Udowodnij, że "Wesele" jest typowym młodopolskim utworem.
Wtorek, 25 Kwietnia Imieniny obchodzą: Marek, Jarosław, Elwira
Sciaga.pl > Prace
> Młoda
Polska >
Home | Reklama | Info
| Mail
Gdzie Cz@T ???
Gdzie jestSciaga.pl
?
Udowodnij, że "Wesele"
jest typowym młodopolskim utworem.
kategoria: J.polski
zakres: Młoda Polska
dodano: 2000-01-12
„Udowodnij, że
„Wesele” jest typowym młodopolskim utworem”
Stanisław Wyspiański napisał „Wesele” między
listopadem 1900 roku , a marcem 1901 roku. Inspiracją do napisania
tego utworu były autentyczne uroczystości weselne, które odbyły się
20 listopada 1900 roku w podkrakowskich Bronowicach. Była to
uroczystość w domu Włodzimierza Tetmajera, młodopolskiego malarza,
gdzie swe wesele wyprawił Lucjan Rydel, dopiero co ożeniony z
chłopką Jadwigą Mikołajczykówną. Swą obecnością na tym weselu
zaszczyciła cała ówczesna elita intelektualna i
literacko-artystyczna Krakowa. „Wesele” jest typowym utworem
młodopolskim, co chciałbym teraz udowodnić. Okres Młodej Polski
jest okresem reformy teatru. Reformatorem był także Wyspiański,
któremu świetnie udało się przedstawienie w swoim utworze efektów
jego reformy. Z założenia , jak mówił sam autor, teatr jego ma być
„teatrem ogromnym”. Ogromnym nie tylko w znaczeniu przestrzennym ,
lecz także z założenia dramatu jako pojemnika o ogromnej zawartości
tematycznej, bez granic czasu historycznego, dotykającego wszystkich
zagadnień natury zarówno społecznej, gospodarczej jak i politycznej.
Wyspiański pisze: „Teatr mój widzę ogromny, wielkie,
powietrzne przestrzenie, ludzie je pełnią i cienie, ja
jestem grze ich świadomy” Stanisław Wyspiański zakładał , że
przeżycie teatralne miało być czymś na kształt modlitwy, transu, ma
być wielkim, mistycznym przeżyciem. Autor głosił także wznowienie
romantycznej tradycji dramatu, pragnął wyjść poza normy, głosił
postulat uznania teatru za autonomiczną sztukę, za wielkie
wydarzenie. Wesele jest dziełem synkretycznym rodzajowo-
występuje tutaj dramat symboliczny, ekspresjonistyczny oraz
naturalistyczny. Płynne wymieszanie się cech tych dramatów stanowi o
oryginalności, a także atrakcyjności utworu. Przejdźmy do
konkretów. Głębsza interpretacja utworu, jakże potrzebna do
napisania tej pracy, powoduje odkrycie wręcz fenomenu autora. Utwór
ma swój ukryty, głębszy sens, nie jest tylko opisem zwykłego wesela,
lecz także przedstawieniem Polski tamtych czasów. Wszechstronnie i
bardzo biegle korzysta on z tradycji teatru europejskiego, sięgając
nawet do antyku, nie zapominając o osiągnięciach modernistycznych.
Związek z dramatem antycznym widoczny jest poprzez wprowadzenie
zasady trzech jedności- czasu, miejsca, akcji. Zasada jedności
miejsca jest zachowana- wszystkie wydarzenia dzieją się w domu
gospodarza , lub w jego pobliżu, zasada jedności akcji – utwór jest
jednowątkowy, choć można by rzec, dwu poziomowy- wyróżniamy poziom
realistyczny i fantastyczny, o wymowie symbolicznej. Co do
zachowania zasady jedności czasu także możemy być pewni. Kolejną
cechą świadczącą o młodopolskim charakterze utworu jest
neoromantyzm. Jest to nic innego jak powrócenie do wartości
głoszonych w romantyzmie. Widoczne jest to w problematyce utworu,
jaką jest sprawa narodowa. Często możemy spotkać się przy lekturze
opracowań dotyczących „Wesela” z pojęciem „teatru narodowego”.
Jeżeli uważnie prześledzimy wszystkie wydarzenia, dostrzeżemy , że w
głębi ukryty jest właśnie typowy romantyczny patriotyzm. Zauważamy
dążenie Polaków do powstania .Wernyhora wręcza Gospodarzowi Złoty
Róg, i nakazuje mu zwołać ludzi z bronią, poderwać wszystkich do
powstania, zorganizować zryw wolnościowy. Lecz niestety,
społeczeństwo polskie nie było jeszcze gotowe, zbyt wiele było
różnic między stanami, zbyt wiele antagonizmów. Wyspiański poddaje w
swoim dramacie ocenie dwie warstwy społeczne- inteligencję i
chłopów. To Polska jest tym weselem, na którym spotykają się zarówno
biedni i bogaci, inteligentni i głupi, chłopi i inteligencja. Bawią
się razem dobrze , choć coraz częściej dostrzegamy różnice. Gdy
dochodzi co do czego, współdziałanie zanika, gdy trzeba coś zrobić,
okazuje się , że świetnie się dotąd bawiąca z chłopami inteligencja
zawodzi, a chłopi nie dorastają do wielkich czynów, są zbyt słabi.
Czepiec mówi: „[...]panowie duża by już mogli mieć, ino
oni nie chcom chcieć” Poeta natomiast powiada: „tak by
się nam serce śmiało do ogromnych wielkich rzeczy a tu
pospolitość skrzeczy” W weselu widoczna jest przyziemność
chłopów, Dziennikarz mówi: „Niech na całym świecie wojna
byle polska wieś zaciszna byle polska wieś spokojna”
Jak przy takim rozumowaniu społeczeństwa możliwe jest
powodzenie w tak ważnym przedsięwzięciu? Inteligencja jest bierna,
niechętna do jakichkolwiek działań, słaba, choć na zewnątrz
hałaśliwa i wymowna i na pozór ludomańska. Chłopi są natomiast
bardzo egoistyczni, przyziemni, myślący tylko i wyłącznie o własnej
zagrodzie, chcą działać lecz nie wiedzą jak. Kolejną cechą
świadczącą o młodopolskiej proweniencji jest, o czym już napomknąłem
, wprowadzanie do utworu postaci nierealnych, zjaw, upiorów, a także
występowanie ukrytej głębi, czyli wprowadzenie cech dramatu
symbolicznego. Te nierealne postaci mają ogromny wpływ na rozwój
akcji, rodem z dramatu szekspirowskiego. Ściśle z dramatem
szekspirowskim łączy się dramat symboliczny- zarówno jego nastrojowa
odmiana Maurycego Maeterlinck’a, jak i odmiana neoromantyczna.
Symbolizm nastrojowy widoczny jest w zamierzeniu wywołania w widzach
wrażenia tajemniczości, poczucia zagrożenia, nieubłaganej fatalności
losu. Symbolizm neoromantyczny, chętnie sprowadzający elementy
fantastyczne, baśniowe, motywów legendarnych i mitycznych jest tu
mocno akcentowany. Bohaterowie często przeżywają rozterki duchowe
podobne lub takie same jak bohaterowie romantyczni, często mają
podobne problemy. Symbolami są tutaj wszystkie postaci
nierealne. Stańczyk jako symbol mądrości, dalekowzroczności, ukazuje
wątpliwość Dziennikarza , zastanawiającego się , którędy droga.
Rycerz to symbol waleczności, siły, odwagi, symbol działania i
optymizmu, któremu przeciwstawia się bierność, bezradność,
dekadentyzm Poety. Hetman Branicki jest symbolem zdrady, ukazuje się
on Panu Młodemu, który zdradził swoją klasę społeczną. Upiór
ukazujący się Dziadowi jest symbolem przepaści, różnicy stanowej,
pokazuje kainowe znamię pomiędzy chłopstwem a panami. Wernyhora
ukazuje się Dziadowi i stanowi symbol połączenia, działania,
powstania. Kolejnym symbolem jest czapka, która symbolizuje
próżność, chciwość, poczucie własności. Róg to symbol zjednoczenia,
walki, może być odbierany także jako symbol Polski. Podkowa jako
symbol chciwości, a także szczęścia niewykorzystanego, zostawionego
na później, które można wykorzystać tylko raz. Dość ważnym symbolem
jest Chochoł. Chochoł to krzak róży owinięty na zimę słomą. Na
wesele wchodzi jako złowrogi, destruktywny pierwiastek, usypiający,
oznaczający martwicę, brak życia, niemożność. A z drugiej strony
jest pozytywny, bo czeka na wiosnę, jest zapowiedzią lepszych
czasów. Taniec Chocholi odbierany jest jako dreptanie Polski w
miejscu, a także słabość społeczeństwa , które daje się przez niego
porwać. Silny związek z romantyzmem można także odczytać z
podobieństwa wydarzeń do wydarzeń z utworów Adama Mickiewicza.
Przykładem niech będzie pojawienie się Marysi Widma, rodem z
„Romantyczności”., lub samo pojawienie się gości z zaświatów rodem z
„Dziadów” Cechy dramatu ekspresjonistycznego, widoczne w utworze
Stanisława Wyspiańskiego , także stanowią świetne potwierdzenie
proweniencji utworu. Cechą tego dramatu jest zainteresowanie się
jednostką ludzką uwikłaną w wielkie procesy zbiorowe takie jak
właśnie zryw wolnościowy. Dramat ten także posługiwał się symbolem ,
ale przede wszystkim pokazywał wyraziste kontrasty, które widoczne
są w zestawieniu inteligencji i chłopów. Synteza różnych sztuk,
pomieszanie obrazów realistycznych z nadprzyrodzonymi, koordynacja
nieruchomej przestrzeni scenicznej z ruchem aktorów, dynamizmem,
muzyką, a także wprowadzenie emocjonalnego stylu narracji jest echem
reformy teatru, tak charakterystycznego dla młodej polski. Widać
tutaj wpływ wszystkich reformatorów, nie tylko polskich lecz także z
innych części Europy. Widoczne są wskazania Edwarda Craig’a o
reżyserze jako konstruktorze, organizatorze przedstawienia, wpływ
Adolfa Appi, Gerharta Hauptmana o syntezie realności i nierealności.
Wyspiański połączył wskazania tych wszystkich reformatorów i
stworzył „teatr ogromny”. Plastyka w „Weselu” to liczne
nawiązania do znanych obrazów Jana Matejki – „Wernyhora”, Racławice”
, „Stańczyk w czasie balu”. Muzyka to muzyka weselna przewijająca
się przez cały utwór, słowo poetyckie to tekst główny i poboczny.
Impresjonizm jest silnie widoczny zwłaszcza w didaskaliach, gdzie
autor podkreśla ważną rolę jaką odgrywają w sztuce kolory, światło i
dźwięk: „Noc listopadowa; w chacie, w świetlicy. Izba wybielona
siwo, prawie błękitna , jednym szarawym tonem półbłękitu obejmująca
i sprzęty, i ludzi, którzy się przez nią przesuną. Przez drzwi
otwarte z boku, ku sieni, słychać huczne weselisko, buczące basy,
piskanie skrzypiec, niesforny klarnet, hukania chłopów i bab (...).
Na drugiej bocznej ścianie izby: okienko przysłonione białą
muślinową firaneczką; nad oknem wieniec dożynkowy z kłosów; - za
oknem ciemno, mrok ...;” W utworze pojawia się także zjawisko
zwane psychizacją krajobrazu. Możemy zauważyć je w wielu
wypowiedziach poety, który wypowiadając się na temat swoich uczuć
odnosi się do przyrody i odwrotnie przyroda ma wpływ na niego.
Wypowiadając te słowa zatraca się i musi się ocknąć by móc znów
prowadzić rozsądną rozmowę: „[...]ja wolę gaik spokojny, sad
cichy, woniami upojny[...]” Realizm, kolejna cecha
charakterystyczna dla młodopolskiego dramatu, widoczny jest przede
wszystkim w akcie pierwszym. Poetyka realistyczna jest tutaj
widoczna poprzez wprowadzenie do utworu kilku postaci mających swe
pierwowzory wśród osób prawdziwych, często znanych autorowi. W
zestawieniu postaci nierealnych z realnymi ukazują się nam doktryny,
wartości i ideały młodej polski. Pan Młody jest odzwierciedleniem
chłopomanii, Poeta posiada cechy dekadenckie . Wyspiański
dokonuje indywidualizacji języka bohaterów. Polega to na tym, że
przedstawiciele poszczególnych grup społecznych mówią językiem
charakterystycznym dla swojej warstwy społecznej. Chłopi mówią
gwarą, Jasiek: „Kajsi mi się zbyła copka” Inteligencja zaś
mówi językiem literackim. Myślę, że przytoczone
przeze mnie argumenty wystarczą do uznania „Wesela” za utwór
młodopolski, choć trzeba przyznać, że jest tu także widocznych kilka
naleciałości z poprzedniej epoki literackiej.
Autor: Sir.Chaser
Ocena : 0.0
oceń
prace:
1 2 3 4 5 6
Home | Reklama | Info
| Mail
Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka
Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved Sciaga.pl
2000
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
udowodnij, ?e lord jim jest postaci? tragiczn?Udowodnij, że Lord Jim jest postacią tragicznąudowodnij, ze lord jim jest pos Nieznany (5)Komputer udowodnił, że może być ludzkiKtóry z bohaterów, który ze światów jest ci bliższy Shak~DF910 dowodow ze komputer jest kobietaudowodnij, ze nie boska komedia NieznanyCzy wiesz ze to jest czasCo sprawia, że zdjęcie jest wyjątkowewięcej podobnych podstron