraz z urną pozostają w lokalu komisji.
niu wyników g"osowania, o których mowa w ust. 1,
4. Po zakoł
czeniu g"osowania w pierwszym dniu
Pał
stwowa Komisja Wyborcza zarzÄ…dza, w drodze
przeprowadzania referendum i wykonaniu czynnoĘci,
uchwa"y, ponowne ustalenie przez komisarza wybor-
o których mowa w ust. 2 i 3, przewodniczący komisji za-
czego tych wyników.
myka lokal komisji i opiecz´towuje wejĘcie do lokalu
piecz´ciÄ… komisji. Wójt lub burmistrz (prezydent mia-
3. Pał
stwowa Komisja Wyborcza:
sta) zapewnia ochron´ lokalu komisji w czasie przerwy
1) ustala wyniki g"osowania i wynik referendum; w g"osowaniu.
2) sporządza protokó" o wyniku referendum; przepisy
5. Przed rozpocz´ciem g"osowania w drugim dniu
art. 24 ust. 2 i art. 25 ust. 2 i 4 oraz 6 i 7 stosuje si´
komisja obwodowa stwierdza protokolarnie, czy pie-
odpowiednio;
cz´cie na wejĘciu do lokalu komisji, a takÅ»e na pakie-
tach z kartami do g"osowania oraz ze spisem osób
3) przekazuje protokó" o wyniku referendum wraz ze
uprawnionych do g"osowania sÄ… nienaruszone.
sprawozdaniem z przebiegu referendum Prezyden-
towi Rzeczypospolitej Polskiej, Marsza"kowi Sej-
6. Minister w"aĘciwy do spraw administracji pu-
mu, Marsza"kowi Senatu, Prezesowi Rady Mini-
blicznej, po porozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… Wy-
strów oraz Sądowi NajwyŻszemu;
borczą, okreĘli, w drodze rozporządzenia, szczegó"owe
wymagania w zakresie ochrony lokalu komisji w czasie
4) podaje niezw"ocznie wynik referendum do wiado-
przerwy w g"osowaniu, w tym równieŻ zasady udziela-
moĘci publicznej oraz og"asza, w formie obwiesz-
nia przez Policj´ pomocy wójtom, burmistrzom (prezy-
czenia, w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Pol-
dentom miast) w celu prawid"owej ochrony tych loka-
skiej.
li.
Art. 30. Wzory protoko"ów, o których mowa
7. Szczegó"owy sposób wykonywania przez komi-
w art. 25 ust. 1, art. 28 ust. 2 oraz art. 29 ust. 3 pkt 2,
sj´ obwodowÄ… czynnoĘci, o których mowa w ust. 2 5,
okreĘla, w drodze uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wy-
okreĘla, w drodze uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wy-
borcza.
borcza, zapewniajÄ…c poszanowanie zasad przeprowa-
dzania referendum oraz ochron´ urny, pakietów i do-
Art. 31. Minister w"aĘciwy do spraw kultury i ochro-
kumentów związanych z referendum.
ny dziedzictwa narodowego, na wniosek Pał
stwowej
Komisji Wyborczej, z"oÅ»ony po porozumieniu z Naczel- 8. Przepisy ust. 2 7 stosuje si´ do obwodów g"o-
nym Dyrektorem Archiwów Pał
stwowych, okreĘli, sowania utworzonych na polskim statku morskim i za
w drodze rozporządzenia, sposób przekazywania, prze- granicą, z tym Że:
Dziennik Ustaw Nr 57  3708  Poz. 507
1) obowiÄ…zek zapewnienia ochrony lokalu komisji, do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczy-
o którym mowa w ust. 4, spoczywa odpowiednio pospolitej Polskiej.
na kapitanie statku i konsulu;
Art. 35. Sąd NajwyŻszy w sk"adzie ca"ej Izby Pracy,
2) minister w"aĘciwy do spraw gospodarki morskiej,
Ubezpieczeł
Spo"ecznych i Spraw Publicznych roz-
po porozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… WyborczÄ…,
strzyga o waŻnoĘci referendum, podejmując w tej
okreĘli, w drodze rozporządzenia, szczegó"owe wy-
sprawie uchwa"´ nie póęniej niÅ» w 60 dniu od dnia
magania oraz obowiÄ…zki kapitana polskiego statku
og"oszenia wyniku referendum. Uchwa"´ o waÅ»noĘci
morskiego w zakresie ochrony lokalu komisji
referendum przedstawia si´ niezw"ocznie Prezydento-
w czasie przerwy w g"osowaniu;
wi Rzeczypospolitej, Marsza"kowi Sejmu, Marsza"kowi
Senatu i Prezesowi Rady Ministrów, og"asza si´
3) minister w"aĘciwy do spraw zagranicznych, po po-
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej oraz prze-
rozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… WyborczÄ…,
sy"a Pał
stwowej Komisji Wyborczej.
okreĘli, w drodze rozporządzenia, szczegó"owe
wymagania oraz obowiÄ…zki konsula w zakresie
Art. 36. 1. W razie podj´cia przez SÄ…d NajwyÅ»szy
ochrony lokalu komisji w czasie przerwy w g"oso-
uchwa"y o uniewaŻnieniu g"osowania w obwodzie lub
waniu.
w obwodach, jeŻeli uniewaŻnienie g"osowania nie
wp"ywa na wynik referendum, Pał
stwowa Komisja
Rozdzia" 5
Wyborcza, w drodze uchwa"y, koryguje wyniki g"oso-
wania. Przy ustalaniu wyniku referendum nie uwzgl´d-
WaÅ»noĘç referendum
nia si´ liczby osób uprawnionych do g"osowania oraz
wyników g"osowania w tym obwodzie lub w obwo-
Art. 33. 1. Przeciwko waŻnoĘci referendum moŻe
dach. Skorygowany wynik Pał
stwowa Komisja Wy-
byç wniesiony protest ze wzgl´du na zarzut dopuszcze-
borcza podaje niezw"ocznie do wiadomoĘci publicznej
nia si´ przest´pstwa przeciwko referendum lub naru-
oraz og"asza, w formie obwieszczenia, w Dzienniku
szenia przepisów niniejszej ustawy dotyczących g"oso-
Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
wania, ustalenia wyników g"osowania lub wyniku refe-
rendum.
2. JeŻeli uniewaŻnienie g"osowania w obwodzie
lub w obwodach wp"ywa na wynik referendum, SÄ…d
2. JeÅ»eli podstaw´ protestu stanowi zarzut pope"-
NajwyŻszy w uchwale postanawia o przeprowadzeniu
nienia przest´pstwa przeciwko referendum lub naru-
ponownego g"osowania w tym obwodzie lub w obwo-
szenia przez Pał
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ… przepisów
dach albo wskazuje czynnoĘç, od której naleÅ»y pono-
niniejszej ustawy dotyczących ustalenia wyników g"o-
wiç post´powanie.
sowania lub wyniku referendum, moÅ»e go wnieĘç kaÅ»-
da osoba uprawniona do udzia"u w referendum. 3. Na podstawie uchwa"y Sądu NajwyŻszego, o któ-
rej mowa w ust. 2, Pał
stwowa Komisja Wyborcza,
3. Protest przeciwko waŻnoĘci referendum z powo-
w drodze uchwa"y, niezw"ocznie zarzÄ…dza przeprowa-
du naruszenia przepisów niniejszej ustawy dotyczą- dzenie ponownego g"osowania w obwodzie lub w ob-
cych g"osowania, ustalenia wyników g"osowania w ob- wodach na dzieł
wolny od pracy przypadajÄ…cy w ter-
wodzie lub przez komisarza wyborczego moÅ»e wnieĘç
minie 20 dni od dnia og"oszenia uchwa"y SÄ…du NajwyÅ»-
osoba, której nazwisko w dniu g"osowania by"o
szego albo zarzÄ…dza podj´cie wskazanych czynnoĘci,
umieszczone w spisie osób uprawnionych do udzia"u
od których naleÅ»y ponowiç post´powanie. Uchwa"´
w referendum odpowiednio w tym obwodzie g"osowa- Pał
stwowej Komisji Wyborczej podaje si´ do wiado-
nia lub na obszarze obj´tym w"aĘciwoĘciÄ… komisarza moĘci publicznej i og"asza w Dzienniku Ustaw Rzeczy-
wyborczego. pospolitej Polskiej.
4. Prawo wniesienia protestu przys"uguje równieŻ 4. Ponowne g"osowanie w obwodzie lub w obwo-
przewodniczÄ…cemu komisji obwodowej, podmiotowi dach przeprowadza si´ na podstawie tych samych spi-
uprawnionemu, o którym mowa w art. 48, lub upowaŻ- sów osób uprawnionych do udzia"u w referendum
nionej przez niego osobie. i przez te same komisje obwodowe, chyba Że podsta-
wą uniewaŻnienia g"osowania by"y zarzuty odnoszące
Art. 34. 1. Protest wnosi si´ do SÄ…du NajwyÅ»szego
si´ do komisji lub do nieprawid"owoĘci w spisie. W ta-
na piĘmie w terminie 7 dni od dnia og"oszenia wyniku
kim przypadku powo"uje si´ nowe komisje lub sporzÄ…-
referendum przez Pał
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ…
dza si´ nowe spisy.
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
5. Po ustaleniu wyników ponownego g"osowania
2. Do warunków i trybu wnoszenia protestu oraz w obwodzie lub w obwodach komisarz wyborczy kory-
sposobu jego rozpatrywania i trybu podejmowania guje wyniki g"osowania na obszarze swojej w"aĘciwo-
uchwa"y w tej sprawie przez SÄ…d NajwyÅ»szy stosuje si´ Ęci, a PaÅ‚
stwowa Komisja Wyborcza, w drodze uchwa-
odpowiednio przepisy ustawy  Ordynacja wyborcza "y, ustala skorygowane wyniki g"osowania i wynik re-
Dziennik Ustaw Nr 57  3709  Poz. 507
ferendum. Uchwa"´ PaÅ‚
stwowej Komisji Wyborczej 4. Zabronione jest podawanie oraz dostarczanie
podaje si´ do wiadomoĘci publicznej i og"asza napojów alkoholowych w ramach prowadzonej kam-
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. panii referendalnej.
6. O wynikach referendum, o których mowa Art. 41. Od zakoł
czenia kampanii referendalnej aÅ»
w ust. 1 i 5, zawiadamia si´ Prezydenta Rzeczypospo- do zakoÅ‚
czenia g"osowania zabronione jest podawa-
litej, Marsza"ka Sejmu, Marsza"ka Senatu, Prezesa Ra- nie do wiadomoĘci publicznej wyników badał
(sonda-
Ży) opinii publicznej dotyczących przewidywanych za-
dy Ministrów oraz Sąd NajwyŻszy.
chował
g"osujących w referendum i wyników referen-
dum oraz sondaŻy przeprowadzonych w dniu g"oso-
Rozdzia" 6
wania.
Kampania referendalna i jej finansowanie
Art. 42. Wszelkie plakaty, has"a lub ulotki oraz inne
materia"y dotyczÄ…ce referendum, zawierajÄ…ce oznacze-
Art. 37. KampaniÄ… referendalnÄ… jest prezentowanie
nie, od kogo pochodzÄ…, podlegajÄ… ochronie prawnej.
swojego stanowiska przez obywateli, partie polityczne,
stowarzyszenia, fundacje oraz inne podmioty w spra-
Art. 43. 1. Na Ęcianach budynków, ogrodzeniach,
wie poddanej pod referendum.
latarniach, urzÄ…dzeniach energetycznych, telekomuni-
kacyjnych i innych moÅ»na umieszczaç plakaty i has"a
Art. 38. Kampania referendalna rozpoczyna si´
dotyczące referendum po uzyskaniu zgody w"aĘciciela
z dniem og"oszenia odpowiednio uchwa"y Sejmu, po-
lub zarzÄ…dcy.
stanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej lub postano-
wienia Marsza"ka Sejmu o zarzÄ…dzeniu referendum
2. Zabronione jest umieszczanie plakatów i hase"
i ulega zakoł
czeniu na 24 godziny przed dniem g"oso-
dotyczÄ…cych referendum na zewnÄ…trz i wewnÄ…trz bu-
wania.
dynków administracji rządowej i samorządowej oraz
sądów, a takŻe na terenie jednostek wojskowych i od-
Art. 39. 1. Od zakoł
czenia kampanii referendalnej
dzia"ów obrony cywilnej oraz skoszarowanych jedno-
aŻ do zakoł
czenia g"osowania zabronione jest zwo"y-
stek podleg"ych ministrowi w"aĘciwemu do spraw we-
wanie zgromadzeł
, organizowanie pochodów i mani-
wn´trznych.
festacji, wyg"aszanie przemówieł
, rozdawanie ulotek,
jak teŻ prowadzenie w inny sposób kampanii referen-
3. Rada gminy moÅ»e zabroniç umieszczania plaka-
dalnej.
tów lub hase" dotyczących referendum na niektórych
budynkach publicznych, a takÅ»e na okreĘlonych cz´-
2. Zabronione sÄ… wszelkie formy kampanii referen-
Ęciach terenów publicznych z przyczyn związanych
dalnej w lokalu komisji obwodowej oraz na terenie bu-
z ochroną zabytków bądę Ęrodowiska.
dynku, w którym ten lokal si´ znajduje.
4. Przy ustawianiu w"asnych urządzeł
og"oszenio-
Art. 40. 1. Zabronione jest prowadzenie kampanii
wych w celu prowadzenia kampanii referendalnej na-
referendalnej na terenie zak"adów pracy w sposób
leÅ»y stosowaç przepisy porzÄ…dkowe. Przepis art. 42 sto-
i w formach zak"ócających ich normalne funkcjonowa-
suje si´ odpowiednio.
nie.
5. Plakaty i has"a dotyczące referendum naleŻy
2. Zabronione jest prowadzenie kampanii referen-
umieszczaç w taki sposób, aby moÅ»na je by"o nast´p-
dalnej na terenie:
nie usunÄ…ç bez powodowania szkód.
1) urz´dów administracji rzÄ…dowej i administracji sa-
6. Policja oraz straÅ» gminna sÄ… obowiÄ…zane usuwaç
morządu terytorialnego oraz sądów;
na koszt podmiotu biorÄ…cego udzia" w kampanii refe-
2) jednostek wojskowych i innych jednostek organiza- rendalnej plakaty i has"a dotyczące referendum, któ-
rych sposób umieszczenia moÅ»e zagraÅ»aç Å»yciu lub
cyjnych podleg"ych Ministrowi Obrony Narodowej
zdrowiu ludzi albo bezpieczeł
stwu mienia bÄ…dÄ™ bez-
oraz oddzia"ów obrony cywilnej;
pieczeł
stwu w ruchu drogowym.
3) skoszarowanych jednostek podleg"ych ministrowi
w"aĘciwemu do spraw wewn´trznych.
7. Plakaty i has"a dotyczÄ…ce referendum oraz urzÄ…-
dzenia og"oszeniowe ustawione w celu prowadzenia
3. Zabronione jest organizowanie w ramach pro-
kampanii referendalnej w"aĘciwe podmioty biorące
wadzonej kampanii referendalnej gier losowych i kon-
udzia" w tej kampanii obowiÄ…zane sÄ… usunÄ…ç w termi-
kursów, w których wygranymi sÄ… nagrody pieni´Å»ne
nie 30 dni od dnia referendum.
lub przedmioty o wartoĘci wyÅ»szej niÅ» wartoĘç przed-
miotów zwyczajowo uŻywanych w celach reklamo- 8. Wójt lub burmistrz (prezydent miasta) postana-
wych lub promocyjnych. wia o usuni´ciu plakatów i hase" dotyczÄ…cych referen-
Dziennik Ustaw Nr 57  3710  Poz. 507
dum oraz urządzeł
og"oszeniowych umieszczonych Art. 45. Wykonanie uprawnieł
wynikajÄ…cych z ni-
z naruszeniem przepisów ust. 1 5 lub nieusuni´tych niejszej ustawy nie ogranicza moÅ»liwoĘci dochodzenia
przez w"aĘciwe podmioty biorące udzia" w kampanii przez osoby pokrzywdzone lub poszkodowane upraw-
nieł
na podstawie innych ustaw.
referendalnej w terminie, o którym mowa w ust. 7.
Koszty ich usuni´cia ponoszÄ… zobowiÄ…zane podmioty.
Art. 46. Informacje, komunikaty, apele i has"a do-
tyczÄ…ce referendum og"aszane w prasie drukowanej
Art. 44. 1. JeŻeli rozpowszechniane, w tym równieŻ
lub w telewizji bądę radiu na koszt podmiotów biorą-
w prasie w rozumieniu prawa prasowego, materia"y
cych udzia" w kampanii referendalnej muszÄ… zawieraç
dotyczące referendum, a w szczególnoĘci plakaty, ulot-
wskazanie, przez kogo sÄ… op"acane i od kogo pocho-
ki, has"a i wypowiedzi lub inne formy prowadzonej
dzÄ…. Odpowiedzialnym za umieszczenie tego wskaza-
kampanii referendalnej zawierajÄ… informacje niepraw-
nia przez podmiot biorÄ…cy udzia" w kampanii referen-
dziwe, kaÅ»dy, czyjego prawa dotyczy wynik post´po-
dalnej jest redaktor w rozumieniu przepisów prawa
wania, o którym mowa w ust. 2, ma prawo wnieĘç do
prasowego.
sÄ…du okr´gowego wniosek o wydanie orzeczenia:
Art. 47. 1. Wydatki ponoszone przez podmioty bio-
1) zakazu rozpowszechniania takich informacji;
rÄ…ce udzia" w kampanii referendalnej pokrywane sÄ…
2) przepadku materia"ów zawierających takie infor-
z ich ęróde" w"asnych i zgodnie z przepisami okreĘlają-
macje;
cymi ich dzia"alnoĘç finansowÄ….
3) nakazania sprostowania takich informacji;
2. Do finansowania kampanii referendalnej nie ma-
jÄ… zastosowania przepisy ustawy  Ordynacja wybor-
4) nakazania publikacji odpowiedzi na stwierdzenia
cza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu
naruszajÄ…ce dobra osobiste;
Rzeczypospolitej Polskiej.
5) nakazania przeproszenia osoby, której dobra osobi-
Art. 48. 1. Podmiotami uprawnionymi do udzia"u
ste zosta"y naruszone.
w kampanii referendalnej w programach radiowych
i telewizyjnych, o których mowa w art. 49 55, zwany-
2. SÄ…d okr´gowy rozpoznaje wniosek, o którym
mi dalej  podmiotami uprawnionymi , sÄ…:
mowa w ust. 1, w ciÄ…gu 24 godzin w post´powaniu nie-
procesowym, w sk"adzie jednego s´dziego. SÄ…d moÅ»e
1) partia polityczna, która w ostatnich przed referen-
rozpoznaç spraw´ w przypadku nieusprawiedliwionej
dum wyborach do Sejmu:
nieobecnoĘci wnioskodawcy lub uczestnika post´po-
wania, którzy o terminie rozprawy zostali prawid"owo a) samodzielnie tworząc komitet wyborczy, otrzy-
powiadomieni. Postanowienie koł
czÄ…ce post´powa- ma"a, w skali kraju, co najmniej 3% waÅ»nie od-
nie w sprawie sÄ…d niezw"ocznie dor´cza, wraz z uza- danych g"osów na jej okr´gowe listy kandyda-
sadnieniem, osobie, która z"oŻy"a wniosek, o którym tów na pos"ów,
mowa w ust. 1, i zobowiÄ…zanemu do wykonania posta-
b) wchodzi"a w sk"ad koalicji wyborczej, której
nowienia sÄ…du.
okr´gowe listy kandydatów na pos"ów otrzyma-
"y, w skali kraju, co najmniej 6% waŻnie odda-
3. Na postanowienie sÄ…du okr´gowego przys"ugu-
nych g"osów;
je w ciągu 24 godzin zaŻalenie do sądu apelacyjnego,
który rozpoznaje je w ciągu 24 godzin. Od postanowie-
2) klub poselski, klub senatorski oraz klub parlamen-
nia sądu apelacyjnego nie przys"uguje Ęrodek prawny
tarny, które na rok przed dniem og"oszenia uchwa-
i podlega ono natychmiastowemu wykonaniu.
"y lub postanowienia o zarzÄ…dzeniu referendum
zrzesza"y odpowiednio pos"ów lub senatorów wy-
4. Przedstawienie przez zobowiÄ…zanego do publika-
branych spoĘród kandydatów zg"oszonych przez
cji sprostowania, odpowiedzi lub przeprosin nast´puje
komitet wyborczy wyborców, a pos"owie lub sena-
najpóęniej w ciÄ…gu 24 godzin od dor´czenia postano-
torowie ci stanowili wi´cej niÅ» po"ow´ sk"adu tych
wienia, na koszt zobowiÄ…zanego. W orzeczeniu sÄ…d
klubów;
wskazuje pras´, w rozumieniu prawa prasowego,
3) stowarzyszenie lub inna organizacja spo"eczna, któ-
w której ma nastÄ…piç publikacja. Publikacja nast´puje
ra spe"nia nast´pujÄ…ce warunki:
niezw"ocznie.
a) zosta"a zarejestrowana lub zg"oszona, zgodnie
5. W razie odmowy lub niezamieszczenia sprosto-
z obowiązującymi przepisami, nie póęniej niŻ na
wania, odpowiedzi lub przeprosin przez zobowiÄ…zane-
rok przed dniem og"oszenia uchwa"y lub posta-
go w sposób okreĘlony w postanowieniu sądu, sąd na
nowienia o zarzÄ…dzeniu referendum,
wniosek osoby, która z"oŻy"a wniosek, o którym mowa
w ust. 1, zarzÄ…dza ich publikacj´ na koszt zobowiÄ…zane- b) obszar jej dzia"ania obejmuje ca"e terytorium
go, w trybie post´powania egzekucyjnego. Rzeczypospolitej Polskiej,
Dziennik Ustaw Nr 57  3711  Poz. 507
c) prowadzi dzia"alnoĘç zwiÄ…zanÄ… z przedmiotem 7. SÄ…d NajwyÅ»szy rozpatruje skarg´ w post´powa-
referendum, a dzia"alnoĘç ta mieĘci si´ w zakre- niu nieprocesowym, w sk"adzie 3 s´dziów, i wydaje
sie jej celów statutowych; orzeczenie w sprawie skargi w terminie 5 dni. Od orze-
czenia Sądu NajwyŻszego nie przys"uguje Ęrodek
4) fundacja, która spe"nia warunki okreĘlone w pkt 3
prawny. Orzeczenie dor´cza si´ podmiotowi, o którym
lit. a i c;
mowa w ust. 5, i Pał
stwowej Komisji Wyborczej. JeŻe-
li SÄ…d NajwyÅ»szy uzna skarg´ za zasadnÄ…, PaÅ‚
stwowa
5) pe"nomocnik, o którym mowa w art. 63 ust. 3.
Komisja Wyborcza niezw"ocznie wydaje zaĘwiadcze-
nie, o którym mowa w ust. 3.
2. Podmioty, o których mowa w ust. 1, najpóęniej
w 40 dniu przed dniem referendum, zawiadamiają Pał
-
Art. 49. 1. Podmioty uprawnione majÄ… prawo pro-
stwowÄ… Komisj´ WyborczÄ… o zamiarze skorzystania
wadzenia kampanii referendalnej w programach ra-
z uprawnienia okreĘlonego w ust. 1, za"ączając do za-
diowych i telewizyjnych nadawców publicznych,
wiadomienia:
zgodnie z przepisami ustawy, w formie audycji refe-
rendalnych.
1) w przypadku partii politycznej  prawomocne
postanowienie SÄ…du Okr´gowego w Warszawie
2. AudycjÄ… referendalnÄ… jest cz´Ä˜ç programu radio-
o wpisaniu partii do ewidencji partii politycz-
wego lub telewizyjnego, niepochodzÄ…ca od nadawcy,
nych;
rozpowszechniana nieodp"atnie, stanowiÄ…ca odr´bnÄ…
2) w przypadku klubu poselskiego, klubu senatorskie- ca"oĘç ze wzgl´du na treĘç lub form´, umoÅ»liwiajÄ…ca
go oraz klubu parlamentarnego, o których mowa
wykorzystanie przez podmiot uprawniony przys"ugujÄ…-
w ust. 1 pkt 2  dokument wskazujÄ…cy podmiot
cego mu czasu antenowego, o którym mowa w art. 50
uprawniony do reprezentowania klubu oraz infor-
lub art. 51, przeznaczonego na prowadzenie kampanii
macj´ odpowiednio Marsza"ka Sejmu lub Marsza"- referendalnej.
ka Senatu o utworzeniu klubu;
3. Nadawca publiczny jest obowiÄ…zany do dokony-
3) w przypadku stowarzyszenia lub innej organizacji
wania na w"asny koszt rejestracji dostarczonej audycji
spo"ecznej oraz fundacji  uwierzytelniony statut
referendalnej, przygotowanej przez podmiot upraw-
i wyciÄ…g z Krajowego Rejestru SÄ…dowego o wpisa-
niony, obejmującej przegranie na noĘniki dostosowa-
niu stowarzyszenia, organizacji lub fundacji do re-
ne do rozpowszechniania, lub do udost´pnienia studia
jestru albo regulaminu dzia"alnoĘci stowarzyszenia
wraz z realizatorem w celu nagrania audycji referendal-
zwyk"ego, poĘwiadczonego przez w"aĘciwy organ
nej przez podmiot uprawniony.
nadzorujÄ…cy;
Art. 50. 1. W terminie od 16 dnia przed dniem refe-
4) w przypadku pe"nomocnika, o którym mowa
rendum do zakoł
czenia kampanii referendalnej Tele-
w ust. 1 pkt 5  oĘwiadczenie, o którym mowa
wizja Polska Spó"ka Akcyjna oraz Polskie Radio Spó"ka
w art. 63 ust. 3.
Akcyjna i spó"ki radiofonii regionalnej, zwane dalej
 TelewizjÄ… PolskÄ… i  Polskim Radiem , rozpowszech-
3. Pał
stwowa Komisja Wyborcza na podstawie do-
niają na w"asny koszt w programach ogólnokrajowych
kumentów, o których mowa w ust. 2, wydaje podmio-
i regionalnych audycje referendalne podmiotów
tom uprawnionym zaĘwiadczenie o przys"ugiwaniu
uprawnionych.
tym podmiotom uprawnienia okreĘlonego w ust. 1.
2. ¸Ä…czny czas rozpowszechniania audycji referen-
4. JeŻeli zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2,
dalnych wynosi:
nie spe"nia warunków okreĘlonych w tym przepisie,
Pał
stwowa Komisja Wyborcza w terminie 3 dni od
1) w ogólnokrajowych programach  15 godzin w Te-
dnia dor´czenia zawiadomienia odmawia wydania za-
lewizji Polskiej, w tym do 3 godzin w TV Polonia,
Ęwiadczenia.
i 30 godzin w Polskim Radiu, w tym do 5 godzin
w programie przeznaczonym dla zagranicy;
5. Postanowienie Pał
stwowej Komisji Wyborczej
o odmowie wydania zaĘwiadczenia dor´cza si´ nie-
2) w kaŻdym regionalnym programie  10 godzin
zw"ocznie, wraz z uzasadnieniem, podmiotowi, który
w Telewizji Polskiej i 15 godzin w Polskim Radiu.
z"oŻy" zawiadomienie.
3. Podmiot uprawniony ma prawo do rozpo-
6. Podmiotowi, o którym mowa w ust. 5, s"uŻy pra-
wszechniania audycji referendalnych w programach
wo wniesienia do Sądu NajwyŻszego skargi na posta-
ogólnokrajowych oraz regionalnych.
nowienie Pał
stwowej Komisji Wyborczej o odmowie
wydania zaĘwiadczenia. Skarg´ wnosi si´ w terminie 4. Czas przys"ugujÄ…cy jednemu podmiotowi upraw-
3 dni od dnia dor´czenia wnioskodawcy postanowie- nionemu nie moÅ»e byç odst´powany innemu podmio-
nia o odmowie wydania zaĘwiadczenia. towi uprawnionemu.
Dziennik Ustaw Nr 57  3712  Poz. 507
Art. 51. 1. W przypadku referendum w sprawie wy- Art. 54. 1. Audycje referendalne podmiotu upraw-
raÅ»enia zgody na ratyfikacj´ umowy mi´dzynarodo- nionego dostarczane sÄ… do Telewizji Polskiej lub Pol-
skiego Radia nie póęniej niŻ na 24 godziny przed dniem
wej, w terminie od 21 dnia przed dniem referendum do
ich rozpowszechnienia.
zakoł
czenia kampanii referendalnej, Telewizja Polska
oraz Polskie Radio rozpowszechniajÄ… na w"asny koszt
2. Czas audycji referendalnych dostarczonych
w programach ogólnokrajowych i regionalnych audy-
przez podmioty uprawnione nie moÅ»e przekraczaç cza-
cje referendalne podmiotów uprawnionych.
su ustalonego dla nich na podstawie przepisów, o któ-
rych mowa w art. 52.
2. ¸Ä…czny czas rozpowszechniania audycji referen-
dalnych wynosi:
3. W przypadku stwierdzenia przez Telewizj´ PolskÄ…
1) w ogólnokrajowych programach  25 godzin w Te- lub Polskie Radio, Że dostarczone przez podmiot
uprawniony materia"y audycji referendalnych przekra-
lewizji Polskiej, w tym do 5 godzin w TV Polonia,
czajÄ… czas ustalony dla tych audycji, Telewizja Polska
i 45 godzin w Polskim Radiu, w tym do 8 godzin
lub Polskie Radio wzywajÄ… niezw"ocznie podmiot
w programie przeznaczonym dla zagranicy;
uprawniony do skrócenia czasu audycji.
2) w kaŻdym regionalnym programie  15 godzin
4. JeÅ»eli podmiot uprawniony nie zastosuje si´
w Telewizji Polskiej i 20 godzin w Polskim Radiu.
w ciągu 8 godzin do wezwania, o którym mowa
3. Przepisy art. 50 ust. 3 i 4 stosuje si´ odpowied- w ust. 3, Telewizja Polska lub Polskie Radio przerywa
nio. rozpowszechnianie audycji referendalnej w chwili, kie-
dy up"ynÄ…" czas audycji przys"ugujÄ…cy podmiotowi
Art. 52. 1. Czas przeznaczony na rozpowszechnia- uprawnionemu.
nie audycji referendalnych dzieli si´ równo mi´dzy
Art. 55. 1. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po
podmioty uprawnione na podstawie informacji Pał
-
porozumieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… WyborczÄ…, okre-
stwowej Komisji Wyborczej o podmiotach uprawnio-
Ęli, w drodze rozporzÄ…dzenia, tryb post´powania
nych.
w sprawach podzia"u czasu rozpowszechniania audycji
referendalnych, sposób przygotowania i rozpowszech-
2. Podzia"u czasu przeznaczonego na rozpowszech-
niania tych audycji, a takŻe sposób upowszechniania
nianie audycji referendalnych:
informacji o terminach rozpowszechniania audycji re-
1) w programach ogólnokrajowych  dokonują od- ferendalnych.
powiednio zarzÄ…dy Telewizji Polskiej i Polskiego
2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasi´-
Radia;
gni´ciu opinii zarzÄ…dów spó"ek, o których mowa
2) w programach regionalnych  dokonują w"aĘciwi
w art. 50 ust. 1, oraz w"aĘciwej rady programowej,
dyrektorzy oddzia"ów Telewizji Polskiej i prezesi za-
okreĘli, w drodze rozporządzenia:
rządów spó"ek Polskiego Radia.
1) czas przeznaczony na rozpowszechnianie audycji
3. Na ustalenia dotyczące podzia"u czasu anteno- referendalnych w kaŻdym z programów ogólnokra-
jowych i regionalnych;
wego, o których mowa w ust. 2, podmiotowi uprawnio-
nemu przys"uguje skarga do Pał
stwowej Komisji Wy-
2) ramowy podzia" czasu rozpowszechniania audycji
borczej. Skarg´ wnosi si´ w terminie 2 dni od dnia do-
referendalnych w programach ogólnokrajowych
r´czenia informacji o dokonaniu ustalenia. PaÅ‚
stwowa
i regionalnych.
Komisja Wyborcza rozpatruje spraw´ niezw"ocznie
i wydaje postanowienie. Od postanowienia Pał
stwo-
Art. 56. 1. KaŻdy podmiot biorący udzia" w kampa-
wej Komisji Wyborczej nie przys"uguje Ęrodek prawny.
nii referendalnej moÅ»e od dnia rozpocz´cia kampanii
referendalnej odp"atnie rozpowszechniaç og"oszenia
Art. 53. 1. KolejnoĘç rozpowszechniania w kaÅ»dym
referendalne w programach nadawców radiowych i te-
dniu audycji referendalnych ustalajÄ… kierujÄ…cy redak-
lewizyjnych.
cjami w"aĘciwych ogólnokrajowych programów tele-
wizyjnych, w tym TV Polonia, i programów regional-
2. Og"oszeniem referendalnym jest reklama w ro-
nych oraz programów radiowych, w drodze losowania
zumieniu art. 4 pkt 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r.
przeprowadzonego w obecnoĘci przedstawicieli pod-
o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2001 r. Nr 101, poz. 1114
miotów uprawnionych najpóęniej w 18 dniu przed
oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 56, poz. 517), przygo-
dniem referendum, z zastrzeŻeniem ust. 2.
towana przez podmiot, o którym mowa w ust. 1, i prze-
kazana do rozpowszechniania w ramach prowadzonej
2. W przypadku referendum w sprawie wyraŻenia
kampanii referendalnej.
zgody na ratyfikacj´ umowy mi´dzynarodowej loso-
wanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza si´ naj- 3. WysokoĘç op"at pobieranych za czas rozpo-
póęniej w 23 dniu przed dniem referendum. wszechniania og"oszeł
referendalnych musi byç jed-
Dziennik Ustaw Nr 57  3713  Poz. 507
nakowa dla wszystkich podmiotów oraz ustalana we- daje do wiadomoĘci publicznej w terminie 5 miesi´cy
d"ug cennika obowiÄ…zujÄ…cego w dniu og"oszenia od dnia referendum.
uchwa"y lub postanowienia o zarzÄ…dzeniu referendum.
5. Zasady planowania finansowego oraz realizacji
4. Do og"oszeł
referendalnych stosuje si´ przepisy
wydatków, o których mowa w ust. 2 i 3, a takŻe spra-
o dzia"alnoĘci reklamowej w programach radiofonii
wozdawczoĘci finansowej okreĘlają przepisy o finan-
i telewizji, z tym Że czasu przeznaczonego na rozpo- sach publicznych.
wszechnianie og"oszeł
referendalnych nie wlicza si´
do ustalonego odr´bnymi przepisami dopuszczalnego 6. Dysponentem Ęrodków finansowych, o których
wymiaru czasowego reklam. mowa w ust. 1, jest Kierownik Krajowego Biura Wybor-
czego.
Art. 57. 1. Nadawcy nie ponoszÄ… odpowiedzialno-
Ęci za treĘç rozpowszechnianych audycji referendal-
Rozdzia" 8
nych i og"oszeł
referendalnych.
Referendum w sprawach o szczególnym znaczeniu
2. Nadawcy nie mogÄ… odmówiç rozpowszechniania
dla pał
stwa
audycji referendalnych i og"oszeł
referendalnych.
Art. 60. W sprawach o szczególnym znaczeniu dla
Art. 58. Nie jest kampaniÄ… referendalnÄ… przekazy-
pał
stwa referendum ma prawo zarzÄ…dziç:
wanie przez organy w"adzy pał
stwowej, w tym przez
organ zarzÄ…dzajÄ…cy referendum, informacji majÄ…cych
1) Sejm, uchwa"Ä… podj´tÄ… bezwzgl´dnÄ… wi´kszoĘciÄ…
na celu przedstawianie i wyjaĘnianie treĘci pytał
lub
g"osów w obecnoĘci co najmniej po"owy ustawo-
zaproponowanych wariantów rozwiązał
oraz udziela-
wej liczby pos"ów, lub
nie odpowiedzi na pytania obywateli dotyczÄ…ce refe-
2) Prezydent Rzeczypospolitej, za zgodÄ… Senatu wyra-
rendum.
Å»onÄ… bezwzgl´dnÄ… wi´kszoĘciÄ… g"osów w obecno-
Ęci co najmniej po"owy ustawowej liczby senato-
Rozdzia" 7
rów.
Finansowanie referendum z budŻetu pał
stwa
Art. 61. 1. Sejm moÅ»e postanowiç o poddaniu pod
Art. 59. 1. Wydatki związane z organizacją przygo- referendum okreĘlonej sprawy z w"asnej inicjatywy,
tował
i przeprowadzeniem referendum pokrywane są a takŻe na wniosek Senatu, Rady Ministrów lub obywa-
z budŻetu pał
stwa w cz´Ä˜ci Rezerwy celowe. teli. W przypadku gdy Sejm, w drodze uchwa"y, nie
uwzgl´dni wniosku o przeprowadzenie referendum,
2. Z budŻetu pał
stwa pokrywane sÄ… wydatki zwiÄ…-
Marsza"ek Sejmu informuje o tym wnioskodawc´.
zane z:
2. Wniosek o zarzÄ…dzenie referendum powinien
1) zadaniami Pał
stwowej Komisji Wyborczej oraz
okreĘlaç propozycje pytaÅ‚
lub wariantów rozwiązania
Krajowego Biura Wyborczego przewidzianymi
w sprawie poddanej pod referendum.
w ustawie;
Art. 62. 1. Sejm w uchwale o zarzÄ…dzeniu referen-
2) zadaniami komisarzy wyborczych i komisji obwo-
dum ustala treĘç pytaÅ‚
lub wariantów rozwiązania
dowych oraz zapewnieniem ich obs"ugi przez wy-
w sprawie poddanej pod referendum.
znaczone do tych celów organy i jednostki organi-
zacyjne;
2. Szczegó"owy tryb podejmowania przez Sejm
uchwa"y o zarządzeniu referendum, jak równieŻ rozpa-
3) zadaniami organów administracji rządowej oraz
trywania wniosków, o których mowa w art. 61 ust. 1,
podleg"ych im urz´dów centralnych i jednostek or-
okreĘla regulamin Sejmu.
ganizacyjnych, a takŻe innych organów pał
stwo-
wych;
Art. 63. 1. Sejm moÅ»e postanowiç o poddaniu okre-
4) zadaniami zleconymi do wykonania przez jednost- Ęlonej sprawy pod referendum z inicjatywy obywateli,
ki samorzÄ…du terytorialnego.
którzy dla swojego wniosku uzyskają poparcie co naj-
mniej 500 000 osób mających prawo udzia"u w referen-
3. Ârodki finansowe na zadania zlecone wykonywa-
dum.
ne przez jednostki samorzÄ…du terytorialnego sÄ… przeka-
zywane w terminach umoŻliwiających ich wykonywa-
2. Referendum z inicjatywy obywateli nie moŻe do-
nie.
tyczyç:
4. Informacj´ o wydatkach, o których mowa 1) wydatków i dochodów, w szczególnoĘci podatków
w ust. 2, Kierownik Krajowego Biura Wyborczego po- oraz innych danin publicznych;
Dziennik Ustaw Nr 57  3714  Poz. 507
2) obronnoĘci pał
stwa; 1) wskazanie podstawy prawnej zarzÄ…dzenia referen-
dum;
3) amnestii.
2) treĘç pytaÅ‚
lub wariantów rozwiązania w sprawie
3. Zg"oszenia wniosku, o którym mowa w ust. 1, do-
poddanej pod referendum;
konuje na piĘmie pe"nomocnik. Pe"nomocnikiem jest
3) termin przeprowadzenia referendum;
osoba wskazana w pisemnym oĘwiadczeniu pierw-
szych 15 osób z wykazu, o którym mowa w ust. 4.
4) kalendarz czynnoĘci związanych z przeprowadze-
niem referendum.
4. Do zg"oszenia wniosku za"Ä…cza si´ wykaz obywa-
teli popierajÄ…cych zg"oszenie, zawierajÄ…cy ich imiona,
2. JeŻeli g"osowanie w referendum przeprowadza
nazwiska, adresy zamieszkania, numery ewidencyjne
si´ w ciÄ…gu dwóch dni, uchwa"a Sejmu lub postano-
PESEL, a takÅ»e w"asnor´cznie z"oÅ»one podpisy obywa-
wienie Prezydenta Rzeczypospolitej, o których mowa
teli. Wzór wykazu ustala, w drodze uchwa"y, Pał
stwo-
w ust. 1, okreĘlają równieŻ terminy przeprowadzenia
wa Komisja Wyborcza.
g"osowania.
5. W przypadku uzasadnionych wątpliwoĘci, co do
3. Uchwa"´ Sejmu lub postanowienie Prezydenta
prawid"owoĘci z"oŻenia wymaganej liczby podpisów
Rzeczypospolitej, o których mowa w ust. 1, og"asza si´
w sposób, o którym mowa w ust. 4, Marsza"ek Sejmu
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
zwraca si´ do PaÅ‚
stwowej Komisji Wyborczej o stwier-
dzenie, czy jest z"oŻona wymagana liczba podpisów.
4. Referendum przeprowadza si´ najpóęniej
w 90 dniu od dnia og"oszenia uchwa"y lub postanowie-
6. JeÅ»eli po przeprowadzeniu post´powania, o któ-
nia, o których mowa w ust. 1.
rym mowa w ust. 5, liczba prawid"owo z"oŻonych pod-
pisów przez osoby popierające wniosek jest mniejsza
Art. 66. 1. Wynik referendum jest wiąŻący, jeŻeli
niÅ» ustawowo wymagana, Marsza"ek Sejmu wyznacza
wzi´"a w nim udzia" wi´cej niÅ» po"owa uprawnionych
termin 14 dni na uzupe"nienie brakujÄ…cej liczby podpi-
do g"osowania.
sów. Postanowienie w tej sprawie wraz z uzasadnie-
niem dor´cza si´ niezw"ocznie pe"nomocnikowi.
2. Rozstrzygni´cie w referendum nast´puje, jeÅ»eli:
7. W przypadku nieuzupe"nienia podpisów w wy- 1) w odpowiedzi na postawione pytanie oddano wi´k-
znaczonym terminie Marsza"ek Sejmu odmawia przy- szoĘç waÅ»nych g"osów pozytywnych albo nega-
j´cia wniosku. Postanowienie w tej sprawie wraz z uza- tywnych;
sadnieniem dor´cza si´ niezw"ocznie pe"nomocnikowi.
2) na jeden z zaproponowanych wariantów rozwiązał

w sprawie poddanej pod referendum oddano naj-
8. Postanowienie, o którym mowa w ust. 6 i 7, mo-
wi´cej waÅ»nych g"osów.
Å»e byç przez pe"nomocnika zaskarÅ»one do SÄ…du Naj-
wyÅ»szego w terminie 14 dni od dnia dor´czenia. SÄ…d
Art. 67. W"aĘciwe organy pał
stwowe podejmujÄ…
NajwyÅ»szy rozpoznaje skarg´ w terminie 30 dni w po-
niezw"ocznie czynnoĘci w celu realizacji wiąŻącego wy-
st´powaniu nieprocesowym, w sk"adzie 3 s´dziów. Od
niku referendum zgodnie z jego rozstrzygni´ciem przez
postanowienia Sądu NajwyŻszego nie przys"uguje Ęro-
wydanie aktów normatywnych bÄ…dÄ™ podj´cie innych
dek prawny.
decyzji, nie póęniej jednak niŻ w terminie 60 dni od dnia
og"oszenia uchwa"y Sądu NajwyŻszego o waŻnoĘci re-
Art. 64. 1. Prezydent Rzeczypospolitej przekazuje
ferendum w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Pol-
Senatowi projekt postanowienia o zarzÄ…dzeniu refe-
skiej.
rendum, zawierajÄ…cy treĘç pytaÅ‚
lub wariantów roz-
wiązania w sprawie poddanej pod referendum, a takŻe
Rozdzia" 9
termin jego przeprowadzenia.
2. Senat w terminie 14 dni od dnia przekazania pro- Referendum w sprawie wyraŻenia zgody na ratyfika-
jektu postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej, cj´ umowy mi´dzynarodowej
o którym mowa w ust. 1, podejmuje uchwa"´ w spra-
Art. 68. Referendum, o którym mowa w art. 90
wie wyraŻenia zgody na zarządzenie referendum.
ust. 3 Konstytucji, przeprowadza si´ w trybie i na zasa-
3. Szczegó"owy tryb wyraÅ»ania przez Senat zgody, dach okreĘlonych w ustawie, z uwzgl´dnieniem przepi-
o której mowa w ust. 2, okreĘla regulamin Senatu. sów niniejszego rozdzia"u.
Art. 65. 1. Uchwa"a Sejmu lub postanowienie Pre- Art. 69. Prezes Rady Ministrów zawiadamia Mar-
zydenta Rzeczypospolitej o zarządzeniu referendum sza"ka Sejmu o podpisaniu umowy, której ratyfikacja
zawiera: wymaga zgody wyraŻonej w trybie art. 90 ust. 2 4 Kon-
Dziennik Ustaw Nr 57  3715  Poz. 507
stytucji, przesy"ając jednoczeĘnie Sejmowi tekst tej dach okreĘlonych w ustawie, z wy"ączeniem przepisów
umowy wraz z za"Ä…cznikami. rozdzia"u 9 i z uwzgl´dnieniem przepisów niniejszego
rozdzia"u.
Art. 70. 1. O wyborze trybu wyraŻenia zgody na ra-
tyfikacj´ umowy mi´dzynarodowej w drodze referen- Art. 77. 1. Z wnioskiem do Marsza"ka Sejmu o prze-
dum decyduje Sejm, uchwa"Ä… podj´tÄ… bezwzgl´dnÄ… prowadzenie referendum, o którym mowa w art. 235
wi´kszoĘciÄ… g"osów w obecnoĘci co najmniej po"owy ust. 6 Konstytucji, mogÄ… wystÄ…piç:
ustawowej liczby pos"ów.
1) co najmniej 1/5 ustawowej liczby pos"ów;
2. O podj´ciu uchwa"y, o której mowa w ust. 1, Mar-
2) Senat;
sza"ek Sejmu zawiadamia Prezydenta Rzeczypospoli-
tej, Marsza"ka Senatu i Prezesa Rady Ministrów.
3) Prezydent Rzeczypospolitej.
Art. 71. 1. Referendum w sprawie wyraŻenia zgody
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, sk"ada si´
na ratyfikacj´ umowy mi´dzynarodowej moÅ»e zarzÄ…-
w terminie 45 dni od dnia uchwalenia przez Senat usta-
dziç Sejm lub Prezydent Rzeczypospolitej za zgodÄ… Se-
wy o zmianie Konstytucji.
natu na zasadach i w trybie okreĘlonych w art. 60.
3. Marsza"ek Sejmu niezw"ocznie podejmuje posta-
2. Uchwa"´ o zarzÄ…dzeniu referendum Sejm podej-
nowienie o zarządzeniu referendum, o którym mowa
muje z w"asnej inicjatywy. Do uchwa"y Sejmu o zarzÄ…-
w ust. 1. Do postanowienia przepisy art. 65 ust. 1 3
dzeniu referendum stosuje si´ odpowiednio przepis
stosuje si´ odpowiednio.
art. 65 ust. 1. Szczegó"owy tryb podj´cia uchwa"y okre-
Ęla regulamin Sejmu. 4. Marsza"ek Sejmu wyznacza dat´ przeprowadze-
nia referendum, o którym mowa w ust. 1, na dzieł
wol-
3. Do postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej
ny od pracy, przypadajÄ…cy w ciÄ…gu 60 dni od dnia z"o-
o zarządzeniu referendum przepis art. 64 i 65 ust. 1 sto- Żenia wniosku.
suje si´ odpowiednio.
Art. 78. 1. Pytanie w referendum rozpoczyna si´ od
Art. 72. Wzór karty do g"osowania okreĘla, w dro- s"ów:
dze uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wyborcza.
 Czy jesteĘ za przyj´ciem zmiany Konstytucji Rzeczy-
pospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dokona-
Art. 73. 1. Wynik referendum w sprawie wyraŻenia
nej ustawÄ… z dnia ... (tytu" ustawy)? .
zgody na ratyfikacj´ umowy, o której mowa w art. 69,
jest wiąŻący, jeÅ»eli wzi´"a w nim udzia" wi´cej niÅ» po"o-
2. Wzór karty do g"osowania okreĘla, w drodze
wa uprawnionych do g"osowania.
uchwa"y, Pał
stwowa Komisja Wyborcza.
2. JeÅ»eli wynik referendum jest wiąŻący, a wi´k-
Art. 79. 1. Przyj´cie w referendum zmiany Konsty-
szoĘç g"osów waÅ»nych oddano za odpowiedziÄ… pozy-
tucji nast´puje wówczas, gdy opowiedzia"a si´ za niÄ…
tywnÄ…, Prezydent Rzeczypospolitej uzyskuje zgod´ na
wi´kszoĘç g"osujÄ…cych.
ratyfikacj´ umowy, o której mowa w ust. 1.
2. Marsza"ek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rze-
Art. 74. JeŻeli wynik referendum jest wiąŻący,
czypospolitej do podpisu ustaw´ o zmianie Konstytu-
a wi´kszoĘç g"osów waÅ»nych oddano za odpowiedziÄ…
cji niezw"ocznie po og"oszeniu w Dzienniku Ustaw Rze-
negatywnÄ…, Prezydent Rzeczypospolitej nie uzyskuje
czypospolitej Polskiej uchwa"y Sądu NajwyŻszego
zgody na ratyfikacj´ umowy, o której mowa w art. 69.
o waŻnoĘci referendum.
Art. 75. JeŻeli wynik referendum w sprawie wyra-
3. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje przyj´tÄ…
Å»enia zgody na ratyfikacj´ umowy mi´dzynarodowej
w referendum ustaw´ o zmianie Konstytucji w ciÄ…gu
jest niewiąŻący, Sejm moÅ»e ponownie podjÄ…ç uchwa"´
21 dni od dnia przedstawienia przez Marsza"ka Sejmu
w sprawie wyboru trybu wyraŻenia zgody na ratyfika-
tej ustawy do podpisu i zarzÄ…dza jej niezw"oczne og"o-
cj´ tej umowy. Przepis art. 70 ust. 2 stosuje si´ odpo-
szenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
wiednio.
Rozdzia" 11
Rozdzia" 10
Przepisy karne
Referendum zatwierdzajÄ…ce zmian´ Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej
Art. 80. Kto prowadzi kampani´ referendalnÄ…:
Art. 76. Referendum, o którym mowa w art. 235 1) w lokalu komisji obwodowej lub na terenie budyn-
ust. 6 Konstytucji, przeprowadza si´ w trybie i na zasa- ku, w którym ten lokal si´ znajduje,
Dziennik Ustaw Nr 57  3716  Poz. 507
2) na terenie zak"adów pracy w sposób i w formach 2. Tej samej karze podlega, kto zbiera podpisy osób
zak"ócających ich normalne funkcjonowanie, popierających wniosek, o którym mowa w ust. 1, na te-
renie jednostek wojskowych lub innych jednostek or-
3) na terenie urz´dów administracji rzÄ…dowej lub ad-
ganizacyjnych podleg"ych Ministrowi Obrony Narodo-
ministracji samorządu terytorialnego oraz sądów,
wej albo oddzia"ów obrony cywilnej lub skoszarowa-
nych jednostek podleg"ych ministrowi w"aĘciwemu do
4) na terenie jednostek wojskowych i innych jedno-
spraw wewn´trznych.
stek organizacyjnych podleg"ych Ministrowi Obro-
ny Narodowej lub oddzia"ów obrony cywilnej bądę
3. Kto udziela wynagrodzenia pieni´Å»nego w za-
skoszarowanych jednostek podleg"ych ministrowi
mian za zbieranie lub z"oŻenie podpisu pod wnioskiem,
w"aĘciwemu do spraw wewn´trznych
o którym mowa w ust. 1
 podlega karze grzywny.
 podlega grzywnie od 10 000 do 50 000 z"otych.
Art. 81. 1. Kto w zwiÄ…zku z referendum:
Art. 84. Kto w okresie od zakoł
czenia kampanii re-
1) umieszcza plakaty i has"a dotyczące referendum na ferendalnej aŻ do zakoł
czenia g"osowania zwo"uje
Ęcianach budynków, ogrodzeniach, latarniach, zgromadzenia, organizuje pochody lub manifestacje,
urządzeniach energetycznych, telekomunikacyj- wyg"asza przemówienia, rozdaje ulotki lub w jakikol-
nych i innych bez zgody w"aĘciciela lub zarzÄ…dcy, wiek inny sposób prowadzi kampani´ referendalnÄ…
2) przy ustawianiu w"asnych urządzeł
og"oszenio-
 podlega karze grzywny.
wych w celu prowadzenia kampanii referendalnej
narusza obowiązujące przepisy porządkowe, Art. 85. Kto w okresie od zakoł
czenia kampanii re-
ferendalnej aŻ do zakoł
czenia g"osowania podaje do
3) umieszcza plakaty i has"a dotyczÄ…ce referendum
wiadomoĘci publicznej wyniki badał
(sondaŻy) opinii
w taki sposób, Å»e nie moÅ»na ich usunÄ…ç bez powo-
publicznej dotyczących przewidywanych zachował

dowania szkód
g"osujących w referendum i przewidywanych wyników
referendum lub wyniki sondaŻy przeprowadzanych
 podlega karze grzywny.
w dniu g"osowania
2. Tej samej karze podlega:
 podlega grzywnie od 500 000 do 1 000 000 z"o-
tych.
1) osoba zobowiÄ…zana do usuni´cia plakatów, hase"
dotyczących referendum lub urządzeł
og"oszenio-
Art. 86. Kto w ramach prowadzonej kampanii refe-
wych ustawionych w celu prowadzenia kampanii
rendalnej organizuje gry losowe lub konkursy, w któ-
referendalnej, która w terminie 30 dni od dnia refe-
rych wygranymi sÄ… nagrody pieni´Å»ne lub przedmioty
rendum nie usunie tych plakatów, hase" lub urzą-
o wartoĘci wyÅ»szej niÅ» wartoĘç przedmiotów zwyczajo-
dzeł
;
wo uŻywanych w celach reklamowych lub promocyj-
2) osoba b´dÄ…ca redaktorem w rozumieniu prawa
nych
prasowego, która dopuszcza do niewykonania
obowiÄ…zku umieszczenia w informacjach, komuni-  podlega grzywnie od 5 000 do 50 000 z"otych.
katach, apelach i has"ach dotyczÄ…cych referendum,
Art. 87. Kto podaje lub dostarcza w ramach prowa-
og"aszanych w prasie drukowanej lub w telewizji
dzonej kampanii referendalnej napoje alkoholowe
bądę radiu na koszt podmiotów biorących udzia"
w kampanii referendalnej, wskazania, przez kogo
 podlega grzywnie od 5 000 do 50 000 z"otych.
sÄ… op"acane i od kogo pochodzÄ….
Art. 88. Do post´powania w sprawach, o których
Art. 82. Kto w zwiÄ…zku z referendum nie umieszcza
mowa w art. 80 82 i art. 84, stosuje si´ przepisy o po-
w materia"ach dotyczÄ…cych referendum oznaczenia, od
st´powaniu w sprawach o wykroczenia.
kogo pochodzÄ…
Rozdzia" 12
 podlega karze grzywny.
Art. 83. 1. Kto zbiera podpisy osób popierających Przepisy szczególne
zg"oszenie wniosku do Sejmu w sprawie referendum
Art. 89. JeŻeli w"aĘciwe organy gminy nie wyko-
z inicjatywy obywateli, stosujÄ…c groÄ™b´, podst´p lub ja-
nują w terminie, w sposób zgodny z prawem, zadał

kÄ…kolwiek innÄ… form´ nacisków zmierzajÄ…cych do uzy-
dotyczących utworzenia obwodów g"osowania lub
skania podpisów
ich zmiany, powo"ania lub zmian w sk"adach komisji
 podlega grzywnie od 1 000 do 10 000 z"otych. obwodowych, w"aĘciwy komisarz wyborczy wzywa te
Dziennik Ustaw Nr 57  3717  Poz. 507
organy do wykonania zadał
w sposób zgodny z pra- 2. W przypadku przeprowadzenia referendum
wem w wyznaczonym terminie, a w razie bezskutecz- w tym samym dniu co wybory Prezydenta Rzeczypo-
nego up"ywu terminu niezw"ocznie wykonuje te zada- spolitej, w sprawach nieuregulowanych niniejszÄ… usta-
nia i powiadamia o tym Pał
stwowÄ… Komisj´ Wybor- wÄ… stosuje si´ odpowiednio przepisy ustawy z dnia
27 wrzeĘnia 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypo-
czÄ….
spolitej Polskiej (Dz. U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544 oraz
Art. 90. 1. W przypadku przeprowadzenia referen- z 2002 r. Nr 113, poz. 984 i Nr 153, poz. 1271).
dum w tym samym dniu, w którym odbywajÄ… si´ wy-
bory do Sejmu i do Senatu lub wybory Prezydenta Rze- Rozdzia" 13
czypospolitej:
Zmiany w przepisach obowiÄ…zujÄ…cych, przepisy
1) g"osowanie przeprowadza si´ w obwodach g"oso-
przejĘciowe i koł
cowe
wania utworzonych dla w"aĘciwych wyborów i na
podstawie spisów wyborców sporządzonych dla
Art. 93. W ustawie z dnia 27 wrzeĘnia 1990 r. o wy-
tych wyborów;
borze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U.
z 2000 r. Nr 47, poz. 544 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984
2) zadania komisarzy wyborczych i komisji obwodo-
i Nr 153, poz. 1271) art. 32 otrzymuje brzmienie:
wych wykonujÄ… odpowiednio okr´gowe i obwodo-
we komisje wyborcze powo"ane do przeprowadze-  Art. 32. 1. Úo"nierze pe"niÄ…cy zasadniczÄ… lub okre-
sowÄ… s"uÅ»b´ wojskowÄ… oraz pe"niÄ…cy
nia w"aĘciwych wyborów;
s"uÅ»b´ w charakterze kandydatów na
3) do kampanii referendalnej stosuje si´ przepisy roz-
Żo"nierzy zawodowych lub odbywający
dzia"u 6.
çwiczenia i przeszkolenie wojskowe,
a takŻe ratownicy odbywający zasadni-
2. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasi´-
czÄ… s"uÅ»b´ w obronie cywilnej poza
gni´ciu opinii PaÅ‚
stwowej Komisji Wyborczej, okreĘli,
miejscem sta"ego zamieszkania sÄ… do-
w drodze rozporządzenia, szczegó"owe zasady i spo-
pisywani, na swój wniosek, do wybra-
sób "ącznego prowadzenia kampanii referendalnej
nego przez nich spisu wyborców, spo-
oraz kampanii wyborczej w programach radiowych
rządzonego dla miejscowoĘci, w której
i telewizyjnych, uwzgl´dniajÄ…c w szczególnoĘci:
odbywajÄ… s"uÅ»b´. Wniosek sk"ada si´
mi´dzy 21 a 14 dniem przed dniem wy-
1) tryb post´powania w sprawach podzia"u czasu roz-
borów, chyba Że osoby, o których mo-
powszechniania audycji referendalnych i audycji
wa w zdaniu pierwszym, przyby"y do
wyborczych w programach Telewizji Polskiej i Pol-
miejsca ich aktualnego zakwaterowa-
skiego Radia;
nia po tym terminie. We wniosku poda-
je si´ nazwisko i imiona, imi´ ojca, dat´
2) sposób przygotowania i rozpowszechniania audy-
urodzenia, numer ewidencyjny PESEL
cji referendalnych i audycji wyborczych;
i adres zamieszkania wyborcy.
3) sposób upowszechniania informacji o terminach
2. Przepis ust. 1 stosuje si´ odpowiednio
rozpowszechniania audycji referendalnych i audy-
wobec policjantów z jednostek skosza-
cji wyborczych;
rowanych, funkcjonariuszy Biura
Ochrony Rządu, StraŻy Granicznej, Pał
-
4) terminy wynikające z kalendarza czynnoĘci związa-
stwowej StraŻy PoŻarnej oraz S"uŻby
nych z przeprowadzeniem referendum oraz z ka-
Wi´ziennej pe"niÄ…cych s"uÅ»b´ w syste-
lendarza wyborczego.
mie skoszarowanym.
Art. 91. 1. W przypadku zarzÄ…dzenia na ten sam
3. Dowódcy jednostek wojskowych, ko-
dzieł
wi´cej niÅ» jednego referendum ogólnokrajowe-
mendanci oddzia"ów obrony cywilnej
go, g"osowanie przeprowadzajÄ… te same komisje ob-
i dowódcy jednostek policyjnych oraz
wodowe, na podstawie tych samych spisów osób
prze"oŻeni funkcjonariuszy Biura
uprawnionych do udzia"u w referendum.
Ochrony Rządu, StraŻy Granicznej, Pał
-
stwowej StraŻy PoŻarnej oraz S"uŻby
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, dla kaŻ-
Wi´ziennej sÄ… obowiÄ…zani zapewniç od-
dego referendum sporzÄ…dza si´ oddzielnie protoko"y
powiednio Żo"nierzom, ratownikom,
g"osowania oraz protoko"y o wyniku referendum.
policjantom i funkcjonariuszom wyko-
nanie uprawnieł
wynikajÄ…cych z prze-
Art. 92. 1. W sprawach nieuregulowanych niniejszÄ…
pisu ust. 1.
ustawÄ… stosuje si´ odpowiednio przepisy ustawy 
Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Pol- 4. Minister Obrony Narodowej, minister
skiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. w"aĘciwy do spraw wewn´trznych oraz
Dziennik Ustaw Nr 57  3718  Poz. 507
Minister SprawiedliwoĘci, kaŻdy w za- poz. 499, Nr 74, poz. 786 i Nr 154, poz. 1802 oraz
kresie swojej w"aĘciwoĘci, po porozu- z 2002 r. Nr 14, poz. 128, Nr 113, poz. 984, Nr 127,
mieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… Wybor- poz. 1089 i Nr 153, poz. 1271) wprowadza si´ nast´pu-
czą, okreĘlą sposób realizacji obowiąz- jące zmiany:
ków, o których mowa w ust. 3, uwzgl´d-
1) art. 21 otrzymuje brzmienie:
niajÄ…c koniecznoĘç zapewnienia wybor-
com, o których mowa w ust. 1 i 2, wyko-
 Art. 21. 1. Úo"nierze pe"niÄ…cy zasadniczÄ… lub okre-
nywania funkcji cz"onków obwodo-
sowÄ… s"uÅ»b´ wojskowÄ… oraz pe"niÄ…cy
wych komisji wyborczych i m´Å»ów za-
s"uÅ»b´ w charakterze kandydatów na
ufania. .
Żo"nierzy zawodowych lub odbywający
çwiczenia i przeszkolenie wojskowe,
Art. 94. W ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o par-
a takŻe ratownicy odbywający zasadni-
tiach politycznych (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857
czÄ… s"uÅ»b´ w obronie cywilnej poza
i Nr 154, poz. 1802 oraz z 2002 r. Nr 127, poz. 1089)
miejscem sta"ego zamieszkania sÄ… do-
wprowadza si´ nast´pujÄ…ce zmiany:
pisywani, na swój wniosek, do wybra-
nego przez nich spisu wyborców, spo-
1) w art. 35 ust. 1 i 2 otrzymujÄ… brzmienie:
rządzonego dla miejscowoĘci, w której
 1. Partia polityczna tworzy sta"y Fundusz Wybor- odbywajÄ… s"uÅ»b´. Wniosek sk"ada si´
czy w celu finansowania udzia"u partii politycz- mi´dzy 21 a 14 dniem przed dniem wy-
nej w wyborach do Sejmu, do Senatu, w wybo- borów, chyba Że osoby, o których mo-
rach na urzÄ…d Prezydenta Rzeczypospolitej Pol- wa w zdaniu pierwszym, przyby"y do
miejsca ich aktualnego zakwaterowa-
skiej oraz w wyborach do samorzÄ…du terytorial-
nia po tym terminie. We wniosku poda-
nego.
je si´ dane wymienione w art. 11 ust. 4.
2. Wydatki partii politycznej na cel, o którym mo-
2. Przepis ust. 1 stosuje si´ odpowiednio do
wa w ust. 1, mogÄ… byç dokonywane tylko za po-
policjantów z jednostek skoszarowanych,
Ęrednictwem Funduszu Wyborczego od dnia
funkcjonariuszy Biura Ochrony RzÄ…du,
rozpocz´cia kampanii wyborczej. W tym celu
StraŻy Granicznej, Pał
stwowej StraŻy
Ęrodki pieni´Å»ne przekazywane sÄ… na odr´bny
PoÅ»arnej oraz S"uÅ»by Wi´ziennej pe"niÄ…-
rachunek bankowy odpowiedniego komitetu
cych s"uÅ»b´ w systemie skoszarowanym.
wyborczego. ;
3. Dowódcy jednostek wojskowych, ko-
2) uchyla si´ art. 36b;
mendanci oddzia"ów obrony cywilnej
3) dodaje si´ art. 37a w brzmieniu: i dowódcy jednostek policyjnych oraz
prze"oŻeni funkcjonariuszy Biura
 Art. 37a. Wszelkie wezwania i informacje pisem-
Ochrony Rządu, StraŻy Granicznej, Pał
-
ne dostarczane przez parti´ politycznÄ…,
stwowej StraŻy PoŻarnej oraz S"uŻby
mające na celu uzyskanie Ęrodków:
Wi´ziennej sÄ… obowiÄ…zani zapewniç
1) na wybory  muszÄ… zawieraç informa-
Żo"nierzom, ratownikom, policjantom
cje o treĘci przepisów art. 25, art. 36a,
oraz funkcjonariuszom moÅ»liwoĘç wy-
art. 49c pkt 3 oraz art. 49g pkt 2,
konania uprawnieł
wynikajÄ…cych
z przepisu ust. 1.
2) na referendum  muszÄ… zawieraç in-
formacje o treĘci przepisów art. 25
4. Minister Obrony Narodowej, minister
i art. 49c pkt 3. ;
w"aĘciwy do spraw wewn´trznych oraz
Minister SprawiedliwoĘci, kaŻdy w za-
4) w art. 38a w ust. 2 pkt 5 otrzymuje brzmienie:
kresie swojej w"aĘciwoĘci, po porozu-
 5) gromadzenia lub dokonywania wydatków na mieniu z Pał
stwowÄ… KomisjÄ… Wybor-
czą, okreĘlą sposób realizacji obowiąz-
kampanie wyborcze z pomini´ciem Funduszu
ków, o których mowa w ust. 3, uwzgl´d-
Wyborczego, ;
niajÄ…c koniecznoĘç zapewnienia wybor-
5) w art. 49f pkt 1 otrzymuje brzmienie:
com, o których mowa w ust. 1 i 2, moŻ-
liwoĘci wykonywania funkcji cz"onków
 1) wydatkuje Ęrodki partii politycznej w celu finan-
obwodowych komisji wyborczych i m´-
sowania kampanii wyborczych bez poĘrednic-
Żów zaufania. ;
twa Funduszu Wyborczego, .
2) dodaje si´ art. 43a w brzmieniu:
Art. 95. W ustawie z dnia 12 kwietnia 2001 r.  Or-
dynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej  Art. 43a. 1. Pał
stwowa Komisja Wyborcza wyko-
i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 46, nuje czynnoĘci wynikające ze sprawo-
Dziennik Ustaw Nr 57  3719  Poz. 507
wanego nadzoru nad prowadzeniem nad prowadzeniem i aktualizowaniem
i aktualizowaniem rejestru wyborców rejestru wyborców oraz sporządza-
oraz sporządzaniem spisów wybor- niem spisów wyborców, w tym tryb
ców, a w szczególnoĘci: udost´pniania dokumentów oraz
przekazywania informacji o liczbie
1) kontroluje prawid"owoĘç prowa-
mieszkał
ców uj´tych w ewidencji lud-
dzenia i aktualizowania rejestru wy-
noĘci i liczbie wyborców wpisanych
borców oraz sporządzania spisów
do rejestru wyborców i spisów wybor-
wyborców,
ców oraz zasady i formy wspó"dzia"a-
2) bada zgodnoĘç danych rejestru wy-
nia organów administracji rządowej
borców i spisów wyborców z dany-
z Krajowym Biurem Wyborczym
mi ewidencji ludnoĘci i aktów stanu
w tym zakresie. .
cywilnego w gminie,
Art. 96. W przypadku pierwszego referendum ogól-
3) wyst´puje z urz´du do w"aĘciwych
nokrajowego odbywajÄ…cego si´ po dniu wejĘcia w Å»y-
organów o wykreĘlenie z rejestru
cie niniejszej ustawy skróceniu ulegają terminy:
wyborców lub spisu wyborców
osób, które zosta"y wpisane do reje-
1) na utworzenie obwodów g"osowania, o których
stru lub spisu z naruszeniem przepi-
mowa w art. 6 ust. 2, a takŻe na dokonanie zmian
sów prawa,
obwodów g"osowania lub siedzib obwodowych
4) gromadzi i podaje do publicznej
komisji do spraw referendum  do 40 dnia przed
wiadomoĘci, nie rzadziej niŻ raz na
dniem referendum;
kwarta", informacj´ o liczbie wybor-
ców obj´tych rejestrem wyborców 2) o którym mowa w art. 6 ust. 5  do 35 dnia przed
w gminach, dniem referendum;
5) podaje do publicznej wiadomoĘci,
3) o którym mowa w art. 7 ust. 2  do 40 dnia przed
wed"ug gmin, informacj´ o liczbie
dniem referendum;
wyborców wpisanych do spisów
wyborców wed"ug stanu na dzieł

4) o którym mowa w art. 13 ust. 1  do 16 dnia przed
ich sporzÄ…dzenia dla danych wybo- dniem referendum;
rów.
5) o którym mowa w art. 13 ust. 3  do 25 dnia przed
2. CzynnoĘci, o których mowa w ust. 1,
dniem referendum;
Pał
stwowa Komisja Wyborcza wyko-
nuje przy pomocy Krajowego Biura 6) o którym mowa w art. 48 ust. 6  do 2 dni;
Wyborczego. Szczegó"owy sposób
7) o którym mowa w art. 48 ust. 7  do 3 dni.
wykonywania tych czynnoĘci, w celu
zapewnienia w"aĘciwego ich wykona-
Art. 97. Traci moc ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r.
nia, okreĘla regulamin Pał
stwowej
o referendum (Dz. U. Nr 99, poz. 487, z 2000 r. Nr 43,
Komisji Wyborczej.
poz. 488 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984).
3. Minister w"aĘciwy do spraw admini-
stracji publicznej okreĘli, na wniosek Art. 98. Ustawa wchodzi w Życie po up"ywie 14 dni
Pał
stwowej Komisji Wyborczej, od dnia og"oszenia.
w drodze rozporzÄ…dzenia, obowiÄ…zki
organów prowadzących sprawy ewi-
dencji ludnoĘci w zapewnieniu Pał
-
stwowej Komisji Wyborczej wykona-
nia jej zadał
związanych z nadzorem Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: A. KwaĘniewski


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
D20030717Lj
Sprawdzanie kwalifikacji UDT 1 poprawka D20030426
D20030717Lj
D20030970
D20030718L
D20030717Lj
D20030717Lj
D20030008 warunki techniczne
D20030008 warunki techniczne
D20030721L
D20030717Lj

więcej podobnych podstron