plik


ÿþmatura_polski_18-04_2008.qxd 2008-04-17 16:55 Page 1 R E K L A M A GazetaEdukacja.pl GAZETA EDUKACJA MATURA2008 JZYKPOLSKI 25977871 PITEK 18 KWIETNIA 2008 DODATEK DO  GAZETY WYBORCZEJ REDAGUJE AGNIESZKA ZAWISTOWSKA Testzjzykapolskiego Maturzysto! Egzaminy ju| za dwa tygodnie. Od dzi[ drukujemy próbne testy na poziomie podstawowym. Zaczynamy od jzyka polskiego, jutro jzyki obce  angielski i niemiecki z szat. Kiedy król Zygmunt Stary (któ- go?  pyta zdziwiony król.  A dlatego, mi, atrybut bBazeDskiego urzdu, nie mierzchBych czasów. W 2248 roku Jzyk polski ry w przeciwieDstwie do swojego sy- |e zdaje si na twoj Bask  wyja[niB chroniBa przed atakami szyderców. p.n.e. nad Nil dotarBa karawana, któ- na Zygmunta Augusta  bardzo go lu- Triboulet.  A je[li go przepuszcz? Czasami dla zabawy okuwano trefni- ra wcze[niej przemierzaBa afrykaDski biB) litowaB si nad jego nieszcz[ciem  dopytuje si znowu Franciszek.  Wte- siów w |elazne obro|e, podobnie jak interior. Dziesicioletni wówczas fa- poziom podstawowy i dziwiB, |e nie krzyczaB, StaDczyk za- dy jego wyma|, a ciebie, MiBo[ciwy psy. W takich warunkach trudno by- raon Pepi II wBasnorcznie napisaB list, replikowaB:  Bardziej, królu, ciebie Panie, wpisz na jego miejsce  odpo- Bo zachowywa trzezwy umysB. Kto[, w którym poinstruowaB przeBo|one- Czas pracy 170 minut dr ni| mnie; ano wydarto SmoleDsk, wiedziaB mdry bBazen. kto potrafiB uczyni z bBaznowania go podró|ników, niejakiego Herchu- a przecie| milczysz! . Marcin Bielski, 5.Triboulet niejednokrotnie nad- prawdziw sztuk, byB wart ka|dej ce- fa, jak ma dba o jej najcenniejszy Ba- I. Rozumienie renesansowy poeta, tak skomentowaB u|ywaB cierpliwo[ci swojego monar- ny! Skd si jednak braBy te objawy dunek. ByB nim pewien pigmejski ka- czytanego tekstu te sBowa:  Owa z bBazny szkoda panom chy. Jedna ze zBo[liwo[ci omal nie za- agresji? rzeB, który miaB swoim taDcem zaba- |artowa, bo prawd radzi |artem rze- prowadziBa go na szafot. Zbyt celnie 8. Aby to zrozumie, musimy si wia egipskiego wBadc. List zawieraB Smutne oblicze bBazna k. Jako| to StaDczyk byB bBazen osob- ugodzona królewska faworyta za|- cofn do czasów starorzymskiego szczegóBowe instrukcje dotyczce po- liwy . Innym razem, kiedy królowi daBa wyroku [mierci dla zuchwaBego karnawaBu, do prastarych [wit Sa- siBków tego maBego czBowieczka i nad- RadosBaw GawroDski Zygmuntowi przystawiano pijawki, wesoBka. Przyparty do muru król Fran- turnaliów. Wtedy to [wiat stawaB na zoru nad nim. PrzetrwaB wieki, po- StaDczyk miaB powiedzie, |e to s za- ciszek zgodziB si, lecz w swej Baska- gBowie, wszystko dziaBo si na opak, niewa| wspomniany Herchuf wyryB 1. W dniu letniego przesilenia iste  prawdziwi przyjaciele i dworza- wo[ci pozwoliB Tribouletowi wybra a panowie usBugiwali niewolnikom. tre[ tego listu na [cianie swojego gro- 1340 r., pod Sluys u uj[cia rzeki Skal- nie króla jegomo[ci . rodzaj [mierci.  Wybieram zgon ze Wybierano te| rozmaitych gBupców bowca. dy, Francuzi przegrali bitw o pano- 3. Kiedy zarzucono mu do[ swo- staro[ci!  odpowiedziaB rezolutny i wesoBków, powierzajc im rzdy 10.Pózniejszy wBadca Egiptu Pto- wanie nad kanaBem La Manche. Dwo- bodne wypowiedzi w towarzystwie bBazen. w miastach. Kpiono z nich na potg. lemeusz Filadelfos, syn Kleopatry, te| rzanie bali si powiadomi o tym kobiet, odgryzB si:  Je[li to prawe pan- 6. OdlegBymi pierwowzorami A wszystko po to, aby oddali zawi[ miaB swojego karBa. ByB nim Filotas monarch. Albowiem król Filip VI ny s, pewnie tego, com ja rzekB, nie wszystkich tych dworskich wesoBków bogów. Kto[ mógBby pomy[le, |e to z Kos, poeta i wychowawca wBadcy, z dynastii Walezjuszy nie miaB Batwe- rozumiej, nie inaczej, jakobym po byBy postacie wiejskich gBupców. Na- niewinna zabawa. Nic podobnego. jednak dworacy nie szczdzili mu kpin. go charakteru. Wreszcie królewski niemiecku powiadaB; a je[li nie pan- igrawano si z nich powszechnie i nikt W miejscowo[ci Durostorum nad Du- Mówiono o nim, |e powinien nosi bBazen zdobyB si na odwag i powie- ny, to na mi nie byBo co fuka: nic ich si tym nie gorszyB. Jednym z najbar- najem wybierano losowo jednego |oB- oBowiane buty, bo inaczej zdmuchnie dziaB:  Ach, ci strachliwi Anglicy, có| to nie obrazi, bo ju| wiedz, co si na dziej pociesznych bohaterów  Deka- nierza ze stacjonujcego tam legionu. go wiatr. to za tchórze! . Widzc zdziwione [wiecie dzieje . meronu Boccaccia jest niejaki Calan- Przez czas Saturnaliów byB on |ywym 11. W czasach [redniowiecza i re- spojrzenie króla, wyja[niB:  Oni nie 4. We Francji mistrzem tej manie- drino, gBupawy niedojda. W jednej wcieleniem boga Saturna. Pozwalano nesansu zapanowaBa nawet swoista wyskakiwali za burt tak chwacko ry byB niejaki Triboulet, bBazen króla z opowie[ci pewni ludzie usiBuj wmó- mu próbowa wszelkich przyjemno- moda na posiadanie karBów. A szcze- jak nasi Francuzi! . Odwiecznym Franciszka I. Pewnego razu wróg Fran- wi Calandrinowi, |e... zaszedB w ci- [ci, nawet tych najbardziej perwersyj- gólnie du|o tych maBych ludzi rodzi- przywilejem nadwornych wesoBków ciszka, król Hiszpanii i cesarz rzym- |. Podstawiaj kolejne osoby, które nych i zakazanych. Lecz pod koniec Bo si w[ród alpejskich pasterzy. Przy- byBo mówienie prawdy. Mdrzy ski Karol V poprosiB Walezjusza o po- z caB powag dostrzegaj u niego ko- karnawaBu podrzynano mu gardBo na czyn tego stanu rzeczy byBa specy- wBadcy starali si tak dobiera swo- zwolenie na przemarsz wojsk habs- lejne symptomy odmiennego stanu. oBtarzu Saturna. Ten bBazen stawaB si ficzna dieta i... upodobanie do wody ich trefnisiów, by ci chronili ich przed burskich przez terytorium królestwa. Rozezlony Calandrino czyni nawet swoistym  kozBem ofiarnym , peBni- z alpejskich lodowców, ubogiej w jod. nieprzemy[lanymi posuniciami. Celem ataku miaBa by Gandawa, po- wyrzuty swojej poBowicy, obarczajc cym rol talizmanu oddalajcego nie- Skutkiem tego niektórzy z nich zacz- Stawiano im tylko jeden wymóg: Bo|ona ju| poza granicami Francji. Ry- j win za ten problem (& ). Oczywi- szcz[cia. Ludzie [redniowiecza bez- li zdradza objawy niedorozwoju umy- przykre prawdy nale|aBo ukrywa cerski Franciszek zastanawiaB si nad [cie caB operacj przeprowadzono, wiednie skopiowali te zachowania. sBowego. Std te| si wziBo, niepraw- pod pBaszczykiem dowcipnej drwi- udzieleniem zgody. Wtedy jednak in- aby oskuba Calandrina, gdy| spryt- A trefni[ stanowiB swoiste alter ego dziwe zreszt, przekonanie o ograni- ny. Dlatego w czasach renesansu na- terweniowaB Triboulet. Oto w jednej ni oszu[ci pragn sprzeda mu lekar- króla. ZnosiB drwiny i upokorzenia czono[ci umysBowej karBów. Jednak zywano ich morosophami, co po z paBacowych komnat król Franciszek stwo na to nietypowe schorzenie. Jak niejako  zamiast monarchy. sama obecno[ takich obiegowych grecku znaczy  gBupio-mdry . zastaB swojego trefnisia, skrobicego wida, straszenie takich postaci sta- 9. Posad nadwornego bBazna cz- opinii sprawiaBa, |e owi  bracia mniej- 2.NajsBynniejszym polskim mo- piórem po pergaminie. Na pytanie, co nowiBo element zabawy. MaBo tego, ich sto powierzano rozmaitym karBom si stawali si idealnymi kandydata- rosophem byB StaDczyk. SBynB z do[ robi, morosophus odparB, |e spisuje drczenie nale|aBo do dobrego tonu. i ludziom kalekim. Sam ich wygld mi na nadworne  kozBy ofiarne . citego jzyka. Pewnego razu napa- list gBupców. DodaB, |e znalazBo si 7. Nic dziwnego, |e bBazen nie miaB miaB prowokowa do drwin. Korzenie dli go jacy[ Botrzykowie i obdarli tam ju| imi cesarza Karola.  Dlacze- Batwego |ycia. Czapka z dzwoneczka- tych zwyczajów sigaj bardzo za- DokoDczenie  s. 2 uuu REKLAMA 1 25977862 matura_polski_18-04_2008.qxd 2008-04-17 16:55 Page 2 2 Gazeta Edukacja Pitek 18 kwietnia 2008 Gazeta Wyborcza www.gazetawyborcza.pl 1 1 8. Wypisz z tekstu po jednym przy- si, jak umarBy w bajce powoznikowi 11 M| grzebion z motBochem pospoBu jako 8 . W y p i s z z t e k s t u p o j e d n y m p r z y - uuuDokoDczenie ze s. 1 kBadzie: 0-4 pkt u furtki cmentarza  wierzca lub uda- Obra|asz mnie ka|dym sBowem (...) rzecz martwa, nie jako czBowiek z si- k B a d z i e : 0 - 4 p k t 12. Kpiny z nadwornych bBaznów a) archaizacji  jca, |e wierzy w Boga  bo w siebie 11 Pankracy B i duchem. prze|yBy instytucj monarchii. Przy- b) kolokwializmu  trudno wierzy. Honor [wity, honor rycerski wy- (...) wódca [wiatowego proletariatu to- c) frazeologizmu   Ale poka|cie mi pioruny na wa- stpiB na scen  zwidBy to Bachman 11 Pankracy warzysz Józef Stalin tak|e miaB swo- d) paradoksu  sz obron zesBane i puBki anioBów w sztandarze ludzko[ci. O! Znam cie- Tak, chwaBa dziadom twoim na zie- jego trefnisia. ByB nim sam MichaiB spuszczone z niebios. bie, przenikam ciebie  peBny[ |ycia mi i niebie  w rzeczy samej jest na co 9 . Z a c y t u j z d a n i e ( a k . 1 2 . ) b  d  c e BuBhakow. Numerem popisowym 9. Zacytuj zdanie (ak. 12.) bdce Pije. a Bczysz si z umierajcymi, bo chcesz patrze. Ów, starosta, baby strzelaB po p o t w i e r d z e n i e m u n i w e r s a l n o [ c i i n - autora  Mistrza i MaBgorzaty byBo potwierdzeniem uniwersalno[ci in- 11 M| si oszuka, bo chcesz wierzy jesz- drzewach i {ydów piekB |ywcem.  Ten s t y t u c j i b B a z n a . parodiowanie zachowaD Majakow- stytucji bBazna. Zmiej si z wBasnych sBów.  Ate- cze w kasty, w ko[ci prababek, w sBo- z pieczci w dBoni i podpisem   kan- skiego. NKWD nawet troch drczy- & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & izm to stara formuBa  a spodziewaBem wo  ojczyzna i tak dalej  ale w gBbi clerz  sfaBszowaB akta, spaliB archi- Bo BuBhakowa, lecz Stalin zakazaB go & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & si czego[ nowego po tobie. ducha sam wiesz, |e braci twojej nale- wa, przekupiB sdziów, trucizn przy- rusza. ZrozumiaBe, |e nikt nie o[- 11 Pankracy |y si kara, a po karze niepami. (...) spieszyB spadki  std wsie twoje, do- 1 0 . W k o n t e k [ c i e c a B e g o t e k s t u o d - mieliB si przeszkadza wodzowi 10. W kontek[cie caBego tekstu od- Zmiej si z wBasnych stów.  Ja mam  Zgrzybiali, robaczywi, peBni na- chody, potga. (& ) Std wasze genea- p o w i e d z , j a k r o z u m i e s z t y t u B  S m u t - w zabawie. Jak wida, niezale|nie od powiedz, jak rozumiesz tytuB  Smut- wiar silniejsz, ogromniejsz od two- poju i jadBa, ustpcie mBodym, zgBod- logie bez przerwy, bez plamy.  Lubi n e o b l i c z e b B a z n a  . czasu i ustroju, ludzie bezwiednie ne oblicze bBazna . jej.  Jk przez rozpacz i bole[ wy- niaBym i silnym .  Ale  ja pragn ci tego w zielonym kaftanie  piB i polo- kopiuj pewne schematy. Warto & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & darty tysicom tysiców  gBód rze- wyratowa  ciebie jednego. waB z braci szlacht, a chBopów wy- o tym pamita, kiedy pójdziemy do & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & mie[lników  ndza wBo[cian  haDba 11 M| syBaB, by z psami gonili jelenie. GBup- cyrku i znowu zaczniemy [mia si ich |on i córek  poni|enie ludzko[ci Bodajby[ zginB marnie za t lito[ stwo i niedola kraju caBego  oto rozum 1 1 . J a k i m g a t u n k i e m l i t e r a c k i m j e s t z perypetii udrczonego klowna. 1 11. Jakim gatunkiem literackim jest ujarzmionej przesdem, wahaniem twoj.  Ja tak|e znam [wiat twój i cie- i moc wasza. w y p o w i e d z G a w r o D s k i e g o ? FOCUS NR 3/2008 wypowiedz GawroDskiego? si i bydlcym przyzwyczajeniem  oto bie  patrzyBem w[ród cieniów nocy 11 M| a) esejem wiara moja, a Bóg mój na dzisiaj  to na plsy motBochu, po karkach które- Mylisz si, mieszczaDski synu. Ani 1. Jak funkcj peBni przytoczo- b) reporta|em my[l moja  to potga moja, która chleb go wspinasz si do góry  widziaBem ty, ani |aden z twoich by nie |yB, gdy- 1 . J a k  f u n k c j  p e B n i p r z y t o c z o - na w ak. 1. anegdota? 0-1 pkt c) artykuBem i cze[ im rozda na wieki. wszystkie stare zbrodnie [wiata, ubra- by ich nie wykarmiBa Baska, nie obro- n a w a k . 1 . a n e g d o t a ? 0 - 1 p k t a) jest wprowadzeniem d) gawd Pije i rzuca kubek. ne w szaty [wie|e, nowym hoBdujce niBa potga ojców moich.  Oni wam b) tez 11 M| taDcom  ale ich koniec ten sam, co w[ród gBodu rozdawali zbo|e, w[ród c) ma rozbawi czytelnika Ja poBo|yBem siB moj w Bogu, któ- przed tysicami lat  rozpusta, zBoto zarazy stawiali szpitale  a kiedy[cie d) jest pouczeniem ry ojcom moim panowanie nadaB. i krew.  A ciebie tam nie byBo  nie ra- z trzody zwierzt wyro[li na niemo- II. Pisanie wBasnego tekstu 11 Pankracy czyBe[ zstpi pomidzy dzieci twoje wlta, oni wam postawili [witynie 2. Znajdz w tek[cie 3. synonimy Temat 1. A caBe |ycie byBe[ diabBa igrzyskiem.  bo w gBbi ducha ty pogardzasz ni- i szkoBy  podczas wojny tylko zosta- 2 . Z n a j d z w t e k [ c i e 3 . s y n o n i m y rzeczownika  bBazen . 0-1 pkt Pojedynek powa|nie i prze[miew- Zreszt zostawiam t rozpraw te- mi  kilka chwil jeszcze, a je[li rozum wiali doma, bo wiedzieli, |e[cie nie do r z e c z o w n i k a  b B a z e n  . 0 - 1 p k t & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . czo. Porównaj sytuacje przedstawio- ologom, je[li jaki pedant tego rzemio- ci nie odbie|y, ty bdziesz pogardzaB pola bitwy. (& ) A teraz czas ju| tobie & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . ne we fragmencie  Nie-Boskiej kome- sBa |yje dotd w caBej okolicy  do rze- sam sob. Nie drcz mnie wicej. wyni[ z domu mego. Go[ciu, wolno dii Z. KrasiDskiego i  Ferdydurke czy  do rzeczy! Siada nad herbem swoim. puszczam ciebie. 3. Na podstawie ak. 2.-5. odpo- W. Gombrowicza, uwzgldniajc fun- 11 M| 11 Pankracy Z. KRASICSKI,  NIE-BOSKA KOMEDIA 3 . N a p o d s t a w i e a k . 2 . - 5 . o d p o - wiedz, jakie cechy charakteru ceni- kcje pojedynków w obydwu utworach. Czegó| wic |dasz ode mnie, Zwiat mój jeszcze nie rozparB si w i e d z , j a k i e c e c h y c h a r a k t e r u c e n i - li u swoich bBaznów monarchowie. zbawco narodów, obywatelu-bo|e? w polu  zgoda  nie wyrósB na olbrzy- l i u s w o i c h b B a z n ó w m o n a r c h o w i e . 0-2 pkt 11 Pankracy ma  Baknie dotd chleba i wygód  ale Fragment II 0 - 2 p k t & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . Fragment I PrzyszedBem tu, bo chciaBem ci przyjd czasy... (& )  Przeciwnicy stan naprzeciw- & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . 11 Pankracy pozna  po wtóre ocali. (...) narodzi si plemi ostatnie, naj- ko siebie i oddadz seri min kolej- wchodzc 11 M| wy|sze, najdzielniejsze.  Ziemia jesz- nych, przy czym na ka|d budujc 4. W ak. 7. pojawia si stwierdze- Witam hrabiego Henryka.  To sBo- Wdzicznym za pierwsze  drugie cze takich nie widziaBa m|ów. Oni s i pikn min Pylaszczkiewicza Mi- 4 . W a k . 7 . p o j a w i a s i  s t w i e r d z e - nie, |e  bBazen nie miaB Batwego |y- wo  hrabia dziwnie brzmi w gardle zdaj na szabl moj. ludzmi wolnymi, panami jej od bieguna talski odpowie burzc i szpetn kontr- n i e , | e  b B a z e n n i e m i a B B a t w e g o | y - cia . WymieD powody, odwoBujc moim. 11 Pankracy do bieguna. Ona caBa jednym miastem min. Miny  jak najbardziej osobiste, c i a  . W y m i e D p o w o d y , o d w o B u j  c si do tekstu. 0-2 pkt Siada, zrzuca pBaszcz, czapk wol- Szabla twoja  szkBo, Bóg twój  ma- kwitncym, jednym domem szcz[li- swoiste i wsobne, jak najbardziej ra- s i  d o t e k s t u . 0 - 2 p k t & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . no[ci i wlepia oczy w kolumn, na któ- ra. Potpiony[ gBosem tysiców  opa- wym, jednym warsztatem bogactw iprze- nice i mia|d|ce  stosowane by ma- & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & . rej herb wisi. sany[ ramionami tysiców  kilka mor- mysBu. (...)  Bóg ludzko[ci objawiB si im. j bez tBumika a| do skutku. 11 M| gów ziemi wam zostaBo, co ledwo na 11 M| ZamilkB  a Syfon i Mitus zajli wy- 5. Wyja[nij znaczenie przywoBa- Dziki ci, |e[ zaufaB domowi mo- wasze groby wystarczy  dwudziestu A nam przed wiekami  ludzko[ znaczone stanowiska, Syfon potarB po- 5 . W y j a [ n i j z n a c z e n i e p r z y w o B a - nych w tek[cie sBów: 0-2 pkt jemu  starym zwyczajem pij zdro- dni broni si nie mo|ecie.  Gdzie wa- przezeD ju| zbawiona. liczki, Mitus ruszyB szczk  i Myzdral n y c h w t e k [ c i e s B ó w : 0 - 2 p k t replika  wie twoje. sze dziaBa, rynsztunki, |ywno[  11 Pankracy odezwaB si podzwaniajc zbami. talizman  Bierze puchar, pije i podaje Pan- a wreszcie gdzie mstwo?... Niech|e si cieszy takim zbawie-  Mo|ecie zaczyna! alter ego  kracemu, Gdybym byB tob, wiem, co bym niem  ndz dwóch tysicy lat, upBy- (& ) Ale ju| Syfon wystawiB twarz atrybut  Go[ciu, w rce twoje! uczyniB. wajcych od [mierci na krzy|u. i odwaliB pierwsz min tak gwaBtow- 11 Pankracy 11 M| (...) nie, |e i moja twarz skrciBa si jak gu- 6. Co Bczy |oBnierza legionist Je[li si nie myl, te godBa czerwo- SBucham  patrz, jakem cierpliwy. 11 M| taperka. Mianowicie  zamrugaB jak 6 . C o B  c z y | o B n i e r z a l e g i o n i s t  nazwanego  kozBem ofiarnym ne i bBkitne zowi si herbem w jzy- 11 Pankracy Ty[ mBodszym bratem szatana. kto[, kto wychodzi na [wiatBo z ciem- n a z w a n e g o  k o z B e m o f i a r n y m  i [redniowiecznego trefnisia? Od- ku umarBych. Coraz mniej takich zna- Ja wic, hrabia Henryk, rzekBbym (...)  Zwiat cielska do ciebie nale- no[ci, rozejrzaB si na prawo i lewo i [ r e d n i o w i e c z n e g o t r e f n i s i a ? O d - powiedz na podstawie ak. 8. czków na powierzchni ziemi. do Pankracego:  Zgoda  rozpuszczam |y  tucz go jadBem, oblewaj posok z nabo|nym zdumieniem, zaczB prze- p o w i e d z n a p o d s t a w i e a k . 8 . 0 lub 2 pkt Pije. mój hufiec jedyny  nie id na odsiecz i winem  ale lej nie zachodz i precz, wraca gaBkami ocznymi, wystrzeliB 0 l u b 2 p k t & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & 11 M| Zwitej Trójcy  a za to zostaj przy precz ode mnie! nimi w gór, wybaBuszyB, otworzyB & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & Za pomoc Bo| wkrótce tysice moim imieniu i dobrach, których ca- 11 Pankracy usta, krzyknB z cicha, jakby co[ tam ich ujrzysz. Bo[ warujesz mi sBowem . (...) SBugo jednej my[li i ksztaBtów jej, dojrzaB na suficie, przybraB wyraz za- 7. Wyja[nij, dlaczego przede 11 Pankracy (...) jeden wyjtek ogromowi nic pedancie rycerzu1, poeto, haDba to- chwycenia i trwaB w nim, w upojeniu 7 . W y j a [ n i j , d l a c z e g o p r z e d e wszystkim karBom i kalekom powie- puchar od ust odejmujc szkodzi.  Bdz wic sobie ostatnim bie!  Patrz na mnie  my[li i ksztaBty i w natchnieniu; po czym przyBo|yB w s z y s t k i m k a r B o m i k a l e k o m p o w i e - rzano posad nadwornego bBazna? Otó| mi stara szlachta  zawsze hrabi na tych równinach (...)  a o tych s woskiem- paków moich. rk do serca i westchnB. r z a n o p o s a d  n a d w o r n e g o b B a z n a ? (ak. 9.-11.) 0-1 pkt pewna swego  dumna, uporczywa, ndzarzach nie my[l ju| wicej.  Niech 11 M| Mitalski skurczyB si, skuliB i ude- ( a k . 9 . - 1 1 . ) 0 - 1 p k t & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & kwitnca nadziej, a bez grosza, bez si wyrok ludu speBni nad nikczemni- Darmo, ty mnie nic zrozumiesz ni- rzyB w niego z doBu: wstpujc przed- & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & or|a, bez |oBnierzy.  Odgra|ajca kami. (...) gdy  bo ka|den z ojców twoich po- rzezniajc, druzgocc kontrmin: REKLAMA 1 26073401g 26026599 matura_polski_18-04_2008.qxd 2008-04-17 16:55 Page 3 Gazeta Edukacja 3 www.gazetawyborcza.pl Gazeta Wyborcza Pitek 18 kwietnia 2008 1 1 tak|e przewracaB, tak|e podniósB, wy-  No co, robaczku, ty chBopi nie- z nimi dziewczyna, Ruth. Siedem razy Fragment III. gncy tBum, potykajce si stare ko- baBuszyB, tak|e rozdziawiB w stanie cie- winne, ty my[laBe[, mnie zwyci|y- strzelaBa do siebie, zanim trafiBa. Du- (& ) Pokazywali dzi[ w telewizji Kry- biety, matki cignce dzieci za rk. lcego zachwycenia i obracaB w kóBko Be[? Paluszek do góry i kontent, co? (& ) |a, Badna dziewczyna z brzoskwinio- styn Krahelsk. MiaBa jasne wBosy. (& ) tak spreparowan twarz, póki do ja- Nadstaw, mówi uszko! Poczekaj nie- w cer, ale zmarnowaBa nam sze[ na- PozowaBa Nitschowej do pomnika Sy-  Moje dziecko  mówi  musisz to daczki nie wpadBa mu mucha; wten- winitko, powiem ci co[... boi. (& ) Tego nie nale|aBo robi. Mimo reny, pisaBa wiersze, [piewaBa dumki wreszcie zrozumie: ci ludzie szli spo- czas zjadB j. NachyliB si nad nim i poszeptaB  Sy- |e to bardzo dobry symbol. Nie po[wi- i zginBa w warszawskim powstaniu kojnie i godnie. To jest straszna rzecz, (& ) Syfon  orientujc si w por, fon zzieleniaB, kwiknB jak zarzynane ca si |ycia dla symboli. Nie miaBem w[ród sBoneczników. Jaka[ pani opo- kiedy si idzie tak spokojnie na [mier. |e niepotrzebnie zagalopowaB si na prosi i rzuciB si jak ryba wyjta z wo- w tej sprawie wtpliwo[ci. wiadaBa o niej  |e biegBa przez ogro- To jest znacznie trudniejsze od strzela- twarz Mitusa i |e z irytacji wBasna za- dy. Mitus go przydusiB! I wytworzyBa dy, a byBa tak wysoka, |e nie mogBa, nia. Przecie| o wiele Batwiej si umiera czyna mu odmawia posBuszeDstwa si pogoD na podBodze, gdy| goni za- Fragment II. nawet pochylona, w tych sBoneczni- strzelajc, o wiele Batwiej byBo umiera  prdko si wycofaB doprowadziB do czB ustami to jedno, to drugie znów (& ) W tej szkole zawodowej mie- kach si schroni. nam ni| czBowiekowi, który idzie do wa- porzdku rysy, z powrotem wystrze- ucho Syfona, który turlajc gBow, ucie- [ciB si szpital. Zlikwidowali go ósme- ByB zatem ciepBy, sierpniowy dzieD. gonu, a potem jedzie wagonem, a po- liB wzrokiem w gór, a co wicej, wy- kaB z uszami  i zaryczaB widzc, |e nie go wrze[nia, ostatniego dnia akcji. Na Ona upiBa sobie z tyBu dBugie jasne wBo- tem kopie sobie dóB, a potem rozbiera sunB naprzód jedn nog, zwichrzyB mo|e uciec, zaryczaB, by zagBuszy za- górze byBo kilka sal z dziemi, kiedy sy. NapisaBa  Hej, chBopcy, bagnet na si do naga... Ju| to rozumiesz?  pyta. troch wBosy, kosmyk nieznacznie wy- bójcze, u[wiadamiajce sBowa, i ryczaB Niemcy weszli na parter, lekarka zd- broD , opatrzyBa rannego i pobiegBa  Tak  mówi.  To tak. Bo przecie| pu[ciB na czoBo i trwaB tak samowy- ponuro, okropnie, st|aB, zapamitaB |yBa poda dzieciom trucizn. No wi- w sBoDcu. Có| to za pikne |ycie i pik- o tyle Batwiej nam patrze na ich starczalnie, z zasadami i ideaBami; po si w rozpaczliwym i pierwotnym wrza- dzisz, jak ty nic nie rozumiesz. Prze- na [mier. Prawdziwie estetyczna [mier, kiedy strzelaj, ni| na czBowie- czym podniósB rk i nieoczekiwanie sku, a| wierzy si nie chciaBo, i|by ide- cie| ona uratowaBa je od komory ga- [mier. Tylko tak nale|y umiera. Ale ka, który kopie sobie dóB. wystawiB palec wskazujc wzwy|! Cios aBy wyda mogBy ryk podobny dzikie- zowej, to byBo nadzwyczajne, ludzie tak |yj i umieraj pikni i ja[ni ludzie. byB bardzo gwaBtowny! mu bawoBu na puszczy. uwa|ali j za bohaterk. Czarni i brzydcy |yj i umieraj nie- Fragment V. Mitus natychmiast wystawiB ten W. GOMBROWICZ,  FERDYDURKE W szpitalu chorzy le|eli na podBo- efektownie: w strachu i ciemno[ci. (& ) (& ) Lejkinowi, temu policjantowi, sam palec i napluB na niego, podBubaB dze, czekajc na zaBadowanie do wago- Czarni i brzydcy le| osBabli z gBodu którego zastrzelili[cie, urodziBo si, nim w nosie, drapaB si nim, spotwa- nu, a pielgniarki wyszukiwaBy w tBu- w wilgotnej po[cieli i czekaj, a| kto[ po siedemnastu latach maB|eDstwa, rzaB, jak mógB, jak umiaB, broniB si ata- Temat 2. mie swoich ojców i matki, i wstrzyki- przyniesie im owies na wodzie albo pierwsze dziecko... My[laB, |e swoj kujc, atakowaB bronic si, ale palec Ró|ne rodzaje [mierci w reporta- waBy im trucizn. Tylko dla najbli|szych co[ ze [mietnika. Wszystko jest tam gorliwo[ci je ocali... Akcja si skoD- Syfona cigle, niezwyci|ony, trwaB na |u  Zd|y przed Panem Bogiem . t trucizn chowaBy  a ona  ta lekarka szare  twarze, wBosy, po[ciel. Oszczd- czyBa, ty |yBe[... A niedawno zBo|yBa wysoko[ciach. I nie skutkowaBo, |e Zaprezentuj temat, interpretujc po-  swój cyjanek oddaBa obcym dzieciom! nie pal karbidówk. Ich dzieci wyry- ci wizyt jedna pani, córka zastpcy Mitus gryzB swój palec, wierciB nim dane fragmenty. OdwoBaj si do caBo[- Jeden tylko czBowiek mógB powie- waj na ulicy przechodniom paczki komendanta Umschlagplatzu. Jego w zbach, skrobaB w pit i robiB wszyst- ci utworu. dzie gBo[no prawd: Czerniaków. Je- z rk w nadziei, |e tam jest chleb, i na- te| zastrzelili[cie. ko, co w mocy ludzkiej, |eby go zohy- mu uwierzyliby. Ale on popeBniB sa- tychmiast wszystko po|eraj. (& ) PrzyjechaBa z daleka. dzi  niestety, niestety  nieubBagany, Fragment I. mobójstwo. To nie byBo w porzdku: Zmier z gBodu byBa równie nie-  Po co? zapytaBe[. niezwyci|ony palec Pylaszczkiewi- (& ) Ósmego maja na MiBej zastrze- nale|aBo umrze z fajerwerkiem. Wte- estetyczna jak |ycie. Niektórzy zasy- PowiedziaBa, |e chce dowiedzie cza trwaB wymierzony w gór i nie ust- liB najpierw j, potem siebie. Jurek Wil- dy fajerwerk byB bardzo potrzebny piaj na ulicy z ksem chleba w ustach si, jak byBo z jej ojcem, wytBumaczy- powaB. PoBo|enie Mitalskiego stawa- ner krzyknB:  ZgiDmy razem , Lutek  nale|aBo umrze, wezwawszy przed- lub w czasie próby wysiBku fizyczne- Be[ wic: nie chciaB nam da pienidzy, Bo si straszne, gdy| wyczerpaB ju| Rotblat zastrzeliB swoj matk i siostr, tem ludzi do walki. go, na przykBad w czasie biegu za zdo- byB wyrok, jest mi przykro. (& ) wszystkie swe ohydy, a palec Syfona potem ju| wszyscy zaczli strzela, kie- WBa[ciwie tylko o to mamy do nie- byciem chleba.  To nieprawda, |e [mier pani oj- cigle i cigle wskazywaB do góry. Gro- dy |e[my si tam przedarli, znalezli[- go pretensj. ca nie byBa sensowna. Przeciwnie. Po za [ciBa arbitrów i superarbitra. my kilku |ywych, osiemdziesiciu po-   My ? Fragment IV. tym wyroku ju| nie zdarzyBo si, by  Zwycistwo!  krzyknB Pyzo. peBniBo samobójstwo.  Tak wBa[nie po-  Ja i moi przyjaciele. Ci nie|yjcy. (& ) W filmie  Requiem dla 500 000 kto[ odmówiB nam pienidzy na broD . (& ) Nie upBynBa minuta, aPyzo iGu- winno si byBo sta powiedziano nam O to, |e uczyniB swoj [mier wBasn, wida, jak id. Wida nawet bochen- H. KRALL, ZD{Y PRZED PANEM BOGIEM zek le|eli jak kBody, zwizani szelkami, potem.  ZginB naród, zginli jego |oB- prywatn spraw. ki chleba, które trzymaj w rkach. Mitus za[ zasiadB okrakiem na piersiach nierze. Symboliczna [mier . Tobie te| My wiedzieli[my, |e trzeba umie- Niemiecki operator stanB w drzwiach TEST PRZYGOTOWAAY: MIROSAAWA SZUMSKA, Syfona i zaczB si cheBpi strasznie. pewnie symbole si podobaj? ByBa ra publicznie, na oczach [wiata. wagonu i stamtd fotografowaB bie- JOLANTA WAKULICSKA,URSZULA ZMORKA GazetaEdukacja.pl prezentuje Prezentacje 11 Jak co roku GazetaEdukacja.pl to- czy jak okre[li jej problematyk. Za po- w jaki sposób wykorzysta mow ciaBa. 11 DziaB wideo  jest multimedialn po- nach i przera|onego egzaminem ma- warzyszy maturzystom w przygoto- moc kalendarium rozplanuj kolejne Serwis odpowiada na takie pytania, jak: moc dla zdajcych dotyczc samej pre- turzysty  mówi Aleksandra Wróblew- waniach do egzaminu dojrzaBo[ci. Od etapy pracy. DziaB rozwiewa te| wtpli- Co zrobi z rkami podczas prezenta- zentacji pracy przed komisj. Do dyspo- ska, polonistka i egzaminatorka z War- kilku dni oprócz kilkuset testów prób- wo[ci dotyczce tworzenia bibliografii cji? Czy przyznawa si do braków zycji uczniów s krótkie filmy instrukta- szawy.  Przede wszystkim w sposób nych do ich dyspozycji jest nowy ser- oraz fiszek. Znalez tu mo|na przykBa- wwiedzy? Co zrobi, gdy zpowodu stre- |owe odkrywajce tajniki wystpieD pu- konkretny ukazuj kolejne etapy pra- wis  Prezentacja maturalna". dy poprawnie ibBdnie przygotowanych su poczujemy pustk w gBowie? blicznych oraz scenki z zainscenizowa- cy nad prezentacj, zwracajc uwag  W polskim internecie nie byBo ser- planów prezentacji maturalnej. Ponad- 11 PrzykBadowe prezentacje  tu matu- nych prezentacji maturalnych (w roli abi- na wa|ne terminy, ilustrujc zagadnie- wisu, który przygotowywaBby matu- to autorzy umie[cili wykaz przydatnych, rzy[ci mog si zapozna ze schemata- turienta znany z serialu  Na Wspólnej nia licznymi przykBadami, które poka- rzyst do samodzielnego napisania aktualnych i warto[ciowych ksi|ek, ko- mi prezentacji oraz z gotowymi prezen- Marcin Chochlew) wzbogacone o ko- zuj, jak ustrzec si najcz[ciej popeB- prezentacji. Postanowili[my wyj[ na- mentarzy i sBowników. tacjami maturalnymi uzupeBnionymi. mentarz psychologa i polonisty. Porady nianych bBdów. przeciw tej potrzebie i da uczniom 11 Poradnik  w tej cz[ci uczniowie do- Znajduj si tu rekomendowane wzor- uwzgldniaj takie elementy, jak: wygld, Oprócz informacji o prezentacjach wszystkie potrzebne narzdzia  tBu- wiedz si, co komisja bierze pod uwa- ce, do których warto siga przed pra- gesty i postawy, pomoce wizualne, do- na GazetaEdukacja.pl maturzy[ci ka|de- maczy Ewa Tomaszewicz, wspóBtwór- g, oceniajc prezentacje, oraz o czym cami nad wBasn prezentacj i w trak- bre wra|enie. Dziki filmom maturzy- go dnia znajd nowe testy próbne. Dla czyni serwisu. pamita przed egzaminem i podczas cie nich, ze wszystkich zakresów tema- sta ma mo|liwo[ zapozna si i oswoi szczególnie wymagajcych nowo[  te- Serwis  Prezentacja maturalna niego. Sporo miejsca po[wicono auto- tycznych: literatura, zwizki literatury z form prezentacji oraz zobaczy, jak sty multimedialne!W serwisie nie brak skBada si z czterech dziaBów: prezentacji i komunikacji niewerbalnej. z innymi dziedzinami sztuki oraz jzyk. jego wystpienia odbiera komisja. tak|e porad, jak radzi sobie ze stresem, 11 Prezentacja krok po kroku  ma- Specjali[ci podsuwaj najwa|niejsze W[ród przykBadów m.in. prezentacja ArtykuBy po[wicone zagadnieniu jak si uczy, a wreszcie, jak wybra turzy[ci znajd tu wskazówki, jak wy- zasady skutecznej komunikacji  jak in- o jzyku mBodzie|y z blokowisk, kultu- prezentacji maturalnej s praktyczn drog po szcz[liwie zdanej maturze. 1 bra i opracowa temat prezentacji tonowa, w co si ubra, czego unika, rze masowej, motywie krzyku. wskazówk dla zagubionego w termi- KATARZYNA SZEWCZYK REKLAMA 1 26036885 26081159.p 25858060 matura_polski_18-04_2008.qxd 2008-04-17 16:55 Page 4 4 Gazeta Edukacja Pitek 18 kwietnia 2008 Gazeta Wyborcza www.gazetawyborcza.pl 1 1 b) Mitus (Mitalski) Model odpowiedzi i schemat oceniania  prze[miewca pkt czstkowe maks. liczba pkt  jako przedstawiciel  chBopaków jest wulgarny i wyzywajcy p k t c z  s t k o w e m a k s . l i c z b a p k t 1. odp. A 1  kontrminy s prowokujce, wywoBuj obrzydzenie w[ród widzów 1 . 1 2. trefni[, morosophus, klown, wesoBek 1  przedrzezniajc Syfona, dyskredytuje jego pozycj 2 . 1 3. inteligencja, dowcip, odwaga, zuchwaBo[, szczero[, (5 cech) 2  wyczerpaB caBy arsenaB min, wic broni si, atakujc; siga do wulgarnych gestów i prymitywnych zachowaD 3 . 2 1 (3-4 cechy) city jzyk, mdro[ 1  pognbienie i upokorzenie przeciwnika staje si [rodkiem do zwycistwa 4.  znosiB drwiny, upokorzenia zamiast króla 3 (5 odp.) 2 (4 odp.)  zwyci|a w sposób nieuczciwy, Bamic ustalone wcze[niej zasady pojedynku 4 . 3 2 1  drczenie bBazna stanowiBo element dworskiej zabawy 1 (3 odp.) c) Groteskowy pojedynek koDczy si klsk rywalizujcych stron. Mitus pozbawiB Syfona niewinno[ci i zburzyB wiar  byB nara|ony na gniew wBadcy, któremu mówiB prawd w ideaBy. Pojedynek reprezentantów grup nie zmieniB niczego w |yciu  chBopit i  chBopaków . Gombrowicz kpi w ten  ryzykowaB |ycie sposób z wielkich szkolnych dyskusji, uznajc je za nieszczere, udawane.  peBniB rol talizmanu, oddalajcego nieszcz[cie 0 - 4 p k t I V . W n i o s k i 5.  replika  odpowiedz, zwBaszcza w dyskusji, polemice, 2 (4 odp.) 1 (3 odp.) IV. Wnioski 0-4 pkt 5 . 2 1 debacie W  Nie-Boskiej komedii pojedynek ma charakter sBowny, ideowy, utrzymany w konwencji realistycznej. Bohaterowie,  talizman  przedmiot, który w mniemaniu przesdnego wBa[ciciela przynosi mu szcz[cie walczc na argumenty, posBuguj si tym samym stylem, który cechuje patos i retoryczno[. Pojedynek sBu|y ocenie  alter ego  drugie ja (np. autora), bliski przyjaciel, powiernik, zaufany zastpca rewolucji i walczcych grup spoBecznych.  atrybut  cecha, istotna wBa[ciwo[, znak rozpoznawczy W  Ferdydurke pojedynek ma charakter groteskowy i sBu|y ocenie modelu szkoBy i jej funkcji spoBecznych. 6. Obaj byli ofiarami zabawy: rzymski legionista traciB |ycie, a [redniowieczny bBazen braB na siebie drwiny Prymitywizm i trywialno[ walcz z wzniosBo[ci i idealizmem. 6 . 2 przeznaczone dla króla. 2 T e m a t 2 . 7. Do kpin prowokowaB ich wygld i przekonanie o ograniczeniu umysBowym 1 Temat 2. 7 . 1 I . W s t  p n e i n f o r m a c j e d o t y c z  c e u t w o r u : 0 - 1 p k t 8. archaizacja  ano wydarto SmoleDsk, chwacko 4 I. Wstpne informacje dotyczce utworu: 0-1 pkt 8 . a r c h a i z a c j a 4 kolokwializm  oskuba, gBupców rozmaitych, gBupawy niedojda  reporta| literacki k o l o k w i a l i z m frazeologizm  kozioB ofiarny, zda si na Bask  wywiad H. Krall z Markiem Edelmanem, ostatnim |yjcym przywódc {OB-u f r a z e o l o g i z m paradoks  gBupio-mdry  dwie pBaszczyzny czasowe: retrospektywna (powstanie w getcie warszawskim) i wspóBczesna (praca kardiochirurga) p a r a d o k s  9.  Jak wida, niezale|nie od czasu i ustroju, ludzie bezwiednie kopiuj pewne schematy . 1 9 . 1 I I . M a r e k E d e l m a n j a k o w s p ó B r o z m ó w c a : 0 - 1 p k t 10. TytuB zawiera paradoks (kluczowe sBowo), gdy| pod mask 2 II. Marek Edelman jako wspóBrozmówca: 0-1 pkt 1 0 . 2 |artownisia, prze[miewcy kryje si posta tragiczna.  bezpo[rednio[ i szczero[ rozmowy 11. C 1  u|ycie formy  ty uBatwiajcej kontakt 1 1 . 1  operowanie faktami, rzeczowo[, unikanie patosu Temat 1.  [wiadoma deheroizacja ludzi i wydarzeD T e m a t 1 . I. Rozpoznanie sytuacji: 0-2 pkt  powracanie do niektórych wtków I . R o z p o z n a n i e s y t u a c j i : 0 - 2 p k t 1.  Nie-Boska komedia  pocztek III cz. dramatu  poszukiwanie zwizku midzy przeszBo[ci i terazniejszo[ci 1 .  spotkanie dwóch przywódców (Hrabiego i Pankracego) I I I . A n a l i z a f r a g m e n t ó w ( k w a l i f i k a t o r y [ m i e r c i )  Hrabia Henryk (M|)  przywódca obozu arystokracji, Pankracy  obozu rewolucjonistów III. Analiza fragmentów (kwalifikatory [mierci) 1 . [ m i e r  h e r o i c z n a 0 - 3 p k t  zamek Hrabiego  miejsce spotkania 1. [mier heroiczna 0-3 pkt 2.  Ferdydurke  fragment z cz[ci przedstawiajcej szkoB:  zgodna z romantycznym wzorcem i z broni w rku 2 .  starcie kolegów z klasy (Mitusa i Syfona)  majca na celu zachowanie wBasnej godno[ci  Mitus (Mitalski)  przywódca grupy  chBopaków  honorowa postawa mimo [wiadomo[ci, i| zwycistwo jest niemo|liwe  Syfon (Pylaszczkiewicz)  przywódca  chBopit  przejaw buntu dajcego mo|liwo[ wyboru rodzaju [mierci  miejsce zdarzenia  klasa (sala szkolna)  aktywna postawa pozwalaBa unikn biernego oczekiwania na wywiezienie do obozu  dawaBa satysfakcj z przeciwstawienia si oprawcom II. Okre[lenie typu pojedynków: 0-2 pkt  oceniana przez Edelmana jako Batwiejsza, bo w walce I I . O k r e [ l e n i e t y p u p o j e d y n k ó w : 0 - 2 p k t 1.  Nie-Boska komedia 1 .  N i e - B o s k a k o m e d i a  2 . [ m i e r  p u b l i c z n a 0 - 3 p k t  pojedynek na argumenty (sBowny) 2. [mier publiczna 0-3 pkt  podBo|e ideowe  sBu|y zwróceniu uwagi [wiata na wydarzeniu w getcie  starcie dwóch racji  manifestacja samotno[ci i tragedii {ydów w stolicy europejskiego paDstwa okupowanego przez Niemców  polemika polityczna protagonistów  demonstracja postawy walki  przeciwnicy reprezentuj odmienne [wiatopogldy  byBa efektem lku przed zapomnieniem i obojtno[ci ludzi (motyw karuzeli)  pojedynek o charakterze realistycznym  dawaBa namiastk wolno[ci i decydowania o wBasnym losie  miaBa na celu zmieni wizerunek {ydów idcych pokornie na [mier 2.  Ferdydurke 0-2 pkt  staBa si manifestacj godnego umierania 2 .  F e r d y d u r k e  0 - 2 p k t  pojedynek na miny 3 . n i e e s t e t y c z n a 0 - 2 p k t  konflikt postaw 3. nieestetyczna 0-2 pkt  bunt wobec formy szkolnej  gBodowa  obrona uznanych zasad obowizujcych w szkole  powolne konanie peBne upokorzeD  groteskowy obraz pojedynku  powoduje utrat cech ludzkich (atawizm)  staBa si udziaBem wikszo[ci {ydów w getcie III. Analiza i interpretacja fragmentów:  nie nadawaBa si do legendy I I I . A n a l i z a i i n t e r p r e t a c j a f r a g m e n t ó w : 1.  Nie-Boska komedia 0-8 pkt  popychaBa do podejmowania decyzji o dobrowolnym wyjezdzie do Treblinki 1 .  N i e - B o s k a k o m e d i a  0 - 8 p k t a) Hrabia (otrzymywaBo si 3 bochenki chleba) a ) H r a b i a  hoBduje zasadom go[cinno[ci, przestrzega form towarzyskich 4 . [ m i e r  j a k o k a r a 0 - 2 p k t  przyjmuje Pankracego w otoczeniu rekwizytów [wiadczcych o przywizaniu do rodowych tradycji (herb, szable, 4. [mier jako kara 0-2 pkt obrazy)  za brak solidarno[ci z cierpicymi rodakami  jest obroDc religii chrze[cijaDskiej, dlatego oskar|a Pankracego o ateizm  wyroki wydawane przez {OB na nadgorliwych policjantów (np. Lejkin), kolaborantów, szmalcowników, uchylajcych  zarzuca mu brak tradycji, pogard dla tBumu, któremu przewodzi si od skBadek na broD (SzeryDski)  nie odpiera zarzutów Pankracego, ale broni si, mówic o zasBugach przodków (kulturotwórczych, cywilizacyjnych,  dyscyplinowaBa i zmuszaBa do posBuszeDstwa mieszkaDców getta politycznych) 5 . [ m i e r  p r y w a t n a ( s a m o b ó j c z a ) 0 - 2 p k t  w rewolucji widzi zagro|enie, gdy| prowadzi do chaosu i zamiany ról spoBecznych 5. [mier prywatna (samobójcza) 0-2 pkt  obarcza Pankracego odpowiedzialno[ci za zbrodnie  ucieczka od rzeczywisto[ci  poni|a swego adwersarza  poddanie si rozpaczy  drwi, ironizuje, kpi (zbawco narodów, obywatelu  bo|e)  wyraz desperacji, rezygnacji  jak na arystokrat przystaBo, mówi z godno[ci, nie poddaje si emocjom, jest pow[cigliwy  wynikaBa z niewiary na szans prze|ycia b) Pankracy  nie jest akceptowana przez Edelmana ze wzgldu na destrukcyjne oddziaBywanie na innych (np. Anielewicz) b ) P a n k r a c y  od pocztku przejmuje inicjatyw 6 . z a b ó j s t w a r a t u j  c e p r z e d c i e r p i e n i e m 0 - 3 p k t  jest napastliwy, atakuje 6. zabójstwa ratujce przed cierpieniem 0-3 pkt  wy[miewa si z herbów arystokracji  drastyczne opisy u[miercania ludzi przez personel medyczny, aby mogli umrze w sposób godny  postrzega ich jako klas  umarB , odchodzc w przeszBo[, schodzc z areny dziejów  kontrowersyjna pod wzgldem moralnym (pielgniarka duszca niemowl zasBuguje na szacunek i uznanie)  arystokracja nie ma oparcia ani w Bogu, ani w ludziach  sBu| ocaleniu od jeszcze wikszego cierpienia i poni|ajcej [mierci  oskar|a o pych, wyzysk ludu  sprawdzian czBowieczeDstwa  widzi tchórzostwo, upadek ducha rycerskiego 7 . [ m i e r  j a k o [ w i a d o m y w y b ó r 0 - 2 p k t  tradycyjnej wierze przeciwstawia now, szydzc z chrze[cijaDskiego Boga 7. [mier jako [wiadomy wybór 0-2 pkt  wy[miewa si z idei Ojczyzny, krzy|a i herbu  dla ratowania innych (np. Klepfisz) . Lifszyc,  w jego systemie warto[ci  chleb i cze[ s najwa|niejsze, gdy| zapewniaj ludziom szcz[cie  towarzyszenie bliskim w chwilach [mierci (P J. Korczak)  jego riposty s cite, zjadliwe, szydercze  chroni przed samotno[ci c) Pojedynek przebiega zgodnie z antyczn zasad stychomytii  bohaterowie zbijaj uzasadnienia przeciwnika  daje duchowe wsparcie wBasnymi argumentami. Pojedynek pozostaje nierozstrzygnity. Starcie protagonistów nie ma wi|cego znaczenia  wyraz wizi miBo[ci, odpowiedzialno[ci i empatii dla losów [wiata. 8 . p i  k n a ( e s t e t y c z n a ) 0 - 2 p k t Ze starcia czstkowych racji (teza  antyteza) nie wynika heglowska synteza. 8. pikna (estetyczna) 0-2 pkt  wyidealizowana (np. K. Krahelska), daleka od prawdy, nierealna 2.  Ferdydurke 0-7 pkt  sBu|y budowaniu legendy 2 .  F e r d y d u r k e  0 - 7 p k t a) Syfon (Pylaszczkiewicz)  zaspokaja potrzeb istnienia piknych wzorców  jako prymus przejmuje inicjatyw  nawizuje do [redniowiecznego motywu ars bene moriendi  zachowuje nienaturaln powag  jest udziaBem wybranych  ze swobod i pewno[ci siebie prezentuje kolejne miny I V . W n i o s k i 0 - 4 p k t  bronic [witej sprawy, kreuje wzniosBe, nabo|ne, uduchowione miny IV. Wnioski 0-4 pkt  wspiera si gestami i pozami podkre[lajcymi jego misj  ka|da [mier, nawet zbiorowa, to indywidualny dramat  swym zachowaniem sugeruje, |e przynale|y do sfery sacrum (wystrzeliB wzrokiem w gór)  w sytuacji ostatecznej ujawnia si samotno[ czBowieka  jego miny potwierdzaj  chBopic czysto[ i niewinno[  Edelman opowiada o ró|nych rodzajach [mierci, aby pokaza, |e w getcie chodziBo o wybór [mierci i obron  jest przekonany o wy|szo[ci i sile swoich min, które maj zmia|d|y przeciwnika godno[ci. Pozostaje bezstronny w ocenie ludzkich zachowaD. 1

Wyszukiwarka